Your search within this document for 'man' OR 'na' OR 'kustia' resulted in 57 matching pages.

You can restrict your results by searching for man AND na AND kustia.
 
1

“...mira e trabou akl komo educacao ban-cario (un ekspreshon ku ma fia di Paulo Freire); si ba sinti sabor di nos idioma, anto sigui buska bo mes tambe. Bo tin tur derecho dl trata e obra akl na un manera krltlko. Ami lo ta gradisidu pesei. Bo sa mes bon ku mi ku nos por yega nos meta pa medio di interkambio di idea i pensamentu, aseptando nos tur dos su inkapasidat, flta i fayo, pero ku e deseo konstante di sia di otro. Unda bo ta kere ma haa sa e ekspreshon un hende na su winda winle? Seka mi muchanan na skol I I ora bo kere ku ba kansa, no perde kurashi ni kabes. Pasobra den e obranan di Antoine Maduro tin ainda un monton di tesoro ta wardabu. P.A.L. Pa mi raspdi wea: Tavio. Aa 1974 Imprenta V.A.D. Copyright St. Augustinus Boekhandel Ortografa: Esun ku komishon di ortografa a propone Gobierno Sen-tral na september di aa 1970....”
2

“...Tienda Pakus, toko, karniseria Supermerkado, frutera Doo di pakus, kliente Bended, kumprad Kosto i balor Pisa den balansa Trazjt, tonbank Kana mira shokes Baratiyo, algu pa apa Llkidashon, kompetensha Artlkulo di segunda mano Lora algu den papel Paket merkansia Paga na kaha Floristera, botika Un bon surtido Aviso i propaganda den korant, na radio i na televlshon Papel di regalo Un artkulo kasi regal Librera, mueblera Has! habana Awendia gradualmente supermerkadonan ta mata tiendanan chikitu. Pero intimidat, ambiente romntiko i e meskla di tantismo ol den kualke tienda chikitu nunka lo por ta iguala ni Imita den e palasionan di komestibel i merkansia. Tur hende ta gusta bider. Fruterianan a hasi bon nogoshi, pasobra nan por a keda abr te lat. Tin pakus ta duna rebaha ora bo kumpra hopi kos. Un floristera ta un nogoshi ku hopi risku. Den botika nan ta bende remed, pero tambe sensia (shete sorto) pa kita fuku di aa bieu i awa dl sueltu. Kosto di un artkulo ta loke ta su preis di faktura; loke...”
3

“...tienda. Djei nan a para bira toko. Algu paresido ta e pakus ku ta un boutique. Paga tinu ku kasi tur pakus tin nomber na spa. Esei no ta nikamente un herensia dje tempu ku idioma spa tabata manda na Korsou, pero awendia pa fasilita esnan di bla spa den nos besindario ku ta bin kumpra merkansia. Tin mash hopi pakus kaminda e artkulo di mas karu ta un sonrisa. NI patu ni rlu (e no ta duna kontest sikiera). Un piskad ta warda su kosnan den sukuchi patras den boto. Notisia (nobo) dl kanoa ta notisia bieu. Pieda muh ta un pieda di laman ku ta drif riba awa. Pasa (salta) bui: sail for di haf. Ora no tin bientu e nabegantenan den barki bela ta fleit bientu pe lanta atrobe. Mester tira garn pa kue pisk. SI laman seka, bergwensa ta pa Dios (ekspreshon pa bisa ku un hende no mester laga su famia na kaya, sino bergwensa ta pa e persona mes). Karpitan na boki frti, gutu ku kleinfeshi na Polchi abou (mas grandi, mas derecho). No hura kaiman prom ku bo salta riu (no grita prom ku bo logra). Mamparla ktu...”
4

“...ta traha riba laman. Laman n tin balki. Barku ankr no ta gana flete. Kada barku wanta su bela. E balandra a senk seka (na altura) di Boki San Pedro. Sigun e barku tabata drentando haf, e matrosnan a ria bela (baha bela). Pasa den skual (mal tempu, difikultat). Ta parse ku lus di e faro na Marichi ta sende paga yen di flohera. E faro slebre Eddystone Lighthouse ta trah riba un baranka den Kanal dl Mancha, seka di Plymouth, i su lusnan ta manda un klaridat te na un dlstansha di djeshete miya. Captain Scott, e eksplorador famoso, a yega polo sur dia 18 di yaniwari di 1912, i ei el a deskubri ku e Norwedji Amundsen a yega prom kun. Hasi primesa i bisti di primesa ya ta bayendo foi moda. Yuda bo kurpa pa Dios yudabu. Carlos ta kana broma den su flus nobo. Un mishirikeira ta gusta redashi. Nos a hasibu na Ulanda (kere ku bo ta na U.) Ki ke hasi? Ta di soporta. Hasi i deshasl. Na su hasi ma rekonose. Echo (akto) di apostelnan. Entremete por ta ku bon intenshon; mete pata, en kambio, semper ta mahos...”
5

“...kontrario di bon beis. Bon amigu no sa laga otro na kaya. Esei ta konsekwensha di bo mal komportashon. Si bo ta aktivo, bo kapasidat lo oumenta muchu mas ku ora bo ta den un posishon ku otro mester bisabu kon aktua. Tin be nos mester frsa bara, pa nos logra. Si bo mes pluwe, bo ta sinti mas satisfak-shon di bo esfuerso. Kanimi pa mi kanibo! (yudami pa mi yudabu). Un yangabashi tin boka grandi i masha formalidat, pero sin moda di muri. Tin mama di kas ku ta bati lingo, di moda ku banda di atardi nan ta morto kans. Bedaru, shon Fanfan, bedaru i ban ku kalma. Ta ki ansha bo tin? Bo parse shon Kochi Kayente. Hende floho manera kaka di mardug. Un muh chismeira ta gusta papia malu di otro hende. Si nan yamabu un buchi ponchi, esei no ta palabra di kario; nan ke men ku bo ta brutu, sushi i sin manera. Si bo sigui ku bo moda brutu, awor ta ay sawaka (lo bo kaba malu). Awor akl ta blo respt mi debebu (despues di kansela un kuenta o paga un debe). Tur kos na midl. Kada loko ku su teima. Un hende ku tin...”
6

“...liber. Ambishon ta un deseo fuerte pa logra honor o kslto. Boluntat ta hopi, ma kaminda ta leu. No hasi nada fors. Tempu ku Wilson tabata presidente di Merka prohibishon a kumlnsa. Tur mucha ta loko (dese) pa vakansi grandi kumins, pa nan bal diberti i gosa poko, pero den e prom siman di vakansi kasi tur ta drumi te lat sin hasi nada. E kriatura a nase ku un gani kos den su frenta. Lo bo keda ku gana (deseo). Un mucha obedesidu no ta lanta may ku su grandinan. Pidi man di un dams, pa nan dunabu un stul (oportunidat di namora na kas). El a bin keha su mest (nesesidat) seka nos. Elisa tin ku puntra kaya pe kana (ku kabes sushi i ku masha delika-desa). Ken? Kenken pie wesu! Kada hende ku kumpra briychi ta karga speransa di gana premio may. Ta den kabes bo tin e kos ei (ta un deseo ku no por logra). Awe mi kabes no ta pa muzik (mi no tin gana di tende muzik). Tanten tin bida, tin speransa. No kenta Manchl su kabes ku un biaha pa Merka (no pone dese ku lokura). Odulio ta manera katibu kastig,...”
7

“...mira un totolika par ketu riba tera. Bo mester tin bon bista pa mira un yuana den baranka. Muchanan sa bisa ku ora un kaku saka su sambchi, e ta koba mama. Pero e sambchi kol orao ta sirbi pa atrae insekto, pe kaku kome. Un hende ku kara di luna (kara di laba ku dos man) tin kara hanchu. Dader skalein tin kuminda kol poko blanku. Ademas tin dader ku kuminda orao i kor. Si un persona a keda wowo so, e ta masha flaku, Hanchu pa bo, smal pami ta le di trektu (midimentu ku dos midl). Un sombr ku mal fasun (forma). Dobla lomba di morkoi pa subi un seru. Un lorada skerpi. Un kaya stret. Lombe (lomba di bal). Pie krps. Pechi palombra. Bariki lodo. Kabes di kipashi. Frenta di tutu. Kachete di wil. Nanishi di tampa. Ple flerchl. Man manera hapa. Nan sa traha marmulada (di guyaba) den diferente forma. Ora dos hende kasa, nan ta bai forma un famia. Esta mal fashi (forma) Mada-lena tin. No bin forma nos ningn kestlon. Inteligensia Konosementu, saber Sano huisio Sabl, bobo, tap Un hende ku sesu 10...”
8

“...sesu, bo koko) Un llo, un loko Sabidura di buki no ta sabidura di bida. Si bo no tin inteligensia bo no por bai kumpre na Ulanda. El a bin pone na mi konosementu (po-nemi na altura) ku e tin intenshon serlo. Kada fishi tin su saber. No bin saka sabl riba mi. Bo ke hunga papel di bobo, pero mi sa ku bo ta leu di animal. Un persona tap ta 1. un persona hopi bobo. 2. un ku no sa kon komporta den kompania dl otro hende. Tee kuidou ku gai bibu. Un mucha bibitu tin alegra den bida. Un hende spiertu ta bon na su tinu. Un Ignorante ta un ku no sa algu; un estpido ta un bobo. Nos tin sinti pa nos pensa i kompronde. Esun ku studia bon tur dia i no na ultimo ora, lo krda tur kos na momentu di eksamen. Dia 26 di juli nos ta rekord deskubrimentu di Korsou. Un loko por puntra loke shen sabl no por kontest. Djis un tiki siansa ta mash peligroso. Slkologia ta e siensia ku ta dedika na estudio di natur, forsa i funshon di espritu humano. Lavoisier, Einstein, Pascal i Leibniz tabata sientlf Iko. Bo sa kon...”
9

“...Kunukeru, hende di kunuku Parke, Alameda Hardln eksperimental na Kas Kr Kaya Grandi di Punda I Otrobanda Awasa di Punda i Otrobanda Otrobandista, hende di Pitermai Pasa rnt Museo, stateis, marshe Palasio di gobernador Ofisina di ministronan Hanchi Punda, Seri Skalo Kaminde kunuku, patruli Krusa kaya, dobla skina Un estatua, un plenchi Un lorada, un kaminda kolebra Pali telefon i di lus Kana riba asera No ta tur hende di kunuku ta kunukeru. Bai pariba o pabou. Lora (dobla) na man drechi. Na skina di kaya tin un tienda chikitu. Na Punda nos ta kana riba asera, na kunuku nos ta kana kanti kaminda. Riba kaya di gobiernu (kaya pbliko). Bo por perd kaminda den mondi. Riba kaminda di Bandabou nos ta topa varios labad. Dos outo a dal na un krus di kaminda. Antes Punda tabata ser den e murayanan di frtl. Den Punda tin hopi pakus, pero mayoria ta di estranhero. Hendenan di kunuku sa ta trempan (tempran) na marshe, pa bende fruta i berdura. Si na kunuku bo puntra pa un lug, nan ta bisabu: Djis parib'ei...”
10

“...Plan Mulina, Awasa, Seri Domi I Den Kob. Den e bario nobo di Brlfa (Brievengat), nan a duna honor na nos msiko i kompositornan. Esun ku ke gobern bon, mester ta prepar i stud i; ademas e mester por mira dilanti. Demagogia di polltiko sinbergwensa ta ruina pa un pais. Kada kuater aa tin elekshon. Reinado di reina Victoria di Ingla-tera tabata largu. Den reino di Dios nos lo por gosa eternamente. Nos Parlamento (Staten) tin bintiun miembro, Eilantrat tin 22. Union ta forsa. Outorisa un persona ta niflka dune e poder nesesario pa hasi algu. Si Manuel tin un bisikleta i e outorisa Carlos pa bai Punda ku e bisikleta, el a duna Carlos e poder pa uze. Meskos ku vruminga i maribomba, hende ta un ser sosial ku ta biba den grupo o komunldat. E mih gobiernu ta esun ku ta sia nos gobern nos mes kurpa. Kada Isla tin su gezaghebber. Den kampaa pa elekshon kada partido polltiko ta purba konvense pueblo na su manera. Ta bira tempu pa nos bai reunion pbliko di partidonan pa nos diberti i pasa un ratu agrada-bel...”
11

“...eksisti mas. Un dramaturgo ta hiba un eskritor e ventaha ku e por sinta den teatro, mira e aktornan presentando su obra, i na mes momentu haa sa kiko pbliko ta opina. Prom ku pellkula kumins, nan sa pasa short (fragmento di otro pellkula). E drama Tula dl Pacheco Domacasse tabata un ksito na Centro Pro Arte. Mara di Malpais, un adaptashon di Ral Romer dje misterio medieval Maryken van Nimwegen a keda presenta den hopi bario di Korsou. Na 1871 teatro Nahr (kaminda awor akl ta Roxy, pero na e parti patras) a keda ¡nougur ku e obra La Gracia de Dios di e outor benesolanu Teatro i sine Komedia, tragedia, drama Artista, aktor Pbliko, ouditorlo Figurante Dekorashon di teatro Dramaturgo, esenario Teln, pantaya di sine Akto, esena Material esniko Adaptashon esniko Pellkula, short Krltika, sensura Palko, preferensha, galera Intermedio, pousa Podio, plataforma Aplouso, bat man Pellkula di kol o pretu ku blanku Kompania dl teatro Krltlko dramtiko (teatral) Obra teatral (obra dramtiko) 14...”
12

“...Manuel Marla Bermudez Avila. Jules de Palm a tradusi i adapta e obra di Shakespeare A midsummernights dream, ku tabata present den teatro Asiento na Korsou, ku e titulo "llushon di anochi. Drama griego a nase for di e solemnldatnan religioso, esta dje sere-monianan relashon ku e kulto di Dionisio. Un drama ta parti den akto; kado akto ta parti den varios esena. Corneille, Racine i Goethe ta tres dramaturgo di literatura oropeo. Den un Musical e Intriga ta bira mas bibu pa medio di variashon dinmiko di muzik, kanto, ballet I show. Un krltlka (resea) ta un opinion, generalmente den korant, tokante un obra. Esakl ta trabou di un krltiko dramtiko (teatral). Komishon dl sensura tin ku mira tur pellkula prom ku presenta nan pa pbliko. Un aplouso ta manera blsamo sublime pa un aktor, aunke ta un kantidat di man bashl ta bati, haslendo ruido. Nan ta proyekta pellkula riba un pantaya. Hunga rl ta un ekspreshon relativamente nobo. Muzik tin un papel importante komo fondo den un pellkula. E grupo...”
13

“...mes kantika ku trupial ta fleit na mondi e ta fleit na kas (mester adapta na sirkunstansha). Si bo bira stropi, muska ta komebu (si bo ta demasiado humilde, nan ta subi bo kabes). Dia totolika yu ta mas kontentu, su mama ta bula bai lague (despues di un legria grandi tristesa ta dal aden). Skibi pie galia (skibi mahos). Tiin un flor ku yama kam i gai. Biba den kouchi di palomba (kas chikitu i pert). Te ainda tin hende ta kere ku muskita di laman (muska grandi) ta trese notisia. Un muh ku ta bula kaya manera dalakochi tin pia largu i flaku. Mainta trempan den tempi awa tin masha wimpiri (lembelembe). Ora un kinikini ta bula pasa, kunukerunan ta grita: Kiu, kiu. Souchi ta un para pasahero. Na Kolombia tin hopi samuro ku ta kome bestia morto. Si un tata bisa ku su yunan ta manera samuro, ke men ku nan ta kome sin sobra nada. Antes den Parke Albertina, banda di Choloma, nan tabata kria abestrus. Komehein no ta bora drenta muebel di mahbk. Barbult ta bula na lampi te ora e klma su ala (esun...”
14

“...palabra na final di dos verso ta rima den nan vokalnan. Na skol nos ta traha komposishon, pero ora un komposi-shon ta na un nivel mas altu e ta un ensayo. Un humorsk ta un kuenta mash krtiku, ku intenshon di diberti e lektor. Tin hende ta konsidera nan bida asina importante ku nan ta skibi nan outobiogra-fia. E kuentanan di Nanzi a origin na Afrika. Nos ta parti nos literatura den dos parti, esta literatura oral (kuentanan di tradishon ku a pasa di boka pa boka), i literatura artistiko. Joseph Sickman Corsen ta e prekursor di nos literatura na papiamentu. Dos palabra ta sinnimo ora nan tin mas o menos e mesun nifika-shon. Palabra nobo ku keda form, ta neologismo, manera bak¡. Si dos palabra tin e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente den su konteksto, nan ta homnimo. Stelchi i "mesa di awa ta dos palabra arkaiko. Pa skibi un novela bo mester di dos gota di fantasia i un tinashi di energa. Movielist ta un palabra nobo pa e novelista ku ta skibi un novela espesialmente pa trahe na pellkula...”
15

“...Willem Kroon, Manuel Fraai i Miguel Suriel ta tres novelista di Korsou ku a skibi na papiamentu. Un yu ku nase ku shete luna ta mash delikadu. Poko prom ku un muh duna lus, e ta kibra awa. Hende bobo ta kere ku un yu parf (nas) na saku ta mira spiritu. Djis despues ku un kriatura nase, ta krta su lombrishi. Partera ta e nomber moderno pa frumu. Nuebe luna largu un mama ta karga barika. Ehersisio despues di parto ta hasi mih efekto ku e paa di faha barika. Nan ta bisa ku un yu na lechi no ta haa ferkout. Si un mama sigui duna su yu lechi di pechu sin menstru, e ta kria yu limpi. Kaminda ma nase ta kaminda mi lombrishi ta der. Lei no konose folester. Lke mester pa dera un hende ta e deklarashon di dokter ku el a muri. Santana tin muraya, pero esnan paden no por sali i esnan paf no ke drenta. Beth Haim ta e santana di hudiu tras di Isla. Santana di protestant ta kerkf i misa di protestant ta kerki. Dochi a yega te na boki buraku, bolbe biba. Si bo tin moda, bo ta laga lanta un kfeldu di n, dos...”
16

“...laga morto na santana, bin yora na kas (hasi kada kos na su tempu i lug apropia). Ken a muri? (Ta kiko a sosod?) Bo sa, bo ta biba largu. Awor ei nos ta menta bo nbmber i atabu a blo riba nos. Morto di muzik (entiero di un militar). Ma muh, laga morto su nanishi kai prom bo kumins ku bo lokura. E tata a muri, laga su yunan bon par. Dia di San Nikolas muchanan ta haa huguete. Na Portoriku nan ta haa regalo riba fiesta di Tres Rei. Si no tin basta bientu, mester yp un fli. Un fli di markoni ta subi sin rabu. Den wega di trm sa saka mia. Un fli por tira mulina o tapatapa. Un fli ta hasi matamora sigun bo snuk e lia i lague marka dos o bandi otro. Den wega di ninichi tin meta i rndu. Bogn (bagn) ta un ninichi grandi di heru. Mucha muh sa hila, hunga pele o bula kabuya. Pa hopi hende wega dl domin ta un pasatempu ku nan ta diberti kune ora largu. Duna un hende pieda, bai dam ta nifik: duna un hende un luf, pa despues bo gane. Wega di dou generalmente ta wegui plaka ku sa kaba na brin-gamentu...”
17

“...esnan ku ta skucha rei e kontsta. Den deporte esnan ku ta mira sa pusta ken ta gana. Na Neurenberg (Alemania) tin mas ku doshen fbrika di huguete. Atletismo ta buta un hende keda sal. Kampeonato di tenis na Wimbledon ta un evento internashonal ku ta atrae kompetidor foi tur parti mundu. Saka fini. Hinka gol. Kp bala. Fli ta tira mulina. Hunga rndu (ku ninichi). Wega sushi! Friu! Kayente! (gritu di mucha ora esun ku ta buska algu skondl ta seka o leu). Traha buskuchi: traha knpi den paa di esun ku ta landa na laman. Ora e sali e tin ku ls e knpinan ku djente (kome buskuchi), mientras e otro muchanan ta para hari. Eskloi! Eskiniki ta ole! (Tur dos ta gritu di mucha ora ta hunga kore skonde. Kurpa, kabes, kurason Plenchi di kabes Frenta di tutu Nanishi par Pali garganta Bandi kara Wea di funchi Tabla di pechu Kabes abr Kurason moli o di pieda (duru) Ser di kurpa Stoma sushi Buskuchi dl pia Dal un kanti man Pie krps, pie flerchi Kome barika yen, barike seru Korokoro, kampana Mester kumpra korokoro...”
18

“...nos mskulonan ku ta peg na nan. Un hende por ta defektuoso o mankaron. Ki diferensha tin entre fula puls i fula pols? Plancha i djente falsu. Na 1885 arkelogonan a deskubri karpachi dl un hende ku tabata pertenese na sivilisashon etrusko (mas o menos 500 aa prom ku Kristu) ku un set di djente di bestia bon peg den su kachete. Responsabilidat a keda riba bo lomba. E mucha muh ta kana kibra hep. Hopi hende sa planta mata den kustfa di nan kas. Mi amigu ta bibatrai lombi Dios (masha leu, den chokamata, den kul di mundu). Ba pika mi karni ku bo palabra di abuzu. Bon kabes: por sia bon Bon kurason: bon hende Mal kabes: tin mal sueltu Kurason di pieda: sin heful Kabes duru: no por sia bon Kurason chikl: masha sensibel Kabes bon: bon na tinu Kurason moli: bon di mas Kabes di pali maishi (vra-vra) Kurason duru: sin sintimentu Bo tin pechu! (kurashi) Perta pia (lanta pia), manka pia (kumins kana mas pokopoko. Calisto sa gusta hinka dede (abuza). Mester dal Djan su kokoti man ku mukel, pe slk algu...”
19

“...ficho, kargando karbonstein na ma-kutu, pa bai basha den bapor. Pa kada biaha ku nan hasi, nan tabata haa un ficho, pa bai kobra kune despues. Bichi di kandela ta produsi un lus dbil sigun e move su alanan. Un ladronchi ta un lus elktriko ku un waya largu pa bo kana bai leu kune. Un kustumber di prom ay tabata gloriamenti kurpa asina sende lampi di korozin anochi. Un kara di luna ta un kara di laba ku dos man. Ma dal mi kabes duru te mira strea. Ma rabia te mi wowo a bira skur. Un persona ku wowo kla no ta bou di influensha di bibida sterki. Si bo no paga lus na tempu, nan ta korte (deskomunik e koriente). Den e kas tabatin un lus manera di bilorio. Si un fius bula, mester pone un otro na su lug, pasobra drechamentu di fius kim ku papel di plata di sigaria ta mash peligroso. Lus di kumbu no ta ningn spiritu pero simplemente un klaridat dbil di fosfor. Amor i odio Priml, brasa, sunchi Kari, namora, frei Amistat, enemistat Venga,vengansa Kario, envidia Turna un hende na malu 22...”
20

“...Amigu, enemigu Kalanch, gatia, lembe Lembelansa (chupad) Stima ku lokura Ofende, ofensa Tenta, tuzji Gusta, hasi yalus Pashon di un amante Biba na grasia ku hende Prhimo, adversario E tin rabia riba mi Malagradisidu Primu ku primu ta primi otro mas duru (bis na un manera chistoso ora dos primu namora o kasa). Sunchi di konfenchi (den wega di pan i ku pida hilu). Si nos risibi un persona ku hopi kario, nos ta risibi ku brasa abri. Kerementu den webi gai a buta ku ora un hende regala otro algu di metal, mester tira e obheto ei na suela, anto ta bisa: Pa no kibra amistat. Felipi ku Toni ta enemigu mortal. E burach stima porti shap. Un palabra di ofensa ta hasi mas due ku un boft. Nan a tuzji e pober hmber, te bute bira shangrin. Ku tur sorto di palabra dushi i promesa e polltiko a kalanch e hendenan pa vota pe. Un gatiero ta biba riba kustia di otro hende. Esun ku sinta envidi otro hardi bai, no ta sobra tempu pa traha positivemente pa su propio progreso. Mih rabia ku duele. Ta rabia (envidia)...”