Your search within this document for 'preshon' OR 'haltu' resulted in 18 matching pages.

You can restrict your results by searching for preshon AND haltu.
1

“...165 5.932 13.12% 1933 50.276 111 0.22% 1935 55.463 5.187 10.32%' Pa aa 1925 nos tin un poblashon total di 37.055. Oumento di 7.000 hende kompar ku aa 1900. Na aa 1927 ya kaba nos ta tende di 41.014 (4000 mas) i na aa 1929: 44.344 atrobe un 3000 hende mas. Pa 1930 nos ta yega na 50.165 i na 1933 ta un kantidat di 50.276. Dos aa despues, esta na 1935 e total ta alkans 55.463. Nos ta haa ant ku poblashon total di aa 1900 pa 1935, den apnas 35 aa ta krese ku 25.463 m.o.m. ku ta un porsentahe masha haltu mes. Poblashon ta bira kasi dbel esta un kresementu di 84.88 %. Algu eksepshonal sigur. Ant den su mayora ta un kresementu no djaden ma djaf, esta dor di imigrashon. Di 1925 pa 1935 nos ta ripar un oumento di 18.000 hende i kasi tur a bini djaf. Esaki sigur tabatin un influensha riba nos poblashon i no solamente den kantidat di hende, ni ta un influensha den sentido ekonmiko so, ma kulturalmente i pa nos manera di pensa i di biba, esaki ta importante. Lo mester realis un estudio deten riba e ...”
2

“...10 2. Poltika Kolonial Poder na Krsou, meskos ta e kaso ku otro islanan hulandes, ta den man di Hulanda. Gobernador ta bini na nmber di La Reina i e tin su mtenarnan haltu, kasi tur hulandes. Hendenan di pueblo ku algu mas di konosementu i instrukshon por yega na klrk f algu mas. Tin yu di Krsou prinsipalmente desendiente di hulandesnan ku ta haa puestonan mas ay f porlomnos di famianan mas konos. Konseho Kolonial (Koloniale Raad) ta den man di hende di sosiedat. Kier men ant ku ningn yu di pueblo simpel no ta turna parti. Esnan den Konseho Kolonial no tin muchu poder tampoko. Pero ta grita kontra Hulanda i eksig kada bes mas tantu, prinsipalmente si ta kumbin e grupo propio, ta kos ku bo ta tende henter ora. Sal direktamente na defensa di poblashon total di Krsou ta otro kos. Prinsipalmente den asuntu di igualdat den enseansa ta hopi bia un problema i Koloniale Raad ta kontra di supsidio pa skolnan priv. Sierto nmber ta bini bk kontinuamente den Raad, manera Statius Muller, Lansberg, ...”
3

“...11 skolnan ta probech di e "igualdat di derecho pa skol pbliko i skol priv". Maske no ta un igualdat kompleto e oportunidat pa yunan di pueblo ta habri i e supsidio ta un gran estmulo pa duna instrukshon bsiko na henter pueblo, te den kunuku mas apart. Ta e situashon di kas ta pone ku muchanan hopi bia no por probech sufisiente di e oportunidat ku nan ta haa i e eksigenshanan pa aktua komo maestro/a no ta garantis un labor edukativo di mas haltu, e motivashon si ta mas di loke por a spera den masha hopi kaso. E supsidio ak no ta fsil pa opten. Ora ku gobernador propon un supsidio pa skolnan di mishon, Koloniale Raad kier eksig pa maestronan "no sia kos ku ta kontrario na rspt deb na otro religionnan". Algu ku awe ta parse lgiko, pero ku no ta nesesario pone komo kondishon pa supsidio. Despues tin kontra pa duna supsidio mes. Ora gobernador van Beek en Donk rebah e suma ku el a pidi ta logra tg konsentimentu di Raad, e ta keda satisfecho i konten tu pasobra a logra algu. Henter e periodo...”
4

“...20 totalmente. "E ta stroba desaroyo di nos muchanan ku no ta logra asina un nivel sufisientemente haltu den enseansa". E lucha ta bai por alto te ku ta yega na un desishon salomniko: na Thomascollege katisashi lo ta na hulandes i na Vincentiusschool lo ta na papiamentu. Frater Herman a bandon nos isla. Skol di suman ta sigui e mes sistema: na skol di pomada, St. Anaschool ta papiamentu i na Martinusgesticht ta hulandes. E solushon tabata un solushon mas prktiko ku di prinsipio. Hasta durante misa di mucha na "katedral" (Sta. Ana) misa di djasabra ta na papiamentu i djadumingu na hulandes. Asina historia kolonial ta demostr su mes hasta den seno di Iglesia, na skol i hasta den misa. Hulandes ta parse mas importante, sea pa prinsipio f pa nesesidat prktiko. E influensha den pueblo ta keda igual, e pueblo ta sinti komo si fuera tur loke ta di "madre patria" ta e niko kos ku ta bal i semper ta mih. Den e kaso ak klero ta sali mas o mnos vensedor, maske den nan mes tambe tin hopi rasgo di ...”
5

“...36 Resumiendo Si mester resumi e temporada ak, ant nos lo mester karakteris e tempu ak komo un temporada di transishon. Pueblo di Krsou ta un pueblo pasfiko, pober den su gran mayoria. Kunukero i artesanonan ta hasi tur nan posibel. Prinsipalmente hende di fishi ta haa hopi bon nmber. E gremio mas haltu ta komersiante, bankero i otronan den gobirnu. Pueblo ta part estrktamente segn situashon finansiero i di kol. E mes un lia di divishon ta kore segn religion: pober i simpel ta katliko, riku i di sierto posishon ta protestant i hudiu, maske naturalmente tin algun eksepshon. Ku yegada di industria petrolero situashon ta kambia totalmente. E masa ta keda un parti su mes, ku mes idiosinkrasia i mes sistema di biba i e otro ta atkir un mentalidat i sistema di biba ku nos a yama "proletario". E delaster grupo aki ta keda refors enormemente pa e kambionan dor di imigrantenan i nan sistema di biba, un gran kantidat ta hende di kol, obrero industrial i di diferente religion. Esei tin su influensha...”
6

“...sintimentu ku Hulanda tampoko no ta tur kos ta lanta den pueblo, maske ta tiki. Gruponan di sosiedat di Krsou un poko mas ay, esta e protestant i hudiunan ta keda nan mes mas tantu i no ta sufri kambionan drstiko manera e pueblo simpel. Nan tampoko no ta meskla ni asept e grupo di komersiantenan nobo polako prinsipalmente ku ta kamna bende kos riba kaya. Tampoko e indionan ku nan pakus i e chinesnan ku nan restorant i labanderia ta un menasa ni un "igual" di e komersiante i bankeronan f e empleado haltu di gobirnu ku ta protestant. Ta despues di tempu numa hudiunan por asept un f otro ofisial di marina hulandes, pa drenta matrimonio ku un yu muh di nan famia. Den kunuku si nos hendenan ta sigui nan mes bida trankil manera semper. Ta e yu ku a muda bai biba na "Punda" i ku ta traha na "Isla ta esun ku ta kambia rpidamente. Ta den stat i rond di stat ta lanta un pueblo nobo. Kresementu numrikamente ta grandi, pero e kresementu f kambio di mentalidat ta hasta violento e ta bira un berdadero mentalidat...”
7

“...klero. E partido aki por a konta tambe ku e sekretario di Mons. Verrriet esta pader Irenaeus de Bruin O.P., kende a traha na St. Barthelemy i a hiba un lucha feros kontra mazonera na e isla transes ei. Un figura asina na Korsou sigur tabata bonbin den fila di hendenan ku konos e anti-klerikalismo i anti-katolisismo di mazonera, maske nan forsa a deka hopi. Un partido mas ta bai turna parti na elekshon pa e prom Staten i esei ta "Curacaosche Politieke Unie". Den su mayoria hendenan di e sektor mas haltu den kolonia i algun hulandes. Tur ta personanan ku sigur no tin interes di e pueblo simpel muchu na pechu. Den e grupo ak tabatin dos parti unu mas hben i mas radikal i otro mas moder, pero aki no ta interes muchu e detaye ak. Gobernador pues tin di nombra algun hende komo miembro di Staten. Ta klaramente un medida di transishon entre kolonialismo total i un demokrasia maske ta dbil. Na mes tempu ta un oportunidat pa e grupo di koloniale raad buska pa manten sierto influensha. Prom elekshon ta...”
8

“...oument i e "igualdat" di derecho di skol katliko ta hasi posibel pa lanta skol, pero frateman tur ku nan skol ta keda den stat pasobra parse nan no tin mag di bai traha den kunuku. Asina ta bini un skol di frater nt na rant di stat na Salia. Tur skol por bisa ta yen, pa alivi Thomascollege ta lanta Albertuscollege na Pietermaai dilanti di misa. Mulonan ku tabata eksisti a mira nan lokalnan yena, pasobra awor obreronan, trahadnan mes por manda nan yu Mulo-onderbouw pa sigui despues e enseansa mas haltu ku nos tabata konos. Tg tur lo mester bai Punda pasobra ta den stat so tin Mulo. Den kunuku skolnan ta sigui riba e msun pa i ainda ta manten e diferensha entre skol di pomada i skol di plaka. Conscientiesteeg 35: lokal pa ls di teora di Abs. St. Joseph. Pa prepar hbennan pa traha ku man, Volksbond ta lanta e prom Ambachtschool St."Joseph" ku hopi sakrifisio i problema. No ta kos ku nos a konos i e idea ta reina ku skol di fishi no tin e mes balor ku Mulo, ta pa muchanan ku no por sia! Verriet...”
9

“...Frederikstraat over. Loke nos a bisa di nos skolnan katliko, ta konta pa skolnan di gobirnu. Notabel ta ku nunka gobirnu no a interes pa lanta skol den kunuku ni skol di fishi. Hasta e skol di pomada, Emmaschool, tabata den stat. Tantu Wilhelmina-komo Hendrikschool tabata forma muchanan te na Mulo i tampoko aki gobirnu nunka no a tuma inisiativa pa enseansa sekundario sino te den tempu di gera, pero atrobe no tantu pa yuda nos hendenan bai dilanti, progres. Mas bien ta pasobra yunan di empleadonan haltu di Isla, estranhero i yunan di empleadonan di gobirnu no tabatin chns di bai sigui nan estudio na Hulanda. Asina ant ku tur e desaroyo i plaka ku tabatin, ningn hende no a pensa ainda riba skolnan sekundario. Apnas dos tres hben ta sali pa sigui estudio f pa kumins nan estudio sekundario na Hulanda f na Merka. Ma ta hende ku rekurso so por hasi esei. Pueblo mes ta keda stank ku su M.U.L.O. (anto Mulo-a, ta esnan mas fortun so ta logra Mulo-b) i su ambachtschool. No tin un sistema di beka na drechi...”
10

“...poltiko na Krsou. Di parti di e otro religionnan no tin muchu kos di bisa riba e terenonan ak. Protestantnan di den Frti, tabata atend prinsipalmente ku hendenan hulandes di bon posishon ku no tin mester di muchu atenshon den sentido sosial. Naturalmente tin aktonan karitativo. Otro organisashonnan Naturalmente no ta Iglesia Katliko s tabatin su organisashonnan den pueblo. Tin Club de Gezelligheid, ku e nmber mes ta bisa kiko e tabata i ta atend hendenan generalmente empresarionan i empleadonan haltu. Tabatin diferente organisashon di tur sorto pero no ku ningn tabata hasi un trabou ni indirektamente riba tereno sosial. Nos no por keda sin nombra nt aki e organisashon di hulandesnan ku ta hasi esfuerso pa manten i divulg idioma i ideanan Neerlandes: Algemeen...”
11

“...Sportshop, na subida di Ser'i Klip. E hbennan i miembronan no asina hben ta bai hunga un papel importante, den bida poltiko despues. Kisas mas ku tur e otro klup sosialnan ku Krsou konos. Tin varios otro di e sorto di klupnan ak fuera di Club de Gezelligheid, den e edifisio famoso di Penha na entrada di haf. E balkon ku tabatin ntes, ku lternan grandi ta anunsi nmber di e klup, mester a konos hopi konbersashon ku tin di haber ku bida di nos pueblo, empresarionan, komersiantenan i hopi otro empleado haltu di gobirnu ta miembro. Pero edifisio no sa papia, ni registr...”
12

“...siguimentu di e otro bou di otro nmber. E partido Liberal di ntes, ya pa basta tempu ta na soo i a muri un morto suave, sin nada di konvulshon. Ma awor ta bin result un otro partido mas, den e mes sentido di e partido liberal. Curaaosche Onafhankelijke Partij (C.O.P.) ta present su mes. Hendenan di refinera C.P.I.M., hulandes, diferente maestro di skol i algun persona di pueblo mes, pero ku ta aleh di e bida di masa, ta guia e grupo ak, ku nunka tabatin muchu akohida den pueblo. E sektor mas haltu por bisa di hendenan independiente na Krsou ta djin f vota pa C.O.P., pero no e grupo interesado manera hudiunan ku tin banko i tur sorto di empresa i e protestantnan ku tambe ainda tin sierto posishon (ekonmiko f finansiero f den gobirnu). C.O.P. maske nan ta leu for di pueblo, despues di keda par riba su mes durante tempu, ta buska kolaborashon ku N.V.P. i despues ta djin kompleto i dispars den N.V.P. Relashon ku Hulanda i otro islanan Mester para ketu un ratu pa mira e kontaktonan i relashonnan...”
13

“...so tin, hasta mayor parti di dosentenan ta laiko, un kambio esaki hopi grandi den sistema eskolar te awor ak. Pa mucha muhnan ainda no tin oportunidat, pasobra kontrario na A.M.S. di gobirnu Radulphuscollege ainda ta pa mucha hmber so. Un problema ku lo mester a keda solushon ta e kaso di H.H.S. (hogere handelsschool?) ku no tabata duna entrada na enseansa universitario ni na skolnan superior di enseansa na Hulanda. Atrobe ta mira ku ta tee mas kuenta ku e nesesidatnan di e gremio di esnan mas haltu den komunidat i no presisamente di e pueblo, ku tin deseo di avans. Ku diploma di H.H.S. e hbennan ku bai studia na Hulanda tabatin di bolbe sigui un aa mas pa pasa nan H.B.S.-A. Den un reunion den Club S. Tarcisio na Santa Famia, algun akadmiko antiano a lanta fuertemente kontra e sistema ak i a logra ku a bin kambio pa hasi di Radulphus un H.B.S.-A i B. Radulphus college na Cas Corweg, despues di tabata dilanti di Thomascollege den algun barak. Despues di poko tempu ta kumins ku M.M.S. (Middelbare...”
14

“...di behes. Di nos grandinan ta relativamente poko hende tabata gosa di un penshun. Sigur no tabata algu generalis. Mayor parti di nos grandinan mester a hala faha sera ora baha di trabou pa motibu di edat. Awor tur por haa maske ta algu, hasta si bo no a traha un trabou remuner (manera amanan di kas). Esaki tabata un di e adelantonan grandi pa kua mester elogi Partido Democraat. Loke ta kurioso ta, ku hendenan di pueblo no ta ripar ku ta e mes hendenan di sirto gremio, semper ta na e puestonan haltu den gobirnu, sea ku nan tin kapasidat f no. Pa lider di bario s ta buska hendenan di pueblo. Despues di poko tempu nan nmber no ta prese ningn kaminda mas p.e. di "Baba" Kibbelaar. Un Ciro Kroon, ku sigur tin kapasidat, no tin muchu chns sino riba nivel insular komo diputado, te ora no tin otro mas. Rosarionan, Rafael i Guillermo apnas ta haa un oportunidat di mustra loke nan por. (E mesun fenmeno ak bo ta topa na Aruba. Ora ku J. Irausquin huntu ku Fichi Croes kibra ku A.V.P. di Henny Eman i...”
15

“...lgiko. E bnt nobo ta kumins ku mustra riba obligashon di kumpli, pa bo duna bo bnt forsa pa eksig bo derechonan. Ta kos ku nunka te ainda hende no a tende di dje. Di otro banda, ta eksig di miembronan mes pa nan hasi algu: bai akud na kursonan ku ta duna regularmente, respet kos di hende, no malgast sino sia spar (ta enkurash pa bira miembro di credit union), ta eksig pa hende komport i buska drechi no di bo mes so, ma ser solidario, lucha pa otro pa bo kompaeronan. Den C.B.H. no ta pone tantu preshon pa eksig oumento di salario s, ma ta bai buska otro derechonan manera mih trato na trabou, ta papia di yega na un C.A.O., penshun, hasta ta lanta idea di un "cooperativa di trahad" di haf na lug di Havencentrale (ku varios bi a keda propon pa otronan). Kasi tur ta kosnan i ideanan deskonos den haf di Krsou. Ta eksig tur loke ta kondishonnan humano na trabou. Enfin un kantidat di kos e poko hendenan (m.o.m. 80) ta boga p'e. E trahad no tin e edukashon sufisiente pa komprend e kosnan ak tampoko...”
16

“...malkri, mintras un ta purba hinka sentido di responsabilidat den pueblo (den kooperativa), otro ta mustr e ku e no tin nodi di paga hr di kas, ni lus, ni awa, manera varios poltiko ta grita riba podio. Tur esei ta trese naturalmente un deskontrl. Den poltika voto ta sn i sn ta voto. Di nos profeshonalnan tin diferente ku tambe kier kambio i nan ta ekspres esei den p.e. e revista "Kambio" na un manera mas rasonabel, pero ken di pueblo tin akseso na e kosnan ei? Nan, yu di pueblo studi, ta muchu na haltu, nan no ta baha pa pueblo konos nan, mnos ainda nan ta traha ku pueblo den su organisashonnan manera sindikato i kooperativa ni sentronan di bario. Hopi di esnan ku ta regres ta bini kas ku hulandes. "Nan ta drecha rasa" pueblo ta bisa, pero nan no ta sinti nan mes na kas mas. E ambiente ta otro di e loke ku nan a konos na Hulanda i nan ta keda poko aleh di nan mes pueblo. Interes pa mehor kondishon di nan mes hendenan t'ei kisas pero e motivashon pa yega na hasi algu ta poko, ademas tin peliger...”
17

“...ta un voto negativo, es desir kontra di e partidonan tradishonal ma no tantu na fabor di F.O.L. Pa formashon di gobirnu tin hopi difikultat, pero porfin ta yega na un koalishon den kua F.O.L. ta partisip i ta haa puesto di un minister den persona di Amador Nita. Ken por a kere nunka. Meskos ku ora Godett i Brown (ku ainda ta den prizn) a sali eleg ta saka un ptrt den korant kaminda nan dos ta par den palasio huntu ku gobernador Debrot. Pueblo ta pone un prom paso den e kas di gobernashon mas haltu ku tin. Ora ku Nita fayes ant ta Godett mes ta asum puesto di minister. Kosnan ta sigui un tras di otro mustrando ku tin kambio ta biniendo. Gobernador nobo ta yu di pueblo, di famia simpel i di kolo no di kustumber: drs. Ben Leito, hende hopi kapasit, ku a demostr esei den situashon difsil komo gezaghebber di Krsou. Den gobirnu, na ofisina di Sosiale Zaken ta yena ku mucha muh yu di pueblo, sin ningn formashon. Awor ta yu di pueblo mester haa un chns na ofisinanan di gobirnu. Le di retiro ta...”
18

“...ku atenshon ta poko. No tin tantu partisipashon si no ta na momentu di problema. Tampoko tin interes pa turna parti den aktividatnan sindikal normal i mnos ainda den formashon mas sosial. Ta normal ku den situashon asina mester bini malkontentu i prinsipalmente maestronan di skolnan katliko, bon intenshon i ku kier mira mas partisipashon ta lanta nan mes sindikato, ku no ta logra muchu akohida, pero ku lo por bira un forsa grandi riba su mes. Tenshon den mundu di enseansa tin bes ta bai asina haltu, ku ta wlga i despues kos ta bai result te dilanti di mesa brd serka hues, ku ta duna SITEK rason ku nan a wlga. Engeneral por bisa ku sindikatonan a bira hopi mas serio. No ta trata solamente di buska oumentu di salario, kondishonnan faborabel laboral tambe ta haa atenshon. Tin momentu ku tur sindikato huntu ta sinta na mesa i diskut asuntunan di interes komun. Union sinembargo mas struktural ainda ta hopi leu i lo dura basta prom ku yega asina leu. A.B.V.O. e sindikato di mtenarnan tambe konos...”