Your search within this document for 'te,ku' resulted in 81 matching pages.
 
1

“...VOO RB deden den Jare 1779 is er geene de minfte befchrijving van Curasao in het licht geko- men, en deze nog is vrij gebrekkig. De Schrijver van dit Stukje, op dat Ei* land wonende, meent dus zijnen Landgenooten in Nederland geenen ondienst te doen met deze befchrijving, welke hij aan alle liefheb- bers des Vaderlands toewijdt. Curasao, as- -dprii 1 £ 18. IN- i...”
2

“...HET EILAND CURASAO. 3 der leefden, en aan een goed en kwaad be- ginfel geloofden. Zij waren trouw in woord, en eerlijk maar voor het overige vadzig en lui. De Spanjaarden, die in de 16. eeuw alles in het Nieuwe Werelddeel doorfnuffelden en veroverden, ontdekten hetzelve in 1527 en nanien er bezit van, zonder daarvan gebruik te maken, als brengende goud noch zilver voort. In 1634, den 25* Juni], namen de {laten der Vtreenigde Nederlanden het met eene kleine vloot, geleid door zekeren jan jansz. otzen, aan wien dit eiland, door zijne langdurige zoutvaart in de West- Indie, be- kend was, onder bevel van den Heer jan van walbeek, Oud Raad van Brazil, terwijl aan eenen pirre le grand die weleer als voor- naam officier in Brazil tegen de Portugeezen gediend had, het gezag over de Soldaten werd opgedragen. De West Indifche Compagnie nam het ver- volgens in bezit, en behield het tot den jare 1789, wanneer het aan de Staten-Generaal der Vereenigde Nederlanden werd o verge- dragen. Reeds, in den...”
3

“...nadat de Guadeloup- fche troepen Negers en Kleurlingen het eene maand lang deerlijk geteisterd hadden. Bij den vrede van Amiens aan het moederhand terug gegeven, werd het bij de fpoedige uit- barsting des krijgs, na eenen zoo verderfelij- ker], vrede, in 1805, aangetast door zekeren Brit Murray welke aldaar landde en eenige posten vermeesterde. Hij verbrandde baldadig eenige plantaadjes aan de west- of beneden- zode, maar werdt eindelijk genoodzaakt, met verlies af te deinzen. Hij flierf gedurende deze ze onderneming, en werd te Klein Curagao be- graven. Zoo (*) Zie hier omtrent de befchrijving van Curagao, Amftcrdam 1779. De kaart echter deugt niet,, even min als die van van keulen, waaruit de groote Engelfche kaart in 1813 geformeerd is. Het eiland Curagao en Bonaire is, in 1817, door den kapitein In- genieur ABBRtNG naauwkeurig opgenomen, doch de geteekende kaarten zijn naar Holland opgezonden....”
4

“...HET EILAND CURASAO- 5 Zoo fcheen dit eiland, ondanks alle tegen- fpoeden en de pogingen der Britten, aan het moederland te zullen verblijven; maar onvoor- zigtigheid en wanorde waren het, die het den Britten deed gelukken, met vier fregatten, dit eiland, in den vroegen morgenftond van den 1. Januarij 1807, bij verrasfing, na eeni- gen magteloozen tegenftand, te vermeesteren. De Engelfchen, gelijk men weet,' bleven in het bezit van hetzelve, tot dat het aan Z. Mi den Koning der Nederlanden op den 4. Maart 1816, plegtig werd overgegeven, na- dat Z. M. troepen en beambten aldaar den ij. Januarij bevorens met het liniefchip de Prins van Oranje en den fchooner de Haai waren aangekomen. * A 3 LIG-...”
5

“...ders, de ronde Klip, de groene Berg, de gr 00- te en kleine Berg (het fmalfte gedeelte des eilands uitmakende) zijn allen middelma- tig, allen uit rotfen beftaande, met eene dun- ne laag aarde bedekt. Hier en daar vindt men iets, dat naar mineralen zou zweemen, en de Schrijver twijfelt niet, of er zijn hier en daar in de bergen, vooral in het Ooster middeldeel, koper en zilver aderen, maar van weinig belang. De rotfen op zich zelven vormen een prach- tig tooneel ,-*en van zelve fmalle valleijen, die met derzelver heuvels redelijk vruchtbaar zijn. Aan defile of hollewegen, ontbreekt het hier niet, even min als aan heideachtige vlakten of Savannas en aan zoutvlakten. Op Hato is eene zonderlinge grot, waarvan ftraks nader. Het klimaat is heet; de hitte Hijgt fomtijds tot 1030 of' 106 Fahr. De gewoonlijkfte is van 76-86 of 90, maar deze hitte wordt dragelijk door de Noord-Oostelijke, Oostelij- ke, Oost ten Noorden en Noord Noord-Oos- A 4 te-...”
6

“...genomen, vooral des avonds, zeggen: het is zeer koud. Zware orkanen zijn echter niet menigvuldig. Sedert die van 17. October 1807, welke aan de gebouwen zeer veel fchade deed, heeft men er geenen gevoeld. Zuid-Westen en Zuidewinden, heeft men doorgaans bij regen. De lucht is hier droog, en de dampkring. fchijnt met fcherpe zoutzure deeltjes ver* mengd, echter niet zoodanig, dat dit der ge- zondheid nadeelig zij. Veeleer fchijnt deze gefteldheid des dampkrings toe te brengen tot de gezondheid dezes eilstnds, en hetzelve te be^ hoeden tegen die aanftekende en verwoestende ziekten, anders in de West-Indifche eilanden zoo gemeen. Van daar, dat zelfs voor nieu- welings aangekomene Europeanen, bij eene eenigzins geregelde levenswijze, weinig gevaar is. De geringe fterfte onder de troepen, in 1816 aangekomen, en het getal eener ge* wone fterfte weinig overtreffende, ftrekke hier* van ten bewijze. De-...”
7

“... om droog hout, houtskolen, enz.' voor het keukenvuur aan den brand te houden. De vlam en gloed worden telkens verdoofd. Van daar, dat brand en brandftichtin'g hier bijna onbekende woorden zijn, omdat het met allen opzet hijna onmogelijk is, een huis, ja een ftroohut, in brand te krijgen. Ge- lukkig waarlijk, want de bewoners, vooral de Negers, zijn zoo weinig behoedzaam met vuur, dat zij het achteloos op houten vloeren latsn vallen, of wel houtskolen vuren in een pot tegen de houten fteilen der galerijen leggen, zonder nadeelig gevolgiets, hetwelk elders de akeligfte uitwerkfelen zoude na zich flpen. Dat het den oproerigen Negers, en aan bligh en Murray, gelukt is, eenige buitenhui- zen te verbranden, kwam van daar, dat zij de geplunderde gebouwen met droog maisftroo vulden, en, die aangeftoken hebbende, de vlam zorgvuldig onderhielden, zoodat dezelve noodzakelijk van binnen moesten uitbranden; die echter geheel te vernielen, hiertoe was hunne barbaarfche vlijt niet in ftaat. ** Het...”
8

“...aan den Z. Z. O. kant van het eiland, waar dan ook de IVillemflad, het fort Am- sterdam enz. gelegen zijn. Zij heeft eenen naauwen doch diepen ingang tusfchen twee riffen; vervolgens vormt zich verwijdende de prachtige en fchoone haven van Curasao, wel- ke met regt voor de beste in de TVestindie gehouden wordt, zijnde dezelve voor alle win- den gedekt, en zoo veilig, dat een oorlog- fchip van den eerften rang bijna tegen den wal, zonder gjevaar, voor een paar kabels kan liggen, zonder n anker te bezigen. Verder noordwaarts, tusfchen twee bergen door-...”
9

“...HET EILAND CURASAO. i doordringende, wordt de bceedce der haven zeer aanmerkelijk en de diepte grooter. De- ze plaats noemt men het Schottegat. Hier plagten de Engelfche oorlogfchepen te lig- gen, die zich hier kwamen ververfchen of ge- ftationeerd waren, en het overfchot der Fran- fche vloot vond er, in 1796, na eenen onge- lukkigen zeeflag, eene veilige wijk. Er kun- nen daar, naar men rekent, ruim dertig groo- te oorlogfchepen liggen. De Binnenbaai, met verfcheidene rotlge eilandjes bezaaid, ftrekt zich voorts oost-, noord- en westwaarts in verfcheidene rigtingen landwaarts uit, en vormt zeer fchoone gezigten. Een andere arm der haven, heet het fVaaigat, en eindigt in het oostelijk binnenwater, dat aan het ein- de geheel waadbaar is. Beoosten St. Annabaai, ligt de Carracca's baai, mede vrij ruim en niet verre van de Tafelberg; aan en in dezelve ligt een fort, waarop eenig garnizoen met een Luitenant is. Dit fort zoude zeer fterk zijn, indien een achterwaartsch liggende berg hetzelve...”
10

“...12 BESCHRIJVING VAN den Oroba enz. of naar Europa beftemd zijn, moeijelijk valt, tegen den ftroom op te werken; doch de Koloniale en Amerikaanfche fcherpzei- lende goletten barken enz. kunnen dit veel be- ter dan de Europefche fchepen doen, vooral de zoogenaamde Pilotboab. Voor of een wei- nig ten Oosten der haven, ligt een koraalrif even onder water. Westwaarts vindt men de baaijen Piscadero of Visfchersbaai ; St. Mie hi el, waar een ver- laten fort is; verder Porto Maria, St. Mar- tha St. Kruis enz. Benoorden liggen de Baaijen St. Joris, St. Pieter of Pedro en Hati; deze laatfte is merkwaardig, om eene onderaardfche grot of fpelonk, bij de plantaadje van dien naam, welke eene aanzienlijke ruimte heeft, en wttarin men met moeite nederdaalt. De bovengenoemde zeezoutzure gefteldheid der lucht, het gebrek aan groote bosfehen, nevens de fmalheid en al te groote nabijheid des eilands aan de vaste kust, maken de jaargetijden zeer ongeregeld, en den vruchtbaar makenden regen zeer ongplijk, ja...”
11

“...Tegen over bl. 13- TAFEL ) VAN ZONS OP- EN ONDERGANG TE CURASAO, BEREKEND OP DE POOLSHOOGTE VAN ia0 3Q/ NOORDER BREEDTE. OPGANG. ondergang. Maanden. OPGANG. ONDERGANG. Maanden. OPGANG. ONDERGANG. Maanden. OPGANG. ON DERGANG. Maanden. dagen. uren. minuten. uren. j minuten. dagen. uren. minuten. uren. tninuten. dagen. I uren. j minuten. uren. j minuten. dagen, j uren. j minuten. uren. j minuten. Januarij I r 6 6 aif 21 5 5 3^ 39 April 1 5 5 5 55§ 55 6 6 4§ 5 Julij 1 5 5 5 381 39 6 6 2lf 21 October I 5 6 6 6 4i 5 5 5 55 55 r' J IO 6 2o| 5 39l 10 5 53 6 7 10 5 39i 6 2l| 10 7 5 53 I X 6 20 5 40 15 5 51 6 9 15 5 40 6 20 15 6 9 5 51 20 25 30 6 6 6 *9 17 16 5 5 5 41 43 4+ 20 25 3o 5 5 5 5 48 47 6 6 6 10 12 *3 20 25 3 5 5 5 41 42 43 6 6 6 19 i8 l7 20 25 3 6 5 6 10 48 13 5 6 5 5 12 47 February I 5 10 15 ao 25 a8 6 6 6 6 6 6 6 16 i5 13 11 10 8 7 5 5 5 5 5 5 5 44 45 47 49 5 52 53 Mei 1 5 10 15 20 25 31 5 5 5 5 5 5 5 46I 45 44 43 42 4i 40 6 6 6 6 6 6 6 13! 15 16 17 18 19...”
12

“...regenbuijen treft. Ook vallen deze vlagen zeer ongelijk ; fomtijds overftroomt een plasregen bijna een gedeelte des lands, terwijl een ander gedeelte geen druppel ontvangt. Ja het gebeurt, dat de eene zijde eener plantaadje door weldadigen regen befproeid wordt, terwijl het andere gedeelte droog blijft. Zie daar de groote reden der onvruchtbaarheid. Indien men zijne gezondheid wil bewaren, moet men zich, vooral een vreemdeling, wach- ten in den regen te loopen. 7- Deze, en de dikwijls koude avondlucht, brengen vaak kou- de koortfen en buikloop te weeg. Zelden jdondert het, en nog zeldzamer doet zulks fchade. Indien het echter gebeurt, le- veren de, door de bergen driewerf teruggekaat- lte donderflagen een ontzagverwekkend tooneel. Zoo weinig verwisfelend de jaargetijden zijn, zoo gering is ook het verfchil van zons op- en ondergang. Steeds ziet men dat glansrijk licht even voor pf na zes uren fchijnbaar ver- rijzen en in de kimmen duiken. Ten blijke van het weinig verfchil .van zons op- en...”
13

“...vierkant plein op, aan welks Oostzijde de gerefor- meerde kerk is, een klein net gebouw, met twee fteenen trappen, een goed orgel, maho- nijhouten predikftoel, geftoelten voor Gouver- neur en Raden, en banken en ftoelen van hetzelfde hout verfierd. Ook ziet men er een eenvoudig gedenkteeken ter eere van den voor- maligen Gouverneur rodier, met dit opfchrift: JEAN ESAI CLARIS RODIER DE LA BRUGIERE, Gouverneur over Curagao en deszelfs onder- hoorige districten &c. &c. &c. geboren te Andze, den 5. Januarij 1715 overleden te Cu-...”
14

“...meeste of- ficieren van het garnizoen; ook vindt men daar de woningen en bureaux van den Gou- vernements Secretaris, en van den Controlleur Generaal der Finantien, alsmede de bureaux van de verdere beambten. Aan de Zuidzij- de van het fort is een ander, met twee poor- ten voorzien, het Waterfort genaamd, en mee lage fteenen batterijen gewapend. Hier heefc men de barakken der foldaten, de bakkerij, prevoost en eenige weinige woningen voor eenen kapitein, twee luitenants en eenige onderofficieren. Te voren woonden hier de meeste beambten, doch de Engelfchen hebben de huizen meerendeels afgebroken. De ftad zelve, zuidwaarts tegen het fort ftootende, is...”
15

“...naamd, met vele ordelijke huizen en win- kels. Hier liggen de fchepen en vaartuigen te losfen en te laden, even als in Rotterdam aan de Boompjes. Achter deze kaai, is de Heereftraat, aan beide zijden met redelijk goe- de huizen, pakhuizen en winkels voorzien. De voornaamfte ftraat echter is de Breeds- jlraat, van de haven langs het fort oostwaarts ftrekkende, en tegen den ftadsmuur fluitende. Wijders heeft men vele binnen ftraten en lie- gen; de voornaamfte zijn: achter den muur of de Princefiraat, de Jode Breedftraat, de Keuken- en Verkoopftersftraat enz., welke allen, aan- gezien de kleinheid der flad,.zeer digt be- woond zijn. De binnenftraten zijn allen zeer naauw, en hetgene de engte nog vermeerdert, is de me- nigte van Negerinnen, die, op den grond zittende, vruchten en eetwaren te koop veilt; als mede de talrijkheid der bewoners, welke het den voorbijganger dikwijls moeijelijk maakt, om daar door te komen. In de Jode-Breedftraat, vindt men eene vrij nette Synagoge. B Het...”
16

“...wijken. Nu wonen zij overal, en genieten alle moge- lijke vrijheden. De Gouvemements Inter- preter dovalle en de Procureur ricardo zijn beide Joden. In de Breedeftraat is eene poort, de Bur- gerwacht spoort genaamd, omdat de burgers daar de wacht houden. Hierbij is ook de Weeska- mer. Deze poort wordt des avonds te 9 uren gefloten, en niet dan met het dagfchot geo- pend dan m poortgeld, als voor 1 uren 2, en na dien tijd, 4 realen voor ieder perfoon. Buiten de poort, is eene groote vlakte, tot het houden van militaire exercitin dienftig. Digt bij het fort, vindt men vier huizen, het oude kerkhof en de diaconiefchool. Verder oost- waarts op heeft men vleesch- en vischmarkt, te- gen den zeekant, waar bevorens eene batterij was, de Krommelijn geheeten; van daar komt men op Pietermaai, een dorp, of liever eene vorftad, met eene dubbele ftraat en goede huizen voorzien, zich een klein half uur gaans ver uitftrekkende. Bijna aan het einde, vindt men,...”
17

“...Mulatten en andere kleurlingen beftaande, en wordt bediend door een Pastoor en een Ka- pellaan, en dezen gaat eens s jaars de geloo- vigen op de eilanden Bonaire en Oroba be- zoeken. Langs den zeekant aan de overzijde, vindt men op een rif, tugfchen de zee en een on- diep binnenwater, eene foort van fort, het fort Rif genaamd, den ingang der haven beftrijkende; verder op het leprozen of laza- rushuis, en digt daarbij de buitengalg, waar men nog de kwade gewoonte heeft j de lijken der misdadigers op te hangen. De gemeenfchap met de Willemflad en B 3 Char-...”
18

“...BESCHRIJVING VAN Ui * Charloh wordt over en weder door pontje gehouden; dit zijn kleine platboomde fchui- sen met zitbanken. Een Neger roeit dezelve met eenen frikftok voort. De prijs is een plak of 5 duken Hollandsch, hetwelk, aange- zien de wijdte der haven en de deining der zee, niet te veel is. De menigte pontjes, die in allerhande rigtingen over en weder varen, levert geen onaardig fchouwfpel op, vooral van een verheven ftandpunt, Sommige dier pontjes kunnen 12 tot 16 perfonen bevatten; eenige hebben kleine zei- len, en gaan vrij goed bij en voor den wind, De allrgrootfte worden tot waterhalen gebe- zigd. De visfchers bezigen kleine kanos voor x, 2 tot 4 man gefchikt, en wagen zich met deze ranke vaartuigen zelfs in zee, wel- ke doorgaans vrij kalm is. De Spanjaards noe- men die doorgaans Mare del Norte of Mare di Venezuela. De huizen zijn meestal uitwendig in den- zelfden fmaak als die in Holland, met fchuin- fche daken en gevels. Allen zijn van fteen gebouwd, het zij van Hollandfehe...”
19

“...HET EILAND CURASAO. *3 om de ongelijkheid der fteenen en het za- menvoegen met enkel zand en kalk- Voor, en veelal ook op zijde der huizen, vindt men opene galerijen, om de doorftraling van lucht en wind te bevorderen; dezelve zijn van on- deren met fteenen of houten pilaren geftut. Men woont meest op de eerfte verdieping, wordende het ondergedeelte tot pakhuizen en winkels gebezigd. Van het inwendige der huizen, valt weinig te zeggen; de venders zijn van jaloefien of fafinetten, zelden van glas- ruiten, voorzien. De kamers zijn doorgaans wel ruim, maar weinig of geene boven, dan alleen onder het dak befchotene flaapkamer- tjes. De muren zijn allen met witte of ge- geelde kalk bepleisterd ; van behangfels of vloertapijten, weet men niet, zijnde zulks ook in dit klimaat onnoodzaklijk ja nadeelig. Van buiten zijn de meeste huizen wit bepleis- terd, hetwelk voor de oogen zeer nadeelig is. Intusfchen worden thans, op voorbeeld van het Gouvernement, vele huizen geel be- ftreken, ook wel donker...”
20

“...a6 BESCHRIJVING VAN Alzoo bevat de ftad mee derzelver omftre ken 9536 inwoners. 3. De middeldivtfie ligt grootendeels rond- om de baai, Noord- en Oostwaarts van de ftad, en is in drie districten verdeeld, waarvan ieder eenen wijk- of districtmeester heeft. De- ze afdeeling beftaat uit verfcheidene nietgroo- te, maar welbeplante tuinen of plantaadjen, de meesten van goede waterputten voorzien, van waar het water, vooral uit die, welke aan de baai liggen, naar de ftad vervoerd wordt; iets, dat zeer-noodig is, het meest bij droogte, daar het zeewater natuurlijk brak en het aantal regenbakken verre na niet toerei- kend is, De fchepen nemen ook van daar water in. De voornaamften, die dit leveren, zijn BRAKKESMID ASCIENTO, VALENTYN en martin. In dezen omtrek, vindt men de meeste Cocosboomen. 3. Veel uitgeftrekter dan deze, is de Oost- divifie, in drie districten verdeeld. In de- zelve, vindt men de reeds gemelde Caraccas- bciai en het fort, den Tafelberg, de Rondeklip en de Oostpunt. De ...”