1 |
 |
“...Ca-
si e no tin fin. Cada mainta e ta
gasta 1% liter koffie coe tres liber
pam i un -liber manteca, Merdia e
Bk come un K.G. carni, un K.G,
pisc, 4 K.G. berdura i dos poeitoe
coe 2 KG. pam. Atardi e sa gasta
masha poco carni num&, ma berdura
i tres dozijn weboe. Den dia e no
si bebe nada sino t i awa. E sen-
jorita Abomah, koe su boz ta paree
gritoe di un leon na desierto, a bai na
Europa pa busca un cas. koe mester
ta masha chikitoe. Sino, e ta des-
pach un besi.
Warda nan bon, e blaatjinan. Na fin di anja bo fin nn boeki boenita....”
|
|
2 |
 |
“...*
Esun koe kier loke ta den cuchara i trai
euchara ta perde toer dos.
mm
Guan Contentoe coe Guiertnitoe
Ta bai keiroe bon bibitoe.
Rondea mondi coe coenucoe
Busca dreifi i sjimarrueo;
Nan ta wapoe, ma cbikitde
Nan ta paree dos cabitoe.
Ha, dos wijnefcreif esebM,
Un pa cada, Guanchoe dl;
Ma Guiermitoe td contentoe.
Ata, pleitoe i bringatnentoe.
Nan toer dos ta bon di maloe,
Nan ta ranca e pober paloe,
Primi e wijndreif, maltrat,
Tg ningn no por goz;
Mira nan den stof tumb&,
Mira e fruta toer plam,
Nan btct a-gustfft ^Oft' ptP eada,
Nan ningun n ta hanja nada.
Ns sa perde hOpi ebs
Pa codishij pa gulbs....”
|
|
3 |
 |
“...presencia di un gran senjora, di
situacion altoe i masha ilustr, pero
no catolico. Nan tabata papia riba
hopi cos, ora combersacion a cai
riba ceremonianan di Tglesia cato-
lica. I e senjora altoe i fini i muy
civiliz, a coeminza hari i bofona coe
toer e ceremonia loco, coe cual
catoliconan ta ven era nan Dios.
Anto e bomber sabir a lamanta
para brutoe, a dal e senjora fini
riba su schouder i a grit coe boz
duroe : Caramba esta patoe bobo
bo ta !.. Nada, bo sa, nada abso-
lutamente bo ta comprende di nos
religion. Ki diaptre ki bobedpd
b ta bende!....
Ta di, comprepde kop e senjora
fini a haj mashh ofendf pa trata-
mentoe asina brutoe, i jen di indig*
nacion e ta latpaqta para i dici:
Ma senjor, ni promer regla di hon-
radez bo ta. conoc. Asina bo tp
trata un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba mi tocanti di bo mi tin
di repropha bp tocap|i di jop.
Pasobra' cremnipppn dj religiop
catolica no ta nada mas sino...”
|
|
4 |
 |
“...koe lo mira es ebrcito di balente
hobennan, lo haja berguenza di
nan flohedad i nan lo bandona nan
palacio- i castiljonan pa sigui boso.
Lo ta un sorpresa formidabel. I
Senjor di Kerougal, mi kier a uni
bo na nos propsito, pasobra bo ta
sin miedoe, i bo ta casi jamA pa
dirigi bo companjeronan, tambe pa-
sobra bo tata defuntoe lo ta spera
sigur di bo koe lo bo toema ven-
ganza di su morto i koe lo bo no
hala atras pa nada den cumplimen-
toe di bo debernan te na dn.
- Bo a huzga mi bon I e hoben
a grita, mientras el a boela laman-
ta coe impetuosidad, Dios a man-
da bo cerca mi i a papia coe mi
pa bo boca. Ai di mi! si mi no scu-
cha na bo.boz. 1 no mi sol, ma Iso-
lin i Jehan tambe lo acepta cruz
pa juda nos den nos empresa, i si
Senjor doena nos forza, nos lo tene
altoe coe honor nomber di nos an-
tepasadonanl
I su cara firme tabata brilja
di un splendor di balor heroico na
momentoe koe el tabata pronuncia
es palabranan. Un legria biboe ta-
bata pintA den cara di e peregrino.
El a braza...”
|
|
5 |
 |
“...decision i tabata profun-
damente conmovf; wowonan di Iso-
lin i Jehan a jena coe awa. Toer
tres tabata contempla silenciosamen-
te i respetuoso cara di nan mama
stim, koe podiser nan lo no bolbe
mira mas. Enguerrando a mira riba
un stoel un sherp koe su mama i
su roeman muher a borda. Liher
el a saca su man pa coh, a pas na
su garganta como un recuerdo que*
rido i un especie di talisman i el a
haci snja coe su roemannan pa nan
sigui.
' Bruno, el a grita n cochero
ora nan a sali af or, cabainan ta
sij ? Falta hopi ainda promer koe ta
ora di droemi i nos tin gustoe di bai
haci un paseo den coenucoe ainda.
Bo orden ta ehecut, senjor. Ma,
Cieloe Santoe! Boso ta arm. net
manera hende koe ta bai gera.
Kiko lo mi bisa bo, Bruno, mi
kier coestuma mi poco coe arma-
dura. Di pursi ta esai ta berdadero
bistfr di un nobel.
Bruno no a risca observa nada
mas i ora e hobenan a subi el a sigui
nan tras companj di un pahe mas.
E ta sigui.
TABIA-
Su tesoro.
Kiko bo ta haci awor den be-
na ? un muher dici...”
|
|
6 |
 |
“... 1912
Cruzada di Muchanan.
VI.
E compania a disgugta Enguer-
rando vieiblemente, ma el no a papia
nada. Ora ya e tree roemannan a
gana un bon pida distancia, un so-
nido aleuw di campana a anuncia
ora di Angel di Seujor.
Bruno a iega acerca respectuosa-
mente, coe eu petji den m&n 1 a
spierta eu eenjornan koe tabata ora
di bolbe na caetiljo. Enguerrando a
drai orguljoeamente i a bis coe un
tono fad,:
Bolbe bo eol na caetiljo. Loke
ta noe, deepuee di algun anja boeo
lo mira noe trobe. Un carta, koe Je*
ban a larga riba mesa den noe cuar*
to, lo declara Mama motiboe di noe
biaba.
Bruno a bira mudo di admiracion;
ma sinembargo el a rieca puntra
ainda s
Na oenda boeo a decidi di ba,
mi nobel eenjornan ? Por tin paie
den muudoe, mas boenita koe noe
Bretanja ?
Ta bon, Bruno, ma bo consebo-
nan ta foi tempoe awor aki.
T mi Senjora, boeo nobel Mama?
Bolbe numa, Bruno, noe no tin
meeter di companjo mas.
Bruno a suspira profundamente i
a biza eu m&nnan na laria como
sinjal di desesperacion; ma...”
|
|
7 |
 |
“...cumpli!
Asina Enguerrando a mira Ar-
chibaldo el a gritle: E mes^ en-
tusiasmo koe a haci mi sigui bo
ta anima mi te ainda i l aigui
anima mi, te ora bo plannan ta
cumplil
Ma es herida?
Ta un herida koe no ta niflca
nada. Ora un hende ta bai gera
el no mester coestumbr na sufri*
mentoe?
Enguerrando, bisa mi, bo cono-
ce esun koe a herida bo?
Sigur, ma su nombre lo keda
un secreto pa boso toer.
Ma e culpabel no por keda sin
hanja castigoe.
Mi resolucion ta inquebrantabel.
I lo bo no papia ora bo bolbe
den nos fllanan ?
Ai! e hoben conde a bisa coe
tristeza, pa mi via auto boso ta
retard a marcha ?. Pakiko boso no
a pone mi riba un baar ?
Archibaldo a primi un beso riba
frenta di e hoben balente i el a bai.
E ta sigui.
VARIA.
BAliOR DI UN CENT.
(Version.)
ala aif cent fastidioso,
Stop di maha, keda ketoe,
Bo ta koper, sushi, pretoe,
Bo no tin ningun balor.
Ami si ta plata puroe,
Mij ta un gulden nobo, blancoe.
MiJ'taJilombm asina tantoe
Koe .toer gusta mi color !
Wel, e cent a contestle :
Como...”
|
|
8 |
 |
“...boenita mainta di
primavera nan a barca bordo di
siete barcoe, perteneciente na Her-
manos Felipe i Mdrico Aubriot.
E flotilja a pone rumbo pa isla
di Cbipre. Nan a sigui nabega sin
ningun nobedad te koe un tempos-
tad violento a obliga nan drenta
un baf di reino di Principe Hugo
di Lusignan, koe tabata goberna
e isla es tempoe. El a larga jama
Arcbibaldo i a moenstr locura di
su empresa. Ma toer cos tabata eu
bano, nada por a contene entusias
mo di e mucbanan. I pronto nan
a sigui nan biaba.
Tabata decidf padilanti koe nan
lo sigui pa Siria Toer cos a pasa
cal mo, te koe di ripiente un boz a
grita altoe foi master: Egipto na
bista I
E palabra Egipto a causa na
bordo un lamantamentoe indescrip-
tibel i gritoenan di spajit^C indig.
nacion i admiracion tabata jena
aire, Enguerrando di Kerougal a
boela coe spada af riba Mdrico
Aubriot, captan di barcoe i a grit
furioso:
,,Ta aki ta oenda bo mester a
trece nos ? Lo bo ta tan cobarde
di ganja nos ? Bo kier bai entrega
nos den manoe di morto ?
Ta...”
|
|
9 |
 |
“...muchanan
di coenucoe, sigui mi...
Ai di bo, Archibaldo Enguer-
rando a grita i ne mes oca el a
tira un flecha riba dj, koe sinem-
bargo no a coh i a bai pega den
un di e masternan.
Ne mes momento e barcoe, koe ta-
bata hi ba e nobelnan a hani separi
di e otronan i rondon. di enemigoe.
E hobennan a manda un jobida di
flecha riba nan koe a haci hopi hanja
un tumba den olanan di lamar.
E muse)marman, furioso pe resis-
tentie, a responde coe un jobida di
piedra. E muchanan, koe a resolve
pa defeude nan mes te na ultimo,
a sigui iucha manera liero te koe
di ripiente un vlam grandi a sali
foi dek di barcoe i a pone nan dal
un gritoe tremendo di spantoe.
XIV.
Ainda ora incendio a coeminza
abordo e hoben nobelnan a ninga
di bandona barqpe, no obstante e
miserabel Medrico Aubriot tabata
grita numa:
Fuego griego nos ta perdf!
fuego tabata un invencion hor-
ribel di Griegonan, un candela, koe
nada por a paga; hasta den awa
mes e tabata sigui cende. Den poco
ratoe e barcoe a bira un klompi
biboe di candela...”
|
|
10 |
 |
“...flechanan koe tabata jobe riba
dj; ma strob, pe sacoe di oro koe
el no kier a bandona i como,el no
no por a usa toer su dos m,n
pa landa, el a sinti pronto koe su
forza tabata bai cabando. Segun
el tabata birando mas debil el taba-
ta redobla su esfuerzo, ma por nada;
awa tabata drenta su wowo, su orea
i su boca;...a tende un gritoe ter-
ribel, i, el a perde foi bista. E mal-
bado a disparce coe su oro den abis-
mo di lamar.
Apena un ora despues playa a ke-
da completamente desierto. Toer e
muchanan koe a cai den e trki en-
ganjoso di e maldito Archibaldo,
mester a sigui, marr, coe cabuya
na garganta mescos koe baca, nan
donjonan koe a coempra nan.
XVI.
Mas fortund koe mayorla di nan...”
|
|
11 |
 |
“...Ramon a tira 7 i Leopoldo 5 ko-
. ________________ nijntji. 3. Ora e tin sed di awa.
4. E palabra cora ta sali semper
________________mescos, coe ki sorto di krijt mi ta
scirbi. 5. Barcoe ancla no s& gana
flete. 6. Napoleon.
CHARADA.
1. Mi ta para riba dak i dilanti di nn keldr. Hende
no ta mira mi nunca den luz, maske com boenita tempoe
ta; nan ta mira mi den kantoor i kerki, na cada ban da
di un klerk, ma nunca mi ta cerca muher of homber.
Kende por bisa kiko mi ta ?
2. Dios nunca ta mirle. La Reina ta mir rara bez i
mi ta mir toer dia. Ta kiko? .. f. r. Pieterez.
3. Mi tin cos sin pia, ma toch> e ta camna. Ta kiko ? F. k. p.
4. Ki santoe ta mas dushi koe toer santoe? f. a. p.
5. Ajera mi tabata sinta den mi bentana i mi a weita
poco ala blancoe tabata boela bai. Mi dici coe nan: Aj,
mi cien ala blancoe. Nan a contesta mi: Ainda nos no
ta cien. Nos no ta nada mas koe un dilanti dos i un tras
di dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba man den wea...”
|
|
12 |
 |
“...esai ?
e jioe a puntra su tata.
Mehor bo keda ketoe; sobra dj
bo a forza mi pa bai cohe e bomber,
i awor bo ta puntra mi ta kn e
ta ? Bo no a tende caba, koe el a
bisa, koe el ta un cabaljero di
Spanja i Portugal ?
EL A CANA.
Dos sjouwer di waaf koe tabata pasa henter dia sin haci nada, a
poesta coe otro cual di nan tabata di mas floho. Mes ora es un ta
larga cai su curpa i pronto el ta paree droemi ronca.
Es otro ta bai haci mescos. Pero awor, ata un garoshi ta bin jega
pa pasa mes direccion oenda e dos flohonan tabata droemi.
Es un koe tabata paree droemi ronca ta coeminza lora su curpa
pa habri camina, ma es otro ta keda droemi ketoe numa. Alafin e
homber di garoshi ta stop su mula pa bai puntra e floho si e tin
dea di lamanta. No e df pasa numa riba mi curpa, pero poco-poco.
Asina el a gana su poestamentoe....”
|
|
13 |
 |
“...haci coene, toer cos
por nada. Desespera mi ta huma mi pipa,. huma numa sin
'misericordia. Coe masha atencion e animal inteligente ta
observa tin bez mi pipa, tin bez mi conto. Mi ta drenta
paden pa busca mi blaasbalg. Figura bo mi admiracion, ora
ma bolbe.
Mi Omar, asina e bon animal jama, mi Omar a
toema e conf den su pata, el a hinca e pipa den su boca
i e ta huma mescos coe' yapor di baca. Bo mester a mira
su cara formal. Un milionario di America no por a huma
un Habana pur-puro coe mas smaak i aprecio.
Cualkier dia lo mi conta bo mas cos dj amigoe na cuater
pia.
Na Johannes, Odoh. Aruba.
\r
Mi a haja bo carta i a leze coe mashd inters. Pero ta duel mi, un
cos ta haci koe mi no por publik den Ala Blanca, estd, koe bo ta
papia riba hopi cos, koe rauchaoan no mester papia ariba. Mi ta kere si
koe bo ta mashA spiertoe, ma papia riba toer cos koe bo ta tende bende
grandi papia, esai si mi no ta'gusta, min ta haja bon. Muchanan mes-
ter haci cos di mucha, i no cos di bende grandi. Nan no mester...”
|
|
14 |
 |
“...Su tata ta puntr: Pakiko bo
ta jora? Wachi a zoendra mi pa boerieoe. 0 esai no ta nada. I kiko bo a
responds ? Mi no tin cruz riba mi lomba manera boerieoe. Ma papa, toer bestla
tin cruz riba nan lomba? manera cabai, baca, earner, cabritoe ? Nunca mi a
mira esai. Sigur esai ta nifica n cos. Pader no por bisa ml, ta kiko esai ta nifica ?
Un mucha di Pletermaai.
R ES PON 01. Koe boerieoe sol tin cruz riba su lomba tin un niflcacion boe-
nita. Bo sfi koe dia Domingo di Karna, e dia Domingo promer koe Hesus a bai
moeri riba cruz, Hesus a drenta triunfante Herusalem, como Rey di Hudioenan.
Pueblo tabata coemindle coe entusiasmo, tabata plama su panja riba caja pa He-
sus por a pasa riba nan. Asina Hesus a pasa mei-mei di nan, slnt riba un boeri
coe, pa moenstra koe E no ta reina pa grandeza ma pa humildad. Pa racompensa
koe e boerieoe a carga nos Salbador el a hanja un cruz riba su lomba....”
|
|
15 |
 |
“...pega na es poptji
di breuw. Nanzi a coeminza rabia
i el a dal e poptji un skop, awor
su pia a keda pegA. Nanzi di: ta
kiko bo ta kere? anto el a dal e
poptji un cabizA, awor su cabez a
keda pegA. Nanzi a bira spantA,
pasobra el sA, koe si rey bin haj aki,
sigur rey lo mat. El ta ranca man
coe pia, ma por nada. Awor el a
coeminza grita: mi shon rey, por-
dona mi! mi no ta horta nunca
mas, pordona mi mi shon rey! Ora
rey a tende es gritamentoe el a cor-
re bai liher, i contentoe koe alafin
e por a cohe es ladron.
Ora rey a jega na poz i a weita
compa Nanzi, rey di: ahA, ta bo ta
horta mi frutanan toer anochi ?
awor mi ta larga mata bo! Ma
Nanzi. ta grita noema pordon mi
shon rey, nunca mas mi ta horta!
Rey di no, no tin pordon pa bo,
bo mester meri! Rey a jama su
soldAnan, nan a hinca Nanzi den
un sacoe, pa nan bai hog.
Ora soldAQan a pasa dilanti di
un shap, nan a pone es saco abao
na caja, pa nan bai toema uu do's
bitter.
Net es ora ai compa Nanzi a mi-
ra un wardador di carn ta pasa
coe...”
|
|
16 |
 |
“...eAs 5
In cnenla di e admiral Holandes
MICHAEL DI MITEII.
Nos gran admiral, koe boso toer
conoce, tabata nabega un dia coe
un barcoe chikitoe di carga arm,
pa West-Indi.
Tabata den anja;1640 pa 51; despues
di e tempos ai no tin nada mas
notfi, pa mo.tiboe koe de Ruyter
mes a destrui su notanan di e tem-
poe ai.
Ta basta tristoe; ma e hechoe koe
nos ta bai conta, ta keda mes boe-
nita, i su berdad mes sigur, aunke
e no tin fecha.
E tabata den lam di West-Indi
caba, ora di ripiente el a mira un
barcoe di gera Spanj ta bini riba
di. Manera boso s&, e tempoe ai
Holanda tabata na gera coe Spanja;
nos admiral i su tripulacion no
por a spera nada bon di e barcoe
grandi ai. Como eu boto chikitoe
tabata corre bon, el a kere koe e
por' a scapa, i como e tabata un
marinero toer af e tabata s4 pro*
becha bon di bientoe i stroom. Ma
e biaha aki toer su capacidad no
por a sirbi, i pronto Spanjolnan
tabata para su dilanti.
Hombernan! de Ruiter a grita
mes calmo koe semper, awor no ta
cos di loco. E senjor...”
|
|
17 |
 |
“...HUBENTUD.
No. lO ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1913
<5?
Com ma salba foi Titanic
PA
Charlotte Collyer
un di e sobrevivientenan di e naufragio.
(ARUBA TRADUCCION.)
Di es tantisimo cosnan terribel, koe
mi por recorda tocante Titanic
koe a perece, tin un impresion koe
nunca lo kita foi mi sintir. Esai ta
e confiama, firme, koe mi tabatin den
e barcoe grandi.
E no por zink, nan a bisa mi.
E ta barcoe di mas sigurd, koe awe
en dia ta nabega. Nunca di mi bida
ainda ma haci un biaha di lamar,
i mi tabatin miedoe di lamar. Pero
ma tende na loke nan tabata pa-
pia di TitanicBai coe Tita-
nic, anto nada no por pasa bo.
Invencionnan moderna ta afirma
su siguridad, i no loebida, koe ta su
promer biaha. Oficialidad lo ta ma-
shA prudente. Toer esakinan a sona
asina creibel den mi orea, i pues nos
a resolve, Harvey, mi esposo, i nos
jioe muh chiki di ocho anja, Mar-
jorie i mi, di bai America coe ^Ti-
tanic.
Marjorie i ami a jega bon aki awor
na tera 1 Ma nos ta sol, pasobra mi
querido esposo...”
|
|
18 |
 |
“...koe ora
nos a jega bordo di Titanic, nos
tabatin toer loke nos tabata posede
cerca nos.
Nos a toema pasashi di segunda
clase, i foi nos dek, koe tabata pa-
dilanti, nos tabata mira e gran sa-
lida, koe nan a doena e vapor,
ora el a sali foi Southamthon. Min
ta kere, koe nunca mi a mira tan-
tisimo hende asina na Southamton,
i no ta di admira, koe nan tabata
taji.
E Titanic tabata un barcoe di
admira Muchoe mas grandi i mas
boenita, koe mi por a son ja. E
otro barcoenan den haf tabata par-
ee casca di nechi banda di dj, i
esai tabata toch e vapornan Ame-
ricano i di otro linjanan, koe algun
anja pas> nan tabata hanja e-
nor me.
Mi ta recorda mi, koe un amigoe
dl coe mi, hustamente despues koe
nan a caba di doena senjal pa
visitante retira :
Bo no tjn miedoe, pa riska bo
bida riba lamar? Ma awor tabata
mi, koe tabatin conhanza. Kiko,
abordo di asina un vapor I ma
contest. Tempestad di mas pis&
no por haci nos nada!
Promer koe nos a sali foi haf
ma mira e accidente di e vapor
New-York, koe su...”
|
|
19 |
 |
“...bai moeri i tin di Tparce dilanti tribunal di
Dios ? Su placa, koe el a stima mas tantoe, ta bandon di pro-
mer; su famia i amigoenan ta bai coene te na sepulcro, anto
nan ta bolbe nan cas; ma di tres amigoe, koe ta su bon obra,
koe hende a corda muchoe poco, ta companj te dilanti Huez
Supremo i ta testigua su inocencia i ta hanja misericordia pe.
CIELOE TA BAL TOER COS.
A socede durante e persecucion cruel na China na anja 1839:
Un mama huntoe coe su unicd jioe, un hoben di 15 anja,
tabata lastrd dilanti huez i torments cruelmente, pasobra nan
a nenga di renuncia na nan santa f. Toer cos tabata por nada.
Mama i jioe a keda constante.
Anto diabel a hinca un trampa infernal den cabez di huez.
El a ataca e mama den su partida di mas sensibel i a tira
na su cara: Ki mama insensibel bo ta, com bo por bisa koe
bo tin amor pa bo jioe den bo coerazon? coe un palabra, sol
bo por salba bo jioe i haci feliz, i awor bo ta mira coe inde-
ferencia frioe koe e jioe, koe bo a carga bao di bo coerazon,
ta...”
|
|
20 |
 |
“...miedoe
di lucba i trabao den sirbisbi di
Dios. Pasobro sin lucha i trabao
no por tin bida santa. E ta un re-
cuerdo tamb dj panja, koe Hesus
a primi su cara aden, ora e taba-
ta na camina di Calvario.
Pero toer e trabao i lucha lo ta-
bata por nada, si Hesus no a doe-
na noe e bistir di grada santificante,
koe nos a perde pa picar di Adam,
ma koe Hesus a gana nos atrobe
pa su morto. Esai ta nificA pa e
Stola, koe sacerdote ta pasa riba su
schouder i ta cruza riba su pechoe.
E ta un imagen tamb di Cruz, koe
nos Salbador a toema riba su schou-
der i di es cabujanan, coe cual bor-
dugoenan a marra Hesus na £olum-
na di zoetamentoe.
Casulja, koe ta bisiir principal di
sacerdote, ta un imagen di birtud
di mas principal, di amor,, koe ta
doena sacerdote forza pa carga coe
legria jugo di Cristoe. E ta recorda
e panja, koe bordugoenan a tira ri-
ba curpa di Hesus pa bofon. E dos
columna na su parti di adilanti ta
recorda columna di zoetamentoe; e
cruz na parti di atras ta un recuer-
do, di Sta. Cruz...”
|
|