1 |
 |
“...loke e bal sa depende di e bended o e kumprad.
Si un bended (empleado) den pakus puntrabu: Nada mas? outo-mtikamente e ta pusha e kontsta No den bo boka. Kumpramentu di bleki dobl o frus den tienda ta mash peligroso. Muebel di mahbk ta duradero. Tin komersiante ku kapasidat di bendebu porkeria lor den papel di selofan, tur esei ku un sonrisa simptiko riba nan kara. Di un hende asina ei nos por bisa ku e ta honrado i sinsero manera un bended di outo di segunda mano.
Nogoshi ta nogoshi! Barata ta sali karu. Preis di galia flaku o preis di famia, baratiyo i likidashon ta ekspreshon ku ta sirbi di "bakoba pa makaku.
Den un karniseria por kumpra lomito, muchacho, karni mul, bistek, higra, mondongo o un hapa di kabritu. Papel, ptlot, pen, envelp i buki tin di bende den librera. Un artlkulo por ta karu o kostoso (di hopi balor). Esun ku fia un artkulo i bende bou di preis, djis pa haa plaka, ta hasi habana.
Anochi hopi hende sa kana keiru i mira shokes. Kompetensha di pa-kusnan ta na ventaha di...”
|
|
2 |
 |
“...marka e artlkulonan ku sali menos bon: second, third, irregular. Esa-kinan e komersiante por bende mas barata. Un istorlador ulandes a yama Kaya Grandi di Otrobanda De Poolse corridor.
Prom ay tur tienda tabata simplemente tienda. Djei nan a para bira toko. Algu paresido ta e pakus ku ta un boutique. Paga tinu ku kasi tur pakus tin nomber na spa. Esei no ta nikamente un herensia dje tempu ku idioma spa tabata manda na Korsou, pero awendia pa fasilita esnan di bla spa den nos besindario ku ta bin kumpra merkansia. Tin mash hopi pakus kaminda e artkulo di mas karu ta un sonrisa.
NI patu ni rlu (e no ta duna kontest sikiera). Un piskad ta warda su kosnan den sukuchi patras den boto. Notisia (nobo) dl kanoa ta notisia bieu. Pieda muh ta un pieda di laman ku ta drif riba awa. Pasa (salta) bui: sail for di haf. Ora no tin bientu e nabegantenan den barki bela ta fleit bientu pe lanta atrobe. Mester tira garn pa kue pisk.
SI laman seka, bergwensa ta pa Dios (ekspreshon pa bisa ku un hende no mester...”
|
|
3 |
 |
“...sushi i ku masha delika-desa). Ken? Kenken pie wesu! Kada hende ku kumpra briychi ta karga speransa di gana premio may. Ta den kabes bo tin e kos ei (ta un deseo ku no por logra). Awe mi kabes no ta pa muzik (mi no tin gana di tende muzik).
Tanten tin bida, tin speransa. No kenta Manchl su kabes ku un biaha pa Merka (no pone dese ku lokura). Odulio ta manera katibu kastig, shon rog (e mester traha sin sosiegu). No tin mas siegu ku esun ku n ke mira. Kurason kayente ta mata kaikai (sbpi pur ta sali slu). Es ku Dios ke: kontest riba Duelmi muchu bo pirde. Si un dams ta sinta aa largu den bentana, anhelando su prlnsipe azul yega, mester bise ku e barku di su prlnsipe no por nabega drenta te den su kaya i basha anker dilanti di su bentana.
Un hmber ankr, un muh gordo Kambia kol (di rbia o spantu)
Forma i kol
Lila, ps, hel, berde Kor kim, blou kla Marn, shinishi (gris)
Kol di salmou o di karni Sku blanku i sku larg Rond, firkant (kwadr) Hanchu, smal, diki, deleg Forma i tamao di un webu
Largura...”
|
|
4 |
 |
“...Einstein, Pascal i Leibniz tabata sientlf Iko.
Bo sa kon e asuntu ak ta kome-bebe? (bo konose su detayenan?) Bo kabes no ta pa pieu so kome (uza bo sesu). Ora un hende bira loko o tolondr, e ta perd sinti. No prde kabes, keda kalmu den difikultat i problema. Mani su kabes no ta bon (pareu). Sinti tayuda brasa (den tur loke nos ta hasi nos sinti ta yuda nos),
Felipi a kumpli 98 aa, pero e ta bon na tinu i e tin bon memoria. A dal na mi sinti (di ripente ma korda). Ainda Pedrltu su djenti wowo no a sali (ainda e ta muchu hoben pa huzga). Eufemlstikamente nos ta yama un hende kfens o pas un lilos, lolas o plntl.
Nos ta skezidu ora nos ta lubida mash. Si bo dal bo kabes, bo ta keda zonz. Si bo tin hopi problema na bo kabes. bo por tolondr o brua. I ora bo lanta fol soo, bo ta keda zur o zurl soo. Karn ta kana kabes abou, ma e sa kuantor tin (un bobo tambe sa algu). Pober Tuyu no ta mash kas (no tin muchu sesu).
Lora bieu no sa sia papia. Sinti di hende ta kashi dl pik. Leonsitu no sa ni un ptaka...”
|
|
5 |
 |
“...den Hyde Park, esta pa hari nan barika yen (to have a good laugh!). Den un pais chikitu un persona ta konta; den un lug grandi e ta un number. Te ainda kasamentu sivil mester turna lug prom ku kasamentu na misa.
Mayora tin rason nikamente ora realmente mayora tin rason. Vota-mentu ta sekretu. Na 1863 sklabitut a keda aboil (klkdi libertat a bati). Korsou ta konsidera komo un parti autnomo di reino ulandes, pero un yu di tera no ta sinti su mes makamba. Den nos pais nos ta yu di Korsow; asina nos sali, nos pasaporte ta marka nos komo ulandes.
Estado
Un polltiko, un votad (elektor) Gobiernu, gobern Un rei ta gobern, reina o dirig Durante reinado di un re Reino di Dios
Siviisashon, mundu sivllis Parlamento (Staten)
Eilantrat, karta Kredensial Ministro presidente
Korona, koronashon Presidente, diktador Sosiedat, komunidat Estado sivil (soltero, kas, bludo, divorsi)
Outoridat ta poder legal Siudadano, sivil (no militar) Partido polltiko
Miembro i presidente di Staten
13...”
|
|
6 |
 |
“...yunan ta manera samuro, ke men ku nan ta kome sin sobra nada. Antes den Parke Albertina, banda di Choloma, nan tabata kria abestrus.
Komehein no ta bora drenta muebel di mahbk. Barbult ta bula na lampi te ora e klma su ala (esun ku prufi tras di peliger lo haa su desgrasia). Maribomba sanka pretu ta traha kas di lodo. Awe Keta ta manera skarpion dek (ku mal genio). E ta delikadu mane Reini; ni muska n por pasa bandi dje. Kakalaka matros ta plat i hanchu. Den tempu di awaseru hopi llsinbein ta sali.
Poko aa pas Korsou tabata pimp di marsiano (kakalaka chikitu ku a bini di af). Pai pruga ta un tela ku tin pipita chikitu (pikpik) kol skur riba dje. Izakitu a kore hunga bala riba kaya; ora su tata yega kas mi n ke tun pruga den su karson. Laga di ta sinta piki pieu. Den kunuku i den mondi sa tin vruminga grandi ku yama badjaga.
Ora pwis mira su pianan, e tin ku baha su ala. Un ekspreshon di ofensa ta: Mi n sa ki patu a brui e (mi no konose su sail). E pober kriaturanan a keda manera para sin...”
|
|
7 |
 |
“...kriatura nase, ta krta su lombrishi. Partera ta e nomber moderno pa frumu. Nuebe luna largu un mama ta karga barika. Ehersisio despues di parto ta hasi mih efekto ku e paa di faha barika. Nan ta bisa ku un yu na lechi no ta haa ferkout. Si un mama sigui duna su yu lechi di pechu sin menstru, e ta kria yu limpi.
Kaminda ma nase ta kaminda mi lombrishi ta der. Lei no konose folester. Lke mester pa dera un hende ta e deklarashon di dokter ku el a muri. Santana tin muraya, pero esnan paden no por sali i esnan paf no ke drenta. Beth Haim ta e santana di hudiu tras di Isla. Santana di protestant ta kerkf i misa di protestant ta kerki.
Dochi a yega te na boki buraku, bolbe biba. Si bo tin moda, bo ta laga lanta un kfeldu di n, dos o kuater boka. Yu di mas chiki ta mata mama. Mester p un yu ora e nase. Papel di bieu ta un ekstrakto foi registro di nasementu. E ekspreshon Shete serbt, un tafia ta uza pa e muh ku a haa yu ku diferente hmber. Manera su mama a pari (blo sunu). Si bo n tin mama, lo...”
|
|
8 |
 |
“...kontsta. Den deporte esnan ku ta mira sa pusta ken ta gana.
Na Neurenberg (Alemania) tin mas ku doshen fbrika di huguete. Atletismo ta buta un hende keda sal. Kampeonato di tenis na Wimbledon ta un evento internashonal ku ta atrae kompetidor foi tur parti mundu.
Saka fini. Hinka gol. Kp bala. Fli ta tira mulina. Hunga rndu (ku ninichi). Wega sushi! Friu! Kayente! (gritu di mucha ora esun ku ta buska algu skondl ta seka o leu). Traha buskuchi: traha knpi den paa di esun ku ta landa na laman. Ora e sali e tin ku ls e knpinan ku djente (kome buskuchi), mientras e otro muchanan ta para hari. Eskloi! Eskiniki ta ole! (Tur dos ta gritu di mucha ora ta hunga kore skonde.
Kurpa, kabes, kurason
Plenchi di kabes Frenta di tutu Nanishi par Pali garganta Bandi kara Wea di funchi Tabla di pechu Kabes abr
Kurason moli o di pieda (duru)
Ser di kurpa
Stoma sushi
Buskuchi dl pia
Dal un kanti man
Pie krps, pie flerchi
Kome barika yen, barike seru
Korokoro, kampana
Mester kumpra korokoro pa bebe awa (bo mester...”
|
|
9 |
 |
“...bakoba. Lombi stul. Garganti boter. Pie barba. Kabes di sam. Djenti kach. Orea di knchi. Nanishi di fli. Barba di yonkuman. Sanki boto. Lombrishi di patia.
Lus i sombra
Sali na kla, keda skondl Skur, suk, skuridat
Kiara un lia o un asuntu Skur manera den bariki baka
Pone klaridat den un kaso Un futuro skur
Didia kla Lus i splendor di solo
Klaridat suave di luna Klaridat delikadu di streanan
Den sombra, den skuridat Sukuritu (skuritu), nochisitu
Den fresku paribi kas Kas di lus (sentral di elektrisidat)
Ora lus a paga, nan a sinta lombra wowo den suk. Un delait ta duna un klaridat fuerte. E kandela na mecha di un lampi di korozin ta balia den e baln. Bispi nobo i aa nobo sa tin hopi fuego artifisial. Welek a krta, ilumina kunuku skur djis un momentu.
Bou di un palu tin sombra. Nada no ta keda skondl, tur kos ta bin sali na kla. Den un asuntu bru mester pone klaridat. Ladronnan tabatin
21...”
|
|
10 |
 |
“...(mash miedu). Ta parse ku luna yen ta buta enamoradonan merma. Solo ku sali trempan ta drenta trempan (esun ku abuza di su hubentut lo bira bieu prom ku su tempu). Porfin Toni su strea tariba (kos ta bai bon pe o e tin sueltu). Ora sola baha, pero djis un krenchi klaridat keda, ta sukuritu (skuritu).
Hala un lusafe pa sende un bela. Bientu no ta paga un lanternu. Pega un kas na kandela. No tin huma sin kandela. Un vlandam di kandela ta un kandela grandi. Un bela peg den un kndila. Su lampi ta yen (e ta ka). Si bo waya un kandela di karbon den konf, hopi spat di kandela ta salta foi dje.
Ora klaridat kumins mengua, ora sombranan ta drumi tur nan largui kurpa, ora prom strea lombra na shelu, e kriaturanan di den dia ta dispars, i esunnan di anochi ta kumins sali. Ratn di anochi, pala-brua, ratn i djaka ta aparese. Nos ta kere ku ratn di anochi ta gusta skuridat, pero bon mir nan no ta bestia di anochi. Nan ora di sali generalmente ta ora bira sukuritu, i hopi di nan ta bolbe bai drumi mei...”
|
|
11 |
 |
“...loke ta nifik: bo saya ta pasa. Nan sa turna un bao di pia, ku awa kayente, pa baha kentura.
Freud ta bisa den su buki tokante soo (Interpretashon di soo), ku e deseonan no kumpli i suprim den un hende su inkonsiente ta haa siertu satisfakshon den un soo. Tera ta awa di galia i serbt di kach. Muha un hende papa: Gae. Den un kas moderno generalmente tin un bidet banda dje pchi W.C. Hende bieu ta gusta nan wea di respet bou di kama. No laga solo salibu na kama, sino nan ta kapas di bisa ku solo a sali Djan na Montaa.
Korant i revista
Diario, semanario, mensual Notisia lokal i di af
Un revista ilustr Pone aviso, hasi propaganda
30...”
|
|
12 |
 |
“...Durante siglo djesnuebe revolushon industrial a hasi e kontraste entre riku i pober mas fuerte tur kaminda. Sal i konsenshi trankil bal muchu mas ku rikesa. Generalmente vokabulario di un persona ta depen-d di su rango sosial. Bo mih ttulo ta bo bon reputashon.
Hende di bon sal (di bon famia). Un ekspreshon di despresio ta: Mi no sa ki patu a brui e (mi no sa su sal). Drenta abou, sali na may (kumins komo muchi mand i bira hefe despues). No ta importa kiko bo tata, bo mama o bo avochinan ta; loke ta konta ta loke abo a krea i presta den bida. Ta hende-hende Dois sa kombid na su kas (hende di kategoria so). Grandi ta keda grandi.
Awendia ta kos ta hende (mundu ta dunabu balor sigun bo propiedat). Nos no ta haria dje mesun saku ta meskos ku Tur sinku dede no ta pareu (tur hende no ta meskos). No ta tur hende bon ta bon hende! Esun ku subi altu, lo kal hundu. Na tera di galia kakalaka no tin bos.
Loke ta den kabes di rei no ta den kabes di sbld (un doo o hefe ta pensa diferente foi un kri)...”
|
|
13 |
 |
“...un abogado tin ku konsulta e desishon di Tribunal Supremo tokante un detaye di le.
Un hues ta keda nombr pa henter su bida, sin tin mester di duna kuenta na ningn hende. Si bo haa ku un persona a ofendebu, bo por demande. Tin delitu ku por ta trat nikamente despues di un akusashon. Tin derecho sivil i derecho kriminal (penal).
Polis ta mantene brdu. Si un ladrn hrta den anochi, bulando kur o drentando un terenu priv, su kastigu lo ta oument. SI den un proseso no tin prueba legal, esun akus ta sali liber pa falta di prueba. Na huisio final ningn hende no por kore buska abogado. Nan ta pretende ku krimen perfekto no ta eksisti; sinembargo aki na Korsou a sosode krimen ku nunka nan por a solushon.
Ekspreshon ku parti di nos kurpa
Wanta un kabei (un tiki). Un mucha kabes duru no por sia bon. Esun ku tin bon kabes, ta sia ku fasilidat. Bo kabes no ta bon (pareu). Despues ku Dochi a haa tantu sla den bida, e no por tanta kabes mas (e no tin plaka o forsa mas). Loke bo ta papia ta algu sin pia...”
|
|
14 |
 |
“...(ku hopi esfuerso). Un pos ku tin dies brasa di awa (un brasa ta e midl ora bo tin dos brasa abr, i di punti dede di un man te na e punti dede dje otro man). Turna o risibi un persona ku brasa abr.
Turna algu na pechu. Nos por drumi pechariba o bokabou. Kana ku pechi palombra (kana broma, ku formalidat). Tabla di pechu. Ba buska? Atabu a hae den bo boki stoma. Yu di mi mondongo. E mucha muh ta kana kibra hep (mas o menos yanga pero menos elegante i fleksibel).
Saka un hende su pia foi lodo (yude sali for di difikultat). Luchando den pia di balentenan! Pone un hende riba pia (yude ku plaka pa e bai dilanti i logra). Splika algu na pie lter(na plaka chik, ku tur detaye). Un persona ku un pia den buraku (seka di muri).
38...”
|
|
15 |
 |
“...Mi no tin sanger di kakalaka (mi tin sintimentu). Un persona ku sanger na wowo (un hende ku por komete un krimen ora e rabia o kunsumi). Kurason kayente ta mata kaikai (sopi pur ta sali salu). El a spanta; su kurason a dal te den su boka. Un hende ku higra (ku hopi brio).
Djos a pasa su kas dos man di frf (el a frf e dos be). Den un dje mannan akl bo ta dal bo dede (den un di e biahanan akl bo ta kibuka o frakasa). Laga un kos bai pa man (neglish). Mi konose e lug ei manera mi planti man (masha bon).
Nan a kore te keda lenga af (morto kans). Mi tabatin e palabra na mi punti lenga. Buska un hende su lenga (su boka) (trata na buta un hende papia). Porfin e kriatura su lenga a los (el a kumins papia).
Hinka dede (abuza). Sanki patu. Bariki lodo. Sintura di mamundng (di maribomba). Lombrishi di patia (un lombrishi mal krt i mal kuid ku a krese bira un bola).
Wan Saya tabata un mucha hbmber mash ferfelu ku tabata kana tenta i molosti tur hende. Esei a kousa su morto, pasobra den Klip nan a dal...”
|
|
16 |
 |
“...mester okupa ku su mes asuntu). Nanzi ta bati su kas ku pali funchi trai porta (awaseru ta kai ku solo). Un mucha mas sabi ku Nanzi (masha spiertu). Nanzi di: Tur kos ta un purbamentu (si bo no purba, bo no por logra). No binimi ku kuenti Nanzi (eksagerashon o mintira).
Solo a sali Djan na Montaa (lanta lat, perde ariba, perde San Guan). Bo parse Shon Kochi kayente (bo no tin pasenshi, bo ke pa tur kos bini kla mesora). Bisti manera Luangu (na hopi tfol ku no ta kom-blna). Foi dia Viats a bira hudiu, hopi hende a sia bisti (ekspreshon di envidia tokante hende ku tabata pober i awor ta den bon).
E mucha parse un Henri-n-ke-bai-profos (e ta salta i bula mash). Manolo a keda meskos ku Duzjeni (e tin kantidat dl kos bistf). Beth Haim ta spok (mi stoma ta grua) (Beth Haim ta nomber dje santana di hudiu tras di Isla). Si bo forsa bus, bus ta papia latin (bus ta deriva di negros bocales). Korsou ta mal mama, pero bon madrasa (estranheronan ta haa mih trato ku yu di tera). Tee kuidou! Tur hende...”
|
|
17 |
 |
“...solitario, den chokamata).
Bira lomba pa mundu (no preokupa mas ku kos di mundu).
Bira lomba pa un hende (no yude o sostene mas).
Lomba dl bal ta meskos ku lomba di morkoi o lombe.
Awor ku nos ta kla ku e trabou akl, nos por bisa ku e ta trai lomba.
Muchu, hopi, mash
No tin muchu ora ku el a sali bai (hopi).
Mi ta mash kans (den e frase aki mash ta un adverbio).
Dois tn hopi kabritu (aki hopi ta un adhetivo).
Fanchua tin mash hopi kas (mash ta adverbio, hopi ta adhetivo).
Ma ta muchu no! (ta di mas!)
Mi tin muchu kol hasi (demasiado).
Tin yen di hende ta kere den webi gai (aki yen ta nifik hopi).
Ora
Orasina aki (na e momentu akl) lo e ta na kas kaba.
Esta malora! (esta balna).
Mi ta bini mesora (inmediatamente).
Un ora pa otro (un momentu pa otro) nan por kana yega.
Malora ta na kurpi palu (desgrasla no sa ta leu).
Basta ora mi ta sinta warda (basta ratu).
Mani sa gusta yega na ora oradu (na ltimo momentu).
Ora el a bisami, ya tabata lat kaba.
E mucha no ta dunami ori porta (e no ta dunami...”
|
|
18 |
 |
“...Ata nan ta mama bo gai (tumabo hasi sokete).
Si bo a uza bo sintf, anto ta otro gai lo a kanta (anto e resultado lo
tabata diferente).
Manuel ta gai di mardug (e ta lanta mash trempan).
Pa bo tira un skopt, bo mester hala su gai.
Dia
Ladrn a hrta didia kla.
Kiko dia ta bisa? (ki notisia tin?)
Riba un bon dia lo sali na kla ku bo tabatin rason (riba un dia den
futuro).
Mani por kana yega un dia pa otro (por spere tur dia).
Warda numa, mi dia tei (mi dia di bon o di bengansa tambe lo yega).
Dia ta bai kai (ta birando lat).
Rabia, djigel, bedm, hostin
Ta rabia bo tin, pasobra bo n por mira ku mi ta den bon.
Mih rabia ku duele (mih bo tin rabia riba mi ku bo tin duele di mi).
Reis manera djindja (rabia i kunsumi te kasi rementa).
Bira djigel (rabia, bira bedm, hostin).
Bo sanger ta herebe ora bo kunsumi.
Un hende ku sanger na wowo ta esun ku ta kapas di hasi ki ku ta ora e rabia.
Kalitu por a bebe su sanger pa awa (e por rementa di rabia).
Ora bo ta balente rabi, por bisa ku ba bira hodidu...”
|
|
19 |
 |
“...Bienti awa ta esun ku bo ta sinti supla djis prom ku awaseru kumin-sa kai.
Saka bientu (lanta rabu, saka puya).
Si ta hasi kalor, nos ta sali keiru pa kwe poko bientu (airu).
Aire (airu) ta e substansia gaseoso (un meskla di okslgeno i nitrgeno) ku tin rond di mundu.
Un persona ku mal airu (aire) ta esun ku no sa kon e mester kompor-ta, un hende ku mal moda o mal manera di trata.
Den un kamber horn no tin airu fresku.
Tin un warawara ta bula te den larla ay.
Hende, bestia I mata ta hala rosea.
Mi ke haa un rosea (un luf pa sosega poko).
Par mainta trempan banda di laman bo por gosa un brisa fresku.
Den mas brisa mas gbdem (den difikuitat i problema bo ta lucha ku mas forsa i energia).
Flaku, deleg, seku, leguede, tabli strika, tizg, lesma
Un persona deleg generalmente ta bon form, pero no flaku.
Flaku sinembargo ta duna impreshon di wesu ku a kumins sali.
Nos por bisa ku un hende ku a tee dieta a bira deleg, pero un ku tabata hopi malu a bira flaku.
Seku ta muchu mas fuerte ku flaku; e ta...”
|
|
20 |
 |
“...manera bibu di salba su situashon.
Buriku bieu sa tin su mal maa. Buriku bieu n sa laga su maa (un hende por bira bieu, pero sin lubida su mal ehempel).
Si bo no tin saber (konosementu) di e fishi di karpint, no purba traha un kas dl tabla.
Leba, fuku, mapro
Un leba ta un persona ferfelu o pomperu ku ta stroba un kaso ku su presensia. No hisa leba pone riba bo lomba (no mete, forma amistat o kasa ku un hende ku lo okashonabu tristesa i problema).
SI un number tin fuku (si e ta fukf), nunka e n ta sali. Laga di ta fukla hende! (laga di ta mara hende).
Mapro ta meskos ku leba; ke men un hende ku ta buta un akshon frakasa pa motlbu di su presensia. Tambe nan sa uza mapro pa indika ku un arttkulo no ta sirbi, ku e ta porkeria.
Pelchi, pulchi, pildora
Hopi remedi ta trah na forma di pildora, na diferente tamao i kol. Un pulchi ta un remed na puiru, lor na un manera espesial den un envelp chikl.
Bo tin ku guli (traga) bo pelphi (bo mester pasa den e situashon des-agradabel, bo mester asepta e si...”
|
|