1 |
 |
“...semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di Zuid-Caroline na Amerika.
E tin 2 meter 30 largoe i tin peso
di 160 K. G. 320 Tiber. Su ape-
tito ta mas koe extraordinario. Ca-
si e no tin fin. Cada mainta e ta
gasta 1% liter koffie coe tres liber
pam i un -liber manteca, Merdia e
Bk come un K.G. carni, un K.G,
pisc, 4 K.G. berdura i dos poeitoe
coe 2 KG. pam. Atardi e sa gasta
masha poco carni num&, ma berdura
i tres dozijn weboe. Den dia e no
si bebe nada sino t i awa. E sen-
jorita Abomah, koe su boz ta paree
gritoe di un leon na desierto, a bai na
Europa pa busca un cas. koe mester
ta masha chikitoe. Sino, e ta des-
pach un besi.
Warda nan bon, e blaatjinan. Na fin di anja bo fin nn boeki boenita....”
|
|
2 |
 |
“...Contentoe coe Guiertnitoe
Ta bai keiroe bon bibitoe.
Rondea mondi coe coenucoe
Busca dreifi i sjimarrueo;
Nan ta wapoe, ma cbikitde
Nan ta paree dos cabitoe.
Ha, dos wijnefcreif esebM,
Un pa cada, Guanchoe dl;
Ma Guiermitoe td contentoe.
Ata, pleitoe i bringatnentoe.
Nan toer dos ta bon di maloe,
Nan ta ranca e pober paloe,
Primi e wijndreif, maltrat,
Tg ningn no por goz;
Mira nan den stof tumb&,
Mira e fruta toer plam,
Nan btct a-gustfft ^Oft' ptP eada,
Nan ningun n ta hanja nada.
Ns sa perde hOpi ebs
Pa codishij pa gulbs....”
|
|
3 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
r^szrzMZjrzrz^zjzj^JT^JZJ^
Un homber, mash. sabir i bon
catolico mes ora, tabata un dia na
presencia di un gran senjora, di
situacion altoe i masha ilustr, pero
no catolico. Nan tabata papia riba
hopi cos, ora combersacion a cai
riba ceremonianan di Tglesia cato-
lica. I e senjora altoe i fini i muy
civiliz, a coeminza hari i bofona coe
toer e ceremonia loco, coe cual
catoliconan ta ven era nan Dios.
Anto e bomber sabir a lamanta
para brutoe, a dal e senjora fini
riba su schouder i a grit coe boz
duroe : Caramba esta patoe bobo
bo ta !.. Nada, bo sa, nada abso-
lutamente bo ta comprende di nos
religion. Ki diaptre ki bobedpd
b ta bende!....
Ta di, comprepde kop e senjora
fini a haj mashh ofendf pa trata-
mentoe asina brutoe, i jen di indig*
nacion e ta latpaqta para i dici:
Ma senjor, ni promer regla di hon-
radez bo ta. conoc. Asina bo tp
trata un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba...”
|
|
4 |
 |
“...Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja pas, mi tabatin, anto ta
resulta e edad koe awe en dia mi tin.
Ki edad mi tin ?
4. Kiko toer hende koe n<^ tin e semper sa bisa nan a
perd, i hende koe tin nunca no a perd?
5. Cual santoe no ta biba na Cielo ?
6. Ki ora konentji...”
|
|
5 |
 |
“...tabata profun-
damente conmovf; wowonan di Iso-
lin i Jehan a jena coe awa. Toer
tres tabata contempla silenciosamen-
te i respetuoso cara di nan mama
stim, koe podiser nan lo no bolbe
mira mas. Enguerrando a mira riba
un stoel un sherp koe su mama i
su roeman muher a borda. Liher
el a saca su man pa coh, a pas na
su garganta como un recuerdo que*
rido i un especie di talisman i el a
haci snja coe su roemannan pa nan
sigui.
' Bruno, el a grita n cochero
ora nan a sali af or, cabainan ta
sij ? Falta hopi ainda promer koe ta
ora di droemi i nos tin gustoe di bai
haci un paseo den coenucoe ainda.
Bo orden ta ehecut, senjor. Ma,
Cieloe Santoe! Boso ta arm. net
manera hende koe ta bai gera.
Kiko lo mi bisa bo, Bruno, mi
kier coestuma mi poco coe arma-
dura. Di pursi ta esai ta berdadero
bistfr di un nobel.
Bruno no a risca observa nada
mas i ora e hobenan a subi el a sigui
nan tras companj di un pahe mas.
E ta sigui.
TABIA-
Su tesoro.
Kiko bo ta haci awor den be-
na ? un muher dici coe su marido...”
|
|
6 |
 |
“...tocador lo fica ketoe.
Un bon conseho.
Pedro di Livorno, un homber ma-
shA sabir foi siglo XVI, tabata'
scars na placa, scars manera man-
ga di zjilet. Sin embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo no gana
muchoe....”
|
|
7 |
 |
“...despues, ora paganonan a
coeminza poersigui Cristiannan i koe
nan tabata busca nan na toer ca-
mina pa mata nan,'Cristiannan a
busca lugarnan mas sigur i nan a
retira nan na e cementerio bao di
tera pa celebra nan misterio san-
toenan. E cementerio tabata gang*
tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
publicamente i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma di Cruz,
manera p. e. misa di Santa Maria,
pa sinja koe Hesus a libra nos pa
Su Santa Cruz i koe misa ta trahA
pa baci sacrificio di misa, koe ta
un recuerdo insangriente di sacrificio
sangriente di Santa ta Cruz.
2. Na ki direccion misa mester
para ?
Generalnente, ora lugar ta permi-
ti, nan ta traha misa asina, koe
su altar ta para pa Oost. Pakiko?
Esai tin un nificacion toer especial.
Cada dia solo, koe ta plama luz i
bida riba toer cos, ta sali na Oost.
Asina...”
|
|
8 |
 |
“... di 2 x anto bo ta hanja mi edad. Pues:
2 X (3 x 6) = x; 2 x 3 x + 18 = x; 2 x 18; x = 9.
4. San Guan, (lamanta laat foi sonjo). 5. Sangura.
6. 1) Ora cachor ta mord, anto e tin dolor di djente di cachor.
2) Ora e ta come, anto su djente ta morde coeminda.
CHARADA.
2.
1. Di 10 lucifer haci shinishi ta cos masha facil. Ma ken
por troca nan na awa ?
Pone den e cuadronan cifranan foi 1 te 16,
a sina koe com koe bo cont sea di ariba te abao
of di abao te ariba, sea di banda drechi te na
banda robes, sea di un skina te na otro,
"semper bo ta hanja 31.
3. Ki diferencia tin tien un dokter i un ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma...”
|
|
9 |
 |
“...mi ta
bini mas laat, anto promer predi-
cashi a caba.
>Esai no ta bon, Guancito di-
ci; nos mester asisti na henter
misa i predicashi tomb. Bo s ki-
ko Pader a bisa, koe mncba hom-
ber i muher, koe a cumpli 7 anja,
mester bini misa toer dia Domin-
go i fiesta ward.
Wel ta bon, mi ta bini.
Guancito a bai misa i mi a go-
za mash,. Kiko a socede awor,
miq sa, si ta un ola of un pisc
grandi, mi no sA. Ma un bez mi
canoa a bira i mi a cai den lamar,
Guancito, koe tabata na misa, a
tende hopi boroto afor, koe hopi
bende i muchanan a sali foi misa
i el a corda ; ora misa a caba anto
lo mi tende kiko a socede. Ora el
a sali, un bez el a tende, koe un
mucha homber, jain Ben, a hoga.
El, a spanta mash i ora el a bai...”
|
|
10 |
 |
“...hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan a cende candela pa
descansa. Tabata reina un frioe
grandi, bintoe tabata grita den pa-
loenan; lobonan hambriente tabata
risca jega te acerca di e candela-
nan, koe hasta nan tabata terde
nieve krak bao di nan pia; i hopi
di e muchanan tabata kere, segun
supersticion di es tempoe, di mira
den e lobonan spokinan koe sA
camna rondia cas di hende dia di Sa-
bat Contra coestumb'er ni un so-
nido alegre tabata resona, ni un
gritoe ni canto. E cruzadonan chi-
kitoe tabata sinta sombrio i tem-
blante di frioe, rond di nan bivac
i tabata pusha otro pa nan hava
un mihor lugar bands di candela,
mientras nan kier a busca sonjo
pa 'loebida nan cansamentoe, ham-
per i frioe. Mayorfa tabata toer
jenl coe pensamen toen an tristoe...”
|
|
11 |
 |
“...bez riba Santana,
ta uifica ?
R. I. P. ta promer letternan di e
palabra: Requiescat In Pace, koe ta
nifica ; Bescansa na Paz. E deseo nos
ta doena-na alma di hende koe a
moeri, sperando koe 1e goza di e
paz, koe ta reina den cieloe, i koe
1e no tin di sufri mas na Purgatorio.
Adios !
VARIA
Perde ^an Juan.
Tin otro splicacion ainda dies ex-
presion : Perde San Guan. Tin koe ta
bisa koe e ta bini di nabegacion.
Toer jioe di Curagao sabi koe na
fiesta di San Joan tempoe di orkaan
ta coeminza. Anto hopi barcoe no
ta sail mas pa miedoe koe lo nan
topa coe orkaan, i toer ta percura
pa nan a drenta promer koe fiesta
di San Juan. Barcoe, koe no a drenta
ainda, a perde San Juan. E ta bini
muchoe laat i ta coeri riscoe di perde
den orkaan....”
|
|
12 |
 |
“...Medrico
Aubriot tabata trata di calma nan.
Traidornan nan tabata grita,
traidornan maldicin riba boso I
No tende na es orguljosonan,
captan tabata bisa na e muchanan
di coenucoe, sigui mi...
Ai di bo, Archibaldo Enguer-
rando a grita i ne mes oca el a
tira un flecha riba dj, koe sinem-
bargo no a coh i a bai pega den
un di e masternan.
Ne mes momento e barcoe, koe ta-
bata hi ba e nobelnan a hani separi
di e otronan i rondon. di enemigoe.
E hobennan a manda un jobida di
flecha riba nan koe a haci hopi hanja
un tumba den olanan di lamar.
E muse)marman, furioso pe resis-
tentie, a responde coe un jobida di
piedra. E muchanan, koe a resolve
pa defeude nan mes te na ultimo,
a sigui iucha manera liero te koe
di ripiente un vlam grandi a sali
foi dek di barcoe i a pone nan dal
un gritoe tremendo di spantoe.
XIV.
Ainda ora incendio a coeminza
abordo e hoben nobelnan a ninga
di bandona barqpe, no obstante e
miserabel Medrico Aubriot tabata
grita numa:
Fuego griego nos ta perdf!
fuego tabata un invencion...”
|
|
13 |
 |
“...Cuanto konentji cada un tabatin ?
3. Kende por bisa mi, ta ki ora un pisca ta bebe ava ?
4. Muehanan, cual di boso sa scirbi cora ce krijt
blancoe ?
5. Pone e letteman aki di tal manera, koe bo ta ha ja
un' bon proverbio papiamentoe:
Nena, naroeba fata loes cla? c.. -g.*- I
Mi Dromer ta nomber di un muher
Mi ai dos ta un rioe di Europa
Mi di tres i di euater ta nomber di un bestia, i
mi henter h un hero grandi. Kende mi ta ?
GBATITUD.
Bedacclon dl Ala Blanca a baja dl Srs. C. Winkel & Zonen hopi cosnan
boenlta como articulo di reelama dl e famoso Ginger Ale, 1 Soda-Water dl
Schweppe, i tamb un prospecto dl Vereenlging tot beTordering van het Onder-
wijs op Cqragao....”
|
|
14 |
 |
“...43
Mi tambe a sinfci mi prfunda-
mente conmovf.
Infeliz! Indudablemente bo ta sus*
pira desdi hopi tempos caba den e
prison aki?
Ai! privA di mi bista, mi no por
conta numero di dianan; ma ta par-
ee mi koe mi ta aki, ya ta cincoe
seis anja caba.
Cieloe! I ainda bo balor no a
bandona bo?
Mi a reza..... Ademas kiko un
poco sufrimentoe ta? un hende no
mester traha pa su salbacion? Ma
hoben, ta ken por a trece bo ne
lugar miserabel aki?
Mi a bini pa venga morto di
mi tata koe a perde su bida den
ltima cruzada.
Bo tata ?
Bi, e tabata cabaljero di mas
balente di henter Bretanja.
Di Bretanja? O, mi Dios! Maes
boz... e presintimentoe...... Jioe,
mi tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca...”
|
|
15 |
 |
“...cos koe ta siuja com
hende mester reza.
Un ciertoe dia a bini un jonkman,
koe poco dia a casa, jama Pa-
der Bernardo pa uu bende nialoe.
Pader a bini i a puntr, oenda e
hende maloe ta ? E jonkman a bis
e camina. Bon, io mi bisa mi criar
pa sija cabai. Ora e criar a bini coe
cabai, e jonkman a bisa den eu mes:
Ki boenita cabai, si mi tabatin un
asina, lo mi ta ricoe.
Ora Pader Bernardo a bini, e jonk-
man dici: Pader, si mi tabatin un
cabai asina, mi tabata basta ricoe,
Zoo zoo, si, el a costa hopi placa,
mas koe un mil gulden.
Si Pader, ta berde, mi m > ta desea
mas. Pader Bernardo a corda un
ratoe i dici: Bo por haj si bo ta
reza un Nos Tata sin distraccion of
sin corda ariba un otro cos.
Kiko Pader d, rezan NosTata?
Esai sf; si bo ta reza sin dis-
traccion, lo bo hajr.
Mi ta coeminza unbez. Na nom-
ber di Tata i di Jioe i di Spiritu
Santoe, Amen. Nos Tata, koe ta
na cieloe, Bo Nomber sea santifica,
larga Bo reino bini na nos, Bo Bo-
luntad sea hac na tera como na
cieloe..Ma mi ta haja...”
|
|
16 |
 |
“...sacrificio ; pues sin koe e luz
ta luza nos, nos ta hera camina,
tantoe na dia cld como na scuridad
di anochi.
2) E ta un sicjal di alegria, pesai
mas altoe dia di fiesta ta mas tan-
toe bela ta cendi riba altar.
3) E ta spierta nos tambe, pa nos,
como discipelnan berdadero di Cris-
toe carga luz di nos f, flamma di
nos speranza, ardor di nos caridad
i candela di nos debocion den nos
coerazon i pa nos bon obra brilja
pa benter mundoe.
Preglinta. Pader. Mi tin Historia di Testament Bieuw. Mi ta
gnsta masha di leza den es boeki boenita. Ma tiq un cs koe mi no
ta comprende. Cerca e historia di Toren di Babel -tin un prentji, koe
ta moenstra com Bios a castiga orguljo di bende pa bruhamentoe di
lenga, di manera koe nan no por a comprende otro mas. Ariba bo ta
mira Dios Tata i bao di Bios Tata un Angel coe dos trompet na su
boca. Kiko es Angel coe dos trompet ta nifica, Pader? Pader, masfid
danki pa molester Alberto. Sta. Cruz, Arvba.
Respondi. Alberto. E preguuta, koe bo ta baci mi, ta moen-
stra mi...”
|
|
17 |
 |
“...dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba man den wea, foi oenda galinja ta
bebe sin saca galinja? , Aiex de Pooi.
na mi masha contentoe koe mi a haja un carta di boso
coe charadanan i mi ta gradici boso masha. Awor si cos
ta bai bon, koe boso mes ta bini coe charada, pa larga
boso amigoenan kibra nan cabez ariba. Segun bo ta mira,
mi a pone ya hopi di nan koe boso a manda. Otronan lo
sigui tamb. Ta duel mi, Alex, koe e charada koe bo a
traha ta poco dificil pa pon. E ta boenita si, ma pa pon
mester hopi cos koe mi no tin. Ma no perde animo. Sigui
traha numa i manda nan sosega. Koe mi por, lo mi pon
nan toer. Mara boso ehempel lamanta bo amigoenan tamb,
pa studia i busca charadanan, pa boso por kibra bo cabez
ariba. Lo mi keda semper masha contentoe, si mi ta haja
cos di boso. Adios! Red. di Ala Blanoa.
33ieietJ^ i
|
|
18 |
 |
“...nomber di Wilfredo. Esa-
ki a toema riba dj pa juda e po-
ber catiboe europeanonan segun su
fortaleza i principalmente e tabata
juda esnan di Bretanja.
Riba un cierto dia, koe el tabata
sinta manera coestumber, dos euro
peano a jega cerca dj i a keda para
mir den sllencio. Un di nan, bistf
coe un panja pretoe largoe, tabatin
apariencia di un sacerdote, e otro
tabata paree un boben timido di
mas menos diez cuater anja. Nan
tabata companj di 3 sirbiente bon
arm. i un otro koe tabata guia un
mula hopi curg. E monhe anciano,
como si el a adivina loke e biahero-
nan kier a puntr, a lamanta para
i a bisa nan coe amabilidad cordial:
,,Segun ta paree boso a caba di
jega nes ciudad aki, i boso ta bus-
cando un bon posada pa boso i boso
hendenan. Papia, manda, boso sir-
bidor lo ta feliz, si el por moenstra
boso camina.
En berdad, e pader a responds,
asina ta. Dibina Providencia paree
kier larga nos sinti durante henter
nos biaha su proteccion visibel. Mira,
como nos no tabatin guia koe
por a indica...”
|
|
19 |
 |
“...54
Uil elefante koe ta huma pipa.
Otro dia aji a pasa mi un pret masha dibertido.
Mi conf no kier cende, kiko mi ta haci coene, toer cos
por nada. Desespera mi ta huma mi pipa,. huma numa sin
'misericordia. Coe masha atencion e animal inteligente ta
observa tin bez mi pipa, tin bez mi conto. Mi ta drenta
paden pa busca mi blaasbalg. Figura bo mi admiracion, ora
ma bolbe.
Mi Omar, asina e bon animal jama, mi Omar a
toema e conf den su pata, el a hinca e pipa den su boca
i e ta huma mescos coe' yapor di baca. Bo mester a mira
su cara formal. Un milionario di America no por a huma
un Habana pur-puro coe mas smaak i aprecio.
Cualkier dia lo mi conta bo mas cos dj amigoe na cuater
pia.
Na Johannes, Odoh. Aruba.
\r
Mi a haja bo carta i a leze coe mashd inters. Pero ta duel mi, un
cos ta haci koe mi no por publik den Ala Blanca, estd, koe bo ta
papia riba hopi cos, koe rauchaoan no mester papia ariba. Mi ta kere si
koe bo ta mashA spiertoe, ma papia riba toer cos koe bo ta tende bende
grandi papia...”
|
|
20 |
 |
“...es mes jonkman.
Esaki tabata mash contentoe; el a
coeminda es .comerciante coe mash
respet i el a bis: Apreeiabel senjor,
ki contentoe mi ta di contra bo aki
i koe mi por papia coe bo. Hopi dia
caba mi a desea e ora aki. Sen-
ior Mller di: Mi ta kere koe bo ta
hera den mi persona. Ta algun dia
caba, koe mi ta corda esai, ora mi
mira bo coeminda mi asina carinjo-
so. Ciertamente, mi no tin honor
di conoce bo. Si Senjor, e hoben
a contest, ami si conoce bo como
mi mehor amigo, i hopi anja caba.
Ta un felicidad pa mi, di demostra
bo esai an or i di ofrece bo mi grati-
tud sincera. Senjor, Mlier a
contest, ,,ta pa mi un misterio.
Ta un historia bieuw, e hoben a
contesta, lo mi por cont? Anto e
historia lo ta aclar.
Un mainta mi tabata bai school,
mi tabatin e tempoe ai nuebe diez
anja. Na marsh ma mira hopi ma-
cutoe i baki jen di fruta mash boe-
nita, Mash poco bez mi tabata s
haja fruta, pesai mi a haja mash
gustoe di un. Net un dj bendedor-
nan tabata para papia coe un otro
banda di dj...”
|
|