|
|
|
1 |
 |
“...net diez ora. Riba
murjijanan df e castiljo, trah, riba
un baranca di graniet, koe siglonan
largoe tabata desa&a furia di olanan
di lamar, no tabatin ningun guerrr
ta Ijene warda. Actualmente e cas-
tiljo tabata habit, solamente pa
Donja ermenegilda, su cuater jioe-
ndii, tres bomber, Enguerrando,
Isolin i Jehan i un rpuher, Berangre,
ademas su amanan di cmparj,
su pahenan, i algun sirbiente bieuw;
pues su esposo Senjor Angilberto di
Krougal a sali coe di cuarta cru-
zada bao di mandp di Conde Bou-
dewiju iA qi FJandreq.
Di' ripiente Donja Hermenegilda ta
.lamanta for di su asiento i ta coeri
bbi!fcoe un grito di sorprsa na
bentana. El a mira patras den
hardip un homber Bingularmente
bisti.
E stranjero tabatin algo dj bia-
heroe coeire, di sold'i di pergrino
i su'cara bruin di'solo tabata jen
di marca. -GiA pa Enguerrando el
tgbfttft jegando pc^rca i pronty el
tahatp den presepcia di e castel-
jam?. '
Nobel Senjora, el a bisa coe un
inclinacion profunda, mi ta un
cruzado.
J, bQ ttk bipi...”
|
|
2 |
 |
“...roeman mayor aparte i a entreg
e carta.
Acaso bo ta loebida koe mi no ta
ningun sabf manera bo? Bam, hacimi
fabor di leza es carta pa mi.
Es ora Isolin a leza lo siguiente:
Majan mainta, na di cho ora di
dia lo tabata bon pa Senjor En-
guerrando di Krougal di bai sinta
riba barancanan na costa di Plou-
gastel i tira su. bista riba e tereno
banj, pa olanan di ocano. For di
altura di es murajadan di graniet
du bista lo por contempla lamar
inmenso i su Spiritii ld por ocup
coe otrd cieloenan, otro teranan,
otro lamarnan. basta coe persona-
nan ausente, sea koe nan ta den des-
tierro 6 den tumba.
Esai ta toer loke e peregrino
kier a participa bo. Enberdaa no
tabata bai la pena pa el a toema
tantoe discrecion pesai.
Kiko bo sabi? Enguerrando a
responde, podiser el por tin un se-
creto koe el kier coufiai mi.
I lo bo bai na es lugar sin teme
un trampa 6 enganjo ?
Kiko I Un cruzado bieuw, un pe-
regrino lo kier ganja mi ? Imposibel I
Lo mi baj nes lugar.
Mi roeman, mi ta pidi bo, no
bai, Isolin a...”
|
|
3 |
 |
“...msmsm
fgSm
MlSJk
M 1
WSmi
r~.Uil
g* i
M i
I* ',** w '4t v,'ii
WNK
SS§
IM
iW'-
Esai no ta fiesta, ni gracia, ui chanza,
Esai ta fiesgracia, ay mira nan danza :
Un danza cajente di spantoe i dolor,
Candela coe pinda ta boela aifor.
Un du den su curpa i su panja kibra,
Ta corda nos Buchi dj pinda |hasa.
VARIA.
Member di mu largoe. I Muher dl mas largoe.
E homber francs, jama Jozef Du-
sorc ta di mas largoe di mundoe.
E tin dos Meter 58 largoe. Tin bez
ta combini mash. bon di ta asina
largoe, ma otro biaha ta masb fas-
tioso; Senjor Dusorc por cende su
sigar na lanterne di caja, ma ora e
kier drenta tranvia ta casi imposi-
bel pe. E tin di dobla su curpa i
drai e di toer manera. E ta des-
cendieute di ufl famia di gigante.
Maske e ta papia coe mash amor
di su mamatji chikitoe, e muher tin
1.88 M. largoe, su tata ta 1.96 M.
Ademas e tra tres roeman koe tin
largura di dos meter. E hombercito
tin edad di 26 anja i tin semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di Zuid-Caroline na...”
|
|
4 |
 |
“...net]i i soemetle na dif,6fpp.te pre*
ceptonan. Pa kiko ? Paspbrp dpn
Ia Hei na e tin di honra i r esp eta
es autoridad, koe Dios a pone riba
dj. Toer es prueba di respat, di
venepppiop, di ppppr, $ obedjepcia
nos ta jama : cutto Kumano. Den un
palabra : toer loke ta sirbi pa honra
nende ta cutto humano. Pus bien 1
di 'mes manera, toer loke ta sirbi
pa honra Dios ta cutto dibino. Toer
es acto ppes, koe heodP ta bpci pp
honra i adora sn Dios tp contenf
den es palapra: culto dimno. Mp
pasobra nan tin otro fin ainda, fo
nos bai splica nan toer un pip un
Pi§-.
' Di pursi, no solamentp nan tp
sirbi pp honra Djps, ma tapjjj pa
exita, pp lamanta pos depgeion,
nos respet i veneracion mas taptoe.
I pesai toer hende catolico mester
comprende nap ta epmbencido 1
penetrh profundamente di npn ni-
ficacion sublime.
eooOooe...”
|
|
5 |
 |
“...$1 411114
sjpH r regjEHicrai
yntifitHifimmiiiVr.' |U|
fiifimiftMmMmTi^
mm
Amigoenan chlki!
Despues koe boso a goza i a sinja poco, nos ta bai larga boso
stadia. Studia, pensa, pa boso mira di haja soiucion di es charada i
adivinanza koe nos ta doena boso den es seccion amena. No ta coi
kibra eabez, ma poco estudio si tin mester. Tih bez lo nos pone algun
premio boenita pa cual di boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un...”
|
|
6 |
 |
“...Cruzada di Muchanan.
ui.
Siguiente mainta EDguerrando a
baba, bistf na jaagd den hardinnan
di castijjo, i cuidadosamente eladren-
ta un camina bandona koe ^tabata
bai pa lamar.
Coe bisfca penetrante el tabata
sonda horizonte na toer camina.
Alfin el ta tende di aleuw un canto
halt i el ta mi ra un boto di pis-
cador ta acercando. t Mes ora En-
guerrando ta jama e 'piscador, koe
ta bira bin coh i hib na Plou-
gastel.
Asina el a gana playa el a cohe
su trompet 1 a toca un jamada i
inmediatameute un otro tocamentoe
di trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio asina? Pakiko bo mester a
usa astucia koe tch ta un arma
koe no ta combini pa un cabaljero?
Senjor, enberdad tabatin mester
di...”
|
|
7 |
 |
“...Dios a man-
da bo cerca mi i a papia coe mi
pa bo boca. Ai di mi! si mi no scu-
cha na bo.boz. 1 no mi sol, ma Iso-
lin i Jehan tambe lo acepta cruz
pa juda nos den nos empresa, i si
Senjor doena nos forza, nos lo tene
altoe coe honor nomber di nos an-
tepasadonanl
I su cara firme tabata brilja
di un splendor di balor heroico na
momentoe koe el tabata pronuncia
es palabranan. Un legria biboe ta-
bata pintA den cara di e peregrino.
El a braza e hoben cabaljero coe entu-'
siasmo i a bis: Ningun otro hende,
fuera di bo roemannan, lo por sabi
algo di nos propsito; bo mes por
comprende cuantoe obstAculo bo ma-
ma lo pone contra. Por ltirao nos
biaha ta fihA pa majan anochi.
Majan caba!
Esai ta necesario; mas koe tres
cien mucha a priminti di reuni bao
di nos bandera den bosquenan di
Mens-Coin. Lo bo ta nan hefe; i
como ya bo ta senior i maestro di
nan tatanan, nan lo no vacila na
reconoce bo autoridad
Majan caba! I ^mi mama?
Bo mama lo keda coe su jioe
muher. Nan lo reza bon pa boso i
ademas...”
|
|
8 |
 |
“...11
chibaldo di toema parti_ den e cru-
zada di mucha el a sabi, te pa ban-
da di merdia, di evita toer sospe-
cho; ma e8 ora el a kere di mes-
ter haci preparapion pa su salida
i di avisa su roemannan di e deci-
sion koe el a toema den nan nomber.
El a jama nan i a biba nan na
gala di arma, oenda toer e arma-
duranan antigua i boenita di nan
antepasadonan tabata colog.
Coe admiracion su roemannan a
weit arma su mes di ariba te abao,
i despues nan a mira koe su cara
a toema un otro expresion i taba-
ta lombra di entusiasmo. Ora el a
caba el a cohe Isolin iJehaniahi-
ba nan camina tabata falta arma-
dura di nan tata i a conta nan loke
a pasa riba baranca di Plougjastel,
participando nan su propsito di
sali coe cruzada.
Isolin koe tabatin un caracter de-
bil i romntico no a haci ningun
obheccion; ma Jehan a mira su roe-
mannan coe un cara severa i a pa-
pia serio i enrgico:
Coe toer esai boso a loebida un
cos, boso deber pa coe boso mama.
I mi ta bisa boso, desconfia di es
stranjero koe podiser...”
|
|
9 |
 |
“...scars manera man-
ga di zjilet. Sin embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo no gana
muchoe....”
|
|
10 |
 |
“... Ta kiko ta lugar Santoe ?
Lugar Santoe ta e lugannan, koe
Santa Iglesia a scohe i a bendicio-
na pa baci ai es accionnan santoe,
koe ta forma culto eatolico, esta,
misa i santana. Pueblo di Hudioe-
nan, koe Dios a scohe pa su pue-
blo, tabatin e Tent 6 Tabernaculo
Santoe, na cual area di alianza ta-
bata para; despues ora nan a jega
na Tera primiuti nan a traha na
Herusalem e tempel magnifico, koe
Hesus a santiflea pa su preSencia.
Na tempoe di Apostelnan Cristian-
nan a bini huntoe na un of otro
cas pa asisti na sacrificio di misa.
Ma poco despues, ora paganonan a
coeminza poersigui Cristiannan i koe
nan tabata busca nan na toer ca-
mina pa mata nan,'Cristiannan a
busca lugarnan mas sigur i nan a
retira nan na e cementerio bao di
tera pa celebra nan misterio san-
toenan. E cementerio tabata gang*
tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
publicamente i na toer camina...”
|
|
11 |
 |
“...Guan, (lamanta laat foi sonjo). 5. Sangura.
6. 1) Ora cachor ta mord, anto e tin dolor di djente di cachor.
2) Ora e ta come, anto su djente ta morde coeminda.
CHARADA.
2.
1. Di 10 lucifer haci shinishi ta cos masha facil. Ma ken
por troca nan na awa ?
Pone den e cuadronan cifranan foi 1 te 16,
a sina koe com koe bo cont sea di ariba te abao
of di abao te ariba, sea di banda drechi te na
banda robes, sea di un skina te na otro,
"semper bo ta hanja 31.
3. Ki diferencia tin tien un dokter i un ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera ta
puntr: Cuantoe, pa un? Dos placa...”
|
|
12 |
 |
“...jioenan, Urbaao i Lucas,
koe foi basta ratotro diez-dos
anja
E tres roemannan a weita otro
coe ua mirada significative.
Jehan a sacudi su cabez i a bisa
coe tristeza:
Mira awor kiko mayornan ta su-
fri ora nan jioenan bandona Dan.
I el a coetaiaza jora.
E dos heDdenan di coenucoe a
keda weit admir.
E ora Enguerrando a lamaata di
ripiente, i tirando ua pieza di placa
riba mesa, el a grita .
Larga nos bam 1 Na cabai I
Poco ratoe despues nan tabata
leuw di e casita i despues di un
bon mei ora, nan a jega na kantoe
di mondi. Di aleuw nan tabata mira
vlam di candela. Begun aan tabata
jega mas acerca, nan tabata tende
mas clA un boroto grandi, manera
gritoe di aleuw di un inucbedumbre
inmenso....
Gritoe, cAnto, aclamacion, tabata
bruba coe otro den es concierto di
aaocbi. Bien pronto, ora aan a jega
mas meimei den mondi, nan tanata
mira flambeuwnan tabata zwaai den
laria, como si fuera, indicando...”
|
|
13 |
 |
“...mi.
Mi ta priminti koe nunca mas lo
mi falta misa, si mi ta bira bon.
Ora nan a hiba mi cas, nan a jama
dokter i el a bisa mi mama : Lar-
ge droemi bon, el a spanta, ma
no tin ningun peligro.
I ta esai, mi bon amigoe Ra-
mon, koe mi ta para dnroe koe te
awormi ta cumpli otro seman
49 anja mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun hende.
Ta bon, lo mi larga mi roe-
man skirbi; ma si mi ta haja un
scual, bo ta haja mitar, tende.
Bon, ma si bo ta haja un bon
cos, mi ta haja tambe mitar? An-
to bo por hari. Adios te despues !
Na Shon Ben.
Mi a keda mash> contentoe...”
|
|
14 |
 |
“...Hesus a traha su Iglesia.
E partida ta dornd coe imagen i
cuadronau, pa doena mas 'briljo na
cas di Dios i pa lamanta debocion
di flelnan.
6. Cual ta partida di mas prin-
cipal ?
Partida di mas principal ta e lu-
gar camina altar ta para, i cami-
na Sacerdote ta haci saerificio di
misa. E ta jama: presbitrio i ta un
imagen di Iglesia triunfante na cio
Ioe, oenda Cristoe ta sinta riba su
trono dibino (di Taberndculo) i oen-
da E ta adord pa su ministronan.
E partida semper ta poco mas al-
toe koe otro partidanan di misa,
pa toer hende por mira Tabernd-
culo, na cual Hesus ta biba i tambe
toer loke sacerdote ta haci.
7. Kiko nos ta mira na pres-
biterio ?
Promer di toer cos nos ta mira
altar, koe ta jama asina, pasobra
e ta un lugar mas altoe, destind pa
ofrece sacriflcio di misa. Promer al-
tar tabata e mesa di Laatste Ce-
na, riba cual Hesus anochi di Su
Pasion a ofrece sacrifiicio di misa
i a institui Santfsimo Sacramento
di Altar. Pesai nos altar tin for-
ma di mesa, i tabata trahd di pa-...”
|
|
15 |
 |
“...s ;
ALl H LA N [CA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. 1 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
(Ui)
Cruzada di Muchanan.
IX.
Ya e ehrcito di cruzadonan chi-
kitoe a pasa rarios provincianan
di Francia. Hotnbernan bistf mes-
cos koe Archibaldo tabata bini un
tras di otro pa ofrece nan mes Da
e cruzada; algun tabata bini com-
panjl di cincuenta, otro di cien i
di dos cien mucha i" cada grupo
tabatin un hefe di nan mes edad;
i asina pres e nubonan a presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan...”
|
|
16 |
 |
“...26
X.
Tabata dosor di anochi; na un
kantoe e campo, limits di un ban-
da pa bosque i di e otro banda
pa fosanan di un castiljo coe mu-
rajanan iinponente; rona di can-
dela un grupo di mucha tabata te-
ne un comberaacion anim; i por a
ripara un ciertoe ai re di misterio
den nan papiamentoe. Na nan bist!
grof i nan aspecto comun por a co-
noce f&cilmente koejian tabata mu-
cbanan di coenucoe. Cabesantenan
di es reunion aki tabata Lucas i
Urbano, jioenan di e coenukero cer-
ca ken e hoben Kerougalnan a so
sega un poco, anochi di nan par-
tida for di castiljo.
Par& meimei di nan companjero-
nan, koe tabata sinta toer rondo
di candela, nan tabata conta coe
hacha, i spada den mftn pa doena
forza na nan palabra, toer mal-
tratoe koe nan toer cotno mucha-
nan di coenucoe mester a soporta
na man di e nobelnan for di dia
koe nan a sali i principalmente na
man di Enguerrando di Kerougal
E mester cai promer koe toer!
toer a grita coe n boz.
Na e mes momentoe nan a teu-
de un boz rabioso i menazante:...”
|
|
17 |
 |
“...Pakiko ?
Promer di toer, pasobra ora He-
sus a biui na mundoe, ley di Testa-
ment Bieuw, ley di Hudioenan a ca-
ba, i pesai, mientra Hudioenan ta
sigui celebra dia di Sabat, nos ta
celebra dia Domingo. Esai tin otro
razon ainda. Ta dia Domingo koe
Hesus a resucito for di sepulcro. Ri-
ba dia Domingo tamb Hesus a man-
da Spiritu'Santoe riba su Apostel-
nan, i El a funda su Iglesia. Pa re-
corda esai nos ta celebra dia Do-
mingo.
Awor, kiko e letter R. I. P. koe nos
ta mira tantce bez riba Santana,
ta uifica ?
R. I. P. ta promer letternan di e
palabra: Requiescat In Pace, koe ta
nifica ; Bescansa na Paz. E deseo nos
ta doena-na alma di hende koe a
moeri, sperando koe 1e goza di e
paz, koe ta reina den cieloe, i koe
1e no tin di sufri mas na Purgatorio.
Adios !
VARIA
Perde ^an Juan.
Tin otro splicacion ainda dies ex-
presion : Perde San Guan. Tin koe ta
bisa koe e ta bini di nabegacion.
Toer jioe di Curagao sabi koe na
fiesta di San Joan tempoe di orkaan
ta coeminza. Anto hopi barcoe no
ta sail...”
|
|
18 |
 |
“...letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
19 |
 |
“...ribel di Griegonan, un candela, koe
nada por a paga; hasta den awa
mes e tabata sigui cende. Den poco
ratoe e barcoe a bira un klompi
biboe di candela, oenda e muchanan
infeliz tabata coeri bai bini. Na
promer momentoe koe candela a
coeminza, matroosnan di e otro
barcoenan a coeri bin doena auxilio
coe boto, den di cual e muchanan
koe por a scapa, a boela.
E Medrico Aubriot cobarde, in-
consolabel coe perdida di su barcoe,
tabata bai salta trompecando den
un boto, ora un dje muchanan des-
graciado, koe no por a hui foi
candela a boela, toer kimando bra-
z, i a pega su panja na candela. E
mucha i e traidor a keda lucha al-
gun momento den e lamar di can-
dela te koe toer dos a disparce
huntoe coe e barcoe den olanan di
lamar.
E otro botonan a gana playa li-
her. Segun e muchanan tabata bai
desembarcando, catiboenan tabata
rondona nan, marra nan mfln riba
nan lomba i tabata hiba nan bao
di sl di zwiep na e negociantenan
di catiboe, koe bistf coe nan pdnja
multicolor tabata bende e muchanan...”
|
|
20 |
 |
“...numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda X.
Aki a solucion :
2 X X = 2 X ; 2 X + 12 $ 2 X + 12 = X + 6 ; X + 6 X = 6.
N ^ 2
coe otro palabra: mitar di e cifra; koe bo a doena bo
amigoe pe cont cerca e ddbbel dje numero corda....”
|
|
|