1 |
 |
“...Un dia, den un reunjon na e kas grandi di Brievengat, un damsita a pretend ku e no por skirbi loke e ta dese, komo su istorjanan ta asina ntimo i personal, ku otro hende ta kapas di rekonosele mes-ora.
Un eskritor kurasolenjo, kende tabata sint den e mes reunjon, a bira kontes-tele: Shon bunita. Si bo no ke kere, bo ta laga. Pero den e mundu aki tin pa barata dos mijon muhe meskos ku bo.
Ma konta e pida istorja aki komo un ilustrashon pa esnan ku por komet e eror humano di kere ku ta nan ma des-krib den kwalke di e kwentanan den Rasp.
p.a.l.
Imprenta di Skrpn (1962)...”
|
|
2 |
 |
“...RGURANAN RIBA Ml KAMINDA.
I
Ku su pchi kol di tigr, su kabitu di sig den boka i su barika rondoritu,, e ta kanina pur-pur manera snepi, na tur porta di pakus, kontando su amigunan chiste bjew, pa e bende su brijchinan ku mas fasilidat. Sempr e mes ta grita hari, sakando poko djente putr, manera un par di krus tumb den un santana. E no tin kas ni ju. Su niko preokupashon ta un kach muhe sushi, ku ta kamna zoja un rabu deleg su tras, unda ku e baj.
II
Na su pal'i garganta tin un kantidat di mrka di sunchi, ku den pashon pasahero, den tempu di su hubentut, a laga mes tantu herida den su kurason sokete. Na skina sint e ta bende pinda den un baki su dilanti. I ku un karisja di hopi anja di prktika den un stm, e ta puntra tur hombr ku pasa: Mi amor, mi dushi, bo n ke pinda?. Varjos bjehitu, ku pasa su dilanti, ta hasi esfwrso pa fingi ku nan no konose.
III
Un jrki sek riba dos pia flaku largu, ku dos man dele-garitu, ku ta bari konstantemente su dilanti, sigun e ta trose den kaminda. Skond tras...”
|
|
3 |
 |
“...6
ranka su kamisa den saku di karson. Su mea tutifruti, su 'pai-ta-na-sonjo" i su karson estilo kajon ta sobra prueba di su edat i su mentalidat.
IV
Ku sinku karkas, dos rabu di kabj riba orea, tur sorto di kol den su kara, e ta kros ku dol di tur su lekdornan, riba hilchi haltu di metal. Meskos ku un parasol riba dos pnchi di palu e ta bula kaja. Ta ken di ku e no ta bunita, ku su zja fors i su boka na papijot? I ta ken por rj kiko tin den su kartera grandi di kabana ku kabuja, dorn ku flor i fruta artifisjal? Mi ke ku ni bjentu di horkan por bruha su kabj.
V
Manera galinja gueni e ta kamna borot, ku su kara prt, komo si fwera ta algu duru ta molostie. Dunando sjrtu impreshon di shishi, ku su ajru i moveshon di man, e ta janga i tira pia sigun e ta kamna baj-bini, pe splikabo algu. Lo e tin su pakiko di ta bisti un kadena di oro ku e medajon grandi di santu. I su pitipjesa di boka, ora e ta hari manera hende ku hopi plaka, pa bo mira su dos djentenan di oro tambe lo tin su motibu.
VI
Komo...”
|
|
4 |
 |
“...ja na muraja. I mj-mj di tur potoshi, Shosho, ku su brel riba su punti nanishi, ta sinta kanta riba su banki, drechando un sapatu, ku su klabunan, hilu i lapiston.
Su kowchi di tabaku ta forma un postema den su bandi
kara.
Ora bo pasa dilanti di su porta, ol di kweru kurt ta dal bo.
VIII
Su dedenan a kria forma di tengla, despwes di tantu tu-mamentu di sn serka tur e burachnan, ku ta bin kap nan betrls den su shap. Maske e komo shapero ta gosa di debili-dat di su klientenan, e tambe a hanja e mes ekspreshon di nan, ku e knpinan kor den su kara i e tristesa chocho den su bista, pa via di alkohol. Su flanl di pida manga ta hole rom....”
|
|
5 |
 |
“...sikjera poko revista bjew pa mi sinta lesa, ma trata na analis karakter di mi kompanjeru-nan for di e estado di nan sapatu.
Kada be un par di sapatu tabata drenta tras di e porta blan-ku. I despwes ku e ultimo a dispars, ma tende e enfermera puntra: Ta shon tin number 14? Ma kontest s i kamna drenta serka un dktr hobensitu, pero ku ekspreshon masha friw den su kara di burdugu. A parsemi ku e por a pasa un kuch den mi stoma manera hende por krta un snechi di pan.
Ta ki te kos?, el a puntrami ku e mes indiferensha ku un donjo di shap ta informa deseo di un burach su dilanti. Mi mester a turna un kurashi prome mi saka palabra. I ora ma bisele: Kansr den garganta, ma ripar kon un pre-...”
|
|
6 |
 |
“...den mi koro-kro i pone un kara masha importante. Pero ami ta kere, ku den su mes e tabatin gana di grita hari. Pasobra mi mes a imaginami ki ridkulo mi mester a keda ku mi koi kome hanchu habr, sin por guli skupi.
Wante asina, el a bisami. Ma mira ku mi rabi wowo kon el a kwe un pns largu i pushele den mi garganta. Un kos a hasi chip den mi koro-kro i ja ma kalkul kon e ta ranka e kansr for di mi garganta. Ma ora ma kere, ku e dktr ta baj sigui ku e tratamentu, ma mira kon el a keda weta un pida kos na punta di e pns i sonre. E ora ej s mi por a bira bestja. Pasobra un hende no por ta asina sin kurason, mjen-tras otro ta sufri bo dilanti. Pero no obstante ku el a hasimi hostin, ma domina mi mes i puntrele:
Tasina mes, dkter?
Kiko shon a kome ultimo dianan aki?
Tur sorti kos, dktr. Mjentras el a keda wak mi, ma trata na krda tur e diferente platonan, ku ma supla ultimo siman. Den esej a dal na mi sinti, ku e mes dia ku e hinka-mentu a kumins, ma kome mi plato prefer.
Ahaaan, ma kontestele...”
|
|
7 |
 |
“...DOS SONETO
Ku rosea pretu di sekura Bon sij riba nan kweru tjesu.
Tres kabritu puru saki wesu Ta pasando hambri amargura.
Nubjanan a kore lanta bela,
Baj ku fwentenan di awaseru,
Para tur trabw di kunukeru,
Laga solo sinta chika swela.
Den dol pe bestjanan, rankando Bew sek, papel i pida tela,
Pida pan ma ofres, mirando
Kon tur tres a wak mi deskonfj.
I ej mes ma komprond, pensando, Kon igwal na hende bestja ta.
Kantu di kamindi baj Montanja Solitarjo e ta para spera Kwalke otro mucha, ku ke hanja Fresku serka dje, abow den tera.
Un kolchon, orm di blachi morto Tin plam rond di su tronkon;
Den su rama pra di tur sorto Ta dunele brindo na kansjon.
Hopi be ma bolbe pasa mira...”
|
|
8 |
 |
“...E luga kaminda mi sa tira Kurpa bw dje pali flambojan.
Tristu di mi alma, na rudija
Ma brase, munstrele den mi mannan
Dos rekwrdo di su mes simia....”
|
|
9 |
 |
“...trali pretu. Mi no sa ku ta mjedu o rspt ma sinti. Kestjon ku tin, ma keda sinta ketu kasi mjn ora den e pali indju, te despwes ku el a jama e ju ajo i sali baj.
Sigun ma sigui krese, mi tabata mrele bini santana, sempr na row pretu-pretu, ku su velo peg ku eneta bow di su kachete. E tabata un muhe deleg, flakitu, kara tristu. Mi no ta korda ku nunka ma mrele hari ku su kara kol di was.
Awe ku mi ta par atrobe na graf di su ju, a parsemi un ratu, ku ma mirele sint atrobe na tmba di su ju. Pero mes-ora ma realis, ku probablemente el a muri kaba. Pasobra riba e graf di e ju tabatin algn bleki frus, ku tera seku i sin ningn mta den nan. E trali di palu a seka den solo, bira shinishi i e tera riba e graf a plama kompletu. Asta e krusi-fikado di palu a basha un banda, keda kolog ku un brasa paf dje trali.
Despwes ku ma para pensa un ratu na e graf bandon, ma bolbe serka mi mama, mas pariba den santana, kaminda te ainda e tabata para kontempl e tmba di su mama.
Konosjendo mi idea kopjoso di gusta...”
|
|
10 |
 |
“...mjen-tras e huma diki ta plama rondo di su kabes jen di kabj blanku, pa djis despwes bjentu supla tur e huma, butele dis-pars den e ramakoko di e ramada. Ku su santu pasenshi Mario ta sigui prepar tur linja di piska riba su banki, tirando un bista riba kaminda de bes en kwando, pa mira ku mi ta je-gando.
Ki sinseridat agradabl sa tin den su kara, ora Mario kamna kokoch bin kontrami, ku su kurpa pata-pata di ro-matisma.
Poko-poko, shon Kajochi, e ta avisami, ora mi laga e wto ranka subi e pida terenu haltu rondo di us kas. I mesora e ta bira kara i grita: Maltida! E hombr a jega. Esej tabata e senjal di kustumbr, pa su kas gorditu kumins waja konf i prepar e kofi pretu pa nos den su pidasitu kushna tras di kas.
Mi luga prefer tabata sempr na e mesa den huki parti pabw den Mario su sala, kaminda e tin su San Antonio, ku flor di papel den florero hapones su dilanti. Ej mi por a buta tur mi kortonan riba mesa i sinta gosa mi konchi kofi den...”
|
|
11 |
 |
“...16
bjentu fresku dje bentana chiki. Ma sigun mi ta kontrol mi linja ku chumbu, Mario ta sigui papja manera lora. I maske mi ta par ku lomba pe, mi sa ku su wowonan no ta kita for di e kaha ku petrechi, ku ma bin ku ne. I asina mi saka su dos btr di rom, pone riba mesa, Mario ta ripit e mes un kos: Ai, ta pakiko shon Kajochi a molostj?. Pero mesora e ta hisa e btrnan manera ju resjen nasi, baj warda den su kambr bow di kama. Mi sa ku e rom di Cuba ta pe hala su kurpa i e rm blanku pe kenta kurpa. Anto sempr e tin ku bira puntrami: Esaki ta di Neiman Pieter?.
Mjentras ku, despwes di e ritwal semanal di rom, nos a sigui palabr riba kwa mrka nos lo ankra, pa para piska, Maltida a trese e kofi ku pan buskuchi ku sku klenku i buta nan riba mesa.
Kon ta baj, shon Kajochi, Maltida a kumindami ku su kara hari, tur hende ta bon? Pero di ripjente Maltida su kara a bira serjo i el a bira bisa su kas: Mi ta warda e kos aki den kambr. Ma ja ma mira kon el a kwe un buki for di riba mesa, dilanti di e...”
|
|
12 |
 |
“...ta bon. E ta famoso.
Mario a grunja un kos i Maltida su kara a plama den un hari kontentu atrobe.
Shon Kajochi a komprond e kos anto, Mario a ob-serv, ku su pipa den boka.
Sigur si. E ta un sistema tur afo, ma bolbe konvens mi amigu Mario.
Kompletamente trankilis, Maltida a jang baj den su kushna atrobe i Mario a keda hari chik-chik. Ami a bolbe buta e buki di salbashon ku masha reverensha dilanti di San Antonio i sende un sigaria. For di patras den kushna Maltida a kumins splika Mario na bos haltu: Anto, Majon, bo sa ta kwa ta e mucha hombr, ku a skirbi e buki ej? Ta Arturo, njetu di komadr Mencha. Mencha ta aktu-primu di Isolina, e...”
|
|
13 |
 |
“...19
DOL DI TATA
E prome be ku su kas tabata na estado, Lucio a pone pia bow i protest na tur sorti moda kntra e desishon di su swegu, ku ta Shi Brehita, e frumu bjevv, mitar morto, di Mon-tanja Abow, mester a juda Estrellita na parto. I pa demonstr su malkontentu mas kla ainda, el a fia serka su amigu Carlos e buki De huisdokter. Riba su mesa den sala, el a pone e buki ej na un posishon demonstrativo i habr na e parti di ju-dansa na parto, pa Mai-Chenda mira ku su mes wowo e peli-ger di infekshon. Pero e aviso aki no a surti ningn efekto, pasobra dia swegu Chenda a bin bishit nan algn dia despwes, el a dal e buki sera ku un observashon di despresjo pa tur e sistema modrnu di awendia.
Lucio por a bira loko di nrvjo. I despwes di e desepshon aki, e esposo hoben a trata di hinka poko komprenshon den sinti di su Estrellita, pa su opinjon di prekowshon. Ku su kara mas karinjoso posibl, e di ku su kas: Tende un kos aki, mi amor. Ta kiko un frumu antikw manera Shi Brehita sa di infekshon? Ta swltu...”
|
|
14 |
 |
“...22
KANTIKA MARGA
Asko, rbja i despresjo Ta tur loke mundu mes A basha den mi man habr,
Den tempu ku ma buska Un konswelo serka dje.
Pesej mi no por komprond Di unda a salie di reklam,
Awor ku m ta rosponde Ku mes un kara seku I bente ku su mes trato.
Si e no por soport mi kjr Di pensa na m moda,
Biba sigun m ta hanja bon;
E likidami ku poder i frsa brutu,
Su sentensja ta su ekspreshon Di buska ekilbrio den su porkeria -Mjentras ami den trankilidat Lo dibert ku su pajaseria.
Dwele lo mi sinti Di e desgrasjadunan,
Ku den lokura sin satisfakshon,
Ta grita sapatj,
Te dia morto hanja kompashon di nan, Ku skuma na nan boka....”
|
|
15 |
 |
“...senjora, pasobra e muhe ta bl-bl ra-ka-ta-ka-ta-ka-ta-ka sin guli skupi. Pero ni maske Martin balja keke, mi no por dunele rason, ku ta muhe so ta papja manera lora. Pasobra den siman ej ma para prd mi tempu, pa mi tende e mes Martins ej ku un otro gengu para machik un kmbrsashon sin pia ni kabes, pariba di shap di Arturn Gordo.
Martins, ku su karson lastrando na swela i su kamisa foi karson, tabata bio tete riba su pianan, manera nabegante na bordo di barku, mjentras e tabata splika su parna: O kompa j.... mi di no....... Bo ta tendemi no kompa j............ mira
ki..... maske bo sa ki mi ke men. ma ta bon pa bo tende................................................................. bru sa. ta kos ku bru no por jega.na kere
si...... ma tasina mundu ta.......ta moda mes no tin........pero
ami sempr ta sigui konseho di mi bjewnan.........ahan........pesey
manera bo ta mirami aki........ no kompaj........ no tin rpito....
ba komprondemi no kompaj?............ ta pesej un hende mester
skucha...”
|
|
16 |
 |
“...Fecundo di Panadera Encanto. Pesej tambe kurjosidat a butami jega serka dje i puntre ta kiko a pasa ku awor e ta na gobjrnu.
Mi no ke hanjami den piskalt, el a dunami pa kon-tsta. Pero komo su rospondi a bentami mas lew, mi di ku ne, ku mi no ta mira kiko prizon tin di hasi ku su trabow komo shafer di truck di pan. Fecundo a sende un sigaria i puntra-mi ku mi konos shon Jaku Zalenberg.
Esun di den shon Toms?.
Manera bo di. Bo mester sa ku tur mainta mi tabata entreg tres pan franses na su kas; un pe mes, un pa su kas i un pa e kri di nan. Ta kos ku ma hasi basta tempu kaba. Pero riba un bon dia shon Jaku a jama na telefon i bisa mi chef, ku ta dos pan so e ke riba dia ku su kri ta libr. Awor ma tende ku gobjrnu a saka un reglamentu nobo, pa tur kri di kas tambe hanja nan dia libr. Pero kon mi por a hole sa ki dia e shon ej no ta traha? Pesej mi di: Esun pan mise-rabl ni nwebe sn ej no ta hasi shon Jaku mas pobr, i ma sigui hiba tres pan franses manera kustumbr.
Ma mi ta kere, ku e hombr ej a hered...”
|
|
17 |
 |
“...bon no tabatin pjeda den su plenchi. Sino lo ma jobe tur su kas ku pjeda. Ma bo sa, djis despwes ma kalma, ora ma pensa riba mi trabw. Pasobra pa un hombr chm-bon asina no tabata bal la pena di prd mi moda di biba. Bo mester sa, ku Jaku ta aktu-primu di mi chef.
Mjentras ma sigui parti pan ku truck, ma laga mi sinti traha i ma pensami bon riba loke mi mester hasi. Despwes di un ratu ma bin komprond, ku mi tin ku hanja sa ki dia e kri ta libr. I uniko manera sigur lo tabata si mi frj e mucha.
Su mes manise anochi Fecundo a baj tira su linja. E kri tabata laba kos den kushina i el a tende Fecundo su jamada amoroso Pst. Pst paf aj. E galinja su kurason a dal ha-bri ora el a mira Fecundo ta hasi su papel di jnkuman chifl tras di e pida muraja di kur. Den un freg di wowo e mucha a laba tur taj, pa e baj liga asuntu di e kabajero simpa-tiko ej fo. I asina e kri a kumins krusa e kur, den direk-shon di e muraja, Fecundo a komprond ku su djap a skapa.
You cali me?, e pojojo a puntrele.
Yes..... darl...”
|
|
18 |
 |
“...Mahos manera bulldog, Fecundo a splikami, pero ruinan, ta modi hasi mes no tabatin. Mi mester a namor e pobr den mi sirkunstansha. I sjs luna largu shon Jaku no tabatin nodi di jama na telefn ni zundrami.
Pero pakiko sjs luna? ma informele.
Tesej te kabuja, Fecundo a sigui su istorja, despwes di algn luna ma ripar ku Gwendolyn a kumins hancha poko. Pero ami a kalkul, ku lo ta pasobra e ta sisti su kurpa ku kuminda. Te ora ku un luna pas el a bin kontami na griti joramentu, ku e ta ensinta i ku Emigrashon a bise, ku e mester bolbe su tera. Komprondemi bon, amigu, sempr ma trata e mucha ku masha rspt.
Ta ki mishi e galinja na estado anto?.
Shon Jaku, bo n ta komprond?, Fecundo a dunami komo aklarashon pa mi duda, pero ma regla e sinbrgwensa su kwenta pe. Maske e kos ej a butami prd mi trabw. Pasobra mes manise ku Gwendolyn a barka baj, ma bati na shon Jaku su porta banda di shetor di mainta. Mi tabatin kwatr pan den mi man i ora e abuzador a habri porta, ma tire ku kwatr pan. Anto mi di ku...”
|
|
19 |
 |
“...bida den etrnidat.
Ku e mirada sumiso, ku lucha di bida a forma den su
kara plotu, Mai-Chia ta sint riba su kaha di batata na su
luga numer di tres florin ku tres sn grandi pa luna den plasa di Punda. Trupa di hende, ku tas di papel, ta kamna papja i pusha otro mj-mj di e tnbanknan di betn. Algn tin mana di pasa fula tur pampuna, pata i srsaka. Otro ta djis tira un bista riba e merkansanan, ku un kara asina desgan, ku bo ta kapas di kere ku ta nan stoma ta wal.
Bendednan di pisk ta kombrs na bos haltu, mjentras nan ta kap dradu ku bun na mochi. E galinjanan gorditu, ku nan papel di numbr, ta sinta piska nan klientenan ku wowo skerpi. Na parti nrt, kaminda tin bendementu di kumnda ku kofi, ultimo notisjanan ku selashi i redashi ta jang di un boka na otro. Den huki pabw e ingles ku su nogoshi di mabi ta...”
|
|
20 |
 |
“...ISTORJA Dl PISKAD
Sempr ma bisa Gs, ku mi no ta gusta kestjon di baj laman anochi. I ma splike tambe kon ma lesa den varjos buki, ku nabegante mes a skirbi, kon den laman tin poko monstruo masha grandi, i ku ta ora laman ta friw den anochi nan sa bini ariba. Pero Gs a grita hari i sigui tam su linja trankil di dje bow di palu na boka di Santa Krus. Ma komo mi tabata konvensi di e peligr riba laman por sjrtu ma mira potrt di varjos dje bestjanan ej den buki mi di ku Gos: Bo n tende nunka di otro piskad, ku a dispars ku boto ku tur, sin ku nunka mas nan a tende algu di nan?.
Mal tempu a hibanan, Gs a dunami pa kontsta, mi-ho bo laga tur buki sokete para. Ami tin 22 anja ta piska
di-dia i anochi. I te ainda mi n topa ningn sorto di mon-
struo manera bo ta pretend. Lubid pantomina. Otro majan ta luna jen. Bo ta ban?. Ma para pensa un momentu, mirando ki dushi e laman ta zoja pafo aja i despwes di un ratu ma konteste ku lo mi pense.
Ma atrakshon di laman, gana di piska i e dushi luna kla a butami...”
|
|