|
|
|
|
|
| 1 |
 |
“...26 GILLES LE MÜISIT. [1282-1292]
et admirans plus quam dici possit, consensit. Venitque
postea in suo jocundo adventu anno m° cc0 [fol. 53 v°]
octogesimo secundo, et fecit festum suum in domo
episcopali. Prefuit autem circiter decem annis et sus-
tinuit jura episcopatus et ecclesie contra omnes plus
quam ceteri sui predecessores. Fecitque domum de
Helcin et vallavit eam de nobili porta, muris et fossa-
tis. Visitabatque in Adventu, in Quadragesima et Vigi-
liis, predicando gratiose in civitate et extra civitatem.
Emitque Parisius domum episcopalem de qua usus fuit
et utuntur sui successores1.
Anno m° cc0 nonagesimo secundo, domino Mikaele
episcopo viam universe carnis ingresso et ante majus
altare sepulto, decanus et capitulum diem ad cele-
brandam electionem assignaverunt, mittentes [ad] om-
nes citramontanos. Eratque tune temporis canonicus
Tornacensis homo gratiosus et legis peritus, expers et
excellens, magister Johannes de Vassonnia; fuitque
advocatus in Parlamento et de consilio civitatis...”
|
|
| 2 |
 |
“...[fol. 55 v°]
fuit tanta multitudo peregrinorum quod ad Primam
portam, Sancti Martini nominatam, fuit tanta pressura
post feretrum quod triginta et una persone mortue
ceciderunt, juxta relationem antiquorum.
Anno m° ducentesimo septuagesimo septimo, ibat
processio beate Marie de consuetudine per domum
leprosorum de Valle, et exibant peregrini per unam
portam ad campos; et illo anno fuit tanta pressura
ibidem quod viginti sex persone mortue sunt, ut audivi
ab antiquis; et ex illo tempore dicta porta fuit et est
ex lapidibus obstrusa.
Anno m° trecentesimo quarto, tercia decima die
mensis septembris, fuit combusta domus episcopalis
domini episcopi Tornacensis, tempore domini Guidonis
de Bolonia, qui parum in dicta domo fecit reparari;
sed successor ejus, dominus Willelmus de Ventadour,
cameras, horrea et aliqua alia loca reparavit. Succes-
sor autem ejus, dominus Andreas de Florentia, et
dominus Johannes de Pratis multa necessaria repara-
verunt et de novo construxerunt, ut apparet.
Anno m°...”
|
|
| 3 |
 |
“...[1274-1283] CHRONIQUE. 35
lum. Famuli autem fuerunt tracti per equos, et ad jus-
ticiam ducti, et suspensi in Tornaco.
Anno m° ducentesimo septuagesimo septimo, guber-
natores civitatis Tornacensis inceperunt turres et
muros facere, et fecerunt supra fluvium Scalde, a porta
Burdelli usque ad portam vocatam Kokriel.
Anno m° ducentesimo octogesimo primo, [fol. 56 v°]
raagna pars hominum texentium conspiraverunt con-
tra rectores civitatis; et fuerunt aliqui capti, e(t) qui-
bus unus, Roussiaus Likos nominatus, fuit per equos
tractus et suspensus.
Anno m° ducentesimo octogesimo secundo, secun-
dum consuetudinem ab antiquo approbatam, cives et
filii civium divitum concorditer unam rotondam tabu-
lam concordarunt et regem elegerunt; et fuit rex
electus Johannes dictus Lidans.
Anno m° ducentesimo octogesimo tercio, gubernato-
res civitatis Tornacensis, communia, ut moris est,
convocata, dixerunt et ostenderunt quomodo alie civi-
tates, et ville, et castra habebant festum solempne
annuale, et...”
|
|
| 4 |
 |
“...t1288l CHRONIQUE. 37
cia quam habebant, civitati Tornacensi sunt appro-
priata et unita, nichil penitus retinentes in predictis
dicti domini, excepto domino Castellano qui retinuit
castrum et suam justiciam in eodem1. Et ab ilia die
usque ad hanc diem Tornacus possedit et possidet
pacifice, et Deo dante possidebit.
Ante dictam emptionem vidi muros et turres a porta
dicta Burdelli sequendo super fluvium Scalde jacere,
fundamentum, muros et turres construere et perfi-
cere.
Et ibi infra Scaldam habebat monasterium nos-
trum duo molendina, unum vocatum de Plouviers et
aliud de Fossato; ceperuntque gubernatores illa duo
molendina, propter que tenentur ecclesie nostre per-
petuo solvere annuatim triginta libras Turonentium in
duobus terminis.
Per predicta apparet quantum nobilis est civitas
Tornacensis, quia citra fluvium Scalde est situata dicta
Civitas in pendulo; ultra dictum fluvium videlicet
parrochia Sancti Brictii « Bourcg » nominatur; item
parrochia Sancti Nicholai in Bruleo cum castro...”
|
|
| 5 |
 |
“... de
muris et turribus nobiliter totum in circuitu sunt for-
tificata ad repellendos omnes inimicos, et quod, auxi-
liante Deo et beata Virgine, quotiescumque fuerit
necessarium et opportunum, possint resistere omni-
bus nocere volentibus [fol. 57 v°] civitati.
Vidi autem et testificor quod antequam fierent
turres, muri et fossati citra fluvium Scalde et ultra,
quod tanta tranquilitas erat quod omni tempore, tam
de die quam de nocte, exibant et intrabant tam pedi-
tes quam equites; nee aliqua porta erat obtirmata sed
aperta exeuntibus et intrantibus; et si aliqua persona
occideretur quoquomodo, tota civitas et totus populus
mirabatur et erat timor, tumultus et murmur multum.
Et quodam tempore venerunt nova quod rex Ale-
mannie venire versus Tornacum proponebat; et tune
vidi facere fossata ultra Scaldam in Folais.
Anno m° ducentesimo nonagesimo, cives et filii
civium concordaverunt rotundam tabulam videlicet
festum trium dierum; et Johannem Pagani in suum
regem elegerunt.
Anno m° ducentesimo...”
|
|
| 6 |
 |
“...[1295-1305] CHRONIQUE. 39
de structure; tandem fuit concordatum quod fierent
ubi nunc sunt a porta Sancti Martini continuando
usque ad Fratres Minores supra Scaldam. Et inceptum
fuit feria va post Natale Domini1 et fuit totum per-
fectum infra annum. Et tunc facte sunt cathene et
posite in vicis ubique, ut in necessitate tenderentur.
Anno m° ducentesimo nonagesimo quinto, accepit
rex Franchie sententiam de habitatoribus civitatis Tor-
nacensis2.
Anno m° ducentesimo nonagesimo sexto, fuit fluvius
Secane Parisius in tanta habundantia quod Magnus
Pons cecidit3.
Anno m° ccc° iij°, feria quinta post Quasimodo4,
fuit captus prepositus Insulensis cum sua comitiva et
adductus in Tornacum et positus in berefrigido.
[Fol. 58] Annom0 trecentesimo quinto, Johannes de
Gourcielles erat tunc temporis prepositus in Bruleo et
major scabinorum. Post emptionem factam fuit dominus
de Potis arrestatus pro quodam debito in Bruleo, pro
quo erat fidejussor; et post multas altercationes opor-
tuit finaliter quod...”
|
|
| 7 |
 |
“...cum multis aliis per-
sonis discretis et venerandis examinantes eos super
propositis et dictis in predicatione antedicta a dicto
fratre, et super hoe deliberaverunt; et fecerunt publi-
care quod totus clerus et religiosi omnes et populus,
processionem faciendo, convenirent nudis pedibus sine
camisiis die Martis proximo venientis2 et fieret pro-
cessio in parrochiali ecclesia Beate Katherine, a quo
loco redirent in monasterium Sancti Martini, ibique
predicaretur verbum Dei. In qua processione porta-
tum fuit a domino decano cum uno alio canonico
sacerdote sacratissum sacramentum corporis Domini
nostri Jhesu Cristi; conveneruntque omnes in dicto
monasterio; non tamen fuit tanta [multitudo], sicut fue-
rat in Dominica precedenti. Frater autem Robertus, de
ordine Sancti Augustini, verbum Dei predicavit, as-
sumpta materia de surdo et muto sanato a Domino nostro
Jhesu Cristo, et elegantissime et solertissime exposuit
virtutes laudando et vicia reprobando. In fine autem
sermonis, faciendo co...”
|
|
| 8 |
 |
“...286j 301. — Matines bru-
geoises, 63-65. — Émeute de
1348, 203-204.
Brugsella, cf. Bruxelles.
Bruille, Bruilleum, Bruleum,
quartier de Toumai situé sur
la rive droite de 1’Escaut, 36-
37. — Chateau, 16, 18, 39,
79. — Prévót, cf. Courcelles.
— Cf. Saint-Nico las-au-
Bruille.
Bruns (it), cf. Gilles.
Bruxella, Bruxelles, 180, 224-
225.
Bruyelle (Hainaut), 90,122-123.
Bucbiaus (Jean),chanoine, puis
évéque de Tournai, 22.
Buironfosse (Aisne), 119.
Burdegallis, Burdegallum, cf.
Bordeaux.
Burdello (porta de), cf. Bordelle
(porte).
Burgondia, cf. Bourgogne.
Bustines (Jean), vicaire general
de 1’église de Tournai, 287.
Buyronfosse, cf. Buironfosse.
Byaumont, cf. Beaumont (Hai-
naut).
Byaumont supra Oyse, cf. Beau-
mont-sur-Oise.
C
Cadzand, ile a 1’embouchure de
1’Escaut (Hollande, prov. de
Zélande), 112.
Caen (Calvados), 153.
Calabre (la), Calabria, 6.
Calais, Calays, Calés (Pas-de-
Calais), 165-167, 171, 174,
175, 179-182, 184-188, 190,
191, 260. 261, 263, 270, 283,
294, 308. — Capitaine, cf.
Vienne...”
|
|
| 9 |
 |
“...TABLE ALPHABETIQUE. 325
Kokriel (porta vocata), cf. Co-
querelle (porte).
Kos (Roussiaus li), chef des
tisserands a Tournai, 35.
L
Labroye (Pas-de-Calais), 160,
163.
Lalaing (Jean de), écuyer, 73.
Lancastre ([Henri], comte del.
144.
— ([Henri], comte de Derby,
comte, puis due de), fils du
précédent, 150, 151, 167,188,
206, 296, 310.
— ([Mahaut] de), fille du due
Henri, 296.
Landas (Nord). — Seigneur,
cf. Mortagne (Baudouin de).
Langres (C6te-d’Or). — Évêque,
cf. Prez (Jean des).
Laon (Aisne), 118, 172, 173,
175,191.
Lay (Pierre du), juré de Tour-
nai, 292.
Légats, cf. Saint-Siège.
Lembeke (Jean de), 59.
— (Michel de), 59.
Lembourch, Lembourg, cf. Lim-
bourg.
Lens (Jacques de), abbé de
Saint-Nicolas-des-Prés, prés
Tournai, 309.
Lessines (Hainaut), 62.
Leuze (Hainaut), 18. —Seigneur
[Catherine de Carency], fem-
me de Jacques de Saint-Pol,
53; cf. Saint-Pol (Jacques de).
Liancourt (Jean de), écuyer,
Liège, 28, 232, 233.
Ligne, Lignea (Hainaut) (Michel
de), 72-74.
— Ligni (Waleran de), 31,...”
|
|
| 10 |
 |
“...Mahaut. cf. Artois.
Mailli (Somme) (Payen de),
bailli de Vermandois, 175,
178.
Mainfredus, cf. Manfred.
Maire (Hainaut, comm, de
Froyennes), 71, 74, 128, 130,
189.
Malatrait, cf. Malestroit.
Malbodium, cf. Maubeuge.
Malda, cf. Maulde.
Male (Flandre occidentale', prés
Sainte-Croix), chateau des
comtes de Flandre, 62, 63,
115,170, 203,204. —Cf. Flan-
dre.
Malestroit (Morbihan), prieuré
bénédictin [de Sainte-Marie-
Madeleinel, 145.
Malines (Belgique, prov. d’An-
vers), 107, 108, 137.
Malleorum (porta de), cf. Maux
(porte des).
Manfred, fils Mtard de Frédé-
ric H, empereur, 6, 9.
Manny (Gautier de), 167, 168.
Maran, corsaire francais, 188.
Marche (comte de la), cf. Char-
les IV le Bel.
Marchenis, Marchiennes (Nord),
abbaye bénédictine, dédiée a
sainte Rictrude, 130.
Maregni, Marigni (Calvados)
(Enguerrand de), 18, 19, 79,
83, 85, 86.
Maresquello, Maréchal (Jean de),
juré de Tournai, 292.
Margareta, Marguerite, cf. Bour-
gogne, Flandre, Hainaut.
Marie, cf. Conflans, Mortagne.
Makries, Marquerie...”
|
|
| 11 |
 |
“...Vicoigne (Nord). — Abbé : [Gil-
les du Mez], 309.
Vienne (Isère), 46.
— (Jean de), chevalier, 186,187.
Vierge (la sainte), 192.
Vierzon (Jean de), mari de Ma-
rie de Mortagne, 17-19, 69.
Vignes (porte des) a Tournai,
74.
Villa, cf. Ville-Pommeroeuil.
Villafrancha, Villefranche [du
Queyran] (Lot-et-Garonne),
151.
Ville-[Pommeroeuill (Nord),
189.
Vincennes (Seine), 90,108,109,
180.
Vincent, cf. Aire.
Vincent [de Beauvais], frater
Vincentius de Ordine Fratrum
Predicatorum, dominicain,
1-3.
Vinea (porta de), cf. Vignes
(porte des).
— (vallis de), cf. Val de le
Vigne.
Viromandensis ballivus, cf. Ver-
mandois.
Vitriacum, Vitry (Pas-de-Ca-
lais), 70.
Vreson, cf. Vierzon.
Vrevin, cf. Vervins.
Vulpin(?), ville de Zélande, 112....”
|
|
|
