Your search within this document for 'sustantivo' resulted in 20 matching pages.
1

“...9 DI DOS LES Tin ocho sorto (grupo) di palabra: Sustantivo, pronomber, adhetivo, vrbo, advrbyo, prepo-sishon, konhunshon i interhekshon. Sustantivo: Esaki ta indik un persona, un bestya, un kos o un idea. A dal na Adela su sint ku e mester bay kas ku su kach Sint ta indik un idea. Adela ta indik un persona. Kas ta indik un kos. Kach ta indik un bestya. Pronomber Un pronomber ta par na lug di un sustantivo. E ta un substituto pa un nomber. Elias a yuda su tata i su mama, pasobra e taba- ta stima nan E ta un pronomber, pasobra e ta na lug di Elias....”
2

“...10 Nan ta un pronomber, pasobra e ta na lug di tata i mama Adhetivo. Un adhetivo ta un palabra ku nos ta pone seka un sustantivo, pa deskrib e sustantivo. Un mucha chiki ku un kabes grandi Chiki ta un adhetivo. E ta bisa algu di mucha Grandi ta un adhetivo. E ta bisa alsm di ka-bes Verbo. Un vrbo ta e palabra mas importante den un frase. Sin un vrbo n frase no ta kompletu, pasobra un vrbo ta demostr un akshon o un si-twashon. Ke men ku e verbo ta bisa kiko e sustantivo o e pronomber ta hasi. "Mario a bay kas (Akshon di Mario). "Elena tabata malu. (Sitwashon di Elena). Advrbyo. Un advrbyo ta un palabra ku ta kalifik un vrbo, un adhetivo o un otro advrbyo. "Djo a kumind alegremente Alegremente ta deskrib kon el a kumind. Pwes deskripshon di e vrbo "kumind) Felipi ta traha fantastikamente bon Bon ta un advrbyo ku ta kalifik e vrbo 'traha "Fantastikamente ta un advrbyo ku ta kalifik e otro advrbyo bon" "Mencha ta mash goloso". Mash ta kalifik e adhetivo "goloso"...”
3

“...11 Preposishon: preposishon ta nifik algu pon dilanti. Un preposishon ta un palabra ku ta par dilanti di un sustantivo o un pronomber, pa e por intro-dus o indik relashon di e sustantivo o e pronomber. den e frase. E buki ta riba mesa Riba ta pone relashon entre e buki i e mesa. E ta splika unda e buki ta. Konhunshon: Konhunshon ta nifik peg na otro o kombin Un konhunshon ta kombin dos o mas palabra, i tambe dos o mas grupo di palabra. Den e pasashi ku ta sigi tur e palabranan kursivo ta konhunshon: Mi a skohe mi esposa manera e a skohe su bist di kasamentu, no pa bunitesa pero pa kalidat. Mi esposa ta un bon muhe i su edukashon ta mas ku sufisyente. Awnke mi por a kasa ku un muhe ri-ku, mi a turna un ku ta pober ma desente Interhekshon. Interhekshon ta nifika bent meymey! Un interhekshon ta un palabra tir entre e otro palabranan, sin ku e tin relashon gramatikal ku nan. Generalmente un interhekshon tin un punto di eksklamashon su tras. Por ehempel. Hepa! Ay! Fwera! Artikulo inde fin i...”
4

“...19 DI KWATER LES Kaminda di Bandabow Sustantivo. Tin dos klase di sustantivo: Sustantivo konkreto, sustantivo abstraklo. Un sustantivo konkreto ta algu ku nos por mira, tende, fula, hole, purba. Nos por mira un kas. Nos por tende un meloda. Nos por fula un fruta. Nos por hole un perfume. Nos por purba sows di un kumind. Pesei nos ta yama kas, meloda, fruta, perfume i sows.............. Sustantivo konkreto. Un sustantivo abstrakto ta algu ku nos por kon-seb o komprond ku nos sint. Pero nos no por ful, ni mir, ni purb, ni hol, ni tend. Myedu, kurashi, speransa, amor, rabya, deseo i fe ta poko sustantivo abstrakto. Sustantivo konkreto. Por pone sustantivo konkreto den tres grupo: 1 sustantivo komun. 2. sustantivo propyo. 3. sustantivo kolektivo. Un sustantivo komun ta indik un obheto, no komo un algu individwal,pero komo unu di un klase....”
5

“...Un buki, un kolegyo> un mesa, un edifisyo ta sustantivo komun. Un sustantivo propyo ta indik un obheto komo algu individwal. Biblya ta nomber di un buku individwal. Kolegyo San Tomas ta un kolegyo defin, individwal. Un sustantivo kolektivo ta un palabra ku ta refer na un grupo o un kolekshon di kos. Un monton di paa. Un tow di kabritu. Un mancha di pisk. Un trupa di sold. Monton, tow, mancha, trupa ta sustantivo kolektivo. Sustantivo abstrakto. Manera nos a ripara, un sustantivo abstrakto ta nomber di un idea. Pwes algu ku nos sint por komprond o konse-b. Un sustantivo abstrakto por splika un kalidat: Limpyesa o beyesa i grandesa. Limpyesa ta dushi. Beyesa ta kaba ku edat. Grandesa n'o ta pa semper E por splika tambe un akshon. Kresemcntu pur no ta bon. Den mi pensamentu tin un idea. Sa sosod ku e mesun palabra por ta konkreto o abstrakto. Mimina ta un beyesa (konkreto) Beyesa ta berdat, berdat ta beyesa. (abstrakto)....”
6

“...21 Ehrsisyo. 1 Bisa kwa palabra den e pasashi poko mas abow ta: 1. sustantivo komun. 2. sustantivo propyo. 3. sustantivo kolektivo. 4. sustantiva' abstrakto. "Hose Tengla", W^Ia Yana a konta nos, "tabata kati-bu di Shon Carlos, dorio di Shinshon. Riba un dia. myentras e tabata den mondi. kwidando un tow di karn. a lanta un orkan. huntu ku un temblor mash fwerte. Esei a bin forma un buraku balente
7

“...lo mi topa boso. E pronomber ku ta indik e persona ku nos ta papya di dje ta un pronomber di di tres persona. Algn ehmpel: E ta kumpra brichi. Nan ta gusta gaa. Dos hende a bin buska nan. Pronomber posesivo. Ora un pronomber ta indik poseshon, ora e ta indik algu ta di un persona, nos ta yam: Pronomber posesivo. P e. Mi kas, Bo tera. Su owto. Nos lug. Boso wega. Nan asuntu. Un buki di bo. E garo-shi di dje. E terenu di nan. Pronomber demonstrativo. Un pronomber demonstrativo ta refer na un sustantivo o na un frase. Algn ehmpel: Dispars lihe, esei mi ke. E stul aki ta mahos. E mesa aya ta mankaron. E kama ei falta frf. Esaki ta mi wela. Esei no ta mi asuntu. Esaya bal muchu mas. Esakinan ta e kosnan ku bo a pidimi. Eseinan no ta di bende. Esayanan a bay basta ratu kaba. Esun aki ta bon. Esun ay no ta sirbi. Esnan ku bo tin den kur....”
8

“...28 Pronomber interogativo. Un pronomber interogativo ta esun ku nos ta uza ora nos ta hasi un pregunta. P.e.: Kiko (ki) bo ta dese? Kwa oloshi bo ta gusta mas? Ken bo ta buska? Kende bo di? Pronomber relativo. Un pronomber relativo ta e pronomber ku ta re-lashon ku un sustantivo o un frase. Nos ta gosa e hmber ku ta seryo, esun di ken nos sa ku nunka e ta gaa.Nos ta apresy pa loke e ta hasi. Un hmber di ken nos sa kon korekto e ta, semper nos ta apresy. Fedoi a bay su kas loke ta e mih kos ku e por a hasi. Tur e palabranan kursivo den e frasenan aki riba ta pronomber relativo.Loke den e ltimo frase relashon ku e frase su dilanti. Fedoi a bay su kas Ehersisyo Menshon den e frasenan ku ta sigi kwa ta e pronmbeman i ki sorto di pronomber nan ta 1 Bon manera ta un arma potente; di esei mi ta sigur 2. Kiko bo di awor ei? 3. Mi ta kere loke bo ta pretend. 4. Carlos tin gana di sa ken ta den klas. 5. Ami lo ketende algu di e hmber ku ta papya....”
9

“...35 DI OCHO LES Mondi Reyno seku di kadushi, di sumpia ku solo i byentu so ta karisy, bo n tin ni sombra di un pali mansalia, pa mi hala un rosea, sinta un ratu soseg. Bo sedu, bo sekura ta kontagyoso. Bo kurpa kayente ta duru, te ta lastim. Maske kwantu bo dorna bo mes ku anglo presyoso, mondi bo ta keda, semper hu, despresy. Di Charles Boom Reyno seku. Generalmente un adhetivo ta par tras di e sustantivo. P.e. Kas shinishi, hende flaku, mucha gordo. Pero tin algn ku por para dilanti o tras di e sustantivo. P.e.: Un mucha dushi (dushi di figura, di aparen sha). Un dushi mucha (dushi di karakter, den trato). Un bon hende ( bon di karakter) Un hende bon ( di bon famia, di bon sal, di bon reputashon)....”
10

“...39 DI NWEBE LES Adhetivo Tin kwater sorto di adhetivo: Deskriptivo demonstrativo, posesivo i numeral. Adhetivo deskriptivo Un adhetivo deskriptivo ta deskrib un sustantivo. P.e. Un flus pretu. Un kaya ketu. Un dams djingeli. Un adhetivo deskriptivo ta duna nos un idea mas eksakto di e sustantivo ku e ta modifik. Adhetivo demonstrativo Esaki ta e adhetivo ku ta demonstra i filia un sustantivo. P.e. E flus aki. Otro luna. Ningn hende. Kwalke sigaria. Atenshon! No brua den adhetivo demonstrativo i pronomber demonstrativo. Mira, por ehmpel, e frase ku ta sigi:...”
11

“...40 Mi a gosa e buki ei Esei ta sigur E .... ei ta un adhetivo. Esei ta un pronom- ber. Adhetivo posesivo Un adhetivo posesivo ta indik poseshon. P.e.: Esaki ta mi kas. Esei ta bo garashi, E bachi ta di dje. E adhetivo posesivo ta ekivalente na e pronomber-nan: di mi, di bo, di dje, di nan, di nos. Si nos ke uza e pronomber posesivo, anto nos por bisa: E kas ta di mi. E garashi ta di bo. Adhetivo numeral Un adhetivo numeral ta indik e kantidat o sekiven-sha di un sustantivo. E ta ordinal den: Di prom kas, di seys mucha. Adhetivo materyal Den kaso di un adhetivo materyal nos ta buta e palabra di aseka. P.e.: E kashi di glas. E oloshi di oro. E flur di tabla. Ehrsisyo. Menshon den e frasenan ku ta sigi, kwa ta e adhetivonan, i ki sorto di adhetivo nan ta. 1 Pa di binti be ma bisabo ku bo no mester kwe mi ka-misa i pretende ku e ta di bo. 2. E rey di Sahonia a abdik, ora el a ripar ku su inte-resnan personal ta kontra interes di e pweblo ku e tabata gobern. J...”
12

“...51 Nos tabata kome. E por mira. Boso mester bay E sa pasa aki banda. Lo mi pensa riba bo. Mi ta mirando, (mirando ta partisipyo). Turna nota! ! E vrbo owksilyar ta yuda un otro vrbo den un akshon. E vrbo kopulativo ta indik un sitwashon. Infinitivo Por uza infinitivo di un vrbo komo sustantivo. P.e. Lesa ta un plaser. (Aki lesa ta uz komo sustantivo). Tambe por uza un vrbo komo adhetivo. P.e.: Su kapasidat di lesa a yud bay dilanti. (E infinito lesa ta modifik Kapasidat. Ke men anto ku den e kaso aki lesa ta un adhetivo pasobra e ta modifik e sustantivo kapasidat Un infinitivo uz komo advrbyo, nos ta haa den e frase: Pa haa informashon, el a lesa e buki. (Pa haa ta modifik e vrbo lesa E ta lesa pa haa .............) Ehrsisyo 1. Menshon den e pasashi ku ta sigi, e palabranan ku ta vrbo, i bisa tambe kwa ta transitivo i kwa ta in-...”
13

“... Aparentemente nan tabata amigu, esta den bista di esnan ku a mira nan. Nunka nan no ker a admit ku nan ta na pleytu ku otro. Sinembargo tur nan amigunan a bin ri-par ku amistat grandi a yega na su fin. 2. Kwa vrbo tin kambyo kompletu den su inflekshon, ekspresando pasado? 3. Ki ora un vrbo ta transitivo? 4. Duna un ehmpel kaminda por uza un vrbo tantu komo transitivo i intransitivo. 5. Kwa ta e manera mas fasil pa splika ku un frase ta ekspres subhuntivo? 6. Uza infinitivo di un vrbo komo sustantivo....”
14

“...s no tabatin tempu. Milagrosamente nan a skapa Advrbyo kwalifikando un adhetivo Tonchi ta teribel mal mucha. Teribel ta advrbyo. Mal ta adhetivo. Advrbyo kwalifikando vrbo E ta mira bon. Bon ta advrbyo. E ta bisa algu di mira; Advrbyo kwalifikando advrbyo E karpint ta traha mash lih. Lih ta advrbyo. Mash tambe ta advrbyo. Ekspreshon advrbyal Ni mat e no ta bay e luga ei. Si Yanshi no ke tende na bon, le ten-de na malu. Kon ku bay bini nos a logra. Den tur esei a bin sali na kla............ Sustantivo uz komo advrbyo. Elena ta bisti mash makaku. Odulio ta trata su ruman mash kach....”
15

“...67 DI DJESSINKU LES Preposishon Un preposishon ta un palabra ku nos ta pone dilanti di un sustantivo o un ekivalente di un sustantivo, pa demostr kwa relashon tin entre e persona o e kos ku e otro kos o persona menshon. E sustantivo o e ekivalente di sustantivo nos ta yama: Komplemento. Por ehmpel. Mi ta pone mi man riba e mesa. Si nos kita e palabra "riba, anto e frase no ta komplctu. Pasobra e man por ta bou), na banda, o seka dje mesa. Asina nos agreg un pre posishon (den e kaso aki "riba), nos ta mira e relashon entre e man i e mesa. Preposishon ta palabranan manera: Na, seka, for di, kantu di, ku, di, riba, bow, pariba di, pabow di, den, paf di, paden di ,...”
16

“...68 sin, eksepto, te, pa, tras di, prom ku, meymey di, kontra, dilanti di. Sorto di komplemento Ademas di sustantivo i pronomber, sa tin ad. vrbyo, infinitivo i frase komo komplemento di un preposishon. Advrbyo komo komplemento: El a yega na ora. Nan a traha for di ayera te awe. Te awor aki awa no a kai. , Esei lo ta pa semper Infinitivo komo komplemento. E ta seka di muri. Nan tin deseo di logra. Frase komo komplemento Nos ta kontra e sistema di sinta pomada. Mi tin rabya riba su moda di kana papya. Omishon di komplemento: Un kas di biba den (dje). (nos ta elimin "dje). Un stul pa sinta riba (dje). (ta elimin dje). Krda bon: E homber ku ta bai ei, ta mi primu. (Aki ku ta pronomber). Nan ta bai ku mi primu. (Aki ku ta preposishon). Chali ku mi ta ruman. (Aki ku ta konhunshon)....”
17

“...80 Tin nwebe sorto di dependensya: Aposishon, kowsa, efekto, intenshon, kondishon, konse-shon (kontraste), komparashon, moda, tempu. Aposishon : Prinsipal El a konta nos (echo) EI a skirbi nos (echo) Subordin ku awaseru a yobe. ku el a yega bon. E frase dependyente ta aposishon di e sustantivo e echo (loke por ekspres o omit). Kowsa Prinsipal Lo e logra Mi ta bay Laga nos bay drumi Efekto Prinsipal Subordin pasobra el a traha duru komo ta bo deseo. ya ku ta lat kaba. Subordin El a papya asina tantu te ku el a prd rosea. Intenshon Prinsipal Nos ta traha El a bebe remedi Kondishon Prinsipal Lo mi purba Mi ta asept Subordin pa nos gana nos pan. di moda ku e por bira bon. Subordin si nan permitimi. basta (kon tal ku) bo firma....”
18

“...Esta bon! Hola! Abu-zu! Hala! Muf! Ban mira! Dal bay! Karamba Karizo! Cho para! Dan waka! Ekolekwa! Ku brio! Fuku! Te djis! Lubid! Hehey! Ba tende! I naturalmente tur ku ta ekspres kwalke sorto di zonidu: Zap! Zjup! Brgadam! Pngalan! Dus! Chpchp! Chkl! Dadam! Ki! Krkr! Kokoyoko! Ko-kod! ets. Por uza varyos sorto di palabra komo interhekshon (pa eksklamashon): Kon ta ku bo? Ay, pensa so! (infinitivo) Bo ta kere ku bo por? Kisas! (konhunshon) E ta gusta? Masha! (advrbyo) Chombon (ku bo ta)! (sustantivo) Kiko? (pronomber) Den imperativo nos ta uza hopi vrbo komo interhekshon: Tende! Mira! Kore! Para! Tene! Den subhuntivo tambe nos ta haa interhekshon: Dyos laga! Dyos duna! San Antoni skucha! Sa sosod ku den un frase eksklamatoryo nos ta lagae ; ar i e suheto af: Pakiko spera mas? (Pakiko nos ta spera mas? ) Di kon laga para? (Di kon nos ta (tin) (ku) laga para?...”
19

“...sinku aa nos ta bay Fransha. (ku lo tambe ta posibel), pero aki sinku aa ya ta indik futuro. 6. Vruminga no sa muri bow di bar di suku. 7. Bo por hura i firma. 8. Hasi malu, echa bayna, na skond Hasi malu sin duna boka. 9. Mi tin shen kas. Tur mi tres kasnan ta yen di kome- heyn. E tres kasnan ku bo ta mira ei ...................... 10. Un mula machu ta un muh manera homber LES NO. 4 1 Sustantivo komun ta: katibu, doo, dia, mondi, or- kan, temblor, buraku, swela, buriku, hende, renchi, dede, lantera. 2. Sustantivo propyo ta: Hose Tengla, Shon Carlos Asenshon. 3. Sustantivo kolektivo ta: tow, grupo. 4. Sustantivo abstrakto ta: duda, myedu, sustu. 2. Vrbonan ta: a, tabata, lanta, bin, forma, baha, topa, tabatin, kita, sali, frega, bira, duna....”
20

“...110 3. Hasi manera bo no ke, myentras ku bo ta yen di gana. 4. E frey di mi. E avochi di boso. E kaso di nos. 5. Unikamente ora nos ta papya di un sustantivo defin. 6. Un mucha krepchi, frfelu, pasobra e ta sinti algu. 7 P.e.: Seora su kach ta grita. Mira, mamay, ata ma- mayu kachete ta na sanger Pwes ponyendo su tras di e persona su nomber. 8. Bo tin mas trastu ku paa byew (ku waiki). 9. Lora byew no sa sia papya. 10. Probablemente un nostalgya basta grandi; pasobra na final e ta konklu: Bentami na Korsow LES NO. 19 1 Un o mas palabra, bent den un frase, pa ekspres un emoshon o un zonidu. 2. Deseo, zonidu, ansha, sustu, sorpresa, alegra, tristeza, 3. Muf! Che! Fuku! Hepa! Fuk! 4. Un sustantivo-uz komo interhekshon. 5. Bragadam! Dus! Waap! Zjup! 6. Pasobra un interhekshon no ta drenta den konstruk- shon di un frase. LES NO. 20 1. Soldachi ku warda su kaska lo biba largu. 2. Zamba ta pasa sket. 3. Aki, aya, anto. 4. Makaku sa ki palu e ta subi. 5. Shetemilseyshentisinkwentitres. 6. Tira...”