1 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00007thm.jpg) |
“...Machi,
Maske tbatin otro obra di mi ku ma dorna ku bo nomber, mi ke dedika esaki tambe na bo. Pa tres motibu.
Abo a sinjami lesa (prome ku mi bai skol), tempu ku bo tabata sint riba kama ku mi, hopi dia largu, ku bo man kibr.
Abo semper tabata esun di prome ku ta lesa i duna krtika riba loke mi skirbi.
Abo a sende e prome kandela den mi alma, for di e dia ku bo a resit a pa mi, e mucha chikitu: Es envano buscar en la arena los nombres que un tiempo escrib.
Bo ju majo....”
|
|
2 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00008thm.jpg) |
“...Skirb na: 196¡t, 1965,1966,1967,1968.
Majoria di e kwentanan aki a sali publika den La Cruz, bow di e pseudnimo di Ben Balente.
Imprenta di Ver. Ant. Drukkerijen N.V.
Derecho di autor reserv....”
|
|
3 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00009thm.jpg) |
“...KONTENIDO
1. KLIMA PA KACHU............................pag. 1
2. E PIEDA Dl ANACLARA....................... 2
3. ARANJA DI SWELTU.......................... 5
4. KURIOSO .................................. 6
5. FLANEL ................................... 8
6. SPIRITU .................................. 9
7. PALU Dl TAMAREIN.......................... 10
8. PRENCHI DEN MALETA........................ 12
9. BANANA ................................... 13
10. SAJA BLANKU............................... 15
11. BUSKA TATA ............................... 17
12. BARIGON .................................. 18
13. NESHI DEN PIETERMAAI ..................... 21
14. BARBULETE PRETU........................... 22
15. MAKWAKU TA DJUMP.......................... 24
16. PASENSHI KU PROHIMO....................... 27
17. 37 ................................... 30
18. E IH Dl KOMPR........................... 31
19. TRINTA ANJA DEN SIRBISHI.................. 33
20. NERO...................................... 35
21. PIDI...”
|
|
4 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00011thm.jpg) |
“...mas neutral posibel, pa mi hanja okashon di tende mas kos.
Ai si, ju, Clara a sigui bati bai. Bo mes konose Benny. Henter dia su kara ta peg den buki. Pero ora e sali riba kaja, e no por mira un palu di basora ku shimis bist. Mesora e ta kla pa tira flor i namora. Ma bo mes sa. Ami no sa maha mi kabes ku su pantominanan. Pasobra mi sa ku semper e ta bolbe serka mi na kas. Bo mes sa. Pidi pordon, jora, priminti ku nunka mas. Esta fantochi, bo n ta hanja?
Ma bolbe grunja i komod mi lomba kntra di baranka.
Anto asina e pntol ripara ku ma pordone, e ta bolbe sambuj den su malditu bukinan. Figurabo ku e homber tin kurashi di sinta lesa te tres or di marduga. Ta di mas. Bo mes no ta hanja?
Tur loke ma riska duna komo mi komentario tabata un Se, se, se un poko vago. Pasobra mi sa ku miho un hende hinka su dede den nshi di maribomba, ku mete pata den asuntu di hende kas.
Ku mi boka na kandal ma sinta tende henter un historia largu ku Clara a sigui konta di tur Benny su mil i un amorsitanan pasahero...”
|
|
5 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00012thm.jpg) |
“...Mi sint a sigui mira sobra di e pelikula.
Ma bon. Manera mi ta kontabo, Clara a kontinua. Benny ku mi no por a kompronde otro nunka. Riba un bon dia e di ku mi, ku e mester bai Colombia. Pa su trabow. E di ku ta su chef a mndele, pa bai regla un asuntu di nogoshi. A pasa un siman, dos siman, un luna. Nada di Benny. Ami a pensa ku el a hanja kwalke galinja aja banda. Den esei un dia nochi, ora ma jega kas banda di diesun or, ma hanja un karta tir den kas. Tabata di Benny. Mesora ma habri e karta i lesa. Ki bo ta kere ku e sinberguensa a manda bisami? Ku na Barranquilla el a hanja un bon trabow, i ku el a disid di keda, pasobra ei e por sinta lesa su bukinan, sin ningn boroto den su kabes.
Di brd mes?
Manera mi ta bisabo. Pero esei ta nada. Na final di su karta el a skirbi, ku na Barranquilla e klima ta masha favorabel pa juda su kachunan kai mas lihe posibel.
Ami mester a wanta dura, pa mi no grita hari.
Bo mes ta kompronde, Clara a jega na fin di su historia, ,,ku esei tabata sufisiente...”
|
|
6 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00013thm.jpg) |
“...jega riba e plenchi grandi rondo di Dios su kas.
Riba e plenchi ei kada hende ta hanja un ramada. Ei semper ta hasi fresku. E ora ei nunka mas nan no tin mester di kamna kaminda lew, pa bai hala awa na pos. Pasobra kontra di kada ramada tin un pos, jen di awa. Anto Dios ta pasa na kada ramada serka e hendenan. E mes ta saka sumpinja for di nan pia i e ta laba tur nan kurpa ku awa fresku. Semper Dios ta kamna ku un koto, jen di kumnda masha dushi. Esei e ta parti pa tur hende, tur dia, anja den anja afo. Nunka e kumnda no ta kaba.
,,Mi por bai serka Dios? e mucha a puntra su mama.
No, mi ju, ainda no. Dia bo bira mas grandi, bo deseo pa bai serka Dios lo bira masha grandi, ora bo mira kon hende bibu tin rabia riba otro.
E mucha no a puntra nada mas. I mientras e mama tabata karisia Ana-clara su flektunan, e kriatura a keda wak e kaminda delegaritu di ka-britu, ku tabata subi bai ariba, te den kabes di e seru......
Su manise Ofelia a kamna bai na e kama di pushi den kas, kaminda Anaclara sa...”
|
|
7 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00014thm.jpg) |
“...mester di sanger inosente komo sakrifisio pa tur malu ku nos a hasi. E sanger di Anaclara lo bira awaseru pa nos. Bira kara boso mira e nubianan pretu ku ja ta bin for di pariba aja. Nan ta manera muhe den su di nuebe luna.
Tur hende a drei mira kon e nubianan tabata bola bin pabow. I mesora nan tur a keda katu. Ta blo bjentu so a keda supla den e kadushinan kontra di Ofelia su kur.
Matias a kai na rudija; su tras Ofelia ku awa na wowo, i rondo di nan e homber ku e muhenan. Nan a resa, gradisi Dios, mientras awaseru a kuminsa jobe riba nan kabes.
Seis dia largu awa a kai, sin welek, sin bos. Pasobra Anaclara tabatin seis anja. I despues di esei nos a sigui hanja jobida seis siman largu, tur mainta seis or. I ora awaseru tabata kai, nan tabata mira un nubia blanku chikitu, ku tabata keda kologa net riba e pieda di sababa riba seru.
Juan a dal un rosea grandi, i ami mester a keda ketu, pasobra franka-mente mi no tabata sa kiko mi bisa.
Ta pesei ningn hende no mester mishi ku e pieda di Anaclara...”
|
|
8 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00015thm.jpg) |
“...ARANJA DI SWELTU
Un homber gordo a kamna drenta botika, i puntra ku e por papia ku e botikario mes. E mucha homber tras di tonbank a keda mrele, i kompronde mesora ku e homber bon bist no tabata ken ku ta. Bo por a mira ku su flus ta algu espesial. Su dashi luangu tabata grita, mientras su feneta di dashi tabata un perla di tamanjo balente grandi. E sig burusi den su boka a buta su kara hanja un expreshon espantoso. Pa kolmo e tabata hole stinki di rom i perfume barata.
Mi mes por juda meneer? e mucha homber a puntrele.
,,Eh..... no, e homber a kontest. Ta e botikario mes mi mester.
E mucha homber a forsa un sonrisa i kamna bai patras un pia un pia, pa avisa e botikario.
Bondia, mi shon, e botikario a saluda masha kortes, ora el a kamna jega serka e kliente gordo. Ku kiko mi por sirbi mi shon?
Wel, mi kier a papia riba un......... eh..... un asuntu un poko........
Klaro, klaro, e botikario a kontest ku kara jen di komprenshon. Pasa patras aki den mi ofisina.
Nan a drenta e ofisina, i e...”
|
|
9 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00016thm.jpg) |
“...for di dje. Ta klaro ku bo ta kobra un alguisitu pa bo molester. Djei e botikario a tira e estuche den un lachi i lubida riba dje.
Tres dia despwes e kliente a bio den botika.
Tur kos ta kla? el a informa.
E kntra ta algu fantastiko, e botikario a deklara. Pero e kurioso a bisabo kon mester uzele?
No. E no a bisami esei. Uniko kos ku el a bisami ta, ku e kntra aki ta juda kontra mal spiritu, mal bista i mal hende.
Ahaan, e botikario di ku ne, i el a keda mira e homber gordo duru den su kara. Ami konose e sorto di kntra aki masha bon. E ta masha fwerte. Pero si bo ke pa e keda ku su forsa, anto bo no por uza ni un gota di bibida. Alkohol ta buta su forsa dirti bai poko-poko. Tin un kos mas. Dos be pa dia bo mester dal un bon banjo ku habon blow. Anto asina bo kaba di banja, bo mester tochi e aranja ku bo punta di dede. Pero ainda tin un regla mas. Si bo ta soltero, bo mester kasa. I si bo ta kas, bo no por ferela ningn otro muhe. Esakinan ta regla fiho ku Pap Bog a sinjami. Si bo no tee...”
|
|
10 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00017thm.jpg) |
“...kurioso a keda wak Tonchi ku kara masha interesante.
Tonchi a grawata su kabes, hisa kara wak e kurioso, i saka su ptmni for di su saku.
Tuma, e di ku ne, ora el a entreg e homber seis papel di shen. Kuminsa traha mesora.
Den un kwarto chikitu medio skur e kurioso a sende un kabitu di bela riba mesa. Den e kamber tabatin un ol masha desagradabel. Djei e kurioso a bisti un kimona tur kibr, hisa man na laria i kuminsa resa un orashon ku Tonchi no por a kompronde.
E di ku Tonchi mester hinka rudia su dilanti, pa e orashon surti mas efekto. Tonchi a hinka rudia manera un gran sokete, keriendo ku e kurioso ta hasiendo un tratamentu serio. Miedu a kuminsa drenta Tonchi, sigun e tabata wak e homber su kabei jen di pomada i e gotanan di sod riba e frenta di tutu.
Despwes di a finalisa su seremonia ku algn gritu masha mahoso, e kurioso di ku Tonchi: Bueno, e prome preparashon ta kla. Awor ta falta esun aki. El a kohe dos vel di papel, skirbi poko senja stranjo riba nan, hinka kada un den un envelop...”
|
|
11 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00018thm.jpg) |
“..., un gorditu, a grita ku mes volumen: Mi n sa. Puntra Jorge.
Un otro mucha muhe den un shimis di flor grandi y ku un monton di kabei riba su kabes, a kuminsa hari manera henda chifl. Esun ku tabata judami a grunja un kos y kamna un pia un pia, bai serka e donjo di pakus, ku tabata sinta lesa korant tras di su kaha di plaka.
Riba su eskritorio tabatin un kantidat di papel, faktura, karta y un florero lila, jen ku flor di plastik di tur sorto di kol.
Kwantu pa e flanel aki ? e galinja a puntra Jorge.
Ku masha esfwerso Jorge a hisa kara y keda weta nos. El a dunami asko. Su kara tabata meskos ku hende ku a sali for di un paranda sep di tres dia sin drumi.
Pero mi no a duna komentario, pasobra mi mes a kompronde, ku mi mester koopera un poko, pa juda e pakus bende. Pesei ma hisa e flanel na laria, pa Jorge mirele bon.
Don Jorge su kontsta tabata kortiku: Dos florin. Y mesora el a bolbe hinka kabes den su korant.
Dos florin, e mucha muhe a ripiti, mientras ku el a keda wak kaja.
Masha masha...”
|
|
12 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00019thm.jpg) |
“...Ami a forsa mi mes pa mi keda kalmu, sigun mi a kamna sali for di e pakus. Pero tur hende por rei kiko mi tabata pensa.
SPIRITU
Dindina, bai buska polis, Pachi Feli a pidi su ju muhe. Si mi mester sigui drumi bow di e ramada aki un anochi mas, romatisma ta matami.
Papa ta kere ku e spiritu ta sali for di kushina ora e mira polis?
Tur spiritu tin miedu di polis, Pachi Feli a deklara.
Dindina a para skucha e boroto den e pidasitu kushina tras di nan kas. Botter tabata kai kibra. Tapadera di wea tabata zona. Dindina a sinti kon su pianan a kuminsa tembla di miedu.
Mi ta bai bini mesora, el a bisa e biew. Bon nervioso el a mara su lensu na kabes i kore bai wrda di polis na Montanja. Pachi Feli a keda wak e, te ora el a disparse den skuridad.
Mein ora despwes Dindina a baha for di auto di polis i subi e pida seru kaminda nan kas ta par.
Kon ta bai, Pachi? e polis a saluda e biew. Ta kiko ta pasa? Tin spiritu den kushina?
Teribel, mi shon, Pachi Feli a kuminsa splika. E kos aki ta molostia nos...”
|
|
13 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00020thm.jpg) |
“...molester di spiritu, lo e avisa e polis.
Ta bon, Pachi, e polis a hari. Mi ta semper na ordu.
PALU DI TAMAREIN
Pa di tantu be Tida a kokocha den su pidasitu kur tras di su kas, i bari blachi seku di e palu grandi di tamarein.
Esta porkeria, e tabata kik, e blachinan aki ta susha tur kaminda. Ta tur dia te mes un fishi di aranja. Ta ki dia mi ta hanja un alivio?
Mani, e karpinte ku tabata traha den su kur djis pabow di Tida, a kuminsa sagudi kabes ora el a tende Tida ta papia. Den su mes e di: Uza bo sint. Kap e palu ei. Anto mi no tin mester di tende e mesun historia tur santu dia.
Che, esta porkeria, Tida a sigui bati bai ku su boka sin djente. Mi ta bira loco. Loga di mi sinta sosega mi kurpa, mi tin ku bari kur den mi bijesa.
Mani no por a wanta mas. El a buta su skaf un banda i jega na kur.
O, Ma Tida, el a grita. E biew a lanta su kurpa krekech i weta e kara sod di su bisinja kontra di trank. Mesora Tida a kuminsa informa kon ta ku sal di Mani su kas ku su junan. Mani di ku ne ku tur...”
|
|
14 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00021thm.jpg) |
“...bira tristu, pasobra aki poko dia lo e no tabatin okashon di bari blachi seku mas.
Despwes di tres luna e palu a keda limpi-limpi. Tida tabata sint den su stul di zoja, mirando e palu di tamarein muriendo. I e tabata skucha e paranan ku tabata kanta den e ramanan seku. E biew a hanja masha stranjo ku un palu asina grandi por a muri asina ketu, sin saka ningn zonidu. Awor s Tida a kuminsa preokupa, i e no tabata papia muchu mas.
Mai no ta sinti Mai su kurpa bon? su ju muhe Irena a puntre.
Mi n sa, Tida a kontest ku stem dbil. Mi ta sinti un kos masha stranjo den mi kabes.
Sinku dia despwes Ma Tida a pasa pa miho bida. Ora Mani a tende e notisia di morto, a drente un miedu. El a purba diskulpa su mes, bisando Irena: Mi no tabata sa ku asina ei tambe bo por kausa un hende su morto.
Ai, shon Mani, Irena a trankilise, no laga e kos preokupa bo. Dokter a bisami ku masha tempu kaba Mai tin verkalk den kabes. Un bena a rementa den su kabes. Tesei a bute muri. Keda bo tur trankil.
11...”
|
|
15 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00022thm.jpg) |
“...Pero e kalor den e misa ketu a butami paga sonjo. Ora ma bula lanta, ma tende Angel di Senjor ta bati. Ma kore sali bon pur, pa mi bai bordo. Pero ja Nena Dos a sali kaba. Anto tur mi panjanan tabata na bordo. Bo sa kiko a pasa despwes di algn dia? Notisia a jega ku Nena Dos a perde riba laman. Tur tripulashon a hoga.
Pa Djeffi a keda ketu un ratu i pone su man riba mi kabes.
Tur hende na bordo a hoga. Mi kompader Kobitu tambe. Ami ta konvensi ku ta La Birgui di Altagracia a perkura pa mi pega sonjo den misa, pa mi keda na bida. Ta pesei semper mi tin ku resa ne, prome mi bai nabega.
12...”
|
|
16 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00023thm.jpg) |
“...resa su orashon di kustumber den misa. Ta por mes e no por a skapa.
BANANA
Ku mi propio bista ma mira e kos aki sosode, djis na skina di brug di Skalo, kaminda tin e borchi Seamens Home.
Un moveshon rpido di algu a hala mi atenshon, ora mi tabata pasa ei banda un ratu despwes di mitar di sinku. Ma bira kara pur, net na ora pa mi mira kon un banana hechu a pasa di un man robes pa un man drechi, pa despwes e disparse den un saku di papel riba asera.
Mi di: Karamba, e gengu ku a hasi e kos ei ta djaki kanja. E mester tin masha brio pa praktik ligeresa di dede di dia kla. Mesora ma traka riba asera, pa mi weta ta ken e gai-bibu ta. Tabata un tersio chikitu, flaku, den un karson balente sushi i un flanel ku binti anja pas tabata blanku. Na su pia e tabatin pargata pretu biew i plam. Su kara tabata lombra di zeta. Su expreshon tabata bobo, aunke no tabatin motibu pa duda di su inteligensia natural. Pasobra e manera ku e banana a disparse, sin e Venesolanu sa, tabata trabow di un experto.
Den...”
|
|
17 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00024thm.jpg) |
“...BANANA djis na skina di brug di Skalo
14...”
|
|
18 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00025thm.jpg) |
“...Aki tabata un kestion di pasenshi. Mi mester a warda. Pasobra ku un banana so e gai lo no por a jena su stoma. E mester a flektu un mas.
Ma wak e diferente monton di banana. Na man robes di e tipo tabatin un monton di dos. Tur e otro montonnan tabata di tres. Tabata masha stranjo ku e Venesolanu gordo no a ripara nada. E tabata kombersa ku un otro paisanu di dje. Un radio chikitu di batera, pone mei-mei di e tomatinan, tabata pua pa toka un merengue.
Ke tal, pama?, ma tende e gai dirigi su mes na un homber ku tabata pasando. Mesora el a kita, pa bai kombersa ku su amigu, i laga e saku di papel trankil riba asera. Ma hanja e kos ei kriminalmente bon hasi. Ni sikiera el a drei wak e saku di papel, mientras e tabata papia.
E kombersashon a resulta kortiku. Nan a duna otro man, i e ladrn di banana a bolbe bai para na su puesto estrategiko, ku kara serio, manera hendenan ku ta sinta warda nan turno den ofisina di dokter.
Pero despwes di e intermedio aki e kos a bai rpido. E gai a keda mira stret...”
|
|
19 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00026thm.jpg) |
“...grawata patras di su kabes i kuminsa su historia.
Un dia nos tabata riba Klein Corsou. E anochi ei nos a kaba di tira poko awa di plaja na stoma. I despwes ku nos a sinta kombersa, nos a bai drumi den e kasita ku prome aja tabatin par ei riba. Feli, e ju di Dalia di Ma Tensha, tabata drumi ronka banda di mi. Esei mi ta korda kla. Nochi tabata bunita. Tur na strea. No tabatin ni un punti nubia.
E bentana parti pariba tabata habri, di moda ku mi por a mira e faro ku tabata drei i tira su lus riba tera i riba laman.
Sigun mi tabata drumi pechu ariba, pensando riba mi kas ku mi junan na Corsou, ma tende un muhe ta jora. Pero jora masha tristu. E kos ei a stranjami masha, pasobra nunka mi no a mira un muhe ei riba. Prome ma kere ku ta spiritu. Pero e joramentu tabata zona muchu duru. Spiritu su jor ta mas lastimoso.
Ma lanta poko-poko for di swela, kohe mi chapara i sali bai pafo. Tabatin un bientu friw ta korta. Ma laman tabata kalmu. Riba e pidasitu plaja ma mira e muhe par. E tabata delega...”
|
|
20 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/98/00001/AA00000098_00001_00027thm.jpg) |
“...Elizeo.
Ta dwel mi, machi, ma konteste. Den mi bida nan a mirami pa tur sorto di kos. Nan a jamami tur sorto di kos tambe. Pero Elizeo. No. Nunka. Mi ke ku machi ta kibuka.
Aparentemente e biehita a hanjami masha chistoso, pasobra el a grita hari ku su boka sin djente, sagudi su kabes i kuminsa karisia mi kara.
Papa Elizeo, el a sigui bati bai. Bo no por laga di ta chansa. Bo ta masha pret, bo sa.
Pero, machi, keremi. Ba tumami pa otro hende. Mi no ta Elizeo.
Ki dia! Machi a kwe mi man tee i kuminsa fula mi dashi, mientras e tabata hari chiki-chiki.
17...”
|
|