1 |
 |
“...HUBENTUD.
Ijl 7" Jan. ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1014
Historla di My cbikltoe 11 Dios Saotoe.
XII
Nelly ta boela na Dios Santoe-
Dia pa dia Nelly su debocion pa
Santisima Euearietia a bira mas
graudi,
Un dia el a caba di ricibi, i hen-
ter dia el a keda droetni ketoe ke-
toe, sin moef su curpa, den adora
cion. Anochi a cera caba, koe Soeur
ta bai ruir. Ora e ta dobla su
curpa riba dj, Nelly dici coen;
O Mama, mi ta asina feliz, ma
papia coe Dios Santoe. Mientra
Nelly tabata papia e palabra, su
boz tabata tembla, su wowo taba-
ta brilja, su cara tabata luza di
un luz celestial, di manera koe Soeur
tabata corda den e mes : Enberdad,
e wowo a mira Dios. Un sonrisa
celestial tabata pinta su cara i rond
di su cama tabatin un olor di cencia.
Durante luna di Januari Nelly ta-
bata bai mas atras, ma e tabata
wanta su sufrimentoe coe pacenshi.
E pensamentoe sol koe e tabata
bai cerca Dios, tabata consol.
Nan a bis, koe le bini mas cer-
ca Dios, coe cuantoe mas pacenshi
el a wanta su sufrimentoe...”
|
|
2 |
 |
“...sconde nan curpa cuan-
toe koe nan tabata por numa. Nan
a busca un refugio den e gangtjinan
scur i pert, kon nan a coba bao
di tera i koe nan tabata dera nan
mortonan adn. Camina e gangtji-
nan tabata mas anchoe i tabata
forma manera un kamer, nan a tra-
ba un altar. Ai nan tabata bini bun-
toe anocbi p i asisti na sacrificio di
misa, aja cristiannan nobo tabata
batiz., fortalec coe Pam di Angel,
nan, aja tabata resona nan canti-
canan di legria i tristeza, i sacer-
dote tabata papia coe nan palabra
di consuelo i animaclon.
Te dia di aw cristiannan ta ve-
oera na Roma e lugarnan santoe,
jam& Oatacomba i nan ta baba den
di nan coe masb respet, pasobra
nan ta pone nos corda riba e pro.
mer martirnan di Cristianismo, koe
ta der aja i koe ta warda aja e dia
grandi di nan resurreccion gloriosa.
Den toer e Catacombanan, koe ta
b$nja na Roma, e di 8 Oalisto ta di
mas renombri, pasobra diez Papa
ta der. aiden. Despues di bopi siglo
nan a banja aiden tambe curpa di
Sta. Cecilia i relikinan dj promer...”
|
|
3 |
 |
“...Tarcisio, ko mi ta bai conta su
martirio den poco palabra.
Bam baba den e cataoomba. Un bom-
ber coe flambeuw ta bai nos dilan-
ti. Despues di a pasa hopi gangtji,
koe cristianDan ta derA na cada ban-
da di su murajauan, nos ta jega na
un sorto di kapel bao di tera. Ai
nos ta banja Papa S. Stefano ron
donA pa su cristiannan stimA i su
sacerdotenan. Tabata na anja 257.
Misa ta coeminza i ora Papa aca-
ba S. Sacrificio, e ta bir pa su pue-
blo i ta papia coe boe temblante:
Mi jioenan stimA, ora di martirio
ta jega. Ma no terne, Dios ta coe
nos. Hesus no ta bandona su kerf-
donan, no ta manda nan den lucba
sin arma. Nos ta biba aki na mun-
doe manera earner meimei di lobo
nan i sinembargo sin stop Iglesia
ta sigui biba i crece. Ta pasobra nos
tin un Wardador dibino.
Mira, lo Mi keda coe boso te na
fin di mundoe asina Hesus dici coe
su apostelnau. Hesus lo no bandona
nos anto, awor boe nos tin mester
di dj mas tan toe. Jioenan mester
tin un tata pa percura pa nan, pe
protega nan, pe doena nan...”
|
|
4 |
 |
“...loke dos ta mira na misa,
coe mas taotoe debocion i ateocion
lo dos asisti.
Tin bopi beode mi ta spera koe
deo di boso lo do tio ai ao koe ta
iota fada nao mash. taotoe na misa.
Nan ta bini misa, si, pasobra nan
mester, pasobra Sta. Iglesia kier pa
nan bini, ma kico nan ta bin haci
na misa, nan mes do por bisa. Ki
co ta socede na misa, ta manera
nan do ta comprende Dada di toer
esai. Fada nan ta fada nan mes
i otro hende i ta stroba nan den
Dan debocion. I ora porfin nan ta
tende Pader ta papia palabra: ,. Ite
mism est", un suspiro di ,,Danki Dios
koe cos a caba ta sali foi Dan
coerazon, i nan ta sali mas pronto
posibel, manera si nan kier scapa
nan cnrpa di un peligro grandi. Asi
na, mi amiguitonan, boso no mes
ter ta, asina boso no mester baci.
Si toer es hendenan, koe ta baci
asina, lo comprende mas mebor, toer
kico ta socede na misa, i kico nan
mester bin haci na misa, lo nau
no comporta nan asina- Mi kier
pusta, koe nan lo reza coe mas debo-
cion i pesai, koe nan lo saca mas
probecbo dj...”
|
|
5 |
 |
“...kere koe toer cos no ta
na regla, su mama dici.
Kico tin ? Papia, no.
O, mama.
Lo bo no tin ningun secreto pa
bo mama, n tasina ? Semper bo
tabata franco; esai mester troca net
awor koe bo ta bai haci bo promer
Sta. Comunion ? Mi ta kere koe bo
por bisa mi ?
O si, mama.
Bisa num, mi jioe; lo mi juda
bo coe toer cos.
Mama a cobe e mucha su m&n i
a hal su dilanti.
Awor Maria, coe l&grima na wo-
wo, a bisa su mama, com Soeur i
Pastor a papia riba Comunion fre-
cuente, i com boenita el a haja es
palabra koe Pastor a papia % s
koe puntra semper hende bon i amis-
toso camina koe e conoce, ta impo-
sible ke por hera. 4sina tambe nan
koe ta ricibi toer seman i ta puntra
Hesus camina di cieloe, sigur lo si-
gui riba camina koe ta hiba na bi-
da eterna. I com e tambe lo kier
a priminti Hesus di ricibi toer se-...”
|
|
6 |
 |
“...
Sigui mi i lo mi moenstra bo
e hoben a sigui, pasa paki i anto
subi e ceroe aki.
Gero, siota abao coe e mucha i
warda nos, asina e homber a papia,
koe otronan tabata jama nan maes-
tro, mientras el a bir pa es hom-
ber di mas bieuw, koe tabata carga
1) -pueblo dj Hunonan, koe a blni
IV i V el a bln plama riba Europa, 1 a
e mucha na sonjo.
Coe mashA contentoe Dankmar a
toema e pida honig. Ma promer di
com el a parti na dos i a grita
contentoe: Esaki ta pa Winfred!
Toema aki, Winfred!" Na es palabra
e mucha chikitoe a lamanta foi son-
jo i coe un sonrisa riba su cara el
a toema e present foi m&n di su
roeman major.
Den esai tata di es dos mucha a
abri un camina den es mondi toer
cerA, huntoe coe su criar hoben. Nan
tabata papia nada, mientras nan ta-
bata subi mas i mas altoe, te ora
porfin nan a jega ariba. Ai nan ta-
bata mira para nan dilanti, meimei
di tronconnan, murajanan trabA di
piedra mashA grandi, i maske com
kibrA koe nan tabata, grandioso i
fuerte ainda.
Ata, maestro e hoben...”
|
|
7 |
 |
“...sin ningun hende, koe ta biba aden,
mi tabata corda trobe riba es dia-
nan feliz, koe ma pasa den nos bos-
quenan di Harz, ma........ ma sali
ganjA.
Mi sabi, maestro, koe oso i lbo-
nan ta biba aki cerca i koe den
anochi nan ta pasa rond aki banda,
pesai ma waak mashA bon riba bo
fioenan. Ma mi a corda tambe, koe
no tin nada di terne, oenda bo ta do-
mina coe bo laoza, Gero a responde.
Bo a corda bon e befe a bisa.
Mi no ta homber pa larga spanta
mi pa ki enemigoe koe ta. Ora e
tabata papia es palabra, hende por
a tende su rabia i e dici: ,,No, tin un
otro ta biba den es lugar aki, un,
koe mi ta odia coe odio di mas
grandi. Mas calmo el a sigui.,, Awe
ma jega den es valje, cerca di rioe,
oenda mi no a jega te ainda. Ma-
shA admirA ma ripara riba un cero
chikitoe un casita, trah di paloe i
rama, i abri padilanti. Oen e casita
tabata para un altar coe un cruz
riba dj. Anto e odio mortal a bok
be lamanta den mi coerazon, paso-
bra mi tabata sabi, koe esai taba-
ta un dj casnan, na cual cristian-...”
|
|
8 |
 |
“...LUCHA I TRIUNFO.
Un historia foi tempoe di Carlo Magno.
(Biaha. pasd nos a mira e famia misterioso ta pone su bibar den
as castiljo bieuw, koe nan a banja den un bosque grandi. Un dia tata
dj famia a contra coe un eremita, koe tabata biba den e mes mondi,
i su odio contra cristiannan a lamanta di nobo, de la manera, koe el
a dicidi di bai otro camina pe no mira e bomber mas. Ma Gero, su
criar bieuw, ta ten atras pa su palabra prudente. Bam mira awor
ta kende nan ta.)
E tata coe su tres jioe i su criarnan a hui bai foi e tera di Sa-
honia, koe su pueblo soberbe tabata haci freate ya hopi anja caba,
coe resisteucia constante i animo semper fresco, na e poder creciente
di emperador Carlo Magno i na religion catolica. Na anja 773 Carlo
a coeminza gera; despues koe el bati e Sahonnan balente i duroe den
diferente batalja, porfin el a logra di soemete nan na su poder.
Nan, hefe, jam Wittekind, buntoe coe miles di su soldnan balente,
a ricibi Sacramentoe di Bautismo i su tera mes a keda abrf pa...”
|
|
9 |
 |
“...banda di su tata. I ora Wolfert taba-
ta papia coe palabra duroe i rabioso riba es bida por nada di su jioe,
Dankmar, koe tabata stima su roeman mash,, tabata excus i defen-
d. E ta mucha ainda e dici, ora e ta hanja mas anja, 1e bira
homber tamb. I como Wolfert no kier a contradici su jioe Dankmar,
koe e tabata stima mas tantoe, el a larga Winfred bai su mes camina.
Ma no tabata flohedad, na cual es hoben tabata entreg. Den' su cur-
pa tierno i zwak tabata biba un spiritu grandi i spierto.
Ta kende nan ta, e cristiannan, koe mi tata ta poersigui coe tan-
toe odio ? Pakico nan rey Carlo a soemete e pueblo di Sahonnan ? Pa-
kico e kier, koe toer pueblo adora su Dios? Ta kende e Dios ta, koe ta haci
su heronan asina grandi i poderoso? Asiha e hoben tabata puntra e mes.
I el a bai cerca Gero, pasobra cerca su tata e no tabata risca di bai.
Ma anto es criar bieuw tabata sagudi su cabez i fica ketoe, pasobra
e no por a responds riba pregunta dj mucha. Toer cos a keda^ scur
pa sintir di Winfred...”
|
|
10 |
 |
“...wsxam i.
Solucion di Charada
1. Djente. 2. Beseda. 3. Secreto. 4. Hospital. 5. Trom-
rom. 6. Moeha .7. Un pregunta. .8. Piscadera. 9. Letter o.
10. E muher tin dos orea i su trekpotji tin un sol.
Charada.
1. Ken por kita dncoe for di cincoe, de la 'manera, koe
cincoe ta sobra ? '
2. Mi no tin forza, ni color,
Mi no tin smaak, ni olor.
Toch hopi hende ta stima mi,
Bo no Sabi COm ta jama mi ? Isaac Da Costa Gome*
3. Kende por scirbi 1000 coe 5 cijfer mescos ? R Molenaar
4. Koe mi ta grandi chikitoe, semper mi ta un pia
grandi. Kico mi ta ?
5. Mi promer ta un consonante.
Mi promer i mi segundo ta parti di curpa di un hende.
Mi segundo i mi tercero ta parti di curpa di un animal.
Mi tercero i mi ultimo ta un cos, koe ningun hende
no kier ta.
Mi conhunto ta un estado di Venezuela, i tambe un
gran medicina. Ki jama mi ? e van uytrecht
6. *ooo o o o ooo Di toer banda di es figura bo
ta hanja den un careda 9 cents,
ooo o ooo Kende por kita esun di mei-mei
i boet na un dj grupo, de la
ooo ooo ooo...”
|
|
11 |
 |
“...edad a busca di imitle i koe el a gana coerazon di toer, fuera e
di su mes tata.
E pagano obstin tabata insensibel pa e birtudnan carinjoso di su
jioe i tabata tormentle c'oe amenaza i azota, sin koe e tabatin ni di mi-
nimo motiboe. Ma f a doena e mucha un consbancia admirabel. Coe
legria e tabata wanta e maltrato cruel, i e tabata bisa su tata coe res-
peto, ma coe frankeza tamb, koe 1e obedece nelo den toer loke Dios
no a taba, ma koe le no larga hal pa ningun hende pa baci loke ta maloe.
E palabra nobel tabata irrita e tata dgnr mas tantoe ainda. Po-
co dia despues el a manda zoeta Cirilo asina tantoe, koer toer su cur-
pa tierno tabata toer na herida. Anto el a puntr si e kier a nenga
su f 5 ma como Cirilo no kier a baci esai, su tata a sak foi su cas...”
|
|
12 |
 |
“...i zwak, pa glorifikle. Pa-
ganonan tabata mash rabia, koe un mucha chikitoe asina tabata des*
precia nan diosnan coe tantoe tribilidad.
Si muchanan tabata haci asina, kico mester spera anto di homberoan ?
Huez di Gesarea a manda su soldnan bai busca Girilo i hib su di*
lanti. E tabata menaz coe castigonan severo, si e no tabata nenga su
f. Ma e tabata mira koe toer es amenaza no tabata spanta e mucha
balente nada mes. Sin ningun miedoe e mucha tabata para su dilanti,
tabata responds riba su pregunta, i tabata moenstra den toer cos
un sabiduria mas koe humana.
Mi jioe, asina e huez dii, lo mi pordona bo toer falta, i bo tata
lo haci mescos. Le- toema bo trobe na su cas, i 1e haci bo su heredero,
si bo kier mira bo locura.
Anto Girilo a responds : Mi ta contentoe, koe bo ta maltrata mi. Pa*
sobra mas bon Dios lo trata mi. Mi ta contentoe, koe mi tata a saca
mi foi su cas, pasobra lo mi haja un cas mas boenita na cieloe. Mi
ta contentoe, koe mi ta pober, pasobra lo mi haja rikezanan eterno...”
|
|
13 |
 |
“...perde su poder i su spantoe pa toer esnan, koe ta sigui Cristoe, como
un dia El lo jama nan den triunfo for di prison di morto, pa hiba nan
den reino di bida eterna. Com porfin, ora El a cumpli coe su mision.
El a subl na cieloe i a bolbe na e reino di s Tata celestial, oenda E
ta reina den toer eternidad i for di oenda lo E bolbe un dia jen di
mahestad, ora trompetnan lo sona i lo jama toer morto for di nan
graf, pa nan bini na huicio.
Mas tantoe e homber di Dios tabata conta, mas hundoe su palabra
a bai den coerazon di es hoben. Calmo i sosiego a drenta den su spi-
ritu, luz den scuridad, paz despues di lucha. Su deseo pa algo mas no-...”
|
|
14 |
 |
“...tabata
enemigoe di Crlstianismo. I loke antes el a mira pa un inhusticia gran-
di, esai e'tabata mira awor pa hustoe.
Ora awor es hoben, segun su coestumber, tabata rondea den mondi
tabata droemi abao pa descansa su curpa, anto e tabata gusta di fi-
gurle Hesus, pasando toer camina, haciendo bon na toer hende : curan-
do hende surdo i mudo i ciego i lam, lamantando mortonan pa un sol
palabra. Of tabata parc, e tabata mira Salbador den su gloria, sinti
riba nubianan di cieloe, den toer mahestad, rondonS, pa Angel- i San-
toenan, pa huzga toer hende.
Intrankilidad i tristeza di su coerazon a disparce pa palabra di Wal-
deric. Luz i legria tabata jenle i tabata pone su cara i wowo brilja.
Mas i mas tantoe el a haja su placer den soliud dj bosque, i mas
poco koe antes e tabata companja su tata na jaagmentoe.
Wolfert no por a larga di mira e trocamentoe di su jioe, i un sospe-
cho a drenta su alma topanti di causa di esai. E sospecho mes taba-
ta basta pa pon rabia. En adilanti e tabata obliga...”
|
|
15 |
 |
“...;uuj.u<
ta sobra. 2. Awa 3.
6. 1 2
000 000 000
3 000 0 000
000 000 000
duroe pa nos come.
Solucion di Charada
1. Ora hende ta kita su handschoen, e ta kita cincoe dede
di handschoen foi su cincoe dede di man, i e cincoe dede
9999I9, 4. Zapatoe. 5. Carabobo.
Toema e cent [1] i boet banda
di [2], anto toema esun di mei-
mei i boet banda di [3].
7. Principio. 8. Boeki, hoeki,
koeki. 9. Nunca, 10. Pasobra
pam di un seman ta %uchoe
Charada.
1. Boeta e letternan aki asina, koe lo por leza cuater
palabra cada un dos bez.
a 1 b a
m o r a
b o 1 .0
r O S a Maurits Curiel
2. Un cangreeuw ta subi un ceroe di 2000 pia, asina koe
den dia e ta subi 500 pia; ma anochi e ta naha 400 pia.
Den cuantoe dia 1e ta ariba? wuiem Domacass
8. Kico ta meimei di Holanda! r Molenaar
4. Un senjor a loebida, ora el a sali for di tranvia, su
parasol i su cachor. El a bira mes ora pa bai busca nan,
1 el a contra coe su cachor. Kico bo ta kere koe es cachor
tabata carga den su boca ? Amador Maduro
5. Kende a nace i no...”
|
|
16 |
 |
“...mes momento koe Hesus
a sali for di sepulcro glorioe amente, un temblor vehemente a sagudi
henter Herusalem, pasobra un angel di Seujor a baha for di cieloe, a
kita piedra i a cai sinta riba dj. Su cara tabata lombra di un lz celes-
tial, su bistir tabata blanc(,e manera niebe. Pa spantoe e solddnan, koe nan
a pone pa warda sepulcro, a cai abao manera
mo'rto. Un sol den di toer, koe tabata kere den
Hesu a prepar pa coemindle na ora di
su bolbemento for di sepulcro. El, koe a war-
da toer su palabra den su coerazon, a ten
na es primintimentoe di Hesus, koe Jioe di
bende lo lamauta di tres dia.
Maria, e tabata sabi boe su Jioe, Hesus,
lo bolbe. E tabata conta oranan di es dia Sa-
bra tristoe. I ora anocbi a jega, el a keda
waak. coe su wowo dirigf na Oost, abrimen-
toe dj dia glorioso.
I El a bini, su Jioe dibino I Ora dia Do-
mingo a coeminza abri, Hesus a sali for di se-
pulcro i a bai asina liher posibel na e bibar di
su dushi Mama, pa basha consuelo den su
coerazon fligida, pa troca su...”
|
|
17 |
 |
“...caba di bisa esai, el a bira su cara i a mira Hesus ta
para cerca dj. Ma el no tabata conoc. Anto Hesus dici coen : Mu-
her, pakico bo ta jora ? Kende bo ta busca ? I Maria, koe a corda
koe ta hardinero ta papia coene, dici: Senjor, si bo a hib, bisa ii
oenda bo a pon. Anto Hesus dici coene: Maria I I mes ora Ma-
ria a conoce Hesus i a sclama : Mi Maestro 1 i el a cai abao i a
ador. Mes ora Maria a lamanta bai cunta apostelnan 'toer esai, koe
tabata jora ainda, i koe no por a kere ainda na su palabra. Hesus
a paree tambe na e dos muher, koe a companja Maria, i koe tabata
na camina di bai Herusalem i a manda nan di bai bisa su apostelnan,
koe nan mester bai Galilea, i koe ai lo nan mira Hesus.
*
HESUS I DOS DISCIPEL DI EMMAUS.
Dos di discipel di Hesus tabata asina tristoe, koe atardi nan a lar-
ga Herusalem i a bai Emmaus, un pueblo chikitoe na poco distancia.
Ora nan tabata na camina, nan tabata papia riba toer loke a socede
foi dia Biernes. Ma mirando koe un homher stranjero a bini cerca...”
|
|
18 |
 |
“...Ingersheim, aki tres dia. Cuidao pa bo no desprecia su jamamentoe i
no busca di hui bai, pasobra bo no por scapa foi su braza, koe ta
do mi na riba toer tera
Lo mi paree dilanti di su tribunal Wolfert di, mientra e tabata
mira su dilanti, scur i sombrio.
Anto e nuncio a bira su lomba pe, a ranca su bandera foi tera,
a subi su cabai i a corre bai coe vert.
inimentee i palabra di es nuncio di emperador a trece un grau
movementoe den di habitaDte di Castiljo di Huno. E soldAnan alemAn
no tabata hunga douw es anochi ai, ni tabata bebe nada tampoco, manera
nan tabatin coestumber ora nan a bolbe di jaagmentoe. E Gerobieuw i su
jioe Eckbert tabata corda trobe nan huimentoe foi nan patria i nan ta-
bata papia ketoe-ketoe, Dankmar, al contrario, koe no tabata s. nada
di miedoe, tabata sinti den e mes un lucha den su odio contra Fran-
conan i su speranza biboe di mira e gran Carlos den toer su mahes-
tad. Winfred tambe tabata desea ardientemente di mira e dominador
di mundoe, ma mas grandi koe es...”
|
|
19 |
 |
“...venga bo culpa na nan. Loke nan a perde na poder i biennan na tera
di Sahonia, nan por gan ricamente den mi sirbishi.
Ma, Wolfert, bo mester sabi, si bo kier koe mi ta doena nan por-
tion, nan no por keda cerca bo mas, pasobra anto kizas nan por
a sigui bo ehempel. Bo mester doena nan na mi i mi ta priminti bo,
riba mi palabra di emperador, lo mi percura paj nan manera un tata.
Esai tambe aindaWolfert a grita mientra el a bira bleek, ,,bo
a kita toer cos for di mi i awor mi jioenan ainda!
Sea calmo 1 emperador a sigui, corda bo bon. Si bon ta acepta
mi proposicion, anto mi mester kita mi mAn protector for di bo ifor
di nan. Nan lo crece como despreciador di religion, como enemigoenan
di mi poder i paz. I mi sentencia ta destera boso for di aki. Si nan
mester rondea atrobe sin patria, kico lo nan bira ? Nan lo ta catiboe
den sirbisbi di stranjeronnn 6 ladronnan, koe alafin ta moeri un mor-
to miserabel. Dicidi, Wolfert, bo tin di scobe 1
Un iucha terribel tabata borota den interior dj tata...”
|
|
20 |
 |
“...tabata sper. Na camina el a contra coe un
senor mashA ricoe, companjA di su senora. Sin riparA, e sold A coe tan-
toe diligencia a trapa cola di e senora i a kibra hopi for di su falchi.
MashA corts e soldA ta p:di e senora dispens, ma esaki ta rechaza su
pidimentoe. IndignA e senora ta sigui su camina, mientras e ta sigurfi
su esposo, koe lo el keha e soldA. Aunke e senjor a tah di su mal
idea, esai no a juda. Senora ta keha e soldA. Awor e soldA ta presen-
ta dilanti di hof Meneer ta haci algun pregunta riba loke a pasa, e
soldA ta reconoce su falta i ta bisa koe el a pidi seora miles dispensa.
Senora : Mi no ta dispensa, sino mi ta exigi pago di mi bistir;
loke mi ta cobra ta 200 franc.
So|dA: Mi ta hanja koe 200 franc ta muchoe pa un bistir asina.
Senora : Ami koe ta donjo di mi bistir por cobra pe loke mi kier.
(Jomo e sold A no tabatin pa paga, un bankero ricoe koe tabata
ai presente, a bisa e solda ketoe-ketoe, koe el ta fi 200 franc pa paga
e senora. E soldA awor koe a paga e sen >ra...”
|
|