1 |
 |
“...80
Tin nwebe sorto di dependensya: Aposishon, kowsa, efekto, intenshon, kondishon, konse-shon (kontraste), komparashon, moda, tempu.
Aposishon :
Prinsipal
El a konta nos (echo) EI a skirbi nos (echo)
Subordin
ku awaseru a yobe. ku el a yega bon.
E frase dependyente ta aposishon di e sustantivo e echo (loke por ekspres o omit).
Kowsa
Prinsipal
Lo e logra Mi ta bay
Laga nos bay drumi Efekto
Prinsipal
Subordin
pasobra el a traha duru komo ta bo deseo.
ya ku ta lat kaba.
Subordin
El a papya asina tantu te ku el a prd rosea.
Intenshon
Prinsipal
Nos ta traha El a bebe remedi
Kondishon
Prinsipal
Lo mi purba Mi ta asept
Subordin
pa nos gana nos pan. di moda ku e por bira bon.
Subordin
si nan permitimi. basta (kon tal ku) bo firma....”
|
|
2 |
 |
“...81
Subordin
komo si fwera el haa atake.
Subordin
maske e ta di bon famia.
no obstante ku el a drumi hopi. awnke nan grandinan a muri.
Komparashon
Di grado igwal:
E ta mes sab ku mi (ta).
E stimabo mes tantu ku mi (ku e stima-mi).
Di grado desigwal :
E ta mas sab ku bo.
Nan ta menos bibu ku boso.
Prinsipal El a dal abow
Konseshon (kontraste) : Prinsipal E ta un homber pober
E tabata kans
Nan ta bon mucha
Moda
Prinsipal
Esei no ta brdat
El a skohe su hendenan
Manera bo sembra
i
Tempu
Prinsipal El a bati na porta
Lo mi sali Solo lo sigi sali
Subordin
asina lew ku mi sa. di akwerdo ku nan kapasidat. asina lo bo kosech.
Subordin
na momentu ku seys or a bati. tan pronto ku bo habri. myentras mundu ta eksist....”
|
|
3 |
 |
“...84
Kaprichonan di naturalesa mi no ke tribi na komprond, ma si ta permit pa skohe bentami na Korsow
Jules Ph. de Palm
Jules Ph. de Palm ta un di e tres figuranan ku a forma e trio Julio Perrenal, ku na 1939 a saka e kansyonero papyamentu, kontenyendo Mi pushi i Shon Ca, Col cu Bill
Na 1969 de Palm a haa su ttulo di doctor den literatura, presentando su tesis riba uzo di papyamentu i hu-landes na skolnan di Korsow
Den e poesia aki ta visto atrobe ku tur kos ku un hende papya ta komparashon E, syendo Yu di Korsow, bi-b na Ulanda, a kompar naturalesa di Korsow ku esun di Tera friw
Analis bo mes den kada parti di e poema, kon de Palm a kompar
Mih rabya ku dwele (Mih bo tin rabya riba mi, ku bo tene dwele).
Si ta raby bo ta, morde bo rabu! (No ta importami si bo rabya).
Mucha maluku. (krepehi, ferfelu, un krenchi mala mucha). Bo tin mas trastu ku paa byew (ku waiki). Bo ta gusta lembe).
Ni mat: Di ningn manera.
Hasi mmpris Hasi komo si fwera bo no ke,ma bo ta yen di gana).
Asarante- algu ku...”
|
|
4 |
 |
“...konfyabo.
Selashi ta un serye, un kantidat di sekretu di den famia o di un persona.
10. Malu i flaku, enfrmiso.
LES NO. 17
1 Pesei konhunshon koordin, deduktivo.
2. Si: konhunshon subordin, alternativo (di konklu-shon).
3. Ni ... ni konhunshon koordin, alternativo.
4. Tantu ... komo: konhunshon koordin, di kompara-shon.
5. Pa. konhunshon subordin, di intenshon.
6. Manera: konhunshon koordin, di komparashon.
7 Ya ku. konhunshon koordin, di kowsa.
8. Ku: konhunshon koordin, kumulativo.
9. Sinembargo: konhunshon koordin, adversativo (di kontraste).
10. Meskos ku: konhunshon subordin, di komparashon.
LES NO. 18
1. Mih rabya ku dwele.
2. Ni mat....”
|
|