1 |
 |
“...manera semper jovial
i chistoso ta haci e representa menos di e 38 aa cu
el a caba di drenta. Unda cu el a pasa, e tin amigo
i si algun bez e por a hay den cualquier cuestion
improvisto ta debl na su caracter franco 1 e odio
pa adulacion. Su gremio, u ta di artesano, sem-
per el a aprecia i defende, i cuanto bez cu el por
a yuda un u otro cu su consehonan progresista el
a haci cu gusto. En cambio' e otro hero di nos
historia, Antonio, no tabata presente dia Dios a
parti e bon calidades. A
Egoista te den cabo, e ta biba semper aleja di su
i companero artesanos no, cu e ta desprecia nan, pero
ambiciona na busca tono" el ta prefera combersa
masque ta un dos minuto cu hende ans bao di
un forma servil, cu pasa, un rato divertido, cu un
franqueza cordial, hunto cu su co-artesanos den cual-
quier Beersalon o compania. Su fe grandi ta den
billete s f pasobra su sueno dorado ta bini na placa,...”
|
|
2 |
 |
“...probecha
di nan scool di por nada sinembargo, Juan a haya
un empleo na pacus i pa su bon comportacion su
patron ta consider mcho. Asina cu Matilde a queda
compafla su mama i yud den trabao di cas. E ta
orgullo di su tata cu ta pensa cu duele caba, cu
quizas muy pronto destino lo ranca e gozo cu nan
ta disfruta di ta hunto cu n. Pasobra no ta strano
si ya cualquier bista amorosa no a provoca un sor-
presa den cara di Matilde. Su mama, modelo di
birtud, a percura sin tur trabao di cas, di cushina
te laba paHa.
Semper el a corda qui ayuda e tabata pa Antonio,
ora Antonio tabata malo, cu e mester a yuda tene
cas manera e tabata por. I pesayi e quier aeduca
Matilde den trabao segun bida ta exigi.
Poc£ familia por a biba mas tranquilo i conforme
cu nan estado, manera di Antonio i lo el a sigui
hopi aha mas den e felicidad conyugal, cu no a
sufri pa desenganos di bida, si no a presenta un
cambio tan brusco, aunque desea, esperd pa Antonio
di tur su corazon. Dos dia prom a presenta un
pobre buscad...”
|
|
3 |
 |
“...arena movediza di perdicion.
Cuanto tin cu ta emboracha tanto bao di aroma
di e nectar metdlica i ta perde e ultimo razgo di
sintiminto humano, e consideracion pa cu su pro-
ximo, poniendo nan mes den un condicion ridiculo
cu nan orgullo insensato.
Capitulo II.
flpmacion pa billete.
BBjh lilia momento di e suceso nos ta contra Enrique
JBSnJI ta bini di Otrabanda. Poco fastidioso i
desapunta el a queda, ora cu un crid di
AM cas di Sr. Pimenta a bis na porta, cu e
Sr. a sali un dia prom pa Coro i cu te aqui un luna
e ta bolbe. Esaqui si ta un cataclisma, e dici: Toni
ta sara sigur, si e tende cu e meneer aqui a bay.
E homber aqui ta tranca pa paga, i si sigui asina
e ta demand sigur dia e bini. Enfin pensando
unda otro e por bay cobra, como e tambe mester
di placa, el a tende brug pita, cu ta. e serial cu
esun cu tin por bien bay complace poco cu nan stoma.
Asina el a dicidi di sigui pa Punda. Yegando
cas el a drenta winkel i a queda sorprend di mi-
ra Antonio den stul na sofio. Den su mano e...”
|
|
4 |
 |
“...n ta agrad i e ta cohe su som- -i
br i ta bisa:
Enfin mama, te atardi lo nos combini cu papa
lo mehor posible. Mi ta bay pacus, ay Tilda ay ! J
Despues cu J uan a sali, Luisa a cohe Matilde na
mano i el a bis:
Matilde, ab principalmente no mestr larga
e fortuna cu a toca nos cambia bo caracter. Con- 'i
serva bo mescos cu semper na modo cu ma educa
bo. Corda cu birtud di un sefiorita por sufri terri- ,
ble cu influencia di placa.
Un mei ora despues Antonio cu Enrique a drenta.
Flicidad completa hende por a leza den cara di
Antonio. El a ranca bay riba Luisa i cu ternura
el a braz diciendo :
Mai, awor si nos por sosega poco. Alafin nos :
por biba mas tranquilo. Ata nos riqueza ! i el a
pone un paqute di placa di 25 te di 100 florin
riba mesa. Enrique a queda para ta observa expresion
di e tres cara diferente. Cu satisfaccion di alma.
Antonio a bolbe cohe e paquete di placa i a drenta
cuarto di Luisa cu n.
,,Larga mi ward, te aqui rato lo mi bay po-
ne na Banco.
Bo tin razon Antonio, pero...”
|
|
5 |
 |
“...puntualidad cu nos clientenan. Wiwi, traha poco
coffi i ora ta cla avisa nos. Nan dos a drenta
nan winkel pa sigui traha.
,.Mi ta spera di larga winkel pa bo i Dios s&
cu n ta ultimo pieza cu mi ta yuda bo traha esa-
quinan ta!
Toni, ta claro cu bo no tin,necesidad di
molestia bo curpa tanto mas. Pero no bandona bo
oficio pa placa cu bo haya. Corda cu ta cu n ba
tene mas tanto afia di bo bida i cu bo a cria bo familia
decentemente. Lo mi sigui conserva nomber respetd,
di nos tata difunto i di bo, cu te awe tur hende
ta aprecia cu nan pedido di muebles.
Despues di un dos ora tur muebles tabata em-
paqueta i hiba na cas di Don Jacinto.
- '-'3888er>
|
|
6 |
 |
“...por descus-
tumbr for di aqui banda. Nos ta biba fresco i
ningun hende ta molestia nos. Quico mi yiunan
ta opina?
'Manera mama ta pensa,'mi ta haya masha
bon, Matilde a con testa.
Ami tambe ta quere mescos cu mama S i
sigur tio Enrique tambe ta di acuerdo. Unico cos
cu mi ta pidi papa, haci es sala un poco mas
grandi pa algun bez mi por tene un kloppartij cu
mi amigonan! Juan ta propone.
- ,.Ami ta aproba tur loque Luisa ta propone,
pasobra semper el a huzga bon. No pasobra ta
den su cara, pero te ora mi haya un mucha muher
di su calibre lo mi casa! ta idea di Enrique.
Gracias, Enrique, gracias por la flor Antonio
ta con testa. Ami no tin nada contra pa drecha e...”
|
|
7 |
 |
“...if- '
17
wi no> mi yiu; mi tin un bon nesci na
Mbista pa bo. Ta basta yuda otro bira rico. Bota
Igrandi caba i ta ora di bo cuminza corda riba bo
I porvenir. i Quico nan lo bisa di mi, si mi larga bo
I, den e luga ayi, unda bo no por saca bo pia foi
l lodo? Caba e luna aqui i lo nos regia tur cos na
.Ipromer orden.
Ya 1 \ or a bati, mi ta sinti un poco sofio, larga
linos bam drumi; den un luna tur cos lo ta resolvi.
IfBonochi mi yiunan, bonsoir Enrique, te maftan i
Antonio a drenta su cuarto. Despues di un rato
tur a bay drumi, cada un dedicando e momento cu
ita prepara sono, den pensa com mehor nan lo dre-
cha nan bida.
Capitulo IY.
Reorganization general.
espues di un luna cu a bini e gran cambio
Mil den bida di Antonio, hende por a mira caba,
HFT mesla, carpint, peon etc. na movemento
pgaar den su cura di cas. Cu un sombr grandi
pa solo e ta bay bini, dirigiendo trabao, mientras su
familia a muda pa un cas ayi banda pa tantem. De
bez en cuando e ta drenta su winkel i ta combersa
cu Enrique...”
|
|
8 |
 |
“...21
dos bon flus di 'casimir pa bo presenta ora cu mes-
ter.
---All no, bru, esayisi n ta socede; mi ta sti-
ma boso como mi pariente i lo mi quier bisti se-
da mes, pa complace boso; pero cambia mi costum-
bre sol amen te pa agrada bista di poco hen de cu ta
quere nan mas cu mi, esayi si cu n; lo mi pre-
fera di no ta na bishita pa mi no ser nan macaco.
i, Paquico no ta nan mest mira riba mi ? Mi ta sin-
ti mi mes gfandi cu di mas aristocrat, Bo sa mi-
ra nan bishita mi ? Paquico? Pasobra mi ta scars;
nan ta bishita bo, pasobra nan ta tras di bo placa,
nada mas.
Enrique, bo ta quivoca, mi ruman. Dios sa
ba quere cu mi ta larga los pa nan. Ah no; pero
qui mi quier haci? N ta sina ta mundo? Ab por
evita tur esayi, pasobra bo no tin yiu ta lamta. Pe-
ro si mi no tene un poco, mi yiunan ta queda sem-
per atras. Mi ta quere cu lo bo no queda malcon-
tente si nan subi poco.
Dispensa mi, Antonio, mi como bo esposa tin
sigur mas derecho i razon di considera esayi, cu En-
ripue; pero mi ta larga...”
|
|
9 |
 |
“...24
.namnam quere dear, un bon comemento pa sa ,
tisface tur exigencia di un apetito na bon es-'
tado i mas rebelde cu tin. Baile ta bonita, pero
'iipara bon. b0 ta fada di mira otro
baci Bira rondo sin stop, saca un pia padilanti
ppcq tem hiz p atras manera buricu cu ta tira co-
cin, pa fapa bira rond manera un trom cu ta
pone bo soda bo curpa mas tanto cu bo ta traha
bo oflcio cun na riscu di cohe un biento na bo
puimon adios te despues cu auto No. 111. Mi n
ta disgusta boso, pero un ehercicio di dien te pa sto-
ma ta mas probechoso cu di orea pa pia ! Aplauso
general bao di harimento sin stop.
Razon bo tin, Enrique, i bo deseo lo ta cum-
pli; pero lo mi cumpli di mi yiunan tambe cu un
baile cu sigur lo forma apetito pa bo comemento
Pero e gran quibramento di cabez ta invitacion.
Ouanto mvitado e sala aqui por carga?
Mi, ta calcula cu diez pareha por balia i un
diez mas xu no quier o no sa, mas o menos un
trinta mvitados, sin nan tin di balia riba otro manera
sardmchi! Juqn ta contesta...”
|
|
10 |
 |
“...27
Ai. mama, ta asina mundo ta, ta manera e
ta lora, nos tin cu lora cu n, nos n p queda atras
tampoco. Mi tin masha sofio, te mainta, bonochi
mama! i e ta siali pa su cuarto.
Luisa ta mira tur e cambio como principio di un
calvario, cu e mest bin pasa den su bida, pasobra
e simpleza cu el a lamta aden n ta permiti drenta
cu esaquinan.
Despues di a pidi Dios conserve su Matilde den
e bon costumbrenan cu el a lamta cu n i aleha
tur corrupcion cu e tono por trece den dj, e ta
pega sofio. Asina a reina porfln un silencio den e
'cas i tur sobra tabata sosega nan cabez mas tanto
cu nan curpa, pa e preocupacionnan cu sa bini den
bida.
Capitulo V.
Preparaciones pa e gran dia.
i nos menciona detalladamente tur e prepa-
racion cu tabatin nos lo cansa nos lectornan ;
pero pa un gracia lo nos menta algun. Diez
cinco dia prom Juan su cumple-anos ^ a el
a participa na su amigos i conocirnan. El a pone
un aviso den Boletin i mas abao unica participation
lEsayi tabata un idea di dj, cu a hay poco com-...”
|
|
11 |
 |
“...elastic aden i e ta
rek cu pia ora ta balia aden.
Dios yuda e alma cu a manda busca e ma-,
lora di buki aqui pa bo. Un moda natural sin cos
di spectakel ta otro, pero bo no meste ta mara na
capricho ridiculo di moda.
Mama tin razon, pero corda cu ta den un
otro poca nos ta awor. Mama n po ninga cu
modanan di awor ta mucho mas sport. Mira mi
fluz por ehemplo; mama n ta haya cu e moda
americano di ballondjip i solapa largo aqui ta mu-
cho mas nechi, mas stail, mas chic cu esun di pa-
pa, sin splis patras ? i Juan ta drei mei su tata
i ta bisa: Corda qu tende mi....”
|
|
12 |
 |
“...35
cos lo a sigui all right, si no a yega e fatal for
tuna, e billete cu Antonio a bin gana.
Ya e tabatin 3 luna ta bishita pa e comprome-
te despues di 3 mas, cu el a cuminza sinti cu e
cas unda e tabata bishita cu tanto franqueza, ta bi-
rando mucho hightone p. Ta manera tur hende a
cambia; Juan, antes su unico amigo, a haya hopi
otro cu tabata bula p.
Matilde su moda a cuminza troca di lque e ta-
bata; enfin e tabata sinti bato, mei mei di eotro
bishitanan. *
Com mi ta haci, asina e tabata pensa pa mi
pasa manera costumbre ? Pa mi no ta menos, mi
mes t bisti mescos cu e tercionan cu ta bishita awor;
pero mi por ? Mi ganamento ta permiti mi ? Ma si
mi huzga bon, ta coi bobo. Quico mi tin cu ns
cu e otro tiponan. Basta. Matilde ta stima mi, ne-
ver mind; t mest qui mi; i su mama no ta sti-
ma mi ?
Pero pe ta sigur el a hala Matilde riba e asunto
un dia. ,
Matilde, mi qui cu bo no ta manera cos-
tumbre, awor cu tin tanto cara nobo aqui, mi qui
cu bo nta paga mucho atencion na mi.
Mi n ta...”
|
|
13 |
 |
“...qui, cu
n ta bo di costumbre. E cara, e moda di pena, e
trahe, e gestonan, mi qui cu n ta bo mes di an-
tes, alomenos bao di mi bista, O ta mi wowo ta
sufri mucho cu e luznan radiante cu ta lumina bo
cas awor, mi n sa; pero pa mi condicion di bida,
mi qui cu mi t persona menos ripara den e sa-
la aqui!
Balentin, larga spectakel, ta bo caracter ta mu-
cho serio i di mes e corazonnan mas dibertido ta
domina tanto e compaflia, cu bo ta resulta poco
lubida. Pero no quere cu mi por trata bo indiferen-
te. Biba bo f i haci bo na cas manera semper. Ayi
banda bo ta .mescos cu mama, nunca boso n ta
gusta variacion!
Bueno, larga nos caba cu e discusion aqui,
basta bo ta stima mi, n ta importa mi sobra!
Claro no, esayi n ta cos di puntra mes. Otro
cos, corda cu otro manan ta fiesta di Juan. Mama
Anita n ta bini cu bo?
Mi ta quere, mi n sa sigur. Lo mi puntr j
Na e momente Juan a bin yama Matilde pa sera
conoci cu un recien yegado. Tabata uh hoben di
mas o menos un 24 afla, buen mozo, basta petim-
tre...”
|
|
14 |
 |
“...cu hilchi di
goma ta sostene e curpa delicado. mientras un ga-
roti parasol ta sosega ainda den s braza derecho.
[ Cu un aire femenil e hoben elegante a saca su ma-
no flni, dornd cu un renchi di brillante i a ofrec
Matilde.
__^Gilberto, mi ruman Matilde; Matilde, un amigo
S intimo di mi, G-ilberto Damon, Juan ta present.^
______ Mucho gusto, siwnpre na Srta. su orden!
Igualmente, Matilde ta contesta.
Despues nan a cay sinta i Juan a jama su mama
patras. Gilberto, un hoben encantador den su com-
' bersacion, a saca su cara cu frasenan potica te cu
[ Luisa a yega cu Juan. Luisa a queda sorprend di mira
e hoben i mas ainda ora e tipo a papia cu n
Mamachi, mi ta celebra e dia aqui di a co-
! noce mama di un amigo tan culto i di su distin*
\ guida hermana Matilde.
Luisa inclina su cabez ligeramente pa cortesia 1
a sinta hunto. Pero mes ora el a drai mira Ma-
tilde, luego Juan i a puntra nan :
Unda Balentin ta ? ,
Juan i Matilde tur dos a recorda cu nan a lubi-
| da di trece Balentin tambe...”
|
|
15 |
 |
“...Tawor mi ta lamta pa nos yam, ya el a bay;
ta paquieo el a haci e cos ayi? Matilda ta hisa
~~ ta qualquier cos lo el a lubida na cas i
lo el a bay coh. Su cas no ta mucho leuw di aqui!
Juan quier a drecha e cos.
No, mi no ta gusta e cos aqui. Te ora e
bun lo mi sa drechi. Ta com e qui bay sin bisa
boso? Bo no a haci nada, Matilde?
Matilde a spanta, pasobra el a comete un impru-
pencia di lamta large i Juan di yam sin yama
Balentin. E no por a responde otro cos sino:
Nada mama, nada n pasa, djis e ta bolbe atrobe.
E cos no a sinta Luisa bon i el a retir despues
di un rato. Gilberto a risca puntra:
un amigo di bo, Juan ? taduel mi cu
mi no tabatin honor di conoe.
Si, ta un amigo bieuw di mi, pero lo bo
contra cu n pronto i lo bo sera conoci e n.
Mas aleuw nan no a sigui papia di Balentin.
N mes momento nos ta hayaBalentin sinta den
su stul di sosiego, pensando riba e suceso.
~ quen e hoben bon bist! cu a bishita
Juan i cu e ta aprecia tanto? Tai com Matilde
n por a recorda na es momento...”
|
|
16 |
 |
“...39
f /
m
ff
'ga poco e ta responde i tanto pensamento triste
a pasa den su mente cu el a dicidi baha papunda
pe keire poco. Su manece bon 'tempran Luisa a
manda yam. Balentin a bay caba na su trabao
di Isla, asina cu te anochi su mama abis. Como
e ta aprecia Luisa tanto, el a dicidi di bay tende.
Na porta di cas Luisa a contr caba i a drenta
cu n te den sala cerca Matilde. Pero Matilde ta-
bata den cuarto. Balentin, ta- quico a pasa
ayera noch! ? e. ta puntr i Balentin a conta tur
tos francamente cu a disguste i haci e bay. Luisa
a yama Matilde i a scual dilanti Balentin. Ma-
tilde a munstra cu e cos a duel . Juan a yega
acerca i a bin drecha e cosamistosamente bisando:
Bueno, Balentin, nos a falta, manera tur
hende por falta; bo sa mucho bon cu nos no por
a haci pa expres, siendo cu ta di aqui bo ta.
Larga nos bam hunga un domino i abri bo cara
lubida tur cos, i no pone mi ruman sufri.
Nan tur a lamta drenta den gadrey i di un rato
a paree cu tur cos a pasa den olvido. Pero Balentin...”
|
|
17 |
 |
“...41
5 awe caba. Bam regia cuenta. Bo tin dos tres
cas nobo cu mi a caba di cumpra pa cobra, i e
ta sinta na mesita aparta cu Pedrito.
Pues, Toni mester sa, cu tin un tal Virgi-
nia cu semper ta tarda mi poco. Te aw e n pa-
ga mi ainda.
Ah, no, si e no paga, saqu; tin hopi hende
pa huur mi casnan. Cada bez nan ta bin ofrece mi
mas tanto. Bis mi ta dun 24 ora p paga o sali.r
Nan a sigui conta placa i Pedrito a haya e casnan
nobo pe cobra i cu nomber di nan inquilinos. Co-
mo Balentin ta biba den un di nan, el a sinti na
e momento poco soquete bao di nan bigta. Pero pa
Pedrito no bin eobr na cas, el bisa Toui lo si-
guiente :
Toni, como' mi ta inquilino nobo, mi quid
bin paga aqui mes, mi ta quere cu Toni lo n tin
nada contra.
Absolutamente cu no; pa bo mira mi n
. corda cu bo tambe ta biba den un di nan. Pero e
cas ayi n ta mucho chiquito pa boso ? N ta me-
hor bo tuma un di e otronan mas grandi ? Mi ta
pidi cualquier pa bo haya un mehor!
Dios libra! Mi n quid haci malo ni causa
| disgusto...”
|
|
18 |
 |
“...44
Pa mi bisa bo cla, Riki, mi qui cu T\oni i
ta contento cu mi mas siendo blequero. Matilda
tambe a duna mi di comprende esayi. Pero mi ni
da bandona mi oflcio pa nada ,
Mi ta di acuerdo cu bo, Balentin -r nunca lo
mi bandona un oftcio pa simple cu e por ta!
I Ta qui nan qui bo bira awor ? Klerk di pacu
0 maestro di scool ? Mehor nan larga locura parai
un banda. Awe mes mi ta papia cu Antonio, bo
n duda! I sobre esayi mi ta bay mira te na unda
Matilde su caracter por a cambia. Claro, cu hopi
-dia caba, mi ta sinti cu Juan n ta manera antes1;:
awor ta cada bez nan ta invit na kloppartij, na
balia di esaqui, na picnic djesaya, efftin hopi dj
cosnan ayi mas. Maan anochi lo bo mira poco
cara straHo na fiesta. Percura pa bo t'ayi tempran,;
ya bo sd.
Pa no queda mucho reparable lo mi bini;
pero lo mi n sinti mi na cas. Sst, mi ta tende un
pia, sigur ta Juan ta bini!
Juan a yega di afor i a pasa dilanti cuarto di En-j
rique i a puntra na porta p. Enrique a abri
1 a salud. '
Tio, que tal...”
|
|
19 |
 |
“...cos, 'no tasina, tio
Naturalmente Juan, nos mest ilustra nos, pero
v den cosnan cu ta util den bida. Tin bende cu ta
ilustra i menta pa nan banidad, como bon bailad,
bistid na moda, conquistad di senorita, sport hasta
den nan harimento etc. Nan ta quere cu tesayinan
sociedad ta exigi. I uno cu no ta di e clase, ta
resulta mal tipo i menos social bao di nan bista.
-Bueno, tio, never mind tur e cosnan ayi; den
gusto di hende nos n por pone ley. Si tur paa
tabata di mes color, pacus lo n haya bende. Te
rato, mi ta drenta cerca papa poco, nos tin hopi
cos di haci; i e ta sigui paden.
El a troca basta, itiki, bo n ta hayd ? Enfin
mi tambe ta bay den sala, Matilde n sa cu mi
taqui! El a drenta saluda tur i el a haya Matilde
ocupadisima cu su preparacion pa tur cos ta cla
tempran. Luisa arreglando bolo, letter, trt i un
cria ta yena candy i dushi na scotter di glas. Ya cr-
tinas di fiesta cu nan lazo di cinta rosado tabata anun-
cia fiesta. Antonio i Juan tabata yena bebida na garafe.
Bin yuda...”
|
|
20 |
 |
“...claridad
cu 1 luz mas pa trece luho na fista. Asina nan
a sigui traha henter dia na drecha cas como su
manece ta fiesta. Ultimo hende cu a yega tabata
un mucha di winkel cu a trece fluz di Antonio i
-Juan. Masha strafio esaqui a queda com Enrique
no a larga cose un fluz nobo i el a risca puntr
si ta hoga e ta.
No, mi n cose ningun nobo, pasobra^mi tin
un fluz bon i nobo dos bez bisti. I como mi n ta
ricu, esayi mes ta bon/ Juan no a haci mas obser-
vacion. Balentin a tende asina, su corazon a dal
te den su boca, como e no por a larga cose un
nobo tampoco. Pero ta obligacion cu e meste ta
nobo? E quier a sa quico Matilde ta pensa di esayi,
e ta bay cu e poco usa mes i larga Matilde haci
su observacion si e qui, ya e ta conoc mehor....”
|
|