1 |
 |
“...
Ma bolbe grunja i komod mi lomba kntra di baranka.
Anto asina e pntol ripara ku ma pordone, e ta bolbe sambuj den su malditu bukinan. Figurabo ku e homber tin kurashi di sinta lesa te tres or di marduga. Ta di mas. Bo mes no ta hanja?
Tur loke ma riska duna komo mi komentario tabata un Se, se, se un poko vago. Pasobra mi sa ku miho un hende hinka su dede den nshi di maribomba, ku mete pata den asuntu di hende kas.
Ku mi boka na kandal ma sinta tende henter un historia largu ku Clara a sigui konta di tur Benny su mil i un amorsitanan pasahero. Pero mien-trastantu un otro pelikula tabata pasa den mi sint: Clara, bist manera un konden, penj, pint, banj ku perfume, ta kamna lastra riba kaja, na kas di tur su amigu i amiganan, chalalando tur sorto di redu i ultimo notisia. Tin be te anochi lat den auto di su amigu prefer.
Ami ta gusta sali bai keiru un poko anochi, Clara a sigui ble-ble den mi kabes. Pa tuma poko airu fresku. Ku un... eh... amigu di mi. Den su auto nobo, fur tur na kweru kor...”
|
|
2 |
 |
“...uniko ju Anaclara riba su skochi. Ei den sombra di su kas, bow di ramada, e tabata konta su ju kwenta. Kwenta di Nanzi, di Shon Arei, di Shi Mara.
Anto riba un dia, ora e mucha a mira nubianan ta drif bai pabow, el a puntra su mama: Mamai, ta angel eseinan ta?
E mama di ku ne: ,,No, mi ju. Angelnan tambe ta blanku, pero muchu mas bunita. Eseinan ta nubia.
Di unda e nubianan ta bini, Mamai?
E nubianan ta bini di Dios. Awor nan ta blanku. Pero ora tur hende trata bon, anto Dios ta hasi e nubianan shinishi. E ora ei nos ta hanja awaseru.
Unda Dios ta biba?
Masha lew, mi ju, te tras di e serunan ei. E kaminda pa jega serka Dios ta masha largu, muchu mas largu ku di kunuku pa Punda. I e kaminda ta seku, jen di tera, jen di pieda. No tin pos kntra di kaminda, ni palu di shimaruku. Pasobra bo mester sufri sedu. Hendenan ku ta kamna bai serka Dios, no por tin pargata ni sanbarku na nan pia. Pasobra Dios ke pa bo pia ta jen di sumpinja ora bo ta bai serka dje. I sod mester seka manera slu riba bo...”
|
|
3 |
 |
“...te na e pieda di sababa. Ei no tabatin mrka di pia mas. Anto riba e pieda di sababa nan a mira e pargatanan kor di Anaclara.
Ora e hombernan a weta e kos ei, nan tur a spanta. Jen di miedu nan a gloria nan kurpa i mesora nan a kuminsa baha for di seru. Tabatin den nan ku a kore baha seru asina pur, ku ora nan a jega abow, nan no tabatin rosea mas.
Unda mi ju ta? Ofelia a grita, ora el a mira e hombernan ta jega serka. Pero e hombernan no tabatin kurashi di hisa cara i mira Ofelia. Asina nan a konta Ofelia loke nan a mira, nan a kamna manera kame i drenta den Ofelia su kur. Na tur a jongota kontra di kurpa dje kas, mientras Ofelia ku e otro muhenan a kuminsa jora morto di Anaclara.
Den esei Matias, esun di mas biew den kunuku, a kamna jega. Mesora tur hende a lanta para, pasobra nan tabatin masha respet pa Matias. Henter su bida Matias tabata un bon homber, tantu pa hende komo pa bestia. I ora e papia, ta unikamente pa duna bon konseho o konswelo.
Nos no mester keha ni jora, Matias a kuminsa...”
|
|
4 |
 |
“...homber a forsa un sonrisa i kamna bai patras un pia un pia, pa avisa e botikario.
Bondia, mi shon, e botikario a saluda masha kortes, ora el a kamna jega serka e kliente gordo. Ku kiko mi por sirbi mi shon?
Wel, mi kier a papia riba un......... eh..... un asuntu un poko........
Klaro, klaro, e botikario a kontest ku kara jen di komprenshon. Pasa patras aki den mi ofisina.
Nan a drenta e ofisina, i e kliente a kuminsa konta ku algn dia pas el a jega for di Haiti.
Mi ta kompronde tur kos, e botikario a trankilise. Sigur ta un kaso espesial.
Sigur si, e kliente a sigui konta. Ma bai pa un bon tratamentu. Un bon fur. Pero ademas di esei mi a kumpra un kntra tambe. El a kostami dies dollar. Pero awor mi ke sa ku e ta bon. Meneer ta botikario. Ke meen ku meneer por test e pa mi.
Klaro. Pakiko no? Lagami mrele.
E kliente a saka un estuche pretu for di su saku i habrie. Den dje tabatin un aranja grandi, kol medio oranjo.
,,E kurioso ku a bendemi e kntra aki, di ku mi ku ja e ta prepar kaba, e homber...”
|
|
5 |
 |
“...realidat aki. Su mama no por a muri. I el a pensa kon nunka el a haci algu bon pa su mama. Kisas te ainda lo e por a hasi algu pe. E mester a keda biba, maske kwantu ta kosta.
Den menos ku un ora Tonchi a buska un kurioso, pa juda su mama bira bon.
Esei ta masja posibel, e kurioso a sigure. Pero bo mes ta kompronde ku un trabow asina ta kosta hopi plaka. No lubida ku ta pa hende bon so mi ta traha. Kwantu bo por paga?
Seis shen florin ta basta? Tonchi a puntre. Mi no tin mas awor aki. Den pur el a konta e kurioso e diferente sntomanan di e mama su en-fermedat.
6...”
|
|
6 |
 |
“...un buraku, na un distansha di dies sentimeter na parti padilanti di un graf fresku. Bo ta bolbe tapa e burakunan. Pero korda bon. Durante e bintikwater ora despues bo no por papia un pia di palabra ku ningn hende.
Exaktamente meskos ku e kurioso a bisele, Tonchi a hasi. I ora el a bula muraja di santana, pa e bai kas, el a primi su boka sera, pa e no laga ningn zonidu sali.
Tur esfwerso tabata envano. Tres dia despwes Tonchi su mama a muri. No tabatin hende pa konsole. Tristu di su alma el a konta su amigunan kon a kurioso a tumele hasi chombon. I sigun hendenan a sigui papia, e kos a jega na orea di un recherche. Di mes e asuntu a kuminsa move.
Poko tempu despues e kurioso tabata par dilanti di huez. Huez a pun-trele ku e no tabata realisa, ku tabata imposibel pa e kura e muhe biew.
Senjor Huez, e kurioso di ku kara seku, ,,ami tabata konvensi ku mi por a kura e machi biew. Pero mi ta kere ku e ju homber di dje no a sigui mi instrukshon exaktamente manera mi a bisele.
Te parti patras den...”
|
|
7 |
 |
“...hende ku a sali for di un paranda sep di tres dia sin drumi.
Pero mi no a duna komentario, pasobra mi mes a kompronde, ku mi mester koopera un poko, pa juda e pakus bende. Pesei ma hisa e flanel na laria, pa Jorge mirele bon.
Don Jorge su kontsta tabata kortiku: Dos florin. Y mesora el a bolbe hinka kabes den su korant.
Dos florin, e mucha muhe a ripiti, mientras ku el a keda wak kaja.
Masha masha danki, senjorita, ma gradisie, y ma dune e flanel. Manjan sin falta mi ta bin kumpra dies dosin; konta ku mi.
Mi ta kalkula ku no tabata interesa e galinja si henter e pakus kima si
o no. Pasobra el e bolbe grunja algu, grawata den su kabei, wak su unjanan y bolbe keda para mes inmvil.
8...”
|
|
8 |
 |
“...ta un figura dje tempu di mi hubentud. Nunka lo mi por lubide. E tabata kaptan di Olivia Grande, un barku di dos master ku tabata nabega entre Venezuela, Colombia, San Dumingo i Corsou. Pa Djeffi tabatin wowo shinishi i un kara masha chistoso. Bo no por a kere ku ja el a pasa kwarenta kaba.
Esta bon tersio e tabata. Miho amigu ku ne mi no tabatin, pasobra e por a konta kwenta fantastikamente bon, di kolebra i pisk masha grandi ku por hala un barku bai ku ne den fondu, di muhe pisk ku kabei masha largu, ku a buta nabegantenan tolondra i bula na awa nan tras, di orkan masha mahos ku skwal teribel duru.
Ki ora ku Pa Djeffi ta konta kwenta, mi ta imagina mi kon mi ta par den stef di su barku, pa mi gosa kon e ta lucha ku laman. Bow di un palu di indju den Pareda e tabata kontami su historianan, mientras mi ta hunga fli. I e fli ei, ta Pa Djeffi mes a trahe pa mi. Pasobra semper Pa Djeffi a keda mucha. Trahamentu di fli tabata su kuki. Ki ora ku e ta na Corsou durante un par di dia, e mester...”
|
|
9 |
 |
“...seis ora.
Ta basta rema, ma observa.
Pero bo ta kustumbra. Korda bon ku e tempu ei nos tabata hoben. Kestion ku tin, ora nos jega Klein Corsou, nos ta sosega basta ratu. Anto despwes di esei nos ta kuminsa piska. E botonan ku a jega un dia prome ta bolbe Corsou ku loke nos a piska. Asina nos tabata kambia otro.
I bo por a mira e luga kaminda nan a dera Commodore Murray, e Ingles ?
No. Nunka. Ma tende un kos asina, ku hopi tempu pas nan a dera un ofishal grandi ei riba. Pero un otro kos si mi ke konta. Un kos masha stranjo ku a pasami ei riba. Pol a buta su trai na swela, sende su kachimba, grawata patras di su kabes i kuminsa su historia.
Un dia nos tabata riba Klein Corsou. E anochi ei nos a kaba di tira poko awa di plaja na stoma. I despwes ku nos a sinta kombersa, nos a bai drumi den e kasita ku prome aja tabatin par ei riba. Feli, e ju di Dalia di Ma Tensha, tabata drumi ronka banda di mi. Esei mi ta korda kla. Nochi tabata bunita. Tur na strea. No tabatin ni un punti nubia.
E bentana...”
|
|
10 |
 |
“...Aki banda ta jen di tribon, ma grita mas dura ku mi por. Pero a muhe a sigui landa bai afo, te ku el a disparse den skuridad.
Su manise mi amigunan a harimi, ora ma konta nan di e muhe sunu ku kabei largu. Feli di ku ta spiritu o kwalke alma malu. Pero ami tin sigur ku ta un muhe bibu. Sigun mi por a mire den lus di e faro, e tabatin un kol hopi kla. Kasi sigur tribon a kome. Rei ku ei banda ta jen...........
Pero bo sa, ora mi ta sinta drecha mi trai aki bow, semper mi tin ku pensa riba e muhe ei. Ma hanja su saja tira riba plaja. Un saja blanku di nanso. Mi tin e ward te ainda den mi bal den mi kamber.
Pakiko bo no a avisa polis despwes? ma puntra Pol. Ata bo tin e saja?
Pol a hala un rosea grandi, bati e shinishi for di su pipa riba pida pieda i bira wak su boto den awa.
Mi tabatin miedu, el a sigui. Pasobra ma sinti ku mester tin mas kos ei tras. I mi ke ku ma hasi bon di no papia. Pasobra hopi tem despwes Feli ta kontami, e mesun Feli ku tabata huntu ku mi riba Klein Corsou, owel Feli...”
|
|
11 |
 |
“...Mimina tin masha deseo di mirabo. Bo mester mira kon su kurpa a bona despwes ku el a pone abow. Anto e ju di bo a saka djente kaba. Bo mester mire. Enditu bo kabes grandi. Mes wowo. Mes kara. Si bo ninga e ju ei, Dios ta kastigabo.
Sustu a drentami. Ja ma mirami na Voogdijraad sint, ta lucha pa saka mi kurpa for di karpusa.
Mi.....mi......ra un k...kos aki, ma purba defende mi kurpa. Mi ta
kas desentemente i mi tin sinku ju di mi ku mi kas.
Bo ta masha bandidu, e machi a grita. Nunka bo no a konta nos esei.
Kalmu, machi, kalmu. Tendemi ku kalma. Mi no konosebo. Mi no sa ta ken te Mimina. Lagami na pas i no bin tira leba riba mi.
Ta di unda tantu hende a sali asina lihe, mi no por a kompronde. Pero den un ratu di ora tabatin un grupo rondo di nos, ta para skucha un boka di redu. Pa mi mal sweltu no tabatin ni un ku por a identifikami, i splika e machi ku mi no ta Elizeo.
Mira aki, Elizeo, e biehita a bisami masha hostin. Manjan mi ta bai ku Mimina Voogdijraad pa nos regla e asuntu aki. Ta...”
|
|
12 |
 |
“...dradu ei fo. Mi mester bai piska nan. Si mi keda sinta na kas, mi ta bira chocho. Mi ke sinti un dradu ranka na mi linja atrobe. Judami, Simon. Aki un ora mi ta bolbe. Flora Maria ta riba tres pida pipa. Nos dos por bahe na laman masha lihe.
I si algu pasabo, ta ken nan ta kulpa? No, Nonato. Ta duel mi. Mi n por.
Nonato a tira man kwe Simon tee na su faha i menase: No lubida ku mi sa ku ba tira kontrabanda di whisky pa e komersiante den Otro-banda. Si bo no judami baha Flora Maria na laman, mi ta konta loke mi sa.
Simon a sinti kon sanger a subi na su kabes. Pero el a domina su mes i kontest: Ta bo mester sa. Si ataka kwe bo riba laman, ami ta laba man.
Sin bisa un pia di palabra mas el a kamna huntu ku Nonato i bai na Flora Maria. Pero el a ripara kon Nonato tabata blo mansa na parti di su kurason ku su man.
Tee duru, Nonato a bise ora nan tabata par na kada banda di e boto. Bo tin e? Ban. Hala! Kwater brasa muskul a gara e boto i kuminsa lastre den direkshon di awa.
Nonato! Un stem skerpi...”
|
|
13 |
 |
“...manera motor, el a konta Medardo ku su ju di mas chikitu a kaba di drenta hospital.
Medardo a hala un rosea grandi, traha su kara di kompashon i bisa e senjora ku e ta kompronde e sitwashon perfektamente bon.
Pero mi tin hopi tempu, senjora, el a splika e muhe. Masha hopi tempu mes. Ademas nos ta riba mundu pa juda otro, no ta berde? Nos mester tin pasenshi i komprenshon.
E muhe a keda mire un poko asombra un ratu, pa djis despwes e sigui bati bai ku su mes historia tragiko. Mientrastantu Medardo a kamna drenta kas trankil di dje. Ku masha kalmu el a kai sinta den un stul di zoja den sala. I komo si fwera ta un seremonia e tabata hasiendo, el a saka un buki for di su tas, un termu i un pan franses jen ku keshi. El a pone e termu i e pan riba un mesita banda di dje i kuminsa lesa e buki.
Ta den kiko mi ta hanjami? e muhe a puntre.
Mi ta spera ku pasenshi, senjora, Medardo a kontest ku un sonrisa masha simpatiko na su kara. Senjora ta mi prohimo. Esei ta nifika ku mi tin obligashon di duna...”
|
|
14 |
 |
“...bisa Felipi ku e por tuma dos dia lber extra. Despwes di esaki direktor a sali bai bon pur.
Shete minut e seremonia a dura. Ku masha delikadesa sub-direktor a guia Felipi i hibe te na porta, deseando Felipi un par di dia masha felis. Pero Felipi no a kaba di sali, ku sub-direktor a jama e kri, pa bin kita tur e porkerianan for di riba mesa. E otro empleadonan a kompronde ku nan papel a finalisa. Un pa un nan a sali bai, pa nan sigui traha.
Na porta di kur Felipi a saka e envelop for di su saku i konta e plaka:
Nobenta florn. Si e paga tres luna di huur di kas atraz......... ta setenta i
sinku..... Ku e sobr diessinku......... ki e por hasi?...... Kumpra un par
di sapatu?...... Esun na su pia tin buraku........ Awor e dos dianan liber...
Kisas Anguchi ke bai piska ku ne riba baranka............ Si nan kunpra poko
pan ku keshi....... un boter di rom chiki......... Ai si, e ku Anguchi por
34...”
|
|
15 |
 |
“...diberti poko......Esta bon hende su chefnan ta..........Aworo e mester konta
Anguchi ki bon hende su chefnan ta.........
NERO
Siman pas ma sali sine na Roxy, i sigun mi tabata kamna riba Dempel bai pabow, ma tende un hende ta perta pia mi tras. Den esei un stem kans a gritami: Hei, palu, hei. Tendemi un kos aki.
Un homber kortiku di mas o menos kwarenta anja a kamna jega kasi sin rosea serka mi, i bisami: Hermano, no tumami na malu ku te lat di anochi mi ta molostiabo. Pero bo sa ki ta pasa? Awe mi kacho a hasi anja. Henter anochi ma kamna buska un hende ku ke selebra anja di mi kacho huntu ku mi.
Ma keda wak e tersio boka habri, pasobra sigun mi su kabes mester ta un krenchi sushi. Mesora ma puntre ku kisas e ta kere ku ami ta loko. El a seka su kara ku su lensu i e di: Tendemi bon, bru. Mi ta rekonose kwalke hende ku ta meskos ku mi.
I ki sorto abo ta? tabata mi pregunta.
Simplemente loko, el a kontest. I na mes momentu el a pone su man riba mi lomba, komo si fwera nos ta amk for di...”
|
|
16 |
 |
“...for di su stul, el a keda wak e kurpa flaku di Shosho drumi riba e kama di pushi riba swela den kamber. Domatilia a gloria su kurpa i sali bon pur, pa bai buska e labado di morto.
Nacho ku Cerilio, dos amigu di shap di Shosho, tabatin basta ratu sint riba banki dilanti di nan kas, un dosshen meter for di Shosho su kas, sperando e notisia. Asina nan a weta Domatilia na kareda, Nacho a dal un gritu: 0, Domatilia! Shosho a muri?
Si. Awor ei, Domatilia a kontest den kareda.
Un ratu prome Cerilio a konta Nacho kon dokter a bisa ku Shosho no ta wanta muchu mas. Bo ta kompronde, Nacho, e di, si nos keda sinta warda aki dilanti kas, anto nos ta e dos prome pa kondoler Elenita. E ora ei sikiera nos por dal e ultimo beter riba Shosho su kusta.
Porfin el a bai sosega, Cerilio a suspira. Laga nos ban mesora.
Bon pur nan a lanta, i kamna bai na e kas di nan amigu difuntu.
A, Nacho, Elenita a kuminsa jora asina e dos amigunan a drenta kas. Shosho a bai laga nos. Cerilio, bo bon amigu a bai sosega.
E dos...”
|
|
17 |
 |
“...su boka. Mi ta korda bon. E homber ei tabata balente ferfelu. Mira aki. Bo ta korda su mantel blow skur i su sombre di kabana, kologa te patras den klas?
Si, tras di e prome kareda di banki.
I bo ta korda dia el a para jora, pasobra el a hanja su mantel tur kort?
Awor ku bo ta bisa e kos ei, mi ta korda brd. Ma bon, porfin ta kwa mucha den klas a korta su mantel?
Lagami kontabo Pursi a pasa asina tantu tempu, ku mi por bien konta.
Ma komoda mi lombra kontra di e banki, krusa pia, pa mi tende Pasobra semper a keda un misterio pa mi, ta ken den nos klas por a korta Ben-nart su mantel. Ta manera te awe mi ta mira e homber ta jora amargamente. El a puntra ta ken. Pero no tabatin kontsta........
Luis a grawata kabes, puntrami ku mi ta korda Chal, Oswald, Elias ku Mario.
Sigur sigur. Chal qu Oswald den e prome banki. Elias ku Mario den di dos. Abo ku Hector den e di tres.
Exaktamente. Kestion ku tin Bennart tabata skirbi un kos riba borchi. Chal a saka tapadera di inktpot riba su banki, tire...”
|
|
18 |
 |
“... ora el a mira e muchanan ta pleita. Pero djis despwes su pensamentu a kita for di e muchanan, i el a sinta gosa e zonidunan di den kunuku. Bientu den e dak di pali maishi; guiertamentu di un kabritu te den seru; ku di totolika; partibien di chu-chubi; melodia di trupial i e kantika maestoso di henter mondi.
Di ripente un di e muchanan, Calitu di diesdos anja, a kore bin para dilanti di e biew, i pidie pa konta un kwenta. E biew a stret su lomba y keda weta Calitu.
I ta ki sorto di kwenta mi ju ke pa Papa konta? Di Nanzi?
A no, Papa. Kwenti Nanzi ta bon pa mucha chiki.
Bo ke mi konta di Tula anto?
51...”
|
|
19 |
 |
“...Ta ken ta Tula? E dos otro mucha hombernan di diesun i dieskwater anja a kai sinta banda di e biew, kla pa tende. Kalitu a jongota su dilanti.
Tula tabata un hende di masha bon kurason, Monchi a kuminsa konta, i el a bolbe len su lomba kontra di muraja di kas. Masha hopi tempu pasa e tabata biba den e mes kunuku aki. Manera mi tawela a kontami, Tula su kas di pali maishi tabata par den e lorada kaminda roi ta kore den tempi awa, kaminda tin e pali tamarein grandi.
E tabata un neger di e tribu di Mali, bon form i elegante manera bin. Aki el a nase katibu. Pero su tata tabata un prinsipe, desendiente di prin-prinsipe Samandia, ku tabata dirigi trupanan di rei Mansamusa.
Ki ora ku Tula kamna pasa, tur otro katibu tabata mire ku masha respet. Pasobra masha hopi be el a sali pa nan, espesialmente ora shon a laga bati nan sin ta na nodi. Hopi be, ora e katibunan mester a pasa henter anochi mar riba paniweri, ku nan lomba tur na sanger di sla di bomba, Tula tabata gatia bai serka nan. Anto e tabata...”
|
|
20 |
 |
“...bosnan. Nan a rondona nos. Bai traha numa i keda sperami ku pasenshi, te ora mi prepar un otro lantamentu. Tresten mi ta bai skonde, warda tempu drecha. Dios lo kwida bosnan.
E katibunan a para mira kon nan kabesante a kamna bai riba un kaminda di kabritu i disparse den mondi. E pipitanan di sod tabata lombra manera perla riba Tula su lomba muskul.
Despwes un katibu sinbergwensa a traishona Tula, di moda ku nan por a kwe Tula prezu. Pa dies kana di harinje funchi i un kabritu e desgra-siadu a konta nan unda Tula a skonde su kurpa. Pero ni un anja despwes e katibu ei. Bosu, a muri na un manera masha stranjo. Nan di ku ta un muhe katibu a venene.
Riba tres di oktober nan a mata Tula i bintikwater katibu mas riba Rif. Nan a mare riba un krus i habrak e di abow te ariba. Despwes nan a kime ku flambew den su kara. Anto despwes nan a kap su kabes.
Ma Tula a muri manera machu. El a keda mira su burdugunan, sin baha wowo. E ultimo kos ku el a bisa ta: Dios Spiritu Santu, no laga e lantamentu aki...”
|
|