1 |
 |
“...ta boela aifor.
Un du den su curpa i su panja kibra,
Ta corda nos Buchi dj pinda |hasa.
VARIA.
Member di mu largoe. I Muher dl mas largoe.
E homber francs, jama Jozef Du-
sorc ta di mas largoe di mundoe.
E tin dos Meter 58 largoe. Tin bez
ta combini mash. bon di ta asina
largoe, ma otro biaha ta masb fas-
tioso; Senjor Dusorc por cende su
sigar na lanterne di caja, ma ora e
kier drenta tranvia ta casi imposi-
bel pe. E tin di dobla su curpa i
drai e di toer manera. E ta des-
cendieute di ufl famia di gigante.
Maske e ta papia coe mash amor
di su mamatji chikitoe, e muher tin
1.88 M. largoe, su tata ta 1.96 M.
Ademas e tra tres roeman koe tin
largura di dos meter. E hombercito
tin edad di 26 anja i tin semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di Zuid-Caroline na Amerika.
E tin 2 meter 30 largoe i tin peso
di 160 K. G. 320 Tiber. Su ape-
tito ta mas koe extraordinario. Ca-
si e no tin fin. Cada mainta e ta
gasta 1% liter koffie coe tres liber
pam i un -liber manteca, Merdia...”
|
|
2 |
 |
“...si
Senjor doena nos forza, nos lo tene
altoe coe honor nomber di nos an-
tepasadonanl
I su cara firme tabata brilja
di un splendor di balor heroico na
momentoe koe el tabata pronuncia
es palabranan. Un legria biboe ta-
bata pintA den cara di e peregrino.
El a braza e hoben cabaljero coe entu-'
siasmo i a bis: Ningun otro hende,
fuera di bo roemannan, lo por sabi
algo di nos propsito; bo mes por
comprende cuantoe obstAculo bo ma-
ma lo pone contra. Por ltirao nos
biaha ta fihA pa majan anochi.
Majan caba!
Esai ta necesario; mas koe tres
cien mucha a priminti di reuni bao
di nos bandera den bosquenan di
Mens-Coin. Lo bo ta nan hefe; i
como ya bo ta senior i maestro di
nan tatanan, nan lo no vacila na
reconoce bo autoridad
Majan caba! I ^mi mama?
Bo mama lo keda coe su jioe
muher. Nan lo reza bon pa boso i
ademas den dos anja di tempoe boso
lo a bolbe.
' Corda koe Dios ta tende bo. Enf
fin, Dios tin mi huramentoe, mi mes-
ter ten.
Mi por conta anto coe bo ?
Si, maestrp Archibaldo, i lo pos...”
|
|
3 |
 |
“...bon crianza. Toer mainta
nos toer mester a bini cerca dj
pa haci nos oracion di mainta; 1
mescos anochi promer nos a bai
droemi; mescos nos tabatin di bai mi-
sa toer dia Domingo, bai scool i
catesashi, sin falta ni un biaha. Un
banda di nos tabata biba un mu-
cha homber, koe mi a stima ma-
sh; el a bai coe mi na scool, na
catesashi i misa. Nos tabata bon
amigoe. Nos a ricibi par tombe cer-
ca Pastor Sjouwer. Tabata un dia
Domingo, koe tabata mash calor
i lamar tabata ketoe. Ora nos a
sali cas pa bai misa, mi dici coe
Guancito, asina mi amigoe taba-
ta jama, Guancito, tenae, ata un
canoa bashi, larga nos vaar nn po-
co pa fresca, ta mash calor. An-
to nos ta bai misa.
No Ben, esai no I Ora misa ca-
ba, anto sf. Nos mester ofr misa,
bo s.
Wel ta bon; bai anto, mi ta
bini mas laat, anto promer predi-
cashi a caba.
>Esai no ta bon, Guancito di-
ci; nos mester asisti na henter
misa i predicashi tomb. Bo s ki-
ko Pader a bisa, koe mncba hom-
ber i muher, koe a cumpli 7 anja,
mester bini misa toer...”
|
|
4 |
 |
“...haja tambe mitar? An-
to bo por hari. Adios te despues !
Na Shon Ben.
Mi a keda mash> contentoe coe shon Ben su carta, i si mi tabatin
un cos boenita sigur-sigur lo mi doena shon Ben. Pero e cordamentoe
koe kizas un of jtro lo ta stimuli pa no falta misa mas, lo ta un
recompensa muchoe mas boenita. Mara es ehempel lamanta otronan
tamb pa manda nos un of otro historia chikitoe di nan bida di
otro. Danki shon Ben. Redactor di Ala Blanca.
\ aria.
Un francs I un Ingles.
Un homber francs i un homber
ingls a contra otro riba un puente
masba pertd. Nan tabata riba ca-
bai i ni un por a pasa dilanti otro.
Ningun Ingls ta kita foi camina
pa un Francs, e promer dici, i el
a stp su cabai. Mi shon, e Fran-
cs dici, mi tin un cabai ingls, koe
tin mas anja koe di bo; bo sA, hende
mester respeta loke ta bieuw; pesai
bo tin di baha pa mi pasa.
Ma e Francs no por a gana asina.
El a mira koe ingls a saca un cou-
rant foi sa sacoe i keda sinta lez
toer calmo riba su cabai. Francs
a saca un sigarfa i a sinta...”
|
|
5 |
 |
“...skina i un meimei,
koe ta nifica e cincoe Santoe Heri-
da di Curpa di Hesus. E panja pu*
roe ta nifica e panja blancoe koe
tabata tapa Curpa Santoe di He-
sus den Sepulcro.
Altar semper ta mas altoe koe
suela, pasobra e ta nifica Ceroe di
Calvario oenda Hesus a ofreclc ri-
ba cruz; Pues saerificio di misa ta
un i mes sacriflcio koe e di Santa
Cruz, pasobra ta e mes Hesus ta
ofrecle na Dios Tata pa nos sal-
bacion.
8. Kiko ta nifica e palabra : Al-
tare Pririlegiatum ?
Tin bez ta mira riba altar skirbf na
un borchi e palabra : Atare privile-
giatvm quotidianum perpetuum. E pala-
bra ta nifica koe Papa ta doena
na cada sacerdote, koe ta haci sa-
crificio di misa riba es altar, pri-
vilegio di por gana cada dia uu
indulgencia plenaria pa es alma di
Purgatorio koe sacriflcio di misa
ta ofrec p.
Otro biaha lo nos mira kiko tin
mester riba altar, ora sacerdote ta
haci misa, i kiko toer e cos ai ta
nifica....”
|
|
6 |
 |
“...adora Hesus den su Sa-
cramento di amor, i pa nos tin di
warda den nos coerazon e luz di
F, koe Hesus a plama riba nos,
e candela di Amor, koe Hesus a
bin cende den coerazon di hende.
12. Kiko toer attar mester tin na ara
di sacrificio di misa ?
Ora sacerdote ta ofrece sacrificio
di misa, altar mester tin
1) un crucificado boe sacerdote i
pueblo por mira.'
3) altar mester ta ~apA coe tres
panja blancoe.
3) mester tin bela cend, mas 6
menos segun solemnidad di fiesta
koe ta celebrA e dia-ai.
Pakiko e-tres cos ta sirbi, i kiko nan
ta sinja nos, lo nos mira otro biaha....”
|
|
7 |
 |
“...lamanta para
i a bisa nan coe amabilidad cordial:
,,Segun ta paree boso a caba di
jega nes ciudad aki, i boso ta bus-
cando un bon posada pa boso i boso
hendenan. Papia, manda, boso sir-
bidor lo ta feliz, si el por moenstra
boso camina.
En berdad, e pader a responds,
asina ta. Dibina Providencia paree
kier larga nos sinti durante henter
nos biaha su proteccion visibel. Mira,
como nos no tabatin guia koe
por a indica nos nomber di princi-
pal babitantenan di es lugar, nos a
coeminza terne pa bon xito di nos
empresa.
Sigur boso ta bin busca algun di
e cruzadonan chikitoe?....
0 1 companjero di e pader a in*...”
|
|
8 |
 |
“...yapor di baca. Bo mester a mira
su cara formal. Un milionario di America no por a huma
un Habana pur-puro coe mas smaak i aprecio.
Cualkier dia lo mi conta bo mas cos dj amigoe na cuater
pia.
Na Johannes, Odoh. Aruba.
\r
Mi a haja bo carta i a leze coe mashd inters. Pero ta duel mi, un
cos ta haci koe mi no por publik den Ala Blanca, estd, koe bo ta
papia riba hopi cos, koe rauchaoan no mester papia ariba. Mi ta kere si
koe bo ta mashA spiertoe, ma papia riba toer cos koe bo ta tende bende
grandi papia, esai si mi no ta'gusta, min ta haja bon. Muchanan mes-
ter haci cos di mucha, i no cos di bende grandi. Nan no mester sinta
papia manera dos bieuwoan riba toer loke oao ta tende. Si bo a larga
Pastor leza es carta, koe bo a skirbi mi, Pastor tampoco lo no a haja
bon koe muchanan ta papia riba tal cos asina. Eisai n ta maloe, leuw
di esai; ma larg pa hende grandinan. Otro biaha mi ta spera coS( koe
toer mucha lo gusta di leza, tende. Adios! Red. di ,,Ala Blanca.
iiHIl
mm 'mm
f 1
imm...”
|
|
9 |
 |
“...58
I rezando, el a hiza su m&n na
cieloe, mientras e barcoe tabata
aali coe un bientoe faborabel. Biaha
tabata feliz i pronto e dia a jega,
koe es nobel famia tan tristemente
separa a bolbe eer reuni.
Nan a spierta Donja Hermenegil-
da padilanti, pueB di otro modo e
por a sucumbi pes legria repentino.
Alfln riba un cierto dia trompet
di Enguerrando a anuncia di aleuw
nan jegada. Mes ora Donja Herme-
negilda sintd riba su jewa a coeri
bai contra e- biaheronan, sigui di
Berangre, su damanan di honor i
su panenan.
E promer encnentro tabata ber-
daderamente conmovedor, i sclama-
cionnan di alegria, brazamentoe i
lagrima tabata troca otro numa.
Dee-pues di a jora tantoe tempoe su
esposo i su jioenan como perdi, ala-
fin e por bolbe haja nan trobe.
Despues koe e famia di mas feliz a
basna nan promer sintimentoeuan
di alegria i amor, campananan di
castiljo a larga tende nan tonouan
alegre pa lamanta toer hende di
cercania pa bin gradici Altisimo koe
visiblemente a protega su sirbidor-
nan fiel...”
|
|
10 |
 |
“...Holandes
MICHAEL DI MITEII.
Nos gran admiral, koe boso toer
conoce, tabata nabega un dia coe
un barcoe chikitoe di carga arm,
pa West-Indi.
Tabata den anja;1640 pa 51; despues
di e tempos ai no tin nada mas
notfi, pa mo.tiboe koe de Ruyter
mes a destrui su notanan di e tem-
poe ai.
Ta basta tristoe; ma e hechoe koe
nos ta bai conta, ta keda mes boe-
nita, i su berdad mes sigur, aunke
e no tin fecha.
E tabata den lam di West-Indi
caba, ora di ripiente el a mira un
barcoe di gera Spanj ta bini riba
di. Manera boso s&, e tempoe ai
Holanda tabata na gera coe Spanja;
nos admiral i su tripulacion no
por a spera nada bon di e barcoe
grandi ai. Como eu boto chikitoe
tabata corre bon, el a kere koe e
por' a scapa, i como e tabata un
marinero toer af e tabata s4 pro*
becha bon di bientoe i stroom. Ma
e biaha aki toer su capacidad no
por a sirbi, i pronto Spanjolnan
tabata para su dilanti.
Hombernan! de Ruiter a grita
mes calmo koe semper, awor no ta
cos di loco. E senjor alto aki kier
doena nos un saludo...”
|
|
11 |
 |
“...
E ta barcoe di mas sigurd, koe awe
en dia ta nabega. Nunca di mi bida
ainda ma haci un biaha di lamar,
i mi tabatin miedoe di lamar. Pero
ma tende na loke nan tabata pa-
pia di TitanicBai coe Tita-
nic, anto nada no por pasa bo.
Invencionnan moderna ta afirma
su siguridad, i no loebida, koe ta su
promer biaha. Oficialidad lo ta ma-
shA prudente. Toer esakinan a sona
asina creibel den mi orea, i pues nos
a resolve, Harvey, mi esposo, i nos
jioe muh chiki di ocho anja, Mar-
jorie i mi, di bai America coe ^Ti-
tanic.
Marjorie i ami a jega bon aki awor
na tera 1 Ma nos ta sol, pasobra mi
querido esposo a perece i coe e Ti-
tanic toer-toer cos, loke nos tabata
posede riba mundoe a bai perdf.
Mi mester conta bo promer, com a
socede, koe nos a resolve di bai foi
Inglaterra. Nos tabata biba na Bi-
shoptohe, un pueblecito cerca Sout-
hampton, den Hampshire. Mi esposo
tabatin un tienda i aunke el tabatin
apena 35 anja, el a dedik asina tan-
toe na su trabao, koe el a bira di
mas principal di e ...”
|
|
12 |
 |
“...Southamton,
i no ta di admira, koe nan tabata
taji.
E Titanic tabata un barcoe di
admira Muchoe mas grandi i mas
boenita, koe mi por a son ja. E
otro barcoenan den haf tabata par-
ee casca di nechi banda di dj, i
esai tabata toch e vapornan Ame-
ricano i di otro linjanan, koe algun
anja pas> nan tabata hanja e-
nor me.
Mi ta recorda mi, koe un amigoe
dl coe mi, hustamente despues koe
nan a caba di doena senjal pa
visitante retira :
Bo no tjn miedoe, pa riska bo
bida riba lamar? Ma awor tabata
mi, koe tabatin conhanza. Kiko,
abordo di asina un vapor I ma
contest. Tempestad di mas pis&
no por haci nos nada!
Promer koe nos a sali foi haf
ma mira e accidente di e vapor
New-York, koe su cabuja a kibra
i koe a bin choca coe nos. vapor
den kanal. Ningun hende a spanta
pesai. E tabata un prueba di mas
di e poder di ,,Titanic.
Di promer dianan di biaha mi
por recorda poco hos. Mi a maria
i a keda di mas parti den. mi ca-
marote. Ma dia Domingo 14 di
April mi tabata riba pia. Na ora
di almuerzo mi...”
|
|
13 |
 |
“... i cla? Mi
ta keda masha contentoe coe
bosotrabao, Cincuenk a man-
da solucion bon di toer e tres
charada, i diez dos a saca
dos di nan sol. Otro biaha
mi ta spera cientoenan, di
Aruba i Bonaire tamb. Ta
rhiAl ll koe lll mebl c\ iicnga _
coe post sin pone stampia ariba. Esai no por, boso mes
ta cSprende. Ma kende ta awor e feliznan, koe a sab
premid. : Tende.
V F Horloge Josefa Maduro a gane. ,
h tlonws Fredrikstraat. Ceroe di Otrabanda
Tmniren di S. Antonio: Cornelis Mendez.
Iinageu ui ^ Franksteeg. Otrabanda.
ramina di Cieloe : Cornelis Ringeling,
taniina ui Yliersteeg 7. Pietermaai.
Manuel Alvarez. Monteverde.
Hitoria di Testament Hieuw: Wilhelm Gruning.
msioruiuii v Walbecksteeg 10. Otrabanda.
Hendrik Heyer. Breedestraat 112.
Pabien, mi ainiguitonan! coe es
boso lo sigui traha bon, pa plama Ala Blanca ma i mas
tantoe. Adios. Te otro biaha .
Solucion di charada No 9.
i F hnwicoe di Area di No. 2. La Reina Wilhelmina.
8 Ora ^t^para den cas, coe su cabez for di bentana.
i Ral ta cuater...”
|
|
14 |
 |
“...I
CULTO CATOLICO.
2. Kiko e diferente bistirnan di sa-
cerdote ta niflca?
Biaha pasd mi a splica boso e di-
ferente bistir, koe sacerdote ta bis-
ti, ora e ta baci misa. Awor lo mi
conta boso kiko toer esai ta niflca,
como nan toer tin un niflcacion toer
special, koe ta deriv dj birtudnan,
koe mester dorna sacerdote, i tam-
b di Sacrificio di Santa Cruz, di
cual Sacrificio di misa ta un recuerdo.
Amict, koe sacerdote ta pone riba
su schouder, ta un imagen di vigilan-
da, koe sacerdote mester.tin contra
atakenan di diabel i di picar. E ta
un recuerdo tamb dj panja, koe
sold&nan a tapa cara di Hesus coe
ne, ora nan tabata bofon.
Alba, koe ta e panja blancoe i
largoe, ta niflca purcza di coerason,
koe sacerdote mester tin. E ta un
recuerdo dj panja blancoe, koe He-
rodes a bisti Hesus coe n'e, pa ha-
ci bofon di dj.
Cingulo, koe ta marra e panja blan-
coe, ta un imagen di cattidad, koe
mester dorna curpa i alma di sa-
cerdote, i ta recorda e cabuja, coe
cual Hudioenan a marra Hesus.
Manipulo...”
|
|
15 |
 |
“...muber santa den
Testament Bieuw.
Mi quinta ta promer cos, koe mucha ta sin ja na scool.
Mi conhunto ta probecha toer hende.
Uilrn hende tin, koe bo bir padilanti patras, pone
s dilanti, e ta bira nomber di un patriarca?
7 Miguel Duran.
Pa haci kiko sold&nan ta usa boton di koper na nan
Emilio P. Davelaar.
Kende tabata tata di jioenan di Zebedeo ? e. p. d.
Kende ta contentoe ora e perde toer su pam ?
Ernlle Maduro.
Mi ta surdoe i ciegoe i mudoe : nunca mi a leza of
mi no por camna ni para, i ta biaha toch den hopi
12.
un J
f
13.
jas?
14.
15.
sinja,
tera i sabi hopi cos di importancia. Kende mi ta ? a. Jansen....”
|
|
16 |
 |
“...koe busca na bordo
di e vapor un esposo, si, un esposo
koe sigur-sigur mi a kere lo taba-
ta den un di e botonan, koe a sal-
ba bendenan.
E no tabata aki, i coe e palabra
aki mi kier caba e relato tristoe di
Titanic.
Tin mas di cientoe otronan, koe
por conta i a conta caba e relato
di nan biaha tristoe te na New-York.
Mi amigoenan na New-York a per-
cura bon pa nos. Mi ta bai Idaho
i lo mi trata di edifica aja mi bibA.
Mi ta pensa di sigui e idea, koe nos
tabatin.
Un momentoe ma corda di bolbe
bai lnglaterra, ma mi no por so-
porta bista di lamar mas. Ademas
mi mester hiba mi Majorie na e lu-
gar, koe su tata a scobe pa nos dos.
Awor no ta keda mi nada mas
sino di haci loke lo el desea di
nos haci. Fin.
\ aria.
Dos boerach ta sinta brinda otro:
Mira, compa, toema un mas, riba un pia bon por camna.
Berdad Broe, ta lastima koe mi no ta un duizendbeen....”
|
|
17 |
 |
“...asina tantoe na
loke el ta leza, koe el ta bruha toer
cos na bendementoe, i ta doena cos
tin biaha di menos, i otro biaha di
mas. Pesai el a permiti di leza i
sinja solamente dia Domingo. Pero
haridor no sa hari largoe, ni jorador
o sa jora largoe Esai nos Herman
tambe a experimenta. Te ainda el a
pasa mash contentoe i toer cos ta-
bata bai mash bon coe n. Ma
portin Dios a haja gustoe di poerb
i lo boso ripara unbez, koe Dios no
a poerb coe un cos chikitoe, ma
pis.
El tabatin un kamber, muchoe gran-
di pa el sol, segun Perpetua; ta pe-
sai Perpetua a busca un companje-
ro pa droemi huntoe coe n. Esaki
tabata jama Marco, tabata un
jonkman grsndi caba. El tabatin
sirbishi cerca un carpint. Na pro-
mer tempoe Herman tabatin miedoe
di dj. Afortunadamente koe semper
Marco ta lamanta tempran i e ta bai
droemi te laat, di manera koe poco
bez num nan no tabata papia coe
otro. Un dia Marco a bini cas mas
temprn koe coestumber i a bis: Fia
mi diez placa i mi ta paga bo e asi-
na pronto koe mi por. Herman...”
|
|
18 |
 |
“...un buricoe, conti p mes.
CAPITDLO VI.
Aleun dia despues di mi enlermedad, tabatin un jaagmentoe grand i.
Dos hoben di 13 i 13 anja, Guiermito i Eicardo, lo companja nan pa-
pa den jaagmentoe pa promer biaha den nan bida. Cornells, un ami*
goe di nan, koe tabatin 15 anja lo bai tambe, .
Marduga caba Guiermito coe Eicardo ta camna na ca]a, ta pone pi'
quete coe nan scopet, koe nan no a tira nunca coen. Ta com nos ta
haci, coe tantisimo animal, koe nos lo tira mata ? Ta com ta haci pa
trece nan cas ? - . , . e ,
Wel, Eicardo di, nos ta bai coe Neddy, nos bon boericoe nel.
L carga nan den macutoe riba su lomba.
EBP&'Qfc:
mm
msmi
Min tabata gusta e cuenta, E buchinan ta capaz di mira mi pa un
connchi, tira mi mata. Pasobra mi experiencia di buricoe a sinja mi
esaki: menos un hende sabi mas tantoe e sa broma. <
Pero no tabatin scapatorio. Mi mester a bai. Despues di a camna
un ora asina, e tres bromadrnan a topa nan ,papa den mondi. Cie-
loe Santoe, ki mishi e buricoe aki banda? E muchanan...”
|
|
19 |
 |
“...lem den misa. Porfin e obispo a al-
za su boz i dici: Mi jioenan stirnA,
kiko boso ta prefera bida of f
i morto ?
Mes ora toer misa a sagudi di un
gritoe koe toer Cristian a dal hun-
toe i bisa : F i morto ,,Mor-
to nan kier, Licinio a grita, wel,
nan lo moeri, soldAnan, pone cande-
la na porta i bentana, larga nos
kima es neshi di maribomba ai.
Mes ora soldAnan a cumpli su man-
do. Mi jioenan, e obispo dici, nos
ta moeri huntoe. Bo a confesa bo
f, i bo a come pam di bida, awor
ricibi pa ultimo biaha bendicion di
Dios. Toer a cai na roedia i obispo
a reza coe boz temblante, oracion koe
Iglesia sa reza ora hende ta bai
moeri. I caba e dici: Pa nos moeri
awor limpi di picar i den caridad
santa, larga nos reza pa nos enemi-
goenan, koe a traiciona nos. Larga
nos ofrece nos bida pa nan comber-
sion. 1 mil i mil boz tabata ripiti
e palabra di San Esteban : Senor,
no conta nan esaki pa picar.
Silencio a bolbe, solamente jora-
mentoe di algun mucha tabata ki-
br. Sacerdotenan a parti i a come...”
|
|
20 |
 |
“...na mesa di desayuno, ora
el a ripara koe su horloge tabata parA i el dici:
Paree mi mester manda limpia mi horloge atrobe, sigur el a bol-
be jena coe stof.
No, papa no tin nodi di mand, pasobra ajera tardi nos mes a la-
b padn i afor coe habon blauw.
Un estranhero a drenta tieuda di un,comerciaute i a puntra si tini
sigar di marca Rival.
0 si, e comerciante a coatesta, i ta di mehor marca ko3 mi ta ricibi.
Ha, e estranhero dici, ta mi mes ta e fabricante, i ultimo biaha ml
a haja bo carta koe marcanan Rival ta di mas maloe koe bo a ricibi. Adios.
Herman Zoilo....”
|
|