| 1 |
 |
“...kolonial ainda pero totalmente nobo.
Na final di e temporada ak, esta na aa 1937 ta bai tee elekshon pa e prom "Staten" di loke ta Kolonia Curaao i sobr islanan. Ku lei di 1936 "Wet op de Staatsinrichting" di Krsou ta bini kambio fundamental, maske ta parsialmente.
3. Artesano i Komersiantenan chik ta bai kaba
Prom ku petroleo drenta Krsou e yu di pueblo, prinsipalmente na "Punda", esta den stat, ta dedik su mes na fishi di diferente sorto. Poko piskamentu i trabou den kunuku. Falta di awaseru regular ta pone ku ta temporadanan so por planta na drechi. Posnan ta hopi pober generalmente i solo ta kima sin miserikrdia, sekando e tiki humedat ku tin. Konsekuensha ta miseria den kunuku.
Na Punda nos ta mira mas aktividat produktivo. Karpint i ebanista, nos...”
|
|
| 2 |
 |
“...prinsipalmente ingles, kaminda anglikanonan i tambe metodistanan si a trata di hasi e pueblonan simpel asept nan religion. Na Krsou esei no tabata e kaso.
Saserdotenan straero ku ta bini di pasashi i ta keda algn tempu a logra batis kasi tur hende. Tempu di Mons. Niewindt tabatin mas organisashon den Iglesia Katliko. Despues ku padernan dominikano (e padernan di "paa blanku", manera pueblo tabata yama nan), a turna e enkargo na aa 1870 pa atend e islanan ak, a bini un sistema di mishon muchu mas regular. Algn saserdote...”
|
|
| 3 |
 |
“...Kontakto ku pueblo di Korsou a haa ku tur e imigrantenan ya pa varios aa, huntu ku e trupanan di sld ku ta baha riba Krsou durante di dos gera mundial, mester bai produsi un kambio den pueblo. Pone aserka e posibilidat pa haa tur fasilidat material pa bida di hende, e situashon aki ta pone pueblo lubid
e tempu di miseria di apnas un binti aa prom. E pueblo ta bai sinti su mes
balor mas tantu i kria un manera di pensa mas liber, mas outnomo.
Tuma solamente e asuntu di awa. Komo awaseru no ta kai regular-mente, tin tempu di sekura teribel, hendenan tabatin nan "renbak", tambe garoshi di awa ta pasa bende awa di yobe pa hende por bebe. Gobirnu tin atenshon pa dam-nan den kunuku etc. Ora ku na fin di aanan binti nos haa "awa di pipa" ya no tin mester di garoshi di awa, ni di renbak. Konstrukshon di kas ta kambia, hendenan ta sinti nan mes mas liber. Den aanan trinta ya kos ta totalmente kambi. Asuntu di kos friu, ku mester a warda den "eis-boks" a bai for di moda, ta "frigidaire" ta manda i alimento...”
|
|
| 4 |
 |
“...un estudio pa mira kua di nan: Staten f Koloniale Raad tabatin mas poder prktiko, no riba papel, den maneho di nos pueblo. E situashon kolonial ta sigui eksisti, ounke poko mnos habr. Den hendenan no tabatin ainda un idea pa bin para riba nan mes pia, atend nan mes asun tunan.
Ora ku dia 10 di mei 1942 Reina Wilhelmina den un diskurso ta lansa e idea pa pueblonan present nan deseo i anhelonan, pa por tee kuenta ku nan despues di gera, kosnan ta kumins kana.
Gobernador G. Wouters ta lansa e proposishon pa nombra algun persona prominente ku lo tuma parti na un Konferensha despues di gera riba konstitushon di Reino Hulandes. Staten ta nombra komo posibel partisipante e siguiente personanan: Dr. M.F. da Costa Gomez, D. W. C. de la Try Ellis, A.G. Statius Muller, J. C. Henriquez. Ta keda nombr pa gobernador: da Costa Gomez, Statius Muller i J.H. Sprockel.
Na prinsipio di aa 1942 da Costa Gmez ta bai Londen, Inglatera, komo miembro di e Konseho Extraordinario (Buitengewone Raad van Advies). Esaki...”
|
|
| 5 |
 |
“...edukativo. Tg ta di straa ku hendenan ku hopi eksperensha i ku sigur a hasi hopi pa enseansa na Krsou no a mira ni a kere ku instrukshon sekundario por a bira un nesesidat.
A.M.S. Peter Stuyvesant, prom instituto di edukashon sekundario na
Antia.
Gran parti di estudiante di e skol nobo ta hende di basta edat, no mucha chikitu pasobra ta despues di M.U.L.O. por sigui e kursonan di A.M.S.. Mayoria di hbennan ta di skol katliko i ta pasa pa A.M.S. Peter Stuyvesant, skol di gobirnu. Awor e kontakto regular na skol ku protestantnan ku no tabatin rose ku yu di pueblo i meskos hudiunan, ta bai tin kontakto diario na e skol aki. Atrobe un elemento di kambio den bida di nos pueblo, maske ta trata di un grupo chikitu.
Enkuanto instrukshon religioso, meskos ku tur otro skol, na A.M.S. tambe e diferente religionnan tin derecho di duna instrukshon religioso na e dispulonan di nan mes religion. Nunka Iglesia no a hasi uso di e derecho ak den kaso di instrukshon primario, pasobra mayoria di skol ta den man...”
|
|
| 6 |
 |
“...bini kambio di statuto i algn eksigensha mas ta bini riba mesa. Mintras ta studiando e mih manera pa organis un Federashon ta skohe un direktiva nobo i miembronan di C.B.H. i di HORECAF ta sali eleh, lokual no ta di agrado di diferente grupo otro.
Un problema internashonal ta present: lucha di obreronan i di pueblo na Haiti ta eksig atenshon di henter mundu, prinsipalmente di Latino Amerika i di Karibe. Libertat di e rumannan na Haiti ta bira un batata kayente, mas ainda ora ku CLASC lansa proposishon pa kolekt sn i manda Haiti pa yuda i hasta pa kumpra arma, si ta nesesario pa manda e isla ak. C.B.H., HORECAF i BONECO ta di akuerdo. Enfermeronan i trahadnan den aviashon apoy pa shfurnan den C.C.V. ta kontra. Van Zeyl ta skohe abiertamente pa banda di e grupo ak i nan ta disid di sali for di C.C.V. i funda nan mes federashon kristian bou di guia di R. Tschumie: N.A.V.A. ku ta nmber di e federashon nobo ku tin nan mes ofisina den Roodeweg, pero di trabou sindikal mes no ta muchu kos. Awor...”
|
|
| 7 |
 |
“...F.O.L..
U.R.A. ta buska sosten di tur partido chikitu di oposishon pa forma un frente nobo. Pero no ta logra, muchu hopi interes personal, den diferente grupo.
Algn miembro prominente di Partido Nashonal, ku despues di morto di Gmez ta keda maneh pa Juancho Evertsz, inteligente i masha astuto, ta pidi pa reun ku tur partido ku ta den oposishon (tur ta den oposishon pasobra ta
D.P. so ta manda durante aanan kaba). Ta tee varios reunion i dirig pa e mes saserdote "komunista" ta bini ku algn proposishon. Tur mksimo dirigentenan ta presente, mnos Juancho Evertsz. Porfin ora ta bai parse ku tin un salida, e ta manda un persona, probablemente ku mandato estrikto pa stroba un kambio, ku kasi ta asept kaba pa esnan presente. Einan e esfuerso ak atrobe ta keda sin ksito, despues di un par di dia di reunion.
Partidonan tradishonal ta bai urna pa vota huntu ku e partido nobo
F.O.L..
Dirigentenan di F.O.L. Nita, Godett i Brown ser ka gobernador mr. N. Debrot.
Resultado di elekshon ta un enorme kantidat...”
|
|