Your search within this document for 'teksto' OR 'pa' OR 'skucha' resulted in 53 matching pages.

You can restrict your results by searching for teksto AND pa AND skucha.
 
1

“...gana mi tin di sigui. Maske kon pimp nos idioma ta di palabra i ekspreshon. No ku ma fada ni kansa. Ta djis un rosea mi ta kue, pa mi bolbe bati bai.Pasobra e kos aki a bira un bisio. Loke mi ke pidi ta esaki: No mira e trabou akl komo educacao ban-cario (un ekspreshon ku ma fia di Paulo Freire); si ba sinti sabor di nos idioma, anto sigui buska bo mes tambe. Bo tin tur derecho dl trata e obra akl na un manera krltlko. Ami lo ta gradisidu pesei. Bo sa mes bon ku mi ku nos por yega nos meta pa medio di interkambio di idea i pensamentu, aseptando nos tur dos su inkapasidat, flta i fayo, pero ku e deseo konstante di sia di otro. Unda bo ta kere ma haa sa e ekspreshon un hende na su winda winle? Seka mi muchanan na skol I I ora bo kere ku ba kansa, no perde kurashi ni kabes. Pasobra den e obranan di Antoine Maduro tin ainda un monton di tesoro ta wardabu. P.A.L. Pa mi raspdi wea: Tavio. Aa 1974 Imprenta V.A.D. Copyright St. Augustinus Boekhandel Ortografa: Esun ku komishon di ortografa a propone...”
2

“...porkeria lor den papel di selofan, tur esei ku un sonrisa simptiko riba nan kara. Di un hende asina ei nos por bisa ku e ta honrado i sinsero manera un bended di outo di segunda mano. Nogoshi ta nogoshi! Barata ta sali karu. Preis di galia flaku o preis di famia, baratiyo i likidashon ta ekspreshon ku ta sirbi di "bakoba pa makaku. Den un karniseria por kumpra lomito, muchacho, karni mul, bistek, higra, mondongo o un hapa di kabritu. Papel, ptlot, pen, envelp i buki tin di bende den librera. Un artlkulo por ta karu o kostoso (di hopi balor). Esun ku fia un artkulo i bende bou di preis, djis pa haa plaka, ta hasi habana. Anochi hopi hende sa kana keiru i mira shokes. Kompetensha di pa-kusnan ta na ventaha di pueblo kumprad. Fbrikanan na Merka sa 5...”
3

“...dje tempu ku idioma spa tabata manda na Korsou, pero awendia pa fasilita esnan di bla spa den nos besindario ku ta bin kumpra merkansia. Tin mash hopi pakus kaminda e artkulo di mas karu ta un sonrisa. NI patu ni rlu (e no ta duna kontest sikiera). Un piskad ta warda su kosnan den sukuchi patras den boto. Notisia (nobo) dl kanoa ta notisia bieu. Pieda muh ta un pieda di laman ku ta drif riba awa. Pasa (salta) bui: sail for di haf. Ora no tin bientu e nabegantenan den barki bela ta fleit bientu pe lanta atrobe. Mester tira garn pa kue pisk. SI laman seka, bergwensa ta pa Dios (ekspreshon pa bisa ku un hende no mester laga su famia na kaya, sino bergwensa ta pa e persona mes). Karpitan na boki frti, gutu ku kleinfeshi na Polchi abou (mas grandi, mas derecho). No hura kaiman prom ku bo salta riu (no grita prom ku bo logra). Mamparla ktu (muh pisk) ta un figura di fantasia. Den mas brisa, mas gdm (den mas diflkultat, mas lucha pa logra). Mas seka bui, mas peliger (den final tin hopi difikultat)...”
4

“...yega prom kun. Hasi primesa i bisti di primesa ya ta bayendo foi moda. Yuda bo kurpa pa Dios yudabu. Carlos ta kana broma den su flus nobo. Un mishirikeira ta gusta redashi. Nos a hasibu na Ulanda (kere ku bo ta na U.) Ki ke hasi? Ta di soporta. Hasi i deshasl. Na su hasi ma rekonose. Echo (akto) di apostelnan. Entremete por ta ku bon intenshon; mete pata, en kambio, semper ta mahos. Lembelansa i chu-pad ta figura despresi. Fabor no sa ta perdl. Ku hopi plaka bo ta un homber riku, ku bon manera un kabayero. Un hende dl sano huisio no ta ekspone su bida na peliger. Hopi beheit pornada. Ainda tin hende ku e mal kustumber di huma sigaria ku kandela paden. No ta semper un kontrlbushon ta plaka; un eskritor por manda su kontribushon ora e entreg un artikuio na korant, sperando ku nan lo publike. Tin hende floho ku ta "gusta trabou mash, den e sentido ku nan ta gosa di para mira kon otro ta traha. Hasi algu bon, pa mi por yamabu Moda di aktua Un akshon, un gesto, un hasi Obra, prosede, nogosha Kibra...”
5

“...muchu mas ku ora bo ta den un posishon ku otro mester bisabu kon aktua. Tin be nos mester frsa bara, pa nos logra. Si bo mes pluwe, bo ta sinti mas satisfak-shon di bo esfuerso. Kanimi pa mi kanibo! (yudami pa mi yudabu). Un yangabashi tin boka grandi i masha formalidat, pero sin moda di muri. Tin mama di kas ku ta bati lingo, di moda ku banda di atardi nan ta morto kans. Bedaru, shon Fanfan, bedaru i ban ku kalma. Ta ki ansha bo tin? Bo parse shon Kochi Kayente. Hende floho manera kaka di mardug. Un muh chismeira ta gusta papia malu di otro hende. Si nan yamabu un buchi ponchi, esei no ta palabra di kario; nan ke men ku bo ta brutu, sushi i sin manera. Si bo sigui ku bo moda brutu, awor ta ay sawaka (lo bo kaba malu). Awor akl ta blo respt mi debebu (despues di kansela un kuenta o paga un debe). Tur kos na midl. Kada loko ku su teima. Un hende ku tin higra tin hopi brio. Si bo ta buska pa sa asuntu di otro hende, bo ta kinlklnter. Nan ta subi su lomba ki ora ku bo ke, pasobra e ta un sokete...”
6

“...Bisti di primesa ta bisti di un santu ku un persona ta priminti di bisti durante siertu tempu, pa gradisi pa un fabor risibi. Si bo ta domina varios idioma, ta un gran fasilidat. Den komersio tin e lei di demanda i oferta. E kos ei a sosode kontra mi boluntat. Un komandante ta duna su sldanan ordu. Sirbishi militar obligatorio. Esun ku sa di domina su mes ta realmente liber. Ambishon ta un deseo fuerte pa logra honor o kslto. Boluntat ta hopi, ma kaminda ta leu. No hasi nada fors. Tempu ku Wilson tabata presidente di Merka prohibishon a kumlnsa. Tur mucha ta loko (dese) pa vakansi grandi kumins, pa nan bal diberti i gosa poko, pero den e prom siman di vakansi kasi tur ta drumi te lat sin hasi nada. E kriatura a nase ku un gani kos den su frenta. Lo bo keda ku gana (deseo). Un mucha obedesidu no ta lanta may ku su grandinan. Pidi man di un dams, pa nan dunabu un stul (oportunidat di namora na kas). El a bin keha su mest (nesesidat) seka nos. Elisa tin ku puntra kaya pe kana (ku kabes sushi...”
7

“...Blanku manera lechi. Bon mir e ekspreshon "neger stabachi ta un redundansia, meskos ku "djuku pretu. Pola kor tambe ta meskos, pasobra "pola ta un tela kor ku antes tabata uza pa fura ku-sinchl. Naturalistanan a observa ku kol di hopi bestia parse esun di nan ambiente. No ta fasil pa mira un totolika par ketu riba tera. Bo mester tin bon bista pa mira un yuana den baranka. Muchanan sa bisa ku ora un kaku saka su sambchi, e ta koba mama. Pero e sambchi kol orao ta sirbi pa atrae insekto, pe kaku kome. Un hende ku kara di luna (kara di laba ku dos man) tin kara hanchu. Dader skalein tin kuminda kol poko blanku. Ademas tin dader ku kuminda orao i kor. Si un persona a keda wowo so, e ta masha flaku, Hanchu pa bo, smal pami ta le di trektu (midimentu ku dos midl). Un sombr ku mal fasun (forma). Dobla lomba di morkoi pa subi un seru. Un lorada skerpi. Un kaya stret. Lombe (lomba di bal). Pie krps. Pechi palombra. Bariki lodo. Kabes di kipashi. Frenta di tutu. Kachete di wil. Nanishi di tampa....”
8

“...un ku no sa algu; un estpido ta un bobo. Nos tin sinti pa nos pensa i kompronde. Esun ku studia bon tur dia i no na ultimo ora, lo krda tur kos na momentu di eksamen. Dia 26 di juli nos ta rekord deskubrimentu di Korsou. Un loko por puntra loke shen sabl no por kontest. Djis un tiki siansa ta mash peligroso. Slkologia ta e siensia ku ta dedika na estudio di natur, forsa i funshon di espritu humano. Lavoisier, Einstein, Pascal i Leibniz tabata sientlf Iko. Bo sa kon e asuntu ak ta kome-bebe? (bo konose su detayenan?) Bo kabes no ta pa pieu so kome (uza bo sesu). Ora un hende bira loko o tolondr, e ta perd sinti. No prde kabes, keda kalmu den difikultat i problema. Mani su kabes no ta bon (pareu). Sinti tayuda brasa (den tur loke nos ta hasi nos sinti ta yuda nos), Felipi a kumpli 98 aa, pero e ta bon na tinu i e tin bon memoria. A dal na mi sinti (di ripente ma korda). Ainda Pedrltu su djenti wowo no a sali (ainda e ta muchu hoben pa huzga). Eufemlstikamente nos ta yama un hende kfens o pas...”
9

“...pakus, pero mayoria ta di estranhero. Hendenan di kunuku sa ta trempan (tempran) na marshe, pa bende fruta i berdura. Si na kunuku bo puntra pa un lug, nan ta bisabu: Djis parib'ei. Ma bo ta kana te hik prom bo yega. Pa krusa kaya mester mira prom na man robes, despues na man drechi. E nomber original di Parke Wilhelmina ta Alameda. Kompar ku e parkenan grandi di London e ta aa. Si brug ta abr, nos por pasa rnt. "Baby Doll ta nomber ku pueblo a duna e estatua di Willem van Oranje dilanti di Postkantoor. Plan Mulina ta e plenchi enfrente dl West End. Antes ei tabatin un mulina. Prom ay Otrobandistanan tabata konsidera nan mes superior na hende di Pitermai. Boke Saml ta un pueblo di piskad. Komo e trapl-nan di stateis tin bintiun tret, nos a haa e ekspreshon subi bintiun tret (aparese dilanti di hues). Un patruli, un kaya smalitu di tera entre dos terenu o kunuku, ta pa fasilita hendenan dje bario, esta pa nan no tin mester di dal un buelta grandi. Dia nan a puntra un yu di Korsou bib na Ulanda...”
10

“...prepar i stud i; ademas e mester por mira dilanti. Demagogia di polltiko sinbergwensa ta ruina pa un pais. Kada kuater aa tin elekshon. Reinado di reina Victoria di Ingla-tera tabata largu. Den reino di Dios nos lo por gosa eternamente. Nos Parlamento (Staten) tin bintiun miembro, Eilantrat tin 22. Union ta forsa. Outorisa un persona ta niflka dune e poder nesesario pa hasi algu. Si Manuel tin un bisikleta i e outorisa Carlos pa bai Punda ku e bisikleta, el a duna Carlos e poder pa uze. Meskos ku vruminga i maribomba, hende ta un ser sosial ku ta biba den grupo o komunldat. E mih gobiernu ta esun ku ta sia nos gobern nos mes kurpa. Kada Isla tin su gezaghebber. Den kampaa pa elekshon kada partido polltiko ta purba konvense pueblo na su manera. Ta bira tempu pa nos bai reunion pbliko di partidonan pa nos diberti i pasa un ratu agrada-bel, manera inglesnan ta bai Speakers Crner den Hyde Park, esta pa hari nan barika yen (to have a good laugh!). Den un pais chikitu un persona ta konta; den un...”
11

“...Miembronan di Staten i Eilantrat ta fiha presupuesto pa kada aa. Mala lenga a yama polis kach di gobiernu, pero su trabou ta mash interesante. Ademas dl esei e ta mantene rdu i protehe siudadanonan. Tin hues pa kaso sivil i pa kaso kriminal. Pena kapital no ta eksisti mas na Korsou. Esnan ku komete krimen grave ta pasa nan kastlgu den prizon na Kur Sp (hotel mirashelu). Ora tin dalmentu di outo, polis di trfiko ta hasi investigashon. Reshersnan no ta bisti uniform. Ken lo tira bista riba esnan ku ta tira bista riba nos? Nos tambe por bisa^Nos kas ta nos palasio, pasobra un polis no por drenta un hende su kas sin un permiso espesial. Nos tin tres Kdigo, esta Kdigo sivil, Kdigo dl komersio i Kdigo penal. Antes un hende por a vota ora e bira mndu (mayor di edat). Awor ak nan por vota ku djesocho aa. Un protagonista tin e papel prinsipal. Un dramaturgo ta skibi obra teatral (tragedia o komedia). Sigun nan ta pasa un pellkula, nos ta mira djeseis ptret pa sekondu. Charles Laughton i Lawrence Olivier...”
12

“...present den teatro Asiento na Korsou, ku e titulo "llushon di anochi. Drama griego a nase for di e solemnldatnan religioso, esta dje sere-monianan relashon ku e kulto di Dionisio. Un drama ta parti den akto; kado akto ta parti den varios esena. Corneille, Racine i Goethe ta tres dramaturgo di literatura oropeo. Den un Musical e Intriga ta bira mas bibu pa medio di variashon dinmiko di muzik, kanto, ballet I show. Un krltlka (resea) ta un opinion, generalmente den korant, tokante un obra. Esakl ta trabou di un krltiko dramtiko (teatral). Komishon dl sensura tin ku mira tur pellkula prom ku presenta nan pa pbliko. Un aplouso ta manera blsamo sublime pa un aktor, aunke ta un kantidat di man bashl ta bati, haslendo ruido. Nan ta proyekta pellkula riba un pantaya. Hunga rl ta un ekspreshon relativamente nobo. Muzik tin un papel importante komo fondo den un pellkula. E grupo di "Thlia a kue hopi fama ku su diferente presentashonnan teatral. Hollywood ta konslder komo e paraso di arte sinematogrfiko...”
13

“...di marsiano (kakalaka chikitu ku a bini di af). Pai pruga ta un tela ku tin pipita chikitu (pikpik) kol skur riba dje. Izakitu a kore hunga bala riba kaya; ora su tata yega kas mi n ke tun pruga den su karson. Laga di ta sinta piki pieu. Den kunuku i den mondi sa tin vruminga grandi ku yama badjaga. Ora pwis mira su pianan, e tin ku baha su ala. Un ekspreshon di ofensa ta: Mi n sa ki patu a brui e (mi no konose su sail). E pober kriaturanan a keda manera para sin nshi (sin kuido, sin kas o hende pa mira nan), Hende ku pie lora (pia ku ta tira paden). Nanzi koko ta un insekto di kol Iila-shInishi ku ta biba bou di pieda kaminda tin frialdat. Literatura Prosa i poesia Estrofa (kuplt), verso Terseto, kuarteto, soneto Allterashon, korida Rima, ritmo Verso liber, asonansia Literatura oral i artlstiko Sinnimo, neologismo Komposishon, ensayo Humoresk, kuenta kbrtiku Novela, biografa Kuenta di Nanzi 16...”
14

“...su konteksto, nan ta homnimo. Stelchi i "mesa di awa ta dos palabra arkaiko. Pa skibi un novela bo mester di dos gota di fantasia i un tinashi di energa. Movielist ta un palabra nobo pa e novelista ku ta skibi un novela espesialmente pa trahe na pellkula. Den istoria di nos literatura nos ta yama Lus Daal Rei di metfora, pasobra e figuranan ku el a krea den su poeslanan ta eksepsional-mente bunita. Den tknika di komposishon nos ta sia kon mester desaroya e intriga di un kuenta i tambe kon mester deskribi kada per-sonahe. Henry Habibe i Frederico Oduber ta dos poeta rubianu. Nos literatura a keda ekspres den tres idioma: papiamentu, spa i ulandes. Un protagonista ta e persona ku tin e papel prinsipal den un istoria. A sosod varios be ku un editor a kambla ttulo di un novela, pa e bende mih. Sinembargo nunka nos no mester huzga un obra pa medio di su ttulo. Esun ku observa i skucha bon, lo ripar kuantu tema tin pa skibi riba dje. Un outor ta komete plagio ora e kopia obra di un otro. Un bon...”
15

“...despues ku un kriatura nase, ta krta su lombrishi. Partera ta e nomber moderno pa frumu. Nuebe luna largu un mama ta karga barika. Ehersisio despues di parto ta hasi mih efekto ku e paa di faha barika. Nan ta bisa ku un yu na lechi no ta haa ferkout. Si un mama sigui duna su yu lechi di pechu sin menstru, e ta kria yu limpi. Kaminda ma nase ta kaminda mi lombrishi ta der. Lei no konose folester. Lke mester pa dera un hende ta e deklarashon di dokter ku el a muri. Santana tin muraya, pero esnan paden no por sali i esnan paf no ke drenta. Beth Haim ta e santana di hudiu tras di Isla. Santana di protestant ta kerkf i misa di protestant ta kerki. Dochi a yega te na boki buraku, bolbe biba. Si bo tin moda, bo ta laga lanta un kfeldu di n, dos o kuater boka. Yu di mas chiki ta mata mama. Mester p un yu ora e nase. Papel di bieu ta un ekstrakto foi registro di nasementu. E ekspreshon Shete serbt, un tafia ta uza pa e muh ku a haa yu ku diferente hmber. Manera su mama a pari (blo sunu). Si bo n...”
16

“...tin meta i rndu. Bogn (bagn) ta un ninichi grandi di heru. Mucha muh sa hila, hunga pele o bula kabuya. Pa hopi hende wega dl domin ta un pasatempu ku nan ta diberti kune ora largu. Duna un hende pieda, bai dam ta nifik: duna un hende un luf, pa despues bo gane. Wega di dou generalmente ta wegui plaka ku sa kaba na brin-gamentu. Landa na laman ta muchu mas agradabel ku den un pisina. Ora muchanan kumins sia sambuy, nan ta bula saki kfi prom. Korementu di kabai ta birando popular. Tiramenti pisk ku harpun ta un deporte pa hende kompletamente sal. Den Spaanse Water sa tin pustamentu ku boti bela. Den wega di bala i otro deporte sa tin un rfri. Awendia futbol a bira gran nogoshi. Deporte ta mas dushi ora no tin pbliko pa mira. Wega di ladrn no ta wega korekto i sigun regla. Na skol nos tur a yega di hunga kore kue. Ora bo ta mucha nan ta bisabu ku mester tira salu riba rabu di toto-lika, pa bo hae, pero pronto bo ta sia ku ta si bo arma trampa o kui Wega i deporte Un huguete, un ppchi Fli, trm...”
17

“...bo por kwe nan. Mester hunga wega di kangreu ku pieda chikitu. No ta pa kashipete mucha sa hunga, ma pa dushi di wega. Horka un hende su dbel ta nifika strobe. Prom ku kuminsa hunga domin o karta, mester shbel e piedanan o skmbel e kartanan. Antes no tabatin fiesta di risibimentu sin wegui pan. E mes wega ku Susana a hunga Pereto. Pereto a hunga Susana. Nos ta tira charada pa esnan ku ta skucha rei e kontsta. Den deporte esnan ku ta mira sa pusta ken ta gana. Na Neurenberg (Alemania) tin mas ku doshen fbrika di huguete. Atletismo ta buta un hende keda sal. Kampeonato di tenis na Wimbledon ta un evento internashonal ku ta atrae kompetidor foi tur parti mundu. Saka fini. Hinka gol. Kp bala. Fli ta tira mulina. Hunga rndu (ku ninichi). Wega sushi! Friu! Kayente! (gritu di mucha ora esun ku ta buska algu skondl ta seka o leu). Traha buskuchi: traha knpi den paa di esun ku ta landa na laman. Ora e sali e tin ku ls e knpinan ku djente (kome buskuchi), mientras e otro muchanan ta para hari. Eskloi...”
18

“...Kabei kanfu ta kabei mal pel. Nos wesunan ta sirbi pa tres kos: nan ta duna nos kurpa su forma i forsa, nan ta protehe e partinan vital manera sesu, kurason i pulmn i nan ta forma un sosten pa nos mskulonan ku ta peg na nan. Un hende por ta defektuoso o mankaron. Ki diferensha tin entre fula puls i fula pols? Plancha i djente falsu. Na 1885 arkelogonan a deskubri karpachi dl un hende ku tabata pertenese na sivilisashon etrusko (mas o menos 500 aa prom ku Kristu) ku un set di djente di bestia bon peg den su kachete. Responsabilidat a keda riba bo lomba. E mucha muh ta kana kibra hep. Hopi hende sa planta mata den kustfa di nan kas. Mi amigu ta bibatrai lombi Dios (masha leu, den chokamata, den kul di mundu). Ba pika mi karni ku bo palabra di abuzu. Bon kabes: por sia bon Bon kurason: bon hende Mal kabes: tin mal sueltu Kurason di pieda: sin heful Kabes duru: no por sia bon Kurason chikl: masha sensibel Kabes bon: bon na tinu Kurason moli: bon di mas Kabes di pali maishi (vra-vra) Kurason...”
19

“...ta kumins sali. Ratn di anochi, pala-brua, ratn i djaka ta aparese. Nos ta kere ku ratn di anochi ta gusta skuridat, pero bon mir nan no ta bestia di anochi. Nan ora di sali generalmente ta ora bira sukuritu, i hopi di nan ta bolbe bai drumi mei anochi. Antes den Klip nan tabata "kore ficho, kargando karbonstein na ma-kutu, pa bai basha den bapor. Pa kada biaha ku nan hasi, nan tabata haa un ficho, pa bai kobra kune despues. Bichi di kandela ta produsi un lus dbil sigun e move su alanan. Un ladronchi ta un lus elktriko ku un waya largu pa bo kana bai leu kune. Un kustumber di prom ay tabata gloriamenti kurpa asina sende lampi di korozin anochi. Un kara di luna ta un kara di laba ku dos man. Ma dal mi kabes duru te mira strea. Ma rabia te mi wowo a bira skur. Un persona ku wowo kla no ta bou di influensha di bibida sterki. Si bo no paga lus na tempu, nan ta korte (deskomunik e koriente). Den e kas tabatin un lus manera di bilorio. Si un fius bula, mester pone un otro na su lug, pasobra drechamentu...”
20

“...ora un hende regala otro algu di metal, mester tira e obheto ei na suela, anto ta bisa: Pa no kibra amistat. Felipi ku Toni ta enemigu mortal. E burach stima porti shap. Un palabra di ofensa ta hasi mas due ku un boft. Nan a tuzji e pober hmber, te bute bira shangrin. Ku tur sorto di palabra dushi i promesa e polltiko a kalanch e hendenan pa vota pe. Un gatiero ta biba riba kustia di otro hende. Esun ku sinta envidi otro hardi bai, no ta sobra tempu pa traha positivemente pa su propio progreso. Mih rabia ku duele. Ta rabia (envidia) bo tin; bo n por mira ku mi ta den bon. Polita ta mash hende di nos; semper e tin mash grasia. Gustami bo! (bo ta un gran fregad). No tumami na malu, pero mi ke ku bo ta kibuk. Mi n sa pakiko el a bai na malu (nua) ku nos. Amor di mucha ta awa den makutu (e no ta dura). Hasi un amigu un fabor i b'a kumpra un enemigu. Tee un hende na kurason (odia). Tee amistat ku diabel, pa bo sa kiko ta pasa den fiernu. Amigu di mas stim ta kuch di matad (bo mes amigu ta kousabu...”