1 |
 |
“...DEDICA
NA NOS HUBENTUD.
'
19121913.
PROMER ANJA.
Imprim, na Imprenta di Yicariato Apostolico
CURAgAO....”
|
|
2 |
 |
“...GT h
ALi l bla: mi
DEDICA NA NOS HUBENTD.
No. X ALA BLANCA tA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
II |
M WOS LEZADOR CHIKITOE.
MI AMIGOENAN !
Ata e ta subi, nos Ala Blanca, tend bati su alanan coe
contentoe na laria puroe; mira na brilja di blancura den
luz alegre di solo.
Kende di boso no ta conocle, e pahara, koe ta subi altoe
na lana, plamando su alanan blancoe, manera dos manoe
chikitoe? Toer stof koe por a mancba.su blancoe, e ta kit
na aire puroe i fini, i blancoe manera niebe e ta sigui su
camina den es region di luz i claridad resplandeciente.
Pakiko nos a jama asina e courant/ chikitoe, koe nos a
prepara pa boso, mi amigoenan, i koe nos ta ofrece boso
awor na promer dia di Mei? Pakiko! Bien, tende! E pahara
coe su ala blancoe ta un imagen di boso alma, koe ta brilja
arnda den pureza i inocencia di Bautismo. Boso alma mester
ta manera es p&hara boenita. Boela e tin di boela altoe na
lana, camina stof di mundoe no por manch.
Pa juda boso nos a traha as courant aki. Lezbon ihaci
loke...”
|
|
3 |
 |
“...sqla ; toer1
personanan presente' e keda jen M
ansfa i admiracion.
Despues di e drenta den e oratorio
stranjero a keda para utt ratoe
coe gravedad, caba el a bisa :
Senjora, lo mi papia coe frankeza,
aunke berdad koe mi ta bai bisa
bo lp cai bo pisd.
0 Cioe!
Ya bo esppao pp, ta-...-*
* mi Angilbert Toer cos a
caba an to....17 Bo coerazon nobej
a stop di bati, bo wovronan a cera.
T ningun bende a tende bo ultima
despedida, nfngun bende a recohe
bp ultimo suspiro... Ai, mi jioenan!./?
I Hermenegilda a cai riba un stoel
i a tapa su cara jorando.
Ma pi ripiente el tg alza su cabez
i un rayo di speranza ta brilja den
qu wowonan.
J,Mi sejr, el a sclama, bo
tin algun prueba ?
Esai lo mi doepa bo, senjora
asina eigur manera mi jama Pedro
Afcbibala di Ppjti^rs,
E peregrino a abri s litnpsnerp
di cuer i el a saca af n paki
cbikitoe koe el a entrga na senjora
Hermenegilda.
paketico tabata contene un
aniljo di hroe, e mijs apiljp koe sp
esposo apriminti di mande, na cagp
koe'l hanj den peligro di inorto...”
|
|
4 |
 |
“...tabata resona for
di altura di torn, combidando ba-
bitantenan di aldeanan bisinja pa
bin uni nan oracionnan coe es di e<
dama tan hondamente, tribuld.
Enguerrando, koe pa ip.qrtq di su
tata tabata jamd pa ten na al toe
un di nombernari di mas ilufftre di
Bretanja, a comprende pronto nib-
cacion di es deber grandi.
Poco-poco a bin paree riba su cara
un mezcla di trfs'teza i temeridad, ma
ni un keho a ali nunca foi su lipnan;
. su alma hoben tabata manera un co-
raza inkebrantabel di staal endureef.
Riba un cierto dia Isolin, koe sem-
per tabata gusta di bai keire paf
pa tende canto di peregrinonan koe
tabata pasa, a bai poco leuw di
castiljo l el a keda no poco admi-
rd di contra coe Pedro Arcbibaldo
koe a entreg coe mashd misterio
un carta pa Enguerrando.
Ora Isolin a jega cas el a jama
su roeman mayor aparte i a entreg
e carta.
Acaso bo ta loebida koe mi no ta
ningun sabf manera bo? Bam, hacimi
fabor di leza es carta pa mi.
Es ora Isolin a leza lo siguiente:
Majan mainta, na di cho ora di
dia...”
|
|
5 |
 |
“...SJI HERT COE BUCHI PAULA.
iwr
stiiii
g/.V%:
H
1
Sii Mery ta sinta pa caba cos,
un panchi coe pinda net banda di dj,
I bao di su jjanchi un candela balente
Pa hasa su pinda cajente, cajente.
Ata Buchi Paula ta hol coeminda.
O Buchi, amigoe,* na bida te ainda ?
SMSSP
Ww
MP i %
iffi
S§
W%£:-
lilii
SIS l
iMm
H
sa
Ay homber! bin sinta, mi stoelchi ta cld,
Ami por wel para, toem sosega.
E bieuwnan ta papia, ta hari, ta chanza,
Ta conta di fiesta, di brindis, di danza,
I nap no ta weita, di tanto contento,
Koe aja no tin stoelchi, ma. ... heroe cajente....”
|
|
6 |
 |
“...tioso; Senjor Dusorc por cende su
sigar na lanterne di caja, ma ora e
kier drenta tranvia ta casi imposi-
bel pe. E tin di dobla su curpa i
drai e di toer manera. E ta des-
cendieute di ufl famia di gigante.
Maske e ta papia coe mash amor
di su mamatji chikitoe, e muher tin
1.88 M. largoe, su tata ta 1.96 M.
Ademas e tra tres roeman koe tin
largura di dos meter. E hombercito
tin edad di 26 anja i tin semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di Zuid-Caroline na Amerika.
E tin 2 meter 30 largoe i tin peso
di 160 K. G. 320 Tiber. Su ape-
tito ta mas koe extraordinario. Ca-
si e no tin fin. Cada mainta e ta
gasta 1% liter koffie coe tres liber
pam i un -liber manteca, Merdia e
Bk come un K.G. carni, un K.G,
pisc, 4 K.G. berdura i dos poeitoe
coe 2 KG. pam. Atardi e sa gasta
masha poco carni num&, ma berdura
i tres dozijn weboe. Den dia e no
si bebe nada sino t i awa. E sen-
jorita Abomah, koe su boz ta paree
gritoe di un leon na desierto, a bai na
Europa pa busca un cas. koe mester...”
|
|
7 |
 |
“...hende no ta coniprende, e
palabra takiko T i pdkiko f ta
droemi riba su lip, e ta haci mashL
poco tfaso di e cos-ai kpe eta mira
socede cada dia dn nos misa
koe e no ta comprende ni un tiki
di dj. Pesai nos a propone nos
di splica den popo palabra toer e
ceremonia sublime di religion cato-
lica, toer loke ta toca na colto
catolico.
Kiko e palabra s culto catolico- ta
nifica ?
ra hende ta bini cerca obispo,
e tin di hinca roedia su dilanti i
besa su ring$. Pa.kiko ? Pa
doena prueba di su veneracion, res-
pet i obediencia na su superior spi-
ritual. Hende l^oe tjp di paree
dilppti dl *% Reipp, tjn di cQpjpprt
net]i i soemetle na dif,6fpp.te pre*
ceptonan. Pa kiko ? Paspbrp dpn
Ia Hei na e tin di honra i r esp eta
es autoridad, koe Dios a pone riba
dj. Toer es prueba di respat, di
venepppiop, di ppppr, $ obedjepcia
nos ta jama : cutto Kumano. Den un
palabra : toer loke ta sirbi pa honra
nende ta cutto humano. Pus bien 1
di 'mes manera, toer loke ta sirbi
pa honra Dios ta cutto dibino. Toer
es...”
|
|
8 |
 |
“...boso a goza i a sinja poco, nos ta bai larga boso
stadia. Studia, pensa, pa boso mira di haja soiucion di es charada i
adivinanza koe nos ta doena boso den es seccion amena. No ta coi
kibra eabez, ma poco estudio si tin mester. Tih bez lo nos pone algun
premio boenita pa cual di boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj...”
|
|
9 |
 |
“...y (T'a
1
ALi ETA N [CA
P
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
; rVo. 2 . A LA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
p QXD T
Cruzada di Muchanan.
ui.
Siguiente mainta EDguerrando a
baba, bistf na jaagd den hardinnan
di castijjo, i cuidadosamente eladren-
ta un camina bandona koe ^tabata
bai pa lamar.
Coe bisfca penetrante el tabata
sonda horizonte na toer camina.
Alfin el ta tende di aleuw un canto
halt i el ta mi ra un boto di pis-
cador ta acercando. t Mes ora En-
guerrando ta jama e 'piscador, koe
ta bira bin coh i hib na Plou-
gastel.
Asina el a gana playa el a cohe
su trompet 1 a toca un jamada i
inmediatameute un otro tocamentoe
di trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio...”
|
|
10 |
 |
“...a priminti di reuni bao
di nos bandera den bosquenan di
Mens-Coin. Lo bo ta nan hefe; i
como ya bo ta senior i maestro di
nan tatanan, nan lo no vacila na
reconoce bo autoridad
Majan caba! I ^mi mama?
Bo mama lo keda coe su jioe
muher. Nan lo reza bon pa boso i
ademas den dos anja di tempoe boso
lo a bolbe.
' Corda koe Dios ta tende bo. Enf
fin, Dios tin mi huramentoe, mi mes-
ter ten.
Mi por conta anto coe bo ?
Si, maestrp Archibaldo, i lo pos
percura pa arma i bon cabai. Adios,
ya ta tempoe pa nos bai.
I despues di a bolbe braza e pe-
regrino, Enguerrando a bolbe baha
e barancanan parA coe mes facili-
dad coe cual el a*subi nan. PurA
el a boela den boto, i despues koe
el a baha na tera den cercanfa di
castiljo, el a coeri bai cas, oenda
ya nan tabata sper co impacien-
cia i ansia.
V.
Manic di e dia koe Enguerrando
di Kerougal a hura na Pedro Ar-...”
|
|
11 |
 |
“...armadura mescos
koe' su roemannan.
Di es manera nan a baha na co-
ral interior oenda nan a hunga al-
gun wega di torneo excelente^dilan-
ti Donja Hermenegilda i su damanan.
Ora anochia drenta i koe algun
personal di servicio a retira, Donja
Hermenegilda tabata sinta solito
banda dl chimenea i bao di hila-
mentoe el a pega sonjo. Sala taba-
ta poco ilumin pa un lampi
di heroe, koe tabata tira un luz
stranjo riba bordamentoe di e cor*
tinanan pis. Un man a alza punta
di un cortina i e tres jioenan hom-
ber di senjor Angilberto a drenta
camnando ketoe-ketoe riba nan
punta di pia.
Pa un momento Enguerrando a
loebida su decision i tabata profun-
damente conmovf; wowonan di Iso-
lin i Jehan a jena coe awa. Toer
tres tabata contempla silenciosamen-
te i respetuoso cara di nan mama
stim, koe podiser nan lo no bolbe
mira mas. Enguerrando a mira riba
un stoel un sherp koe su mama i
su roeman muher a borda. Liher
el a saca su man pa coh, a pas na
su garganta como un recuerdo que*
rido i un especie di...”
|
|
12 |
 |
“...homber toer rnanch,
Sin por a stop e: do, mi, fa;
Si e kier a wanta, boco ketge,
Awor su cara lon ta pretoe.
Un poco inkt den su trompet
Lo caba pronto coe su pret,.
Si lenga i lipnan bira pretoe
E tocador lo fica ketoe.
Un bon conseho.
Pedro di Livorno, un homber ma-
shA sabir foi siglo XVI, tabata'
scars na placa, scars manera man-
ga di zjilet. Sin embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo...”
|
|
13 |
 |
“...crimen i delito, koe nan a coh
preso i husticia a conden pa moe-
ri na horca: E tabatin anto diez
ocho anja.
Aki es ehempel ta caba? No, mi
jioenan, awor cos di mas boenita i
di mas mehor pa sin ja boso ta bini.
Apena es infeliz a moeri na hor-
ca, ora di ripiente su barba a ere*
ce un pia asina i su barba i ca*
bei a bira blancoe-manera niebe, net
manera di un homber di nobenta
anja.
Anto pueblo, koe tabata presente
na es cambio repiente, a coeminza
grita: milagro, milagro! Obispo koe
a haja sabi e cos ai, a bai na e
lugar, acmpanj. pa su sacerdote-
nan. Na su bista henter pueblo a
cai na roedia i tabata ketoe-ketoe
den gran expectacion. Anto e Pre-
lado a sclama coe boz altoe: Aki
boso tin, mi jioenan/ un terribel
spiertamentoe. Dios. ta doena nos
di conoce, koe, si es hoben a keda
obedecido i respetuoso pa su major,
le a jega na un edad koe su barba i
cabei ta moepstra. Ma pa motiboe
di su insolencia i rebeldla Seujor a
kita setenta anja di bida. Boso a
comprende, mi jioenan? No loebida...”
|
|
14 |
 |
“...bendicio-
na pa baci ai es accionnan santoe,
koe ta forma culto eatolico, esta,
misa i santana. Pueblo di Hudioe-
nan, koe Dios a scohe pa su pue-
blo, tabatin e Tent 6 Tabernaculo
Santoe, na cual area di alianza ta-
bata para; despues ora nan a jega
na Tera primiuti nan a traha na
Herusalem e tempel magnifico, koe
Hesus a santiflea pa su preSencia.
Na tempoe di Apostelnan Cristian-
nan a bini huntoe na un of otro
cas pa asisti na sacrificio di misa.
Ma poco despues, ora paganonan a
coeminza poersigui Cristiannan i koe
nan tabata busca nan na toer ca-
mina pa mata nan,'Cristiannan a
busca lugarnan mas sigur i nan a
retira nan na e cementerio bao di
tera pa celebra nan misterio san-
toenan. E cementerio tabata gang*
tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
publicamente i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma...”
|
|
15 |
 |
“...x 3 x + 18 = x; 2 x 18; x = 9.
4. San Guan, (lamanta laat foi sonjo). 5. Sangura.
6. 1) Ora cachor ta mord, anto e tin dolor di djente di cachor.
2) Ora e ta come, anto su djente ta morde coeminda.
CHARADA.
2.
1. Di 10 lucifer haci shinishi ta cos masha facil. Ma ken
por troca nan na awa ?
Pone den e cuadronan cifranan foi 1 te 16,
a sina koe com koe bo cont sea di ariba te abao
of di abao te ariba, sea di banda drechi te na
banda robes, sea di un skina te na otro,
"semper bo ta hanja 31.
3. Ki diferencia tin tien un dokter i un ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera...”
|
|
16 |
 |
“...companjo mas.
Bruno a suspira profundamente i
a biza eu m&nnan na laria como
sinjal di desesperacion; ma mee ora
el a bira eu cabai i a coeri bao di
galop na caetiljo. E hobennan tambe
a pone nan cabai na galop pa si-
gui nan camina.
Uespues di un mei ora Jehan a
coeminza keha cansamentoe i nan
tabata obligd di toema poco sosie-
go; pa fortuna nan tabata cerca di
un casita. Enguerrando a cobe eu
trompet i a toca un sono largoe i
hald. Mes ora porta a abri i un
boz di homber a resona:
Keda bo sosegd, mi esposa, ata
bo jioenan a jega.
Bo jioenan, Isolin a responde
bofonando, mi por wel kere koe
nan lo no ta di noe categoria.
Es palabranan a causa un keha-
mentoe penoso den e casita. Entre-
tanto e coenukero a sali pafor i a
coeminda cortsmentee buspednan...”
|
|
17 |
 |
“...fuera, indicando jega-
da di diferente personanan.
VII
Na un blra mentoe di camina e tres
roemannan a contra coe un binti
muchanan di coenucoe; algun tabatin
plki, otro fiecha coe arco, mas aya
algun coe slinger, trobe otro coe
coco-macacoe koe nan mes a traba
coe otro arma. Nan tabata cam-
na purA i coe aire di sold A Un
poco mas aleuw e bobennan di Ke-
rougal a topa coe un grupo di mu-
chanan di lamilia nobel, koe nan
por distingui di e otronan na nan
bistir mas ricoe. EsDan di mas bieuw
por tabatin diez-cincoe anja.
E fuegonan di wArda, e cAntonan
koe tabata resona, bista di e Arma-
nan di toer sorto, toer a juda infla-
ma Enguerrando mas tantoe.
Galopiando nan a coeri pasa e
muchanan, koe a keda admirA, te
koe nan a jega meimei di e mondi.
Aya un espectAculo imponente a
presen ta na nan bista. Riba un al-
tura chikitoe, tap coe jerba, Archi-
baldo tabata parti cruznan di laken
corrlj koe e hoben cruzadonan ta
bata binca coe orguljo na nan pe-
choe. Jegada di jioenan di Senjor di
Kerougal...”
|
|
18 |
 |
“...por, ni mi no kier loebida obe-
diencia koe mitadebebo. Pordon!
I el a cai na roedia dilanti di su
mama.
Senjora Hermenegilda a lamant
i a primi coe teruura na su coerazon.
Mi por a corda berde, Engue-
rrando a bisa coe amargura, Je-
han ta un cobarde. Adios Jehan ;
mi ta nenga bo pa roeman.
Mi roeman !
Mi no ta bo roeman mas!
I ami, Hermenegilda dici coe
tono severo,, si bo no ta doen
mtin, lo mi no ta bo mama mas.
Enguerrando a obedene, ma no
promer koe el a moenstra su aversion.
Alomenos, mi mama, lo bo kier
doena nos bo bendicion ?
Pues bien, sea asina.... Como boso
ta keda coe boso idea, koe Dios for
di su trono tira su bendicion riba
boso!...
Enguerrando i Isolin a hinca ro-
dia; l despues di a ricibi bendicion
di nan mama, nan a subi nan ca-
bai i nan a corre bai na cabez di
troepa, un banda di Archibaldo koe
tabata spera nan coe impaciencia.
T ora nan a perde foi bista, e
condesa i Jehan a decidi di bolbe
na castiljo di Kerougal.
(E ta sigui.)...”
|
|
19 |
 |
“...tata i mama ta-
bata biba na Punda tem di Pastor
Blommerde, koe a casa nan. Mi
tata tabata piscador i mi ma-
ma a percura pa cas. Dios a bendi-
ciona nan coe cuater jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti na mfin. Sigur e tin nobenta
anja caba, e tin mas koe cuarenta
anja na Corsouw. Nunca mi a mira
un bon hende asina. Toer hende ta
stim mash. I mucbanan ? O shon,
cuantoe e bon Broeder a sinja pa
nan promer Santa Comunion, mi
no s&. Ma sigur-sigur ora e Broe-
der ta moeri i toer koe el einja,
ta companja su morto, misa di Pie-
termaai lo ta muchoe chikitoe. E
Obispo i e dos Padernao a moeri
caba. Un a moeri liher. Na Juli nan
a jega i un di e...”
|
|
20 |
 |
“...22
mira, mf tabata droemi na banda
di lamar. Ora el a mira mi, e di-
ci: Ben, Ben, mira com Dios a
castiga i a spierta bo. Si 60 a bai
misa coe mi, anto e cos ai lo no
a socede.
Ai Guancito, mi a bisa, por-
dona' mi i pidi Dios pordon pa mi.
Mi ta priminti koe nunca mas lo
mi falta misa, si mi ta bira bon.
Ora nan a hiba mi cas, nan a jama
dokter i el a bisa mi mama : Lar-
ge droemi bon, el a spanta, ma
no tin ningun peligro.
I ta esai, mi bon amigoe Ra-
mon, koe mi ta para dnroe koe te
awormi ta cumpli otro seman
49 anja mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun...”
|
|