1 |
 |
“...come un di nan, caba el ta bai.
Janchi: Ma. sigur frater no conoce mi roeman Maria, mi
sa sigur koe e no ta bai, promer koe el a come toer tres.
Maestro: Ma si bo mama ta keda cerca dje i bis koe
ta un sol e mester come.
Janchi: Frater sabi, mama no ta na cas. Te otro majan
e ta bolbe.
Maestro ta perde pasenshi: Janchi, bam weita, ta delaatste
bez; si bo no ta responde mas drechi, bo ta keda scool. Si tin
tres appel riba mesa, i bo roeman Maria ta come un, ta
cuantoe lo sobra ?
Janchi: Ni un, frater, pasobra mi mes lo come toer tres.
Maestro: Scool a caba, toer mucha por bai cas, Janchi
ta keda scool.
Car ter 05 Te otro biaha Emilio Da velaar ta hanja
contesta riba su -carta.
Redaccion....”
|
|
2 |
 |
“...Bo por ta
asina bon di sigui coe Problema di
Dam. Algun be* a bini un problema
trababoso, anto nos no por a saca
su solucion. Por ebemplo: esun di
de laatste biaba tabata asina tra-
bahoso, koe nos no por a manda
su solucion; ma promer koe esai,
cuantoe be* nos no sA manda so-
lucion, casi toer biaba nos ta manda
bon solucion; ma toer biaba no ta
lecbi dushi, tin biaba ta kalmeki,'
no biaha podiser e ta facil, nos ta
sak un-be*; otro biaba nos no tin
tempoe, asina ta bira koe nos ta
lubida i ta keda sin mand, i Re-
dactor, keriendo koe ta gusta nos
no ta gust, ta fada i ta keda sin
boet mas. No fada, animo atrobe,
no fada.
Mucha-muhernan ta pidi pa no
pon, ma nos koe ta mucha-hom-
jber serio, mucha di Pader Jansen,
ta larga pidi pa bolbe boet atrobe.
Dank! pa molester.
Adios.
Na nomber di algun amigoe
Emilio Davelaar.
Cerr Altena No. 9.
Curasao 12 Enero 1913.
Contesta di Redactor.
Pues, awor koe a bini un pidimentoe serio, Redactor lo bolbe pone
Problema di Dam den siguiente numero di Ala...”
|
|
3 |
 |
“...ora
e General ta baha foi su cabai, i
a ofrece cortesmente na e sold pa
)l OTRO HENDE*
subi su cabai. E sold a hanja ri-
pra i a nenga. Pero awor e Ge-
neral a oblige Apenas e sold a
subi cabai dje General, i koe nan a
sigui camina, nan a tende un tiroe,
i e sold riba cabai a cai morto na
suela. Un bala di scopet a cohe su
coerazon. ,,Mi jioenan, General Che*
rin di, lugar di mas altoe ta lugar
di mas peligroso. Gada un keda
conteutoe deu su estado. I mes
ora general a cord a riba su deber.
Calmo el a bolbe subi su cabai ma-
nera nada no a socede.
mm.
msm
Pin
Altil
mm
mm
wmm
GOI BUSCA.
E homber aki
a haci un biaha
largoe. Ta falta
bopi ainda pro-
mer koe el jega
cas. Morto can-
ed el a baha di
su cabai, pa so-
sega un poco.
Pero den esai
el a pegs sonjo
i ora el alaman*
ta. eta miraraa-
sh stranjo, pa-
sobra el a perde
su cabai.
Ken por biij?
----:():---...”
|
|
4 |
 |
“...38
ta para, ora nan a tende es pa-
labra.
Nos ta bai, maestro ? esun di
mas hoben a risca di bisa, ,,nos ta
bai foi es castiljo soberbe, foi es
bosque, koe ta tereno asina bon pa
jaagmentoe ? ,
Si bon ta gusta di sigai nos,
keda anto. Mi no ta forza bo pa
sirbi mi! el a grita, mientras su
wowo tabata saca candela di rabia.
Ma, mi maestro, (}ero a bisa
toer humilde, com nos lo por kita
for di bo Ma bo pober jioenan !
Pa nan lo tabata fatal. Miseria i
cansamentoe di nn biaha nobo nan
lo no por a wanta, principalmente
awor koe dianan ta bira mas cor-
ticoe i koe tempos di frioe ta acer-
ca. Ademas, ken ta sigura bo, mi
maestro, koe Jo bo nanja pronto
un lugar di biba manera esaki?
Ami tambe ta sinti compasion
coe mi pober jioenan. Ma ta por
MM
Bl;f
mm
mm
mmi
mm
mm
immim
. :tel
mmm
mgmm
mmmmm
B8B
igsm
HSs
asuW...”
|
|
5 |
 |
“...ramente na su Salbador. ^ Pronto
el a braza f catlico i a sinti ha-
1S na bida religiosa. Coe obheto di
hanja sabi mas mehor, koe Dios
ta jam di berde mes, e tabata
bishita misanan di Yillemarie, tam-
b e kapel di hospital, administrfi
pa Soeur di San Hos. Apena el a
tira su bista riba un cuadro
riba altar, koe tabata representa
Santa Famia, i a mira cara di S.
Hos, koe el a dal un grito di ad-
miracion i dici coe su mama, koe
tabata companj : Ata imagen di
esun, koe a hala mi aki; bo ta mi-
ra, mi dushi mama, e kier mi keda
aki. Ta el koe a salba mi bida,
tem mi tabata mucha, i koe a li-
bra mi dj bestia, koe kier a ma-
ta mi.
Pronto Eva Allen a drenta con-
gregacion di Soeur di San Hos, i
a haci su promesa na anja 1808.
Hopi anja el a biba aja, un ehem-
pel di bida religiosa, i den manoe
di Dios el a bira un medio pa com-
bersion di hopi Protestant.
Asina San Hos a salb te dos
biaha: un bez na curpa, otro bez
na su alma.
*
Muchanan sinja for di esai, ki
grandi i poderoso San Hos ta-
Toema...”
|
|
6 |
 |
“...LUCHA I TRIUNFO.
Un historia foi tempoe di Carlo Magno.
(Biaha. pasd nos a mira e famia misterioso ta pone su bibar den
as castiljo bieuw, koe nan a banja den un bosque grandi. Un dia tata
dj famia a contra coe un eremita, koe tabata biba den e mes mondi,
i su odio contra cristiannan a lamanta di nobo, de la manera, koe el
a dicidi di bai otro camina pe no mira e bomber mas. Ma Gero, su
criar bieuw, ta ten atras pa su palabra prudente. Bam mira awor
ta kende nan ta.)
E tata coe su tres jioe i su criarnan a hui bai foi e tera di Sa-
honia, koe su pueblo soberbe tabata haci freate ya hopi anja caba,
coe resisteucia constante i animo semper fresco, na e poder creciente
di emperador Carlo Magno i na religion catolica. Na anja 773 Carlo
a coeminza gera; despues koe el bati e Sahonnan balente i duroe den
diferente batalja, porfin el a logra di soemete nan na su poder.
Nan, hefe, jam Wittekind, buntoe coe miles di su soldnan balente,
a ricibi Sacramentoe di Bautismo i su tera mes a keda abrf pa...”
|
|
7 |
 |
“...maldicionando e mes, pasobra e no por a haci nada.
Pa e tera den di rionan Rhin i Main, koe Carlo a habri pa nan,
koe el a saca foi nan patria, el a bira lomba jen di desprecio, paso-
bra tabata un horror pe, di mira Cristoe ador toer camiua.
El a sigui mas leuw, te ora el a jega na e tera di Alemannan.
Den e mondman grandi i ceri, den e solitud silencioso, Wolfert tabata
sinti mas na su lugar. Pero ai tambe e tabata hanja misa i capel
i cruzoan, plami toer camina den pueblo i sabananan. P sai el a
sigui camina. Un rio grandi, koe tabata corre den di dos ceroenan,
jen di paloe, tabata moeastr camina Mas leuw nan a bai, mas poco
hende nan tabata contra, mas bruto mondi a biia. Poco-poco calmo
i sosiego a bolbe den Wolfert su coerazon. Ma nan a bai mas leuw
ainda, te ora nan a hanja e castiljo bieuw, koe Romanonan kiz&8 ?
traha, koe e Hunonan salbahe a tumba abao i koe deepues e habi-
tantenan nobo di Alemania a larga di drecha di nobo.
E poco jaagdor, koe de bez en cuando tabata bini te aja, tabata...”
|
|
8 |
 |
“...puntr pa di dos biaha.
,,0, mi ta pidi bo, baci mi Cristian I Wittekind a grita.
Un briljo di sorpresa a pasa riba cara serio di emperador.
Ta di com bo a troca asina liher ? Carlos a puntr.
Pa loke- mi a mira I Wittekind a grita.
I kico bo a mira anto ? Carlos a sigui.
Anto Wittekind a conta, com el a mira e Pam, koe sacerdote a
toema foi tabernakel, ta troca na un nino mash, gracioso i amabel.
E tabata saca coe un sonrisa' celestial su mftn chikitoenan, pa mani-
festa su deseo ardiente di uni coe nan koe tabata bin ricibi. Ma al-
gun bez e tabata mira, koe Nino Dibino tabata resisti i tabata tapa
su cara coe su manoe, toer tristoe, manera e tabatin disgustoe di dren-
ta den coerazon di es hendenan.
I com e Nino a bini cerca mi ? Carlos a puntra.
O, E tabata saca su manoe toer coutentoe, Wittekind a responds.
Carlos tabata feliz. Dilanti di henter su corte, koe a para weita es
encuentro stranjo jen di admiracion, el a hiza su enemigoe di antes foi
suela, a braze di mas tierno i a toem...”
|
|
9 |
 |
“...bon di doena
nos un biaha mas ocasion pa gana un prijs Awor nos a coeminza
busca charada i uos a cera cabez pa manda nan huntoe den un enve-
lop; ta bon asina, Pader?
Un mucha koe ta gusta mash, di bira un bon jioe di la Birgen
ta .manda pa Ala Blanca un historia na honor di e bon Mama Nos
ta spera koe Pader lo ta asina bon di doena na toer un lugar den
nos blaadji tan gust.
Ricibi, muy rvrende Pader nos gradicimiento i siguranza koe toer
ta fiel amiganan di Ala Blanca.
Josefa Arnemann. Roodeweg No 6. Curagao 15 'Mei 1914.
Mi Amiguitonan.
Mi ta mash, contentoe koe e charada di premio a cai tantoe na
boso gustoe. Ma haja ya hopi solucion i mi ta spera hopi mas ainda.
Lastima, koe mi no por dqena toer un prijs boenita. Esai lo mi
kier a haci coe mash gustoe, pero boso ta comprende, koe ta por mes
mi no por haci esai. Toch esai no mester haci boso perde animo. Manda
toer resultado di boso trabao. Maske kizas e biaha aki bo ta keda sin
haja premio, por ta koe te otro biaha boso ta haja mehor...”
|
|
10 |
 |
“...e no tabatin di trece un respond^ ur-
gente i importante. Wolfert tabata maloe, bopi maloe mes. Eckbert
tabata cuid. E mes no a mir, ma foi cara serio di Eckbert el a haja
sabi, koe su maestro no tabata muchoe bon.
Awor tabata ora pues, koe e jioe lo bai cerca su tatai Asina solem-
nidad di Pascu a caba, Winfred a cohe catnina huntoe coene. El a
toema su boeki di reza i un baston basta duroe. Promer koe nan a
sali Walderic a doena nan poco lechi cajeute, caba el a doena nan
su bendicion pa es biaha trabahoso.
Tabata cai nan mashA pisA di pasa e poco distAncia. Cada bez
nan a baha te na roedia den niebe i nan mester a tene nan na rama di
paloe i nan baston pa saca nan curpa. Porfin, despues di bopi ora,
nan a jega na castiljo. E mucha a bai den stal, oenda e tabata biba
i Winfred a drenta cas di su tata. E tabata tembla i tabata reza pi-
di Dios di fortalec. El a abri porta di cuarto di su tata i tabata
mira su tata, droemi na cama i torment A pa cajentura.
Eckbert, koe tabata sinta na su...”
|
|
11 |
 |
“...Lima.
Aristides Alberto Servage, Monteberde 14.
E cincoe koe a gana DI DOS PREMIO ta:
Emilio Davelaar.
Aloisia Palm.
Emma Felix.
Eduardo Muskus, Bonaire.
Clarita Wasker, Sta. Maria.
E cincoe koe a gana DI TRES PREMIO ta:.
Stefaan Pedro, S. Willibrordo.
L. A. Scliwengl, Sabaneta, Aruba.
Celia Maduro, Pietermaai.
Simon Pieter, S. Willibrordo.
Remilio Rudolf.
Toer mi feliz amiguitonan, mi ta doena nau pabien i otronan mi ta
bisa nan : animo 1 No perde speranza Juda plama Ala.Blanca mas i mas.
Tantem. Te otro biaha I...”
|
|
12 |
 |
“...koe el a tira riba toer presente un mi-
rada serio, el a manda jama toer koe kier keda filel na nan keremen-
toe i koe ta ninga di adora diosnan di imperio. Toer a drenta i a
bin para dilanti di Constancio. Un di nan, un hoben mashd boenita
i balente, a bai adilanti te na pia di trono i dici na un tono solem :
Cesar, mi huramentoe militar ta obliga mi di sirbi bo ; pesai bo
por dispone riba mi braza i riba mi bida mes. Hopi bez ma risca
bida pa bo, esai bo sabi, i mi ta dispuesto pa haci un biaha mas.
Ma permiti, koe mi ta bisa bo, promer di toer cos mi ta un sirbidor
di Cristoe. Ta na El mi coerazon i conciencia ta pertenece. Nunca
mi ta hura bo esai! nunca lo mi nenga mi f i mi religion!
E palabra a haci un gran impresion riba toer. Na aparencia toer
indiferente Cesar a mire i a manda su secretario :
Scirbi su nomber.
Anto a sigui un multitud grandi, koe kier a sacriflca toer, toer cos,
pa nan keda hel i constante den nan f.
Ora a scirbi nomber di toer, Constancio a jama nan, koe no a...”
|
|
13 |
 |
“...'mmmm
Wf/rs*
mm.
Wmmm
tmtey-f '
eau
1|
tsil
lllljf!
Skitf
BMP
mm
mm.
. . ' 4 . ( . , -'
Iegria : Winfred Winfred, ta bo Mi ta reconoce bo boe, mi roeman I
7 ankmar 1 Winfred a grita, Dankmar, mi roeman, ta bo ? Hopi
tempoe caba mi a spera bo enbano, ma mi no a perde speranea dl
tiolbe mira bo! j , . ..
No tabata mi falta, Dankmar a responde, koe 68 igomento aki
no a jega mas liher, como emperador no tabata kier pa mi large
sol. Mi tin hopi cos di conta bo, mi roeman, di toer loke a pasa
mi, ma mi tin hopi cos di puntra bo tambe.
Sigui mi na cas, Dankmar,, Winfred a bis, pasobra bo ta cansfi
die biaha largoe. .
Toer dos a drenta e cas chikitoe, ikoe Winfred a traha na poco
distancia for di e kapel, ... -ju
Promer di toer cos, mi mester percura pa mi cabai; esai mi deDer
di cabaljero ta exigi, Dankmar a coeminza papia. Bo n tin un
lugar bigur, oenda e por pasa anochi ? _ _ , .
O si, mi roeman, Winfred a respond hariendo, mientras e tabata
abri stal di su buricoe, basta koe e kier...”
|
|
14 |
 |
“...tabata sinti su curpa cans, ainda dj biaha largoe, el a
lamanta, pasobra su roeman a -bin tris: Dankmar, ora a jega. Tata
ta den kapel caba. Bin contr ora el caba su oracion.
Nan dos a bai kapel, Dankmar principalmente tabata mashfi con-
mo Vi. Mientras Winfred a dreuta, el a keda para afor, wardando
ora koe su tata lo sali.
Wolfert a lamanta para i a coeminda su jioe Winfred.
into Winfred a bis : Pafor tin un hende, mi tata, koe kier coe-
mmda bo. Wolfert a sali, el a pensa koe tabata Walderic, koe el
tabata venera mash tantoe, foi dia koe el a teud predica Evan-
gelLio ,di Cristoe. Ma asina el a mira e cabaljero, el a keda para ke-
toe.j su conmocion profunda tabata moenstra koe el .a reconoce su
jioe un-bez.
Su odio contra Carlos i su siguidornan a lamanta di nobo, el a
kita su cara pe no mira e bistir di Franconaa. Ma conforme Dank-
mar a t.ripara esai, el a tir den braza di su tata, sclamando:: Tata,
mi tata 1 Anto tOBr odio a kita, i coe amor di mas tierno Wolfert
a pnmi su jioe na su...”
|
|
15 |
 |
“...ciosa, esun af tin figura boenita corta
den, dj. Si paden bo ta plak papel di
color, el ta sali pafor mas chic ainda
E otro ta rinchi koe
nomber di su donjo
corta den dj. E ring-
chi por sirbipawai-
da serbete di mesa,
lord den dj. Toer
e cos al ta un mucha mescos coe bo a traha
di calbas di mondi coe su sambechi sol.
Ningun otro hende no a jud. Loke el a _______________
haci, bo no por haci tambe mescos ? Sigur no. Mi ta pusta
koe bo lo trahe mas boenita, mas fini, mas chic ttias Ma
corda bon, be mester tin pacienci. JSTo benta cos afor, si
promer biaha e trabao no ta sali na bo gustoe. Maske
bo ta kibra un calbas, podeser net na ora koe bo dooshi
tabata cerca cla, ta nada. Bo tin mas calbas ainda.
Mula punta di bo sambechi mas scerpi. Pacnchi bo tin
hopi,' no ? Sin paoenchi bo ta gana nada. Bo mester pusta
coe bo amigoe. ken di dos lo trah mas fini.
Bam, man na obra. Aham Mi tin un cos mas. Falta
poco mi a lubida. E carni i pepita, koe bo ta hanja paden
dje calbas, no mester tira afor E...”
|
|
16 |
 |
“...126
Winfred ma no pa semper, pasobra e tabata spera di bin bisbit
un biaha mas na Alemania.
Na Eckbert el a' doena bestianan i ter a di su tata. E criar fiel
a larga castiljo i a traha nn cas nobo, despues koe el a casa coe un
muber foi bicindario. Esaki a sigui coe gustoe, pasobra toer camina
nan tabata gaba Eckbert pa via di su fieldad na Wolfert, di su forza
i babilidad. Cuater anja despues, na 814, emperador Carlos a moeri.
Ne su ltimo biaba el a pone Dankmar na posesion di su castiljo di
conde, despues koe Dankmar a casa coe jioe muber di un bomber di
mas principal i mas nobel.
Tambe despues di morto di su tata Winfred a keda biba na su
cas cbikitoe i a juda Walderic fielmente den su trabao. El tabata
stima e hendenan brutoe i incivilizb, ma di bon coerazon. Un deseo
sol e tabatin, esta di mira un biaba mas e lugar santoe, oenda el a
pasa dianan asina ,feliz, combento di San Gallen. E deseo tambe lo
ta cumplf. Emperador Ludovico, jioe i sucesor di Carlos Magno, ta-
bata prefera di...”
|
|
17 |
 |
“... splica mi esai, ta com ta posible, koe hende por
ricibi Hesus den su coerazon, sin moeri di amor? (E ta algui.)
Varia.
BON CONTESTA.
Un dia algun mucha a puntra un otro mucha koe tabata ricibi Santa
Comunion toer dia : Ta pakico bo ta ricibi tantoe bez ? I el a con*
test nan: Pakico ta noodig di come tantoe bez? Mi alma sigur
ta bal mas koe mi curpa. Wel, mi kier doena mi alma su coeminda
necesario tambe.
Na un otro mucha nan a bisa, koe el no mester ricibi tantoe bez,
pasobra San Aloisio di Gonzaga mes tabata ricibi un bez sol pa seman.
E mucha spiertoe a contesta: Wel, ora mi bira mes santoe koe San
Aloisio, mi tambe lo keda contentoe di ricibi un biaha sol pa seman.
Pero tantem koe mi no ta manera San Aloisio, mi ta sinti koe Comu-
nion frecuente sol porjuda mi pa igual....”
|
|
18 |
 |
“...ta turen. E otro su cabez boem-
ta tapA coe.waal ta su casA. Gorta e dos cara coe bo sambechi.bon
ecerpi tantoe fini i boenita koe por E sombr di e homber ta een-
siBti di dos pida. Su cabez sol ta nn calbas, henter, su scouder un
mitar, su espada bo mester corta di pida tabla di cahita di sigar.
Asina bo ta traha e muher tambe. Caba bo ta biati na ultima moda.
E homber ta bisti zapatoe di paloe. Pa e foha die muher por eirbi e
renchi di calbas koe boso a traha biaha pasA, por sirbi pa faha d]e
muh. Mi kier mira, kn ta trah mas boenita. Bam poerba I...”
|
|
19 |
 |
“...pa sirbi Hesus, nos Salbador,
hen(je mester juna i reza.
Ma com bo por kier pa mi juna, mi tata ? Cristobal a puntra,
mi mester come hopi i mi no sa reza. Moenstra mi un otro camina.
Ariba un otro camina mas, mi jioe, hende por sirbi Senjor i td
agradabel nE, esta : baciendo bon na nos roemannan. Dios a doena
bo forza, bai na orilja di e rioe chikitoe aja. Hopi bez biaheronan s<
pasa ai koe, desmaj di cansancio, no por pas i nan ta hanja nan
obligci di pasa un otro camina largoe pa continua nan biaha. Carga
nan riba bo scouder i hiba nan na otro banda ; coe esai lo bo sirbi Dios
i lo el bendic'ona bo.
Cristobal a obedec na e bon anciano i tabata carga toer biahero-
nan, koe tabata jega ba kantoe di e rioe, ariba su scouder i pon
nan na otro lado. Ora un hende tabata ofrecele algun pag.amentoe,
el tabata nenga di acept i tabata bisa: Roeman, pidi e Tata, koe
ta na cieloe, pa mi. .
Di es manera ai a trascuri hopi aja. Cristobal a bira un anciano j
su cabeinan largoe blancoe tabata cologfi...”
|
|
20 |
 |
“...eolebra huntoe ta sali. E eolebra tin color medio
pretoe, koe kantoe ilumin, di candela. Mas boenita e experimentoe
ta sali, si bo ta haci anoche den kamer un poco scur. Si hopi hende
grandi i mucha ta para rond di mesa, ta mas graciosa.
Un dooshi di pastiljas di Eras ta costa na Botica mas of menos cin-
coe real, Pero tin asina hopi pastiljas den e dooshi, koe nan por
sirbi pa haci e kenshi te 20 of 30 bez. Un fleshi di alcol pa dies
placa tambe ta sirbi pa hopi biaha. Si cada hende koe ta bin mira,
ta paga un of dos cens, bo por tapa toer gastoe, te sobra i toer e
hendenan ta goza i ta hari i tin pret pa mas coe dies placa.
Si bo ta cohe e eolebra coe bo man, bo ta hanj lih mescos coe
pluma; paden el ta bashf.
Si bo ta freg den bo man, bo ta hanja shinishi atrobe.
SHON MARIE I SU LORA.
Shon Marie, un muher ricoe, pero poco bieuw i mahadero, tabata
biba na un cierto ciudad jam& S... E tabatin un kokki i, dos criar di
cas na su sirbishi, koe casi semper tabata huntoe den cushina. Shon
Marie...”
|
|