|
|
Your search within this document for 'faktor,atrakshon' resulted in twelve matching pages.
|
1 |
 |
“...kon part e hendenan ta, pasobra e grado di rekonosementu sosial ta depend di nan kol i tambe enparte porlomnos di nan religion, tg den otro aspekto pueblo ta demostr un unidat basta grandi manera nos a indik. Lenga papiamentu ta yuda hopi den esei. Por nota ku na skol katliko, ku ta e gran mayoria, maske algu di diferensha di kol ta kos ku ta tee kuenta kun, hopi bia ta e aspekto finansiero ta trese distanshamentu: skol di plaka i skol di pomada.
Mintras ku den kultura di nos pueblo idioma ta faktor di union komo lenga komun, algn hende manera a indik, ta manten nan idioma hulandes. Lo bini un lucha fuerte pa motibu di idioma denter di Iglesia katliko mes, manera nos lo bini bk riba dje.
Den kurso di aanan papiamentu tg ta kobra importansha, pero lo dura basta ainda prom ku e logra e rekonosementu total. Mientrastantu kantidat di palabra hulandes ta drenta nos idioma i ta bin "daa" si por bisa 'sina e idioma di pueblo....”
|
|
2 |
 |
“...pasenshi i ku ta wanta tur kos, sin muchu sn ni chns, ni komodidat di bida, ma tin awor un gran parti ku tin di bringa pa su eksistensha i pa manten su mes. Tin tambe e otro grupo grandi ku ta probech di tur oportunidat i bo ta haa ku komersio ta krese i bankonan ta bai dilanti, meskos tambe ta lanta un grupo di mtenar i un klase media di empleadonan ku ta ofisinista.
Isla despues di apnas algn aa.
Situashon di Krsou i di yu di Krsou ta kumins komplik asina dia pa dia mas tantu i refinera ta un faktor ku mester tee kuenta kun tur momentu.
Esaki ant ta e situashon di nos pueblo di Krsou den e prom parti di siglo 20, esta di 1900 pa m.o.m. 1935....”
|
|
3 |
 |
“...wskent (hurfano) tabata hasi di mishon katliko un institushon ku a hasi bon tur momentu tur kaminda. Tabatin skol, hospital, "weeshuis" i lug pa leproso i hende di kabes i ta sur ku frater a atendnan. Den tempu di sekura pastorinan tabata lug di refugio pa tur hende. E renbak di S. Willibrordo, un enorme konstrukshon, a perkur pa hendenan di e barionan ei den tempu di mas tristu di sekura por a gosa di awa na abundansha.
Sinembargo e Iglesia di Krsou i e otro islanan tabata netamente hulandes. Un faktor, esaki masha importante, ku tabatin su parti positivo i negativo. Positivo den sentido ku por a atend ku un gobirnu kolonial hulandes mas fsilmente. Tabatin sierto rspt di parti di desendientenan di hulandes den Koloniale Raad, pero na mes tempu e tabata asentu e distansha entre e pueblo simpel katliko i su lidernan religioso ku a para bira "shon", maske ta "Bon Shon". E religion no ta bira karni i wesu di e hendenan, algu ta keda strao i den prktika ta nota esei.
Gobernador tambe ta katliko...”
|
|
4 |
 |
“...Islariba, musulmn arabir, hudiunan "polako" i hindunan i chinesnan ku ni sa pueblo no sa di nan religion. Esnan ku ta meskla ku nos pueblo, esta srnam i islaribeo (ku nan ta yama tur batiyande) ta di diferente grupo di protestant. Maske nan no ta kontra Iglesia Katliko ni klero. e gruponan nobo ak, kontrario na e protestantnan estables pa siglo kaba, nan influensha den pueblo t'ei sigur.
Maske mazonera den su lucha fuerte kontra Iglesia den aanan binti tei ainda, su in-fluensha ta mengua, tin otro faktor mas pasfiko ta traha enkontra di e potensha ku ta Iglesia Katliko....”
|
|
5 |
 |
“...i bida humano.
Interes den refinera ta pone ku trupanan merikano, portorikeo, eskoses i ingles ta baha riba Krsou. Ta esakinan ta bin defend Krsou(?), mehor bis "refinera". Ta difsil pa midi eksaktamente kon leu e influensha di e hendenan ak tabata. Pero e pueblo mes tabata gosa enormemente ora e mira su mes "sldnan-skter" banda di e trupanan estranhero. Esakinan ta trata di demostr ku nan ta porlomnos mes bon ku e otronan. Sigur ora tee kuenta,
Garoshi di awa manera tabata normal i awor ta atrakshon turstiko....”
|
|
6 |
 |
“...62
un of otro manera a haa nan mes den problema ku klero. Problema di ki sorto ku ta. Eseinan lo por bin result un atrakshon, pasobra generalmente ta hendenan ku kurashi, ku tin sierto sentido kritiko. Hendenan ku porlomnos por kontrarest e influensha di klero un poko. Ku bista di hende ta kai riba maznnan ta mas ku lgiko i eseinan ta den dos part, dos lozji esta "Igualdat", banda di awa di Rif i lozji "de Vergenoeging", di hendenan di kol mas kla, en general, porlomnos di un status sosial mas eleva. Aki diferente di e famianan protestant, desendiente di kolonisadnan di ntes ta miembro. Un chns pues tin sigur, si por logra atra e gruponan ak.
A lanta un grupo (srkulo) di estudio (prinsipio di formashon di lider na diferente parti di mundu). Naturalmente poltika ta un di e puntonan importante di diskushon. Diferente hben ta djin i si nos no ta kibok tambe e hben dinmiko Ciro D. Kroon.
Komo regalo for di shelu ta present un problema denter di e organisashon di korfbal di K.S.C. Un klup ku...”
|
|
7 |
 |
“...mas simptiko i konos pa pueblo den e pakus di Jonckheernan bou di Hotel Americano na Awas, mas hben tambe, bira presidnt. No por nenga ku aki un mente hopi kla i konosed di sirkunstanshanan a mira posibilidat i a hunga ku tur e teklanan di sentimentu humano pa lanta un partido ku lo bai bira hopi popular den kurso di tempu.
Manera tabata di spera imediatamente ta lanta un kampaa fuerte. Problemanan na skol ku maestro i maestranan religioso ta haa un eskape den e movementu nobo. Klero no tin atrakshon pa e gremio obrero-proletario, e difikultat ku nos a menshon ta pone henter K.S.C. i kune tur otro organisashon di Iglesia i di Volksbond tambali. No ta krtika direktamente kontra e loke ta sosed, ma e sistema paternalista ku nos a denunsi kaba ta e motibu grave pa e partido nobo kohe tantu forsa te sali i gana e prom elekshon ku nan a partisip den dje.
Mesora ta lansa e gritu di outonomia. Gomez ku semper a boga pa outonomia es desir ls di e gremio dominante di den koloniale raad, pa pueblo...”
|
|
8 |
 |
“...semper tabata di konsiderashon. Tur otro nteres ta keda domin pa e interes poltiko personalista ku ta reina i ta kria divishon teribel den pueblo. Kontra i na lug di e paternalismo klerikal awor ta bai lanta un otro paternalismo pero di dirigentenan poltiko ku ta tuma over. Ekonomia no ta gosa di e atenshon nesesario i ta bai result despues di tempu den un problema ku por a mira dilanti, pero ta demostr e falta di vishon. Religion ku tantu a sosten pueblo den su kresementu, awor ta result un faktor mas bien di duda, di konfushon, sin tin su rais den e bida di pueblo mes. Enseansa ta krese i por bin ofres un oportunidat nobo, pero ei tambe ta falta un adaptashon na mentalidat di e pueblo. Maske ta logra basta, sigur no ta formando lider den sentido sosial. Sindikalismo ku ta un nesesidat den tur pueblo moderno, ta lanta wl, pero ta sigui riba e mesun pia ku ntes, ku otro hendenan tras di teln ku ta maneh henter e asuntu, frustrando asina e trabou sindikal mes.
Ta den e kondishon ak Korsou...”
|
|
9 |
 |
“..."profeta" pero tambe e ta bira un "dolo", te hasta hende ta yama nan mes "gomista". Tg e kibramentu ku tradishon i para riba su mes, ainda no ta duna muchu speransa.
Despues di un viktoria grandi, Gomez ku su partido ta bai prd un elekshon, ku lo manda un otro dirigente bai firma un situashon poltiko i estatal nobo na Hulanda.
Esaki ta pone e pueblo kumins duda den su mes atrobe. E idea ku "nan mes no por" ta bolbe lanta. Pueblo ta prd konfiansa den su mes. Propaganda poltiko ta mustra riba e faktor "kol" hopi bia. Pero "blanku" ta sigui atra, maske bo a sinti nan peso riba bo lomba. Un chns mas tin ora ku den Statuut asept ku kada isla lo mester gobern su mes, ku su mes parlamento chik, su eilandsraad.
Tambe ta asept ku e asuntu di "ocho ocho" (ocho asiento den staten pa Krsou i ocho pa Aruba) no por sigui i ta bini na su lug un repartishon di asiento ku ta duna Krsou 12 i Aruba 8, pero pa Aruba ta eilandsraad di Aruba ta disid tg.
Ta lgiko ku un pueblo, sin ningn formashon sosial ni poltiko...”
|
|
10 |
 |
“...formashon ta kamna pareu ku aktividatnan i nan konosementu di Sagrada Skritura, na un manera prktiko ta duna un formashon ku poko bia hende ta haa. Mes resultado ku tabatin na Blgika i otro paisnan Latino Amerikano, nos ta mira na Krsou tambe. Diferente di e hbennan ak despues di tempu lo bira lider den poltika i tur sorto di empresa.
Den e siguiente dies aanan, aanan sesenta, ta bini un kambio basta grandi den akshon eklesial na Antia, ant basta positivo.
5. Instrukshon pa un posibel futuro
Pa e faktor instrukshon, e temporada siguiente despues di outonomia ta sumamente importante. Lo mester ripit aki tambe algu ku a bisa anteriormente, pero ta nesesario pa mih komprenshon.
No solamente skolnan ta oument konsiderablemente (poblashon ta krese), skolnan sekundario tambe ta oument drstikamente. E mandamentu di mucha Hulanda ku beka, ta un programa ku ta bai duna resultado den poko tempu. Hbennan mih form, ku mas konosementu ta kumins bini bek na fin di aanan sinkuenta i ta yena skol komo maestro...”
|
|
11 |
 |
“...di esnan mas hben ta sigui. Tur tg a turna
over e mes sistema di trabou.
Pueblo di su banda ta sigui kere den su "doctoor" i su "Papi kar'e apel", mintras ku e lider-nan nobo, ku ta lantando kier kibra i buska rumbo nobo.
No ta di straa ku den e tempu ak gruponan manera "Hu-bentut demokrtiko" i "Joc'ista-nan (di hbennan obrero) tin basta akohida. "Hubentut na marcha" tin su mes programa na radio i televishon ora esaki kumins. Por ltimo nos ta haa e hbennan di "Gomezplein" ku hasta ta bira un atrakshon turs-tiko.
Poblashon ta krese ku paso asombroso. No ta imigra-shon ta kousa di oumento. E yunan di esnan ku a estables den aanan binti i trinta, awor ta hben i a haa chns di studia tambe algu mas ku nan mes mayornan. Maske nan tin ideanan mas avans i no kier asept e situashon di ntes, ainda e mayornan no ta dje grandi ei na edat, ademas nan ta otro lant i no kier turna parti den e proseso di kambio un poko violento.
Pueblo ta haa awor otro tipo di lider, pero ainda e no ta kla pa asept nan....”
|
|
12 |
 |
“...tin institutonan pa asist enfermo, leproso i hende grandi na kas, tin kantidat di seter pa ora morto present.
Tur esei ta berdat i hasta tabatin un prinsipio di akshon sosial ku organisashon di hubentut, di deporte i prinsipalmente den sindikalismo. Pero metiendo su mes ku poltika e mishon katliko na Krsou a sali mas bien komo vktima ku su mes sistema paternalista i sin kai na kuenta di tempu ku ta kambia rpidamente.
E fayo mas grandi den e temporada ak tabata sinta den e total ousensia di un faktor edukativo sosial.
Doktrina di Evangelio no ta un programa ni di poltika, ni di ekonomia, ma s tin idea pa ilustr un kaminda sigur si e ta bon aplik i adapt na bida real.
Religion lo mester bira un idea "enkam" es desir e mester bira karni i wesu di un pueblo den tur su hasi. Pa esei mester tin un "tradukshon" di evangelio den bida real, mester konos e konteksto histriko di pueblo i mester biba ku bista habr pa loke ta turna lug. I ta presisamente aki den nos lidernan a faya. No a rekonos e kambionan...”
|
|
|