| 1 |
 |
“...Eustatius 1 344
Saba 1 932
Samen . 55 160
Langste tunnels.
NAAM BOUW I Hoogte Culmina- tiepunt boven zee in M Lengte M
Simplon (Zwitserland) .... 18981906 705 19 803
St. Gotthard 18731880 1 155 14 990
Ltschbergtunnel ,, ... Mont-Cenis (West-Alpn Frankrijk- 19061911 1 244 14 536
Itali .... 18571870 1 295 12 233
Arlberg (Tirol, Oostenrijk) . 13801883 1 311 10 270
Rieken (Zwitserland) in uitvoering 1 225 8 604
Tauern (Karnten, Oostenrijk) 19011909 8 550
Giovi-Gallerie (lijn Novi-Genua, Itali) Col di Tenda (Piemont Itali) . 1889 8 270 8 100
Karawanken (Karnten Oostenrijk) 19011906 638 8 016
Greuchenberg . . . 1911 (in uitvoering) 545 8 565
Havenstein-basis . . 1912 ( ) 452 8 135
Wochein .... 19011905 534 6 334
Mont dOr Oude Havenstein . 1910(in bouw ) 185357 897 558 6 104 2 496
Jungfrau (Zwitserland) .... 1912 3 457 7 200
Ronco (Itali) . . 1888 8 250...”
|
|
| 2 |
 |
“...10. De toegevoegde van een determinant van den ndengraad is de n1ste macht
van den hoofddeterminant.
Vergelijkingen.
a. Uit
en
vindt men
Vergelijkingen van den len graad
a, x + b, y =
a, x + b, y =
x :== J Ci bi I ,1 ai bi
I Cj bf I a2 b,
y = I a, c, I I a, b,
I a Cj j | a, bi
Willen de waarden van x en y uit
ai x + b, y + Ci = 0
a, x + b, y + c, = 0
a, x -j- b, y -j- c, = 0, d^an moet
I i b, Ci
j i b, Ci
I ha ba Ca
Uit a x -f~ bi y -p Ci z = di i
aiX + b, y + CjZ;
a, x 4- b, y -(- c, z =
c,
1 Co
j voldoen aan
i
waarbij
vindt men
Uit
en uit
I di bt Ci
x ~ I da bo Ca
I d, b, c,
ai d, c,
7 '" y a da C|
ai da Ci
ai b, d, I
z ft, b da I ]
a, b, d, I
Vergelijkingen van den 2en graad.
x + px+q = 0is
b, Ci
ba Ca
b| Ca
Y¥-
________p_
2 -1- y 4
a x* + b x + c
b j/b
-q
0 is
4 a c
kan door substitutie van
waarin
2 a
Vergelijkingen van den Sen graad.
x* + ax* + bx + c = 0
x = y------5- worden gebracht in den vorm
y' + py + q = o
, a* 2 a b
b ~ -3 en q = c + a
Technische Vraagbaak.
11...”
|
|
| 3 |
 |
“...DIFFERENTIAALREKENING.
Voor de tweede differentiaal van z = f (x.y) heeft men
dz = d (dz)
#(dz) i(dz) ,
~J~ dx + -JJ- dx
of dz
of symbolisch aangeduid door
d*z
in het algemeen
^*z j
sxdx +2 dxdy + Ty dy*
/ i Z
dx + >7
i z
dy)
(
z
£ z
ixdx + jf dy)n
Grootheden bij kromme lijnen ten opzichte van een rechthoekig assenstelsel.
Vlakke krommen.
Fig. 1.
Wordt de kromme a b (fig. i) voor-
gesteld door
, . y = f (x)
aan is
dy
di
en de vergelijking van de raaklijn of tan-
gent in het punt P (Xl yx) :
dy
y-y. = £ (*-*>
en van de normaal in P :
dx
y y* = Un (* y) + Un1 (x y) + . U, (x y) -f U = 0 . (1)
waarin U_
a yn -fa, xy n~*-f .. -an xn
by 1 + b, xy"~
+ bn_____j.x 1 enz.
en van de asymptoot y' = m x' -f u ... tos
dan worden...”
|
|
| 4 |
 |
“...242 EENHEDEN, TEEKENS EN ALGEMEENE AANDUIDINGEN.
@ Nieuwe Maan.
Volle
0) Eerste kwartier.
C Laatste ,,
() Zon.
a.m. of v.m. voormiddag
p.m. of n.m. namiddag.
Kring om de zon.
Q) Krans ,, ,, ,,
Q] Kring om de maan.
Vi/ Krans ,, ,, ,,
Meteorologische aanduidingen.
r\ Regenboog.
Regen.
* Sneeuw.
Hagel.
A Losse hagel.
_CL Dauw.
L_a Rijp.
V Strenge of ruige vorst.
3 Nevel of mist.
K Nabijzijnd onweer.
T Verwijderd onweer of donder.
< Bliksem of weerlicht.
Noorderlicht.
jlB Storm.
CD Veenrook.
-4 Sneeuwj acht.
- Ijsnaalden.
Q Half bewolkt.
O Bijna geheel bewolkt.
Is het verschijnsel sterk ontwikkeld, dan plaatst men achter het teeken boven
den regel een *; was het zwak, dan voegt men er een bij.
Cijfers, enz.
L Romeinsch cijfer voor 50. £ Pound Sterling.
C 100. $ Dollar.
D . .. 500. A. d. p. Avoir du poids.
M 1000. Pound of pond.
3/6 (Engelsche noteering) three and six (3 shillings six pence).
31- 3 shillings.
/6 6 pence.
lbs. Engelsche ponden, (gewicht.)
@ ad.
# number...”
|
|
| 5 |
 |
“...soortelijk gewicht van de vloeistof.
Eenparige beweging.
Eenparige beweging heeft een vloeistof, wanneer de doorsnede van den vloei-
stofstroom dezelfde blijft of onafhankelijk is van den doorloopen weg en de snel-
heden der moleculen over de geheele lengte van eenzelfde vloeistofvezel constant
blijven. De algemeene formule van de permanente beweging geldt ook voor deze
beweging ; doordat ten gevolge van de constante gemiddelde snelheid de laatste
term wegvalt krijgt men dus :
sin I------
tg
dp
di
X.
waarin sin I------- = J de daling van het pizometrisch niveauvlak
of het drukverlies in de buis per eenheid van lengte...”
|
|
| 6 |
 |
“... waaraan deze en later de grond waren blootgesteld.
De kali in den grond is ontstaan uit de ontleding van kali-veldspaten (kalium-
aluminium silicaten), welke algemeen voorkomende bestanddeelen van rotsen zijn.
Ook wel ontstaat de kali uit de kali-micas en uit mineralen zooals leuciet en nephe-
line.
De kalk ontstaat uit de kalksteen (calcium-carbonaat) in haar verschillende vor-
men, ofschoon ook kalk gevormd wordt uit de ontleding van silicaten (samen-
gestelde) zooals hoornblende en augiet, di algemeen in rotsen voorkomen. Toch zijn
de gronden, welke door verweering van kalksteen ontstaan zijn, dikwijls niet hoofd-
zakelijk uit calciumcarbonaat samengesteld. Oplossing van koolzuur in water heeft
nl. het vermogen de calcium- en magnesiumcarbonaten, welke zeer weinig oplosbaar
in water zijn, om te zetten in bicarbonaten en zure carbonaten, welke gemakkelijk
oplosbaar zijn. Deze bicarbonaten kunnen dan gemakkelijk door het zakwater aan
den bodem worden onttrokken. Vooral bij de onzuivere...”
|
|
| 7 |
 |
“...zoodanige
projectie voordoen, zooals de maan, kunnen daarin worden afgebeeld. 8
2. De Stenografische projecties, waarbij het oogpunt ligt op het oppervlak van
weerc?rkePlsieCtieS 6116 bolcirkels> welke niet dr het oogpunt gaan, worden
d. w. Afeg jgiaasgf l - h"kin d*
Bij de stereografische polaire projectie volgens
fig. 7 worden de parallelcirkels concentrische
cirkels met den in het vlak van teekening liggenden
equatorcirkel en de meridianen rechte stralen
welke met elkaar hoeken maken, gelijk aan di
der lengtegraden.
De straal r van de projectie van een parallelcir-
kel op de breedte
|
|
| 8 |
 |
“...niet in, dan is het bovenstaande te herhalen.
Het doosniveau.
richtvlak van het niveau moet evenwijdig zijn aan den onderkant van het
d^bel vm heTniv^u Stel en van een vlak geschiedt door het doen inspelen van
Meten van kleine lengte- en hoekverdeelingen.
1. Terugkopende nonius, n deelen van den nonius zijn gelijk aan n 4- 1 deelen
in den rand. Deze nonius bomt in a -----(je becijfering van den
* nonius, n aeeien van aen nonius zijn gelij.
van den rand. Deze nonius komt in de praktijk weinig voor: di
nonius loopt daarbij in tegengestelde richting van die van den
2. Getijkloopende nonius, n deelen van den nonius zijn gelijk aan n 1 deelen
van de hoofdverdeeling. (In de figuur is n = 10).
rand.
Aflezing volgens figuur 7 : 12,7
Fig. 7.
3. Hoek- of cirkelnonius 30 deelen van den nonius zijn gelijk aan 29 deelen
(bij een yerdeeling tot in halve graden dus 14J graad) van de hoofdverdeeling Elk
JpThi rjmddeel n,een nomusdeel is dus gelijk aan l/ gedeelfe van
een deel der hoofdverdeeling of x 30 minuten...”
|
|
| 9 |
 |
“...mi-
croscoop gezien gelijk is aan een verdeeling
van de af te lezen schaal. Het aantal tan-
den van den kam wordt zoodanig gekozen,
dat elke tandafstand overeenkomt met
8. 1 1
T T
enz. van de verdeeling, naar gelang deze in lengte-eenheid of minuten is uit-
gedrukt. Is de trommel van de micrometerschroefmoer in 100 of 60 deelen verdeeld,
11 1
dan kan met elke omwenteling van een deelstreep Jqqq> ^qq of gg.van de schaal-
verdeling worden afgelezen.
c. De meetwig (fig. 9).
Fig. 9.
einde c d :
di -f-
di dj
Is 1 = 100 mM, d, = 15 mM en dt = 5 mM,
waarbij de verdeeling op de wig in millimeters,
dan vindt men voor het verschil van twee waarden
X] en Xi:
1
Xi x. = ^ (y, yd
Daar men onderdeelen van millimeters met het
bloote oog nog in tiende deelen schatten kan,
111
kan men met deze meetwig nog tot x^= jgg
millimeter nauwkeurig meten.
Meten van verdraaiingen en verschuivingen.
a. Met behulp van spiegelaflezing (fig. 10).
Hierbij wordt gebruik gemaakt van de eigenschap, dat een op een spiegel...”
|
|
| 10 |
 |
“...spiegel volgens
een hoek 2 v worden teruggekaatst
en bij r op de schaal vallen. Den
draaiingshoek v vindt men dan uit:
Fig. 10.
tg 2 v
o r
T'
In plaats van de spleet met licht-
bron kan men nauwkeuriger een
kijker opstellen. Staat de spiegel
loodrecht op de kijkeras, dan zal het
nulpunt der schaalverdeeling met
d kruisdraden samenvallen. Ziet
men echter bij loodrechten stand
_t>- van den spiegel de deelstreep d, en
bij verdraaiing de deelstreep d, dan
is de draaiingshoek bepaald door
tg 2 v
dj di
l
aTF
waarbij ondersteld wordt, dat de draaiing z klein is, dat men de tangent door
den boog kan vervangen. De lichtstraal wijkt evenwel het dubbele bedrag uit of
oir = 2 *
waaruit
ab
o r x a b
of bij twee aflezingen d, en d, van den kijker:
(dj dj) a b
= 2~ :
b. Met behulp van een goniometer.
Meten van den vertikalen afstand van twee punten.
a. Met behulp van den kathetometer.
Het instrument bestaat uit een verticale kolom met schaalverdeeling, waarlangs
e s ee beweegt, waaraan een kijker is...”
|
|
| 11 |
 |
“...een vertikale verdeeling in decimeters langs de zijden van
het schip, ijkschalen geheeten, waarvan de waterverplaatsing kan worden afgelezeri
te berekenen.1"6^ "'P Ta" den ijkbrief de inhoud of het gewicht der lading' s
Veelal hebben de schepen een scheepsbrief, .waarop de afstand der waterliihen
^ofiS^-f aangegeven (a b) en daarin tevensTermeldifd
atstan.d (b c) of inzinking bij leegvlot. Voor verschillende inzinkingen fa x) is het
te lele6nm0ge" P d6" scheePsbrief in een tabel vereenigd, zoodat di? direkt is af
De inzinkingen bij leegvlot bedragen voor pramen en tjalken van 60120 ton
ongeveer 50-60 cM, terwijl de afstand der waterlijnen b j leegvlot en volbelast
vlot bij deze schepen ongeveer 1,101,30 M bedraagt. vomeiast
men a^vo"^^werkfheepsbrief met inhoudsopgave niet aanwezig, dan gaat
^!Lleekent de waterlijnen op de buitenzijden van het schip bij den vr- en
achtersteven en vr.en achter de zwaarden. De lengte van het schip wordt en
meten van den vr- tot den achtersteven ; de breedte...”
|
|
| 12 |
 |
“...Wellicht de bekendste en meest gebruikte van alle marmers. 6 J
c. Blanc p., met iets minder aderen, d. Calacatta wit met groenblauwe striemen
*' evenals f- Paonazzeto met kleiner vederteekening.
.7, Ylolette en Brche Afrique. Deze laatste naam vermoedelijk ontstaan
wprH.n* 7 gfreVen mOud-Romeinschen tijd door Afrikaansche slaven bewerkt
werden. Zwartgrijze-violette bindmiddeldraden. -
vo^el?L?maemet goudgele ^abesken. Is tot algemeenen naam geworden
Verdi di Mare. Groen met idem strepen.
Verde dEgitta of d'Egypte. Idem kleur.
Levanto, Granito di Levante. a. Groen. b. Rood.
Botticino. Geel met lichte vlekken en donkergele naden.
oardmisch Graniet, Jaune Gris, enz.
.Siena van citroen tot oranjegeel.
Verona. In rood en geel met allerlei gele variteiten.
Algiersche marmers.
Marbres de Numidie, enz. In allerlei roode variteiten....”
|
|
| 13 |
 |
“...KG> een zwenksnelheid
t0ll52 MaeVperl'lku^t6611 Vermgen 5 000 KG met een -enksnelheid
Lichtvermogen KG .
Vlucht M ..... .
Hefhoogte M.............
Gewicht KG .
Prijs voor gelijkstroom gld.
>, n draaistroom ,,
1 000
6
6
5 900
4 800
4 500
1 500 2 000 3 000 4 000 5 000
6 5 5 5 4
6 5 5 5. 5
7 800 9 400 11 000 12 500 14 000
5 500 6 200 7 200 7 800 8 400
5 300 6 000 6 700 7 300 7 800
Electrische nmotorkranen van de Haarlemsche Machinefabriek
v/h Gebr. Figee.
vanew0ke0rdeS mi1ddel van tandwielen een as,
di voor het SETS I het hyschen en zwenken en wanneer noodig ook
jet rijden of het verstellen van de vlucht, wordt afgenomen F.en
J" ?atleh werkende veiligheidsvang maakt dat de last in iedfren ^Und ge
storten. dt Zdat b'J stroomonderbreking de last niet naar beneden kan
Details van electrische n-motorkranen (Haarlemsche Machinefabriek
v/li Gebr. Figee).
Hefvermogen in tonnen bij normale vlucht 1 2 3 5 7 10 4,8 12
Normale vlucht in M 4 4,5 4,8 4,8 4,8 4,8
Maximum vlucht in M 4,8( 5,41 5,8 5,85 5,83...”
|
|
| 14 |
 |
“...Chemisch kan men het water mechanisch zuiveren door de stoffen daaruit met
chemische middelen neer te slaan. Daartoe bezigt men veelal-
AllSOMm? lU^m0Url vanamm?ak-of kaliumsulfaat en aluminiumsulfaat
wak verglft)' In het water wordt de aluin ontleed in deze beide
veranderd wordta17ean ha kalum"uIfaat opg^t blijft en het aluminiumsulfaat
de stoffJn w = b aCh alVmi1Tru!imsulfaat, dat in vlokken neerslaat en
bomt Zmi* h at?r P1devoert. Het zwavelzuur, dat bij de ontleding vrij-
afs^hidTn^ taT t di m het water altijd aanwezige carbonaten sulfaten onder
koolzuur, zoodat de aanwezigheid van koolzure kalk voor de
goede werking van aluin volgens Parkes (Manual of practical hygiene) vereischte
rh^Tat,er kan men tmet aluln voldoende helder maken. He3?goedkoopst ge-
w,,ke
daarhif iaat koolz.ur kalk magnesiazouten en ijzer neder en deze voeren
daarbij een deel der organische stoffen mede. Door toevoeging van dubbel kool-
zure soda wordt het water verbeterd (zie bij sterilisatie). 8
sterilbZenZf *...”
|
|
