Your search within this document for 'tantu' resulted in 18 matching pages.
1

“...ekilibrio den su bida lo tin preferensha pa e frma di poesa piko. Den e obranan di Shon Wein Hoyer i Enrique Goilo nos ta mira e forma piko. Mientras Pablo Alex Jesurun, Henry Habibe i Frank Martinus ta mas lriko. Ademas di lrika i pika tin un grupo mas, esta dramtika (teatro). Un drama tin elemento lriko i piko. Epiko pa loke e ta presenta na akshon i lriko ora e ta demonstra ki konsiderashon ta kondusi na siertu akshon. Den poetika e palabra drama ta refer na un desaroyo tristu o alegre. Pwes tantu tragedia komo komedia ta den e konsepto di drama. Aunke den boka di pueblo e palabra drama ta uz pa un kaso tristu. Didktika ta e sorto di poesia ku tin komo intenshon dunamentu di sabidura til na un frma poetiko. 1...”
2

“...bira insoportabel. Asta pensamentu tristu por transforma na alegra, pa un hende haa alivio. Un ehempel ta Si nos alma skucha di L. Daal. Si nos alma skucha... kwantu kos le n komprende; kwantu pensamentu tristu, sin speransa i sin lus, lo no para bira fwente di legria, lus i fe ku ta konsola i duna bida. 3. Klasifikashon di lrika Pa distingi diferente grupo den lrika ta mas difisil ku den pika i dramtika. Pasobra lrika ta ekspreshon direkto di hende su sintimentu; i un hende su sintimentu tin tantu frma i mats, ku prktika- mente e kantidad di frma lrika no tin limite. Pa haa mas o menos un ¡dea, sinembargo, nos por forma algn grupo grandi. Pero kada agrupashon tin su fayo. Ademas di esei tin hopi poesia lriko ku por ta klasifika den diferente grupo. Tin dos posibilidad di klasifikashon: 1. sigun kontenido. 2. sigun frma. Siendo ku lrika ta ekspreshon di sintimentu humano, nos por parti e sorto di poesia aki den e sigiente gruponan: 1. relashon di hende ku Kreador. 2. relashon di hende ku...”
3

“...E kanti-dad di verso di e estrofanan por varia. Originalmente un kansion tabata skib den un idioma simpel. Tin kansion popular te kansion (kantika) di misa. Un kantika di misa masha konosi ta: Mama di bon conseho. Mama jen di toer clemencia Nos ta yega cerca Bo Pa bo sinja nos prudencia Den e mundu ganjad. Ata nos cerca bo Sinja nos ley di Dios Pa bo sinja nos prudencia Nos ta yega cerca Bo. Esaki ta un di e tantu kantikanan ku Shon Wein Hoyer huntu ku pader Poeisz a kompon mas o menos sesenta aa pas, den e edifisio ku aktwalmente ta Radio Hoyer na Julianaplein. Nan a kompone tantu teksto komo muzik. Si un kansion ta skib na idioma elev, i si e poeta tin entusiasmo pa grandesa di su tema, nos ta yame un oda o un himno. Un himno ta un kansion religioso ku ta kanta di Kreador o tema divino. Un oda ta un himno di alabansa ku por trata di kwalke otro tema elev (sea kos o persona). 10. Formanan di estrofa Ta eksisti hopi frma di poema kaminda e poeta ta atene na un kantidad fiho di verso. Un...”
4

“.... Un kwarteto ta un estrofa di kwater verso. Generalmente e ta rima aaba. Den Henry Habibe su "Aurora tin un poesia di tres kwarteto, ku asonansia: Ma drenta bentana; bulando, bo sanguer! Semper bo ta kanta sun den bo kamber? M'a sunchi bo frenta, bo lep, bo garganta. Semper bo ta tembla numa den bo kama? Bo rosa a kai drumi den anochi su plata. Semper bo ta muri ku un skochi flam? Soneto Un kombinashon di dos kwarteto (oktavo) i dos terseto (seksteto) ta un soneto. Generalmente (no semper!) tantu e oktavo komo e seksteto ta forma un total kompletu. Na prinsipio di e seksteto ta kuminsa e "kibr o bwelta. (Na italianu: volta i na transes: la chute dun sonnet). E sa tin hopi variashon di rima. Awendia nan sa skibi soneto di sinku pia ymbiko; antes di alehandrino (seis pia ymbiko). Dante I Petrarca a origina e frma di soneto. 11...”
5

“...I lo nos bai maan laman, pa mire mampara ktu brutu ku a mata tantu nabegante. Lante bela pa nos korta ola; bola bela, bienti ost konstante, kant'e ritmo bon mark, pa nos bai mire manpara ktu. 11. Lrika didktiko Lrika ku karakter instruktivo nos ta yama lrika didktiko. Esaki por ta: 1. epigrama 2. stira i parodia. Un epigrama ta un poema kortiku i ku sentido. Nan sa kontene wega di palabra. Hopi be nan sa kritik kwalke sitwashon malu den komunidad, eror di un persona o un falta general di publiko. Esaki ta nifika ku nos por klasifika un bon teksto di un banderita bow di lrika didktiko: L i 1. Den santana tin spiritu. Hende bibu ta malditu. 2. Si bo ta biba di redashi, ta paso ba saka nos selashi bai bente tur riba kaya. Ma bo dia tei, kanaya. Un bon ehempel di lrika didktiko ta "Lisinbein di Enrique Goilo. Stira Un poema satriko ta ekspresa mofa, indignashon o odio. E dos ek-stremonan ta irona (un pilmentu leve) i sarkasmo (indignashon fwerte). Un stira ta seala un eror, un sitwashon malu...”
6

“...ku esun original. Hopi tempu pas ma yega di tende un parodia riba "Atardi di Corsen: Ta pakiko, mi no sa ma bon hodidu mi ta bira tur atardi ku mi mira bo figura bon ankr. Talbes ta un remordementu o ta mi guayabo kisas podise n ta nada mas ku un bon kishikimentu. 12. Poesia lriko-piko Ta imposibel klasifika pika i lrika den dos grupo determina. Tin tantu poesia ku ta lriko i piko na mes momentu. Nan ta piko pasobra nan ta relata un istoria na un manera obhetivo; i nan ta lriko pasobra e poeta ta trata na ekspresa su sintimentu. Romanse i balada ta pertenese na lrika-piko. Por sierto poetanan mes sa usa tur dos nomber pa e mesun ¡dea. Tantu romanse komo balada ta kontene un istoria kondens, ku generalmente tin un final inesper ¡ tristu. 15...”
7

“...Hende bibu no ta un aparato ku ta reprodusi un kwenta eksaktamente manera el a tende. Pasobra e tin su sintimentu, su opinion, su desaroyo. Pesei semper e istoria lo tin algu personal dje eskritor. Ademas di esei kada persona ta reakshona, sigun su karakter i mentalidad riba loke e eksperimenta. Tuma por ehempel un desgrasia di owto. Si dies hende a mire, lo tin dies vershon diferente. Esaki ta nifika ku obhetividad absoluto no ta eksisti den pika, maske e owtor lo trata di elimin su sintimentu tantu ku ta posibel. Den pika nos tin, banda di poesia, prosa tambe. Pesei nos ke duna e klasifikashon ku ta sigi: 1. Mito, saga, leyenda. 2. Kwenta, fbula 3. Parbola 4. Idilio. 5. Kwenta potiko 6. Epopeya (poema piko) 7. Deskripshon di biaha 8. Relato istriko. 9. Biografa, owtobiografia. 10. Novela kortiku. 11. Novela 12. Krtika, ensayo. 16...”
8

“...Novela di tesis o novela tendensioso Esakinan ta skibi ku e intenshon di hasi propaganda pa un idea. Masha konosi den e sorto aki ta E chosa di Tio Tom di H. Beecher-Stowe i "Max Havelaar di Multatuli. Novela di aventura Si un novela sikoigiko ta trata problema o komplikashon sikoigiko, e novela di aventura ta trata mas tantu riba loke ta sosode. E novela-nan aki ta atraktivo, pasobra nan ta trata di luga deskonosi. Novela di detektif Esaki tin algu di un novela di aventura. E owtor konosi riba e terenu aki ta Edgar Alian Poe. Un otro ta Arthur Conan Doyle. George Simenon ta un mas. Un novela di detektif ta trata e investigashon eksakto i sutil, kom-binando i sakando konklushon, pa haa klaridad den un kaso skur. Novela di klave (roman clef) Si e owtor trata un persona ku realmente a eksisti, pero ku otro nomber, nos ta yama esei Novela di klave. Ta eksisti tambe loke nos ta yama "vie romance, den kwa e owtor ta deskribi bida di un persona slebre. Siklo di novela Si un owtor haa ku un novela...”
9

“...E akontesimentunan konseku-tivo ta forma huntu e elementonan piko, mientras ku e kontempla-shon di e personahenan (loke ta buta nan hasi siertu akshon), ta forma e elementonan lriko. E owtor mes tin ku keda kompletamente tras di kortina. Ta e aktornan mester haa atenshon kompletu. Dramtika ta eksigi masha dje owtor, pasobra e mester por kom-pronde e estruktura espiritwal infinitamente vari di su figuranan, i hasi tur akshon di e figuranan aseptabel, komo konsekwensha dje estruktura espiritwal tantu vari. Tin masha poko bon dramaturgo den literatura mundial. Algn ta Shakespeare, Lope de Vega i Goethe. E medionan ku un dramaturgo tin na su disposishon pa logra su obra ta: dialogo, mmka i idioma di gesto. Nos por yama un drama un serie di akshon konsekutivo, presenta pa medio di monlogo, dialogo, gesto i mmika. 21. Origen di drama Drama ta masha biew. Den tempu di griegonan el a forma for di ditirambo (kansion di honor na Dioniso, dios di bia). Gradwal-mente e ditirambo a desaroya i bira un...”
10

“...eror pasobra e ta malu ni degener, pero simplemente pa via di un kibukashon ku e no por drecha mas. Pesei nunka un bandidu por ta un figura trgiko. Solamente esun ku nos por sinti pe den su lucha humano. E momentu mas trgiko den tragedia ta den su agnitio (rekonose-mentu), na momentu ku e heroe realisa ku e mes ta kowsa di su prdida. Komedia Un komedia ta munstra nos kon hende ta den su lokura i tambe kon chikitu e ta. Idea di un komedia no ta pa krea kompashon, pero mas tantu pa nos hari e soketada di hende bibu. Tantu mal sitwashon den sociedad komo fayo di hende ta keda ridikulis riba esenario. Pastoral Si den un Arkadia e bida di kunukeru ta present na un manera piko, anto esei ta presenta dramtikamente den un pastoral. E ta un reakshon kontra e etiketa eksagera na korte. Traglkomedia Si den e obra tin un mskla di komedia i tragedia esei ta un tragi-komedia. Un ehempel ta Pygmalion" di G. B. Shaw. Melodrama Den siglo 18 nan a uza e nomber aki pa un obra den kwa e sintimen-tunan ekspresa...”
11

“...Opera Na final di siglo 16 tabatin na Florencia (Italia) un grupo di artista ku tabatin e ideal renasentista pa rebiba tragedia antigwo. Komo den tempu antigwo muzik tabatin un papel importante den tragedia, e florensianonan ei a bolbe pone muzik den drama. Pero gradwalmente nos ta mira kon ekspreshon poetiko a bira di balor sekundario, di moda ku opera a bira menos drama. Mas adilanti e aria (ku en realidad tabata para e akshon dramtiko) no tin un papel tantu importante mas. Pesei nos por hasi un diferensha entre opera i drama musikal. Den drama musikal e ekspreshon ku palabra ta bolbe subi na su nivel original, mientras ku den opera ta muzik tin e papel prinsipal. Musical Despwes di 1930 musical ta lanta kabes. Awendia un "musical tin e karakterstika ku su intriga dramtiko i bon kompon ta bira mas bibu pa via dje variashon entre muzik, kanto, balia i hopi "show. West Side Story di Leonard Bernstein ta un bon ehempel di "musical". Kantata Esaki ta parse opera den e sentido ku e ta un ...”
12

“...frase kortiko, kondens. Tur e idea tabata pa un poema evoka sugestin den pensamentu di e lektor. Pesei a bin sosode ku a nase hopi poema pa kwa no tabatin splikashon intelektwal. Pesei nos por bisa, ku si impreshonismo tabata traha di paf bai paden, ekspreshonismo en kambio tabata di paden bai paf. Varios poesia di Dr. C. Engels i tambe hopi ku a sali publik den e revista literario De Stoep ta prueba di esaki. Vitalismo Kasi no por distingi vitalismo for di ekspreshonismo. E ta un palabra manera tantu otro trmino den arte moderno ku praktikamente 29...”
13

“...di hende primitivo. Tip Marugg i Charles Corsen ta dos poeta ku a yega di ekspresa nan di tal manera. 29. Sinnimo Homnimo ta palabra ku e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente. P.e. rndu = aparato pa sera porta rndu = e verbo igwal na parandi. Pero sinnimo ta palabra ku tin mas o menos e mesun nifikashon. P.e.: loko, kens, chocho, pas. Eksistensha di sinnimo ta un ventaha grandi den idioma. Esun ku mester tee un diskurso o lektura sa ki balor nan tin. Den komber-sashon di tur dia nan no ta tantu nesesario. Si un hende papia kla, ta basta. Pero ora nos ta buta nos pensamentu riba papel, nos ta ripara e balor di sinnimo. Pasobra sinnimo ta trese variashon den 31...”
14

“...obheto riba su mes, ni separ for di otro. Nos ta mira nan den nan relashon ku otro kos. Den e relashon entre e diferente kosnan (esaki ta asosiashon) nos ta ripara similitud i diferensha. Tal asosiashon ta kowsa di tur idioma figurativo. Pesei por sosode ku nos ta uza nomber di un siertu persona o kos pa un otro persona o kos ku ta buta nos korda riba un persona o kos ku antes nos a mira. Ta netamente idioma di tur dia i di hende simpel ta esun ku ta bira atraktivo, pa via di tantu komparashon original i espontneo. E mesun kaso ta tuma luga den idioma figurativo. Similitud ta pone nos asosia kos i hende konstantemente. Un persona ku ta papia hopi nos ta yama: un lora, un hende largu: un pali koko, un hende ku ta bula kaya ku su pianan seku: un dalakochi. Idioma di poeta i prosaista tambe tin tal sorto di rikesa di imagen. Idioma figurativo ku ta bas riba similitud entre persona o kos, nos ta yama un metfora (e palabra ta nifika transferensha o pasa di un pa otro). Tin diferente sorto di...”
15

“...Si antes tabata uza nan pa indika algu desagradabel, awendia bo por tende un hende bisa trankilamente "teribel bunita o asta un plaser hororoso. Bon mir esaki ta un fenomeno ku mester kombat. Ambiente i tempu Antes e palabra "shon tabata na kunuku un palabra di respet i asta ekspresando un mentalidad servil. Pero ki diferensha awendia, ora nos ta ekspresa kario i apresio, yamando un hende "shon mama o "mi shon dushi. "Shon pastor ta un titulo ku mskla di respet i apresio. E palabra bo" ta esun tantu konosi. E ta deriva di "vos i "vosotros. Danki dios hubentud a kompronde ku e no ta mahos manera antes hopi a kere i pretende. Aunke te den e prome reunion, kaminda a instala e komishon di ortografa, den e sala di konferensha di minstro-nan den forti, ministro O.R.A. Beaujon a observa na final: "Si tin un manera pa hasi ku e palabra "bo, lo mi ta masha kontentu". 41. Etimologa popular E palabra etimologia ta nifika siensia di loke ta berdad den derivashon i nifikashon. Den lingwstika e ta siensia...”
16

“...pis i lih. Ke men anto e moveshon regular ku ta nase pa medio di kontraste konsekutivo. Henter bida i naturalesa ta yen di ritmo. Den idioma ritmo ta un koriente musikal. No ta solamente den poesia tin ritmo. Sin ritmo idioma ta kasi imposbel. S un hende papia sn ritmo, sin variashon, lo e ta papia sin grasia. Algu paresido ta buki-nan di lei, kaminda inteligensia ta domin, sin aga luga pa sintimentu. Tempu i meloda ta hasi ritmo di un poema mas riku. Tempu ta e moveshon rpido o pokopoko ku tin tantu relashon ku nos emoshon. Alegra ta duna un ritmo pur; tristesa tin moveshon mengw. Meloda ta e altura na kwa nos ta pronunsa un zonidu o un palabra. Den esaki e zonidu natural di vokal i konsonante ta hunga un papel grandi. 45...”
17

“...pia. E kantidad di slaba den un pia por ta dos o tres, i un di nan mester ta aksentw. Nos konose: yambo anapesto metro subiendo trokeo -------- dktilo anfbrako ----------- espondeo metro bahando Na final di un verso por agrega o kita un slaba (generalmente ku aksent dbil). Yambo: kombles, snt, hamas Den ka / ya_ke / tu tur / a rio / chi_bo / ta kei / ru ku / mi. Trokeo: hopi, semper, tantu, nunka A ta / nu bia /_hop¡ / nu bia Anapesto: importa, rebiba, kunsumi, ripiti. Lu bi da / pa fa bor / tur bon dad / gra ti tud / tin ba lor / li mi ta / ^ v-' w V/------ Dktilo: dndula, rbusak, Lngule, hendenan Nun ka ba / ke re ku / nan tin ra / son ---- o s/ ------ t/ Anfbrako: bisia, kompader, se^ashi, bochincha Bi sa mi / ta kwan tu / m al ma / por bal w sy Espondeo: bistek, potlot. Tuma nota! Kasi tur nos verbonan di dos slaba (kome, mira, tende, kere ets.) nos por klasifika komo espondeo, aunke tur dos slaba no tin eksakta- mente mesun aksento. Tin kaminda ku asta nan por hasi trabow...”
18

“...piki un flor di mondi, kore djis pa kore (di Philomena Wong) ku esun di Rene de Rooy: Ai, kon ma stima den mi aanan pas, kon tantu kos tatin mi tur bru. Awor ku mi pashonnan ta bai bandonami, poko-poko mi ta weta kla. Esun di prom ta kanta i bula ku alegra, mientras e di dos ta lastra bai, pis i meditando. Tin owtor ku a trata na ekspresa nan sintimentu den ritmo i zonidu so. Tal sorto di poesia puru nos por apresia ku nos oido, pasobra e ta bira un total di zonidu. Kanta, kweru kayente, kanta kweru, kanta eh pa mi lanta______(E. Juliana) Asonansia iakonsonansia Si nikamente e vokalnan dje slabanan aksentw ta rima, i no e konsonantenan prom o despwes, nos ta yama esei asonansia. P.e.: mira i bisa. Den kaso ku e konsonantenan ta rima, esei ta akonsonansia. P.e.: belin i baln. Poesia ta diferente for di prosa, no unikamente pasobra e sa tin metro, pero pasobra e tin siertu karakter espesial di dikshon i pensamentu. E tema di mas prosiko por ta ekspresa na e idioma di mas prosiko i sinembargo...”