1 |
|
“...No 48*.
If
APPROBATIO.
ftdi libellum cui titulus:
Historia kortikoe nan foor di Bybek
quern approbamus.
Datum in Curasao v
die XX Mensis Decbris
185J.
t MARTINS,
Episc. Cyt. & Vic. Ap,
de Curasao....”
|
|
2 |
|
“... -i-a ir.noor
aid oen boehi t^ildriae jecn di na:i. Mi
ta spera, kt lo nan sicrhi pa hn'-ie ho ..a
da svewpiT onn bon jioc piasjaai leh-
gioso, hoeirnda gr.emprr loer pihaar Foor
di van lo bo weiia. kooia bon Dioos ta-
ba!a seemper, aricbo ee^ monid>c kaha,
ItonleO' eeg na a hi- t tbala /oehi(^-fla <
kootn ecl tahata jocda soc bcrdudei di Dioos-, ma hoorn t rrilndhasfigorjot i
pa ees 7i.an, hi no a hootapii hoc, ld di
Dioos, ora di voos nioartoc, ora di-toes-
gamcc.ntoc! Ferhocra auto disigi. a't tocr
bo hocrason, tocr bon exempel hi ho ia
Jiurja adecn-, i larga mal exnnpdi htp
bel, ees boehi, hi Dioos mec,s a larga shirr-
hi. Man ta anto di nias hometoe, hi fn
t toer herdadera historia...”
|
|
3 |
|
“...pa bo; i principalmeentoe toknnti di noo
Senjoor i soe a postel n an. Toer ki no ia
di mesteer aienda pa bo saht, i ees ki bo
no poor konprtnde aienda, mi a larga a-
iras, mi ta hisaa bo p. e. ki No a harka
oen paar di anima!', ora lo ho sienja mas
mdilanti, lo bo leende iamhe di oier ani-
mat, ki eel a toema mas deen ark koe eel.
Tarnbe lo bo liaija aligoen bees deen oier
boeki nomber di keende skierbier na oier
maneera.
Jioe tian di Jfihoh mi a jama
seemper Hebreeuwen te na ees
les, oenda mi ta splihaa bo nan
nomber, a pisaar ki foor dikoe-
minsamientoe nan tabatajaniaar
tambe kaba Israeiieten.
JVa koeminsameentoe di doos
regel di les 89 ta para: Jeehonias;
ma mesteer ta Joakim. JYuda mas
mi tien di boeta aki cerka, si no
ees wensch aki: ki ees boeki lo
sierbi pa hasi boso toer keende
dreetje na moendoe, i lojoeda pa
hasi boso santoe oen dia na ciloe.
Jas; 1852.
J. J. Putman....”
|
|
4 |
|
“...^ HISTOEA KORTIKOEJS'J.N
foor di
B Y B E L.
1.
DiOOS TA KRIA MOENDOE DEEN SEIS DIA.
Dioos a kria Cieloe i tera deen seis dia.
Proiaeer dia Eel a. traha loes. Bi doos dia
firmaineentoe, ki Eel ajama Cieloe. Bi trees
dia Eelaboeta awa hoentoe na oen loegaar ,
ki Eel a jama lamaar; i Eel a hasi tera pan
toer soortoe di plantje i paloe. Bi kwater dia
Bioos a traha solo ,loena i strea nan. Bi sien-
koe dia pahara, ki ta hoela na laria, i piskaar,
ki ta landa deen awa. Bi seis dia toer soor-
toe di animal, kaba Bioos a traha heende, i
di sieete dia Eel a sosega....”
|
|
5 |
|
“...Dl AdaM Dl l.ODO
Dl TERA.
Dioos a forma !di heetido di lodo d
tera i a doeiia oei oen alma, ki noenka poor
moeri: Ecl a tralia ooi segoen soe imagen, i
Eel ajarna eel Jidatn. Despoees, oraAdam
fabata na sooiijo, a toema oen riblietje
foor di koostitm diAdam. Foor di ees ribbetje
Dioos a traha oen moeheer, ki Eel a ('oena
na Adam pa oen kompaniea i asiena Dioos
a boeta matrimonio. Nornber di promeer moe-
heer tabata Ecu.
Dioos TA BOETA I1EE,\DE DEEN A AIJDSCH
PARAUYS.
Dioos a boeta Adam i Eva deen oen di
mas boenitoe koenoekoe, ki noenka beende
a weita, ki tabata jama: Aa/a/scA
Oen rio grandi tabata moeha ees koenoekoe:
i beende tabata haija adeen toer floor i paloe
koe froeta di mas doeci ki tien. Ban di ees
paloe nan oen, ki tabatajama paloe di kono-
semeentoe di bon i di maloe. Dioos disi koe
beende: boso poorkome froeta di toer paloe
nan, kitando afoor froeta di ees paloe di kono-
semeentoe di bon i di maloe; pasoba si boso
kome ees froeta, lo boso moeri....”
|
|
6 |
|
“...Adam 1 Kva no ta odbdehido na Umo.
Koleebra, Ui di ecB paloe alu ^
SSiBsE5=
c~rSSS==;
tambe di eel.
5.
Adam i Eva ta skonde.
slsi-s:^
&S!£Mi-S
: ofrTe mi eTs^ImSa eej Dioo
disi koe Eva: pakiko bo a hasi ees ai. Eva
disi: koleebra a ganjaami....”
|
|
7 |
|
“...Droos TA MALDIKSJONA
KUS KOUCEBIM I TA
PKIMINTI oen SAI,BA1)00R
1/ Dbos (lisi l(oe eps lioleehpn: nnsoba ho n
er animal, lo lio last arieba bo baiirka i
lo bo kome tera. I, ,i
kab e, n "'V 1-
eiaar fr'ab^a r* ''"' 1'
di b rar """ '
7.
Adam sakaar foordi aardsch Paradys.
Despoeees Dioos disi koe Adam: pasoba bo
a has. asiena, tera lo no doenaa bo froeta;
^ traba, koe so-
dooi dl bo kara, pa bo Imija bo koemienda.
Dioos a saka Adam i Eva foor di Paradys
pa nan ba. t.-aha tera, iEel a boeta oen an/el
poorarParij'''
8.
Kauv I Abel, promeer j.oe homber di
Adam.
Adain a haija moetsjoe jioe i bau di nan Kan,
ki tabata traha koerioekoe, i Abel ki tabata...”
|
|
8 |
|
“...nnrdndoor di kariieor. Naii doos tabata ofre-
cfi sakiificio na riioos: Kain froota di sor tRiti>
i Abel di ineiioor Ivavneer di soe i^oraal.
SaUrificioaaii di Abel labata ooesta na
Dioos; ma no ees di l^an; ees ai K-ain tabata
toema na maloe. Dioos disi koe Kan: i>akie-
ko bo ta kodisia bo roeman? si bo hasi ees ki
ta bon, lo bo haija bo pagameentoe; ma si bo
hasi rnaloe, lo bo haija kastiegoe.
Kan ta .mata soe roeman abel.
Kan no tabatien oreea pa palabra di I)on
Dioos. eel a hasi maneera eel tal)ata bon koe
soe roeman, ganjando, eel disi; l)am, larga
noos bai lioenoelaje. Bon Abel,sien kordama-
loe a bai konteentoe koe eel, i ora nan tabata
basta aleenw deen koenoekoe. Kan a kai a-
rieba Abel i a mata soe roeman. Dioos disi
koe Kan: Oenda bo roeman ta? Ma Kan a
responde: mi no sabi; mi ta wardadooi di mi
roeman anto?
10.
Kastiegoe i Kan.
Dioos disi koe Kan: Kan, kiko bo a hasi!
sanger di bo roevnan, ki bo a drama, ta kla-
ma vienganza. Tera, ki a bebe sanger di bo
roeman lo ta kontra...”
|
|
9 |
|
“...i lo bo keefla nVidia arieba iiioendoe. Sienspe
ra purdoii, Ivcia a boei bai.
Trahamkknto di arka.
Despoees beende a jena masjaar ariebi
moendoe, i tal)ata intreg-a nan na toer soorto<
di |)ikaar; prees Dioos a toenia resoloesjon d
kaba koe nan toer. Ma No i soc; jioe nan
ki tabata stima liirtoed, Dioos tabata kiec
skapa. Dioos a manda No anto di tralm oei
Jial)i(!oe masjaar f^ramli, jamaar arka.
Ora arka tabala toer dretsjaar, No a barkt
oen paar di toer pagara i di toer animal.
Dklokvio, anja Dl Moi:i\Doii: 1656.
Ora No a kalia di regla toer koos, eel, koe
soe moeber, i soe trees jioe koe nan nioeher,
a barka. Lamaar i toer rio ajena. Avva a ba-
sja foor di Cieloe kwarenta dia i kvvarinta
anotsji sien stop. Awa a tapa binteer moen-
doe i soebi cinkvvinta bara Iialtoe arieba seroe
di nias haltoe ki tien; i toer beende i beestia
a perd nan bida, salameentoe No koe soe
familia a skapa....”
|
|
10 |
|
“...KaBAMEENTv'>P. Dl DELOF.VTO.
Alafien Dioos a mancla oen bientoe doeroe
,a seKu awa trobe; i despoee.s d.eesoen lodi arka. Oen
palomba, ki eel a larga boeja afoor a bolbe
bini, nasoba ki eel no tabata ha.ji aienda ni-
oen loegaar sekoe pa eel para. Ma ..ra Noe
a laro-a ees palomba boela pa di doos bees,
eel a bolbe koe oen rama bei de di olyt na bo-
ka; asiena No a sabi ki tera tabata sekoe i
eel a sali, doenamlo gratias na Dioos, foor di
arka koe soe fainilia i toer ees animal. ,
KoilROMriMEEINTOE Dl HEE!\DE
Toer beende a sali awoor foor di jioe nan
li Noe. Sem a bal biba na oen tera, kitajama
/V/i Cliatn na Afrika i Japheth na tiuropa.
Ma ees kastiegoe pisaar no hasi beende
aienda mas sabier, poko teem a tras nan taba-
ta maspioor trobe. Nan tabata loebida Dioos,
nan Rriadoor, i adora solo i loena: i entrega
nan na toer soortoe di pikaar mahoos....”
|
|
11 |
|
“...Jam.imeentoe Dl Abraham,
moendoe 2083
ANJO Dl
Algoen heencle santoe a .sio-j siprl)i Dionc
>on, (Ku, ,1. nan tabatien oeu,1di Sem. Dioos ahasi on
t. td, sab foor dl bo tera ilomi doenaabooen
bario^^DOP!^'?
ireaTi l?n konta
foor di bo?
16.
Nassmeentoe di Izaak.
minti A l? Oen dia Dioos a pri-
n soe moeher lo pari oen iioe
ban sien kere palabra di Dioos. Dioos a
noeha koe eel pa ees sai. Ma Abraham a kere,
1 dl berdad, oen anja atras, Sara a pari oen
Jioe bomber, ki Abraham a jama Izaak....”
|
|
12 |
|
“...l)o jloe pa oen sakrificio arieba
sci fe, ki lo nil moestrafi bo- Abraliam tabata
prnmtot; pa obedese na Oioos; eel a doena
T/,aak paloe di kiitla i eel mees tabatakarga
kaiideeia i malj(te. Na kamiena Izaak disu
tnta, nnns tien paloe i kandecla; rna oenda
beestia ta pa sakrificiol Abraham disi: Dioos
lo jiprUotira pa eeS ai, mi Jioe.
Oioos TA TAHA Abraham di mata soe jioe.
Ora nan a jega na ees loegaar, ki Dioos a
nioestra eel, Abraham a traha oen altaar^
boeta paloe arieba, i soe jioe maraar arieba
et-s paloe; kaba eel a toema matsjete na ma-
noe pa mata i ofrece soe jioe. Ees ora oen
An el a baha i disi: Abraham no hasi bo jioe
maloe; awoor mi konose bo fe, bo no a spaar
ni bo oenikoe jioe, masjaar tanto lo mi rekom
pensaa bo. Mees ora Abraham a mira oen
tsjoebatoe pegaar koe soe katsjoe deen oen
tronkon di sonpienja, ki eel a ofrece na loC'*
gaar di soe jioe....”
|
|
13 |
|
“...
Despoees Abriiham a manda Elizar, sop
kriaar di konfianza, cerka soe koiiosior iian,
lii tabata Jiiba na Mesopotamia, pa liopska
aja oen moelieer ]>a soe jioe zaak. l^JIizar
abai koe masjaar beestia i hopi pre.sent rikoe
pa ees moza destienaar pa IzaaA:. Ora eel a je-
ga na tera, ki jania Mesopotamia, eel a so-
sega, ora solo tabata cer/.:a di drinta, cerka
oenpoos, oenda nioebeer nan tabata bini
saka avva.
20.
Elikzar ta pidi Dioos pa dohj\a pRi, m
SABI ta KWAI. ta EES MOZA, KI EEl. A DI STl-
NA PA IZAAK.
Elizar a pidi Dioo.s i disi: Senjoor! Dioos di
Abraham, hasi, lii ees nioza, m loini piiiipo-
ko avva, bisaa mi: lo mi doena bo bee.stia tain be
di bebe lo ta ees, ki Boadestiiia pa Iza ik.
Mees ora oen moza jamaar lleliekka kar-
g'lnflo oen boetiesji, a'bini pa saka avva.
Elizar a bai cerka eel i di.'^i; doenaa mi po-
ko avva pa mi bebe. Di oen bee.s Kebekka a
doena eel awa i disi: bebe mi .sjon; kaim eel
a basja awa pa toer beestia di Elizar. A.sie-
na eel a konose ta kwal Dioos a...”
|
|
14 |
|
“...Kl.lzAR TA PAPIA KOP, UHRKKKA.
Elizfir a saka masjaar preiideriea di oro di
masjaar baloor, kiccl tal)ata prpsanlanale-
kekka, kaba eel disi; keende soe jioe bo ta; i
tien loegnar deen kas di bo tata pa mi pasa
anootje? Rebel\ka disi; mi ta jioe diatoecli
deen kas di mi tata tien loegnar mas ki
mesteer i koemienda pa toer bo beestia.
Ora Eliar a teende ees ai eel a kai na
rodiea, adora i gradisi Dioos.
EuZAR lUCIBIER NA KAS DI BATHoEI..
Ilebekka a koeri bai kas, konta soe mama
toer koos. Ora soe roeman Laban a teende,
i weita toer ees prenderiea nan, eel a bai kon-
, tra Eli/.ar i disi koe eel: mi Sjon drinta, pa-
kiko bo ta keda afoor? mi a dretsja kasi loe-
gaar pa bo beestia. Eli/.ar a bai koe eel, a
drinta kas, i nan a ricibi eel masjaar bon.
Nan a papia koe oter i nan alarga boeta koe-
mienda pa eel.
23.
liUZAll TA 8PUKA NAN PAKIKO EEL A BINI.
Elizar disi koe tata i mama di Reliekka;...”
|
|
15 |
|
“...Ji eel a blni pa boeska R. I.ekka pa kasa koe
JUaak. N:m disi koe eel: koiiK, i)i,,os kie.-r,
Ata llebekka, toema eel i bai koe cel.
J^es ora Elizar a saku masjaur koos di om
dl pl^ta 1 biestier di inasjaai- baloor, ki eel ta
bata presenta na liebekka; i bopi present,
KI eel tabata doeiia na soe roeman i mania
Pn^zar"^ i kaba, Rebekka a bai koe
34
Ksa I Jakob.
Rebekka a jega bon; a kasa koe Izaak,
nan a bai biba na kas di Abraliani. Re-
bekka a [lari doos jioe Iioniber Esau i Jakob.
Esau tabata majoor, masjaar roboestoe, i t\
bira despoees oen jaagdpor famoso. JaAmh
tabata grasioso i mas keetoe. Oen dia a so-
sode, ora Ja/cob tabata bai kome, kj Esau a
sab koenoekoe, kansaar i koe masjaar ham-
ber. Eel disi koe Jakoli: doenaa mi bo ko-
iniepda. Jakob disi: Si, si bo doenaa mi ees dre-
tsjoe, ki bo tini komo majoor,Esau a l espori-
de: masjaar bon, mi ta doenaa bo ees a; i eel
ft llftsi Qen bbarameentoe arieba.
^5.
}ZAAK TA MANDA SOK JIOK EsA Dl HASI KO-
mikna pa Ekl.
Ora Izaak tabata bieeuw...”
|
|
16 |
|
“...eel tn.
bata cerka .li moeri. l^el a lama soe jioe E.
sail, i clisi kue eel: mi jioe bai jaag; i .lrets|H
ees ki lo bo baija, maneera bo sabl m mi
Uieer ees ai, pa mi kome i mi joetiaa bo mi
bimliksjon, promeer ki mi moeri. Ui oen bees
Ksau a bai.
?6.
IIkbukra ta konseha Jakob di jega pro-
MEEli KI SOE ROEMAN.
Rebekka a teeiide toer kiko l/.aak a papm
koe Esau; i disi koe Jakob: kohe doos lam-,
metie kabrietoe; lo mi hasi konnenda, ma.
ueera mi sabi, ki bo tata tu stiraa; lo bo hiba
ees ai pa eel; i bisa ki bo ta Esau, pa eel bm.
diksjouaa bo, komo soe jioe majoor. Asiem
,nees nan a basi. Promeer ora I/.aak a ( oeca.
ma alafien, ja, ki eel tabata ciegoe, eel a ke-
re, ki Jakob tabata Esau. Eel a kome i ((i
a bindiksjoua Jacob iia loegaar di Esau; i a
doeua eel toer drctsjoe di majoor,
ESAU TA JEGA I TA PIDl BTNDIK-
SJON DI SOE TATAIZAAE.
Poko ora despoees Esau a drinta koe kpe-
mienda pa soe tata; ma I/aak disi koe eel:
^ ta Keende anto ta ees, Ki a tresee mi koemien-^...”
|
|
17 |
|
“...da Kabat mi a bindil(s;oiia el Kmo mi iroe
,Te a Im O' n bees ta k4.
a K 'a'r- I'"-
KI (,el a hoera di mafa soe roeman JaAoi)
pa^Kapa soe bieda, u hoe bai na Mest;::X
iilAH \ Dl JAKOB.
^ JaKob .sool a kohe /.:amiena bai na Mexo-
poUnrna-, anootsji a /.-olie eel na /.-amienn:
kansnm-, s.en ha,a ni /.-as ni beende, eel a hoe.
ta (len ,nedra bau di soe /^abees pa eel droe-
1111 anootsji na /i-amiena. Ora eel tahata na
soon,o eel a weita oen trapi paraar aricdni te-
la, 1 Al tabata jeoa te na ciloe. Am-el di
1J.OO.S tabata baba i soebi. Eel a teernle bioos
disi Aoe eel; o tene midoe, lo mi joedaa bo
2P.
JAKOB TA Jp]GA NA 3IESOPOTjt
MIA.
eel a weita trees Aoraal di beestia roodoor
dl oen poos. Jegando mas acerAa eel disi Aoe...”
|
|
18 |
|
“...wnrflatloor nan: roeman di oenda boso taf
ISaii disi: noos ta di stad,/fi jam a amn.
Eel disi: boso no /ronoce oen beende, /.la-
ma Laban. Nan disi: masjaar bon. l oom
bai eel. Masjaar bon; ata mira' soejioemoe-
heer Raclud ta bini uja /coe /ainieer.
39.
JAKOB BON RICtBIER NA KAS
Dl LABAN.
Ja/vob a bai di oenbees cet/m Rachel i a
bisaeel: mi ta Ja/mb jioe di RebeMa. Rachel
a A-oeri bai bisa soe tata, Ai a bim Aontra
JaAob pajama eel deen soe Aas. , , , .
Eel tabata masjaar bon ricibier, i a Aeda bi-
ba na Aas di Luban. Despoeees JaAob aAa-
sa koe Rachel.
31.
JAKOB TA BOLBE BAI SOE TERA.
llopi anja Jakob a keda cerl'aLaban. Eel
tal)ata sierbi eel masjaar fiel; i Dioosaben-
diksjona eel asiena tantoe, ki eel tabata oen
bomber rikoe, ora Dioos a bisa eel pa eel
bolbe bai soe kas. Jakob a manda algoen
ki iaar koe masjaar present aililanti pa soe
roeman Esau, pa plakka soe rabia; i eel mees
a bini atras. Esau a bini kontra eel na kamie-
aa, a rieibi eel masjaar bon; nuu tabataloe-...”
|
|
19 |
|
“...barios koloor.
i a ees ai soe roeman nan tabata koedisiaeel
masjaar. Mas tantoe trobe nan tabata A:-ontra
eei, ora nan a teende doos soonjo, h\ Jozef
tabata onta naiii Eel disi: mi a soonja, /.i
noos toer tabata niarra bosje di trigo^, i h\
mi bosje a /ceda [lara lafgoe'arielm,i ees di
boso tabata baba Aabees j>a ees di mi;otro-
bees mi a soonja tfobe^ Ai solo, loena i dies-
oen strea tabata inoestraa mi masjaar res-
peAtoe^
3.^.
^OZF TA AI EfiRA SOE
roeman nan
Ora tata Ja^ob a tende soonjn nan di soe
Jioe Jozef, eel no a papia n;ida. Ma soe roe-
man nan, no tabata mira eel nias foor di ers
dia, Aoe bon wowo. ^Ki/co bo fa /corda, nan
disi Aoe eel, lo bo ta noos rei auto, i noos
lo baba A:abees pa bo ? A sosode oen dia, ora
nan taAata afoor /roe /arneer i /leestia di nan...”
|
|
20 |
|
“...tntn, ki Jakob a manda Jozef di bai teende
koombai soe roeman nan. Konforme ki nan
a mira di nan tabata
l ii'cr skapa jozef, i disi koe nan: no mata eel,
ta noos roeman; mehoor noos liienka eel deen
ees pi)os aki. lOes poos tabata sekoe iRu-
lii'ii ta'oatien ideeii lii saka eel skondier atro-
1,,,. Asieiia mees nan a hasi, ora nan aka-
Ita di kita soe bieslier foor di soe koerpa. Po-
ko ora despoees nan a weita algoen komer-
siaiite. ki tabata pasa aja. Nan disi koe oter:
melioor noos saka eel trobe, i bende eel pa
katielioe koe tmn. Nan a saka eel trobe, i
iuMide eel koe nan pa bienti pida plaka di pla-
ta; i nan a biba Jozef na tera di Egypte.
35.
Nan ta imanda btfstirr ni Jozef pa nan
TATA Ja KOP.
Roeman nan di Jozef a mata oen lametjc
kabrietoe, i nan a soesja koe soe sanger ees
biestier di Jozef, ki nan a manda pa nan tata...”
|
|