Your search within this document for 'palabra' OR 'arkaiko' resulted in 22 matching pages.

You can restrict your results by searching for palabra AND arkaiko.
 
1

“...un seekshon di palabra i ekspreshon Word; < nte uitgeeend 387.0 los tomo/pierre lauffer...”
2

“...UNSELEKSHON Dl PALABRA IEKSPRESHON di dos tomo pierre lauffer STICHTING wetenschappelijke BIBLIOTHEEK DRUKKERIJSTRAAT Curaao, Ned. Antillrr. "lef uifgeleencP ST. AUGUSTINUS BOEKHANDEL CURAAO 28. bij AM. i Bibliotheek UNA Kfi) 111...”
3

“...Wordt niet uitgeleend Lektor: ta yega un kaminda ku mi mester sera brek. Maske kuantu gana mi tin di sigui. Maske kon pimp nos idioma ta di palabra i ekspreshon. No ku ma fada ni kansa. Ta djis un rosea mi ta kue, pa mi bolbe bati bai.Pasobra e kos aki a bira un bisio. Loke mi ke pidi ta esaki: No mira e trabou akl komo educacao ban-cario (un ekspreshon ku ma fia di Paulo Freire); si ba sinti sabor di nos idioma, anto sigui buska bo mes tambe. Bo tin tur derecho dl trata e obra akl na un manera krltlko. Ami lo ta gradisidu pesei. Bo sa mes bon ku mi ku nos por yega nos meta pa medio di interkambio di idea i pensamentu, aseptando nos tur dos su inkapasidat, flta i fayo, pero ku e deseo konstante di sia di otro. Unda bo ta kere ma haa sa e ekspreshon un hende na su winda winle? Seka mi muchanan na skol I I ora bo kere ku ba kansa, no perde kurashi ni kabes. Pasobra den e obranan di Antoine Maduro tin ainda un monton di tesoro ta wardabu. P.A.L. Pa mi raspdi wea: Tavio. Aa 1974 Imprenta V...”
4

“...pa nos logra. Si bo mes pluwe, bo ta sinti mas satisfak-shon di bo esfuerso. Kanimi pa mi kanibo! (yudami pa mi yudabu). Un yangabashi tin boka grandi i masha formalidat, pero sin moda di muri. Tin mama di kas ku ta bati lingo, di moda ku banda di atardi nan ta morto kans. Bedaru, shon Fanfan, bedaru i ban ku kalma. Ta ki ansha bo tin? Bo parse shon Kochi Kayente. Hende floho manera kaka di mardug. Un muh chismeira ta gusta papia malu di otro hende. Si nan yamabu un buchi ponchi, esei no ta palabra di kario; nan ke men ku bo ta brutu, sushi i sin manera. Si bo sigui ku bo moda brutu, awor ta ay sawaka (lo bo kaba malu). Awor akl ta blo respt mi debebu (despues di kansela un kuenta o paga un debe). Tur kos na midl. Kada loko ku su teima. Un hende ku tin higra tin hopi brio. Si bo ta buska pa sa asuntu di otro hende, bo ta kinlklnter. Nan ta subi su lomba ki ora ku bo ke, pasobra e ta un sokete, un muska morto. Deseo kumpli ta bida largu. Dos hende enamor ta anhela di ta huntu konstantemente...”
5

“...Riba e prom djarason di kuaresma nos ta bai turna shinishi. Papel kim ta hende kas. Barika hel ta bachi pretu na Boneiru. Mundu ta rond; esun ku tariba aw, tabow maan. Largu manera kuaresma. Gordo manera porko. Chup manera infrou den tempi sekura. Dochl ta kik largu bai (konstantemente). Awor akl ml stoma ta deleg (mi tin hamber). Kaminda kabuya ta mas deleg, ei e ta kibra. Esun ku sub altu, lo kai hundu. Mi ta kere bo palabra, pero si bo pone pretu riba blanku lo ta mih. Antes tabata kustumber di bisti na berde riba Dumingui rama. Ki tamao di flus i sapatu bo ta bisti? Hmber chikl ta un spiritu ku tamao dl un hende chlkl. Ta nifik anto ku ora polltlkonan ta papia di "hmber chikl, nan ta tradusiendo foi ulandes i papia bestialidat. Un mucha als ta un mucha fresku I sin manera. Ni ku bela di kol no pora hae. Berd hereb (pinda hereb). Hende muh sa rushi (ruzji) kara. Un hende ku parse pinda di un pipita ta un hende kurpa chikl. Un glas yen o na mitar. Blousa (torta) un hende su wowo. Blanku...”
6

“...literatura artistiko. Joseph Sickman Corsen ta e prekursor di nos literatura na papiamentu. Dos palabra ta sinnimo ora nan tin mas o menos e mesun nifika-shon. Palabra nobo ku keda form, ta neologismo, manera bak¡. Si dos palabra tin e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente den su konteksto, nan ta homnimo. Stelchi i "mesa di awa ta dos palabra arkaiko. Pa skibi un novela bo mester di dos gota di fantasia i un tinashi di energa. Movielist ta un palabra nobo pa e novelista ku ta skibi un novela espesialmente pa trahe na pellkula. Den istoria di nos literatura nos ta yama Lus Daal Rei di metfora, pasobra e figuranan ku el a krea den su poeslanan ta eksepsional-mente bunita. Den tknika di komposishon nos ta sia kon mester desaroya e intriga di un kuenta i tambe kon mester deskribi kada per-sonahe. Henry Habibe i Frederico Oduber ta dos poeta rubianu. Nos literatura a keda ekspres den tres idioma: papiamentu, spa i ulandes. Un protagonista ta e persona ku tin e papel prinsipal den un istoria...”
7

“...defektuoso o mankaron. Ki diferensha tin entre fula puls i fula pols? Plancha i djente falsu. Na 1885 arkelogonan a deskubri karpachi dl un hende ku tabata pertenese na sivilisashon etrusko (mas o menos 500 aa prom ku Kristu) ku un set di djente di bestia bon peg den su kachete. Responsabilidat a keda riba bo lomba. E mucha muh ta kana kibra hep. Hopi hende sa planta mata den kustfa di nan kas. Mi amigu ta bibatrai lombi Dios (masha leu, den chokamata, den kul di mundu). Ba pika mi karni ku bo palabra di abuzu. Bon kabes: por sia bon Bon kurason: bon hende Mal kabes: tin mal sueltu Kurason di pieda: sin heful Kabes duru: no por sia bon Kurason chikl: masha sensibel Kabes bon: bon na tinu Kurason moli: bon di mas Kabes di pali maishi (vra-vra) Kurason duru: sin sintimentu Bo tin pechu! (kurashi) Perta pia (lanta pia), manka pia (kumins kana mas pokopoko. Calisto sa gusta hinka dede (abuza). Mester dal Djan su kokoti man ku mukel, pe slk algu. Wowi angua. Boki pos. Un man di bakoba. Lombi stul...”
8

“...mi Malagradisidu Primu ku primu ta primi otro mas duru (bis na un manera chistoso ora dos primu namora o kasa). Sunchi di konfenchi (den wega di pan i ku pida hilu). Si nos risibi un persona ku hopi kario, nos ta risibi ku brasa abri. Kerementu den webi gai a buta ku ora un hende regala otro algu di metal, mester tira e obheto ei na suela, anto ta bisa: Pa no kibra amistat. Felipi ku Toni ta enemigu mortal. E burach stima porti shap. Un palabra di ofensa ta hasi mas due ku un boft. Nan a tuzji e pober hmber, te bute bira shangrin. Ku tur sorto di palabra dushi i promesa e polltiko a kalanch e hendenan pa vota pe. Un gatiero ta biba riba kustia di otro hende. Esun ku sinta envidi otro hardi bai, no ta sobra tempu pa traha positivemente pa su propio progreso. Mih rabia ku duele. Ta rabia (envidia) bo tin; bo n por mira ku mi ta den bon. Polita ta mash hende di nos; semper e tin mash grasia. Gustami bo! (bo ta un gran fregad). No tumami na malu, pero mi ke ku bo ta kibuk. Mi n sa pakiko el...”
9

“...komentario sano tokante un kaso o t-piko. Amigoe di Curacao ta un diario ku a kumins komo semanario na 1884. Un remitido mester ta kompakto, al kaso i kompa di prueba, pero si e remitente ta skibi bai gol, yena mundu ku palabra, sin bisa nada, e ta blbl. Na imprenta di Skerpn hopi hende a laga drtik nan obra. Su manuskrito ta na imprenta. Sin libertat di prensa un pais no por yama su mes demokrtiko. E artista a haa un bon prensa (komentario o krltika). Pa duna un relato eksakto un periodista mester observa, puntra i buska detaye. Oscar (Papachi) van Kampen tabata karikaturista, editor i redaktor di Lorito. Lesamenti korant ta til i nesesario, pa keda na altura di notisia lokal i di af. Komersiantenan ta hasi propaganda poniendo aviso den korant. Un polmika ta un lucha di palabra den korant entre dos persona. "Notas y letras 1886) tabata un revista literario na spa, i "Civili-sad (1871) tabata e prom korant na papiamentu; su redaktor tabata David Casten Meyer. Agustn Bethencourt (Tenerife 1826...”
10

“...Idioma skibi ta falta e zjeitu di idioma papi. Hende siegu por lesa fulando e leteman na relieve di Braille. Skritura Santu (sagrado). Den nos Biblioteka Pbliko tin tur sorti buki pa lesa i studia. Un bida so no ta suf ¡siente pa lesa tur buki ku ta eksisti; pesei nos mester lesa solamente bon buki. Nos por bisa ku generalmente konsonantenan ta divid un palabra den varios silaba. Den un imprenta bon ekip tin mash hopi sorto di leter. Lesa, skibi Lesa na bos altu Salta palabra Lesa boka ketu Aksnt riba un silaba n velar den pan Un blachi, un pgina Un frase, un prafo Lesad, lektor, lektura Ariba o abou na pgina Pronunsi malu (robes) Duna un palabra nfasis Signo di puntuashon Lesa, skibi, konta Skibi pie galia Un hende su lter Manuskrito, skibi na man Ortografa, skritura santu Eskritor, skibid. 32...”
11

“...bon maestro por influensha henter bida di un dispulo. Ora nos no ke menta nbmber, nos ta bisa: "Muchi skolnan dl. A yega di sosode ku un dispulo a kopia i pasa klas tur aa, te yega den klas sinku dl H.B.S., pero ei si el a frakasa, pasobra no tabatin chns di pasa bou di pai bela. Suma, kita, multi-plik I dividi ta operashon aritmtiko. Istoria ta nifik lesa futuro den e spil di pasado. Un mapa ta un gran yudansa pa sia geografa. Den gramtika tin hopi regla ku nan ek-sepshon. Ora tin turno di palabra un dispulo mester ekspone su opinion tokante un tema. Nos tin skol di gobiernu i skol partikular. Bo Skol Siansa, instrukshon Mtodo o sistema di siansa Skol primarlo, sekundarlo Skol di fishi, skol tkniko Klas, kur di skol Maestro, mener di skol Direktor, rektor Sertifikado, diploma Estudiante, muchi skol Idioma, istoria, matemtika Geografa, fsika Un dispulo den dl seis klas Studia, kibra kabes Tradusi di un lenga na otro Pn, potlot, skref, borchi Falta skol, stet skol Vakansi grandi Skol ta...”
12

“...keda nanishi largu. No krta bo nanishi, daa bo kara (no hasi algu ku ta resultabu malu). Un mucha orea duru ta un ku no ke tendereta*desobedesidu. Awor ku kos a pasabu, bo ke ranka bo orea (awor bo tin duele di loke ba hasi). Ma sinti mi orea fleit, nan ta papia riba mi. Kabritu orea largu (kabritu shimaron) no tin orea mark. Un hende ku boka sushi sa papia palabra malu i rudo. Un hende bieu ku boka chumb (sin djente) (boka bat). Dunami dos plaka di boka (dunami chens di papia). Hasi algu pa tapa un hende su boka. E kuminda ta ole dushi, buta mi boka kore awa. Manchi su boka ta duru (e no ke admit). Martins a kana bai, lagami ku palabra na boka (sin lagami kaba di papia). Wanta un kachete (un ratu). Ken tin algu na kachete? (algu di bisa). Dunami un kachete af (un parti). Ninia su kachete ta bati (e ta bieu). Si bo guli wesu, bo mester tin konfiansa den bo korokoro (si bo turna responsabilidat, bo mester sa di karga responsabilidat). Mi garganta riba un blki; e kos ei no ta sosode! Felipi...”
13

“...sanger na wowo (un hende ku por komete un krimen ora e rabia o kunsumi). Kurason kayente ta mata kaikai (sopi pur ta sali salu). El a spanta; su kurason a dal te den su boka. Un hende ku higra (ku hopi brio). Djos a pasa su kas dos man di frf (el a frf e dos be). Den un dje mannan akl bo ta dal bo dede (den un di e biahanan akl bo ta kibuka o frakasa). Laga un kos bai pa man (neglish). Mi konose e lug ei manera mi planti man (masha bon). Nan a kore te keda lenga af (morto kans). Mi tabatin e palabra na mi punti lenga. Buska un hende su lenga (su boka) (trata na buta un hende papia). Porfin e kriatura su lenga a los (el a kumins papia). Hinka dede (abuza). Sanki patu. Bariki lodo. Sintura di mamundng (di maribomba). Lombrishi di patia (un lombrishi mal krt i mal kuid ku a krese bira un bola). Wan Saya tabata un mucha hbmber mash ferfelu ku tabata kana tenta i molosti tur hende. Esei a kousa su morto, pasobra den Klip nan a dal e mata ku un baranki pieda riba un dia ku el a bira dema-siadu...”
14

“...Mira un hende ku rabi wowo. Semper mester tira bista riba mucha chikitu. Fula kai porta masha peligroso. Mi hendenan no ta hiba di gustu (no ta simpatis ku...). Perkura pa nunka bo n duna hende gustu. Un kos ta sinti un hende ora esei tin un efekto desagradabel riba dje. Antonio tin odo (pa muzik). Papa a sinti (tende) nos drenta kas. Un persona ku bon smak no ta bisti mal kombinashon di kol. Un hende torto (tortin) tin un wowo so (manera Alberti shon Rika turtuchi). Tur kos ta un purbamentu (palabra di Nanzi). Awe mi n purba salu di Dios (awe mi n kome nada). Djo a purba (trata na) subi e muraya. Nana a purba si e kuminda tin basta salu. Pero nos ta test un outo o motor. Tur su shete sinti ta riba nos (e ta vigil nos). Ripara ku nos tin sinku sinti, pero den e ekspreshon aki nan a konta dos wowo i dos orea, pa nan suma shete! Perfume tin ol artifisial Flor tin fragansia (ol suave i agradabel). Bia i tabaku tin arona E asunto ta ole malu (su konse-kwensha lo ta malu) Eskinlki ta ole! Ol di...”
15

“...un persona, un grupo, un distrito o un parti di un pais; e ta un variashon subordin di un idioma, ku distinshon di vokabulario, idiotismo i pronunsiashon. Mucha chikl sa papia lenga chikl, manera pap pa sapatu. Galein ta e lenga di p; pa mi ta bai kas, bo ta bisa na galein mipi tapa baipa kaspa. Gueni, deriv di e palabra ingles Guinea, ta e idioma ku antes katibunan ku a kaba di yega tabata papia. Hende ku lenga peg no por pronunsi bon. Hende ku lenga sushi ta esun ku ta uza palabra mahos. Un lengalargu ta un persona ku su boka no por para ketu; e ta papia tur loke e tende. Latin i Griego antiguo ta dos lenga morto. Jargon ta e vokabulario tlpiko di un fishi. Slang ta palabra nobo ku generalmente no tin bida largu. Baki i pitu ta slang. Argot (germanla) ta lenga di ladrn. Esnan ku no ta pertenese na e grupo di ladrn no por kompronde nada di nan argot. Un definishon di patu ta: Un dialekto ku gradualmente e klase inferior ta bai pa-piando menos puiu. Pero sa sosode ku deseo romntiko, orguyo...”
16

“...suheto (par tras di e verbo). Turna nota ku den a kaso aki e verbo mester ta intransitivo. Un fillogo ta un lingista, un perona ku ta hasi estudio profundo di idioma. Nos lenga tin un tesoro grandi di modismo (moda propio di papia un idioma). Entonashon di papiamentu ta diferente na Ruba, Korsou i Boneiru. Kada un ta "kanta na su manera. Gramtika ta e arte i siensia ku ta trata inflekshon di un idioma o otro medio pa demonstr relashon entre palabra manera ta uza nan den papiamentu I skibimentu. Palabra nobo ku keda form nos ta yama neologismo. Palabra arkiko ta esnan ku awendia nos no ta uza mas, manera ptobank, stelchi, mesi awa. Boto, barku, bapor Bapor di karga Lancha, kqre kosta Guigui, kayuka Chapaleta, timn Bapor di zeta Kompas, strea di nbrt Balandra (ku un master) Bodega, kamarote Golt (ku dos master) Pagai pa ba kanoa Brik (ku tres master) Ria bela, hisa bela Yola, kanoa, ponchi Lanta o basha anker Boto di bela, di motor Tripulante, kaptan, matros Sa ba kanoa, frek ponchi, rema...”
17

“...ora oradu (na ltimo momentu). Ora el a bisami, ya tabata lat kaba. E mucha no ta dunami ori porta (e no ta dunami un momentu di so-siegu). E sn di briychi a yega na ori mest (nt na momentu di nesesidat). Su seora tabatin un bon ora (bon parto). Diamars tin tres ori malora (diamars ta dia di mal sueltu). Palabra Benacio ta hmber di su palabra (si e priminti algu, e ta hasi). Marka mi palabra! (paga tinu, e kos ei ta sosode manera ma bisa). Angelina tin palabra na ora (asina bo bisa algu, e tin su kontest kla); Ningn hende no ta lanta su palabra foi suela (o foi tera): ningn hende no ta reakshona riba loke e bisa. Ata palabra! (eksaktamente!). E no a bisa ni un pie palabra (nada). E palabra tabata na mi punti lenga (mi tabata seka di papia). Gai Martins ta gai bibu (sabl, gato, djispou). Esei no ta koi kanta gai (o kanta makamba): No ta gran kos. Felipitu ta bon gai (bon tersio, e no ta pichiri). Tende un kos akl, gai (bru, su, tersio). 48...”
18

“...punta, pui Nos ta saka un potlot su punta, pa skibi kun. Suku kushin ta kue punta na momentu ku e ta kumins bira duru, pa por traha dushi o kakia kun. Riba fiesta di risibimentu tin hopi hende sa kana piki punta (kana pasa na kada kas ku tin fiesta pa bebe i kome). Un persona na su punto ta un hende mash eksakto. Seis or en punto (eksaktamente seis or). Por pui un hende ku algu ku tin punta skerpi, i ku palabra tambe. Rshi, rbusak, kaska rok, duna un soy, zundra, rous Rous: krta un hende su kurpa ku palabra, rosponde na un manera antiptlko i brutu. Rshl: kaska rk, rbusak, un Soy dl palabra, duna un soy. Zundra generalmente tin un balor mas rudo, mientras ku kanga saya i lastra ta ainda mas fuerte ku zundra. 51...”
19

“...mester. Bo ta sintibu den bo hehhe si bo ta mash kontentu o di bon humor). Kalanch, gatia, lembe, trasta (hasi trastu) Ku palabra dushi i bon manera sa kalanch un hende pa e hasi algu o turna parti na kualke grupo (gatia na fini manera). Un gatieru ta e burach blo basht ku ta gatia beter (trata na haa beter pomada). Sa uza e palabra gatieru tambe pa esun ku ta trata na drenta un fiesta kaminda e no ta kombid. Un lembelansa (chupad) ta esun ku ta papia bunita ku palabra dushi i suave, pa adul un persona i dje manera ei logra saka algu (un iem-bed). Un persona ku trastu ta un lembelansa, papiando na un manera falsu i eksager den kara dl esun ku e ke dal abou. Makist, hinka palu bou di kandela, hinka den bariki otro Esun ku pone desunin den dos persona a makist nan. Hinka palu boi kandela: Buta un desunin o pleitu entre algn persona bira mas grandi pa medio di su akshon o palabra. Hinka un hende den bariki otro: Pone dos hende pleita o bai na gera ku otro. Koloktivo Un kama di tomati, siboyo, sldu...”
20

“...flakltu). Nan a formami un shete por ocho (buskami kestion). Hinka shete pia bou di tera (ekspreshon di un mama ora su kriatura-nan ta pidi kuminda konstantemente). Ta e mes ocho ri ta un pataka (tili komo tala, ta e mesun kos). Dobla warda pa ocho da (warda bo istorio largu o inkreibel, pa konte na un ocho dia, pasobra ei tin hopi tempu. Sinnimo i antnimo Un sinnimo ta un palabra ku tin mas o menos o kasi e mesun nifi-kashon ku un otro palabra. Pero un antnimo ta net kontrario di un otro palabra. Uzando sinnimo un estilo ta haa fleksibilidat i variashon. No tin nada mas laf i montono ku tende un persona ripiti e mesun palabra konstantemente. Un bon estilo no tin nikamente su distinshon pa medio di sinnimo, ma tambe pa medio di antnimo. Pero semper mester paga bon tinu pa e matls, di un sinnimo ta pas bon den un teksto. Ripar e frase konosl: Kibuka ta humano, pordona dibino. Humano i dibino ta antnimo. Butando nan dos hunto, nan ta produsi un frase sublime. E lista di sinnimo i antnimo ku ta...”