1 |
 |
“...grandura dje materia. Ademas di esei por parti un akto na varios esena. Divishon den esena ta tuma luga kaminda un aktor nobo ta presenta, sea pa di prom be o di nobo.
E konstrukshon interior ta diferente. E desaroyo dje akontesimen-tunan mester sosode sigun un plan fiho, pa e miradnan por mira un desaroyo igiko i un solushon natural.
Den un bon drama mester tin:
a. eksposishon
b. intriga
c. kiimaks
d. katstrofe
e. peripesia.
Eksposishon
Aki e dramaturgo mester duna un splikashon dje sitwashon na prin-sipio dje drama. E splikashon mester ta kortiku pero kla, pa e miradnan haa un impreshon kla dje sitwashon, i pa nan por sigi ku interes e desaroyo dje diferente akshonnan.
intriga
Den e desaroyo e asuntu ta bin pega. Tin un choke entre e personahe-nan. Bo por kuminsa mira e konflikto. E tenshon ta owmenta sigun e konflikto ta bira mas fwerte.
Kiimaks
E drama ta yega su punto kulminante. E momentu di krisis ta hopi serka, sea pa bon sea pa malu. E mrad ta haa un bista den e
27...”
|
|
2 |
 |
“...direkto. Ke men ku ya no tabata mas e impreshon di paf ku tabata fiha arte, pero ekspreshon i konvikshon di e poeta mester a domina den poesia.
I asina nos ta mira ku e poeta no tabata kibra kabes mas ku buska-mentu di palabra bunita. Asta e no tabata preokupa mas ku e frase limpi i perfekto. E tabata benta su poemanan den kara di mundu ku frase kortiko, kondens.
Tur e idea tabata pa un poema evoka sugestin den pensamentu di e lektor. Pesei a bin sosode ku a nase hopi poema pa kwa no tabatin splikashon intelektwal.
Pesei nos por bisa, ku si impreshonismo tabata traha di paf bai paden, ekspreshonismo en kambio tabata di paden bai paf.
Varios poesia di Dr. C. Engels i tambe hopi ku a sali publik den e revista literario De Stoep ta prueba di esaki.
Vitalismo
Kasi no por distingi vitalismo for di ekspreshonismo. E ta un palabra manera tantu otro trmino den arte moderno ku praktikamente
29...”
|
|
3 |
 |
“...eksperimental
Durante prom gera mundial i tambe despwes di dje nos ta mira den literatura un koriente fwerte kontra normanan di tradishon, i ku un tendensia nihilista. E koriente aki, dadaismo, tabata un reakshon riba e sirkunstanshanan di gera ku a afekta balor, beyesa, edukashon i moral. Hopi owtor a duna dadaismo su forma ku un mentalidad ku tabata fwertemente negativo i hopi be nihilista. Por a rekonose dadaismo den literatura pa via dl su frma strabagante i kaprichoso, i sin posibilidad di splikashon intelektwal. Dadaismo ta relashona ku e manifestashonnan ekstremo despwes di e di dos gera mundial, den loke nos ta yama poesia eksperimental.
E poetanan di e generashon aki ke produsi poema ku ta ankr den bida. Nan ke deskubri mundu den nan poesia, espesialmente ku nan sinku sentidonan. I komo bida no ta un paraso, hopi be sa tin den nan poesia algu kaotiko, ku gera, odio, morto. Pa tal motibu nan ta rechasa verso tradishonal ku su rima.
Eksperimentistanan ta buska e realidad direkto di mucha...”
|
|
4 |
 |
“...blanku
i rabiamentu pa plaka______(Martinus)
Sigun regla gramatikal e mester a skibi "den e pleitunan.
3. Kambio di e orden regular di palabra.
Un strao amor, nas no mas ku ayera (de Rooy)
Nos lo bisa: Un amor strao. E adhetivo lo mester tabata tras di e sustantivo.
4. Uso di partisipio pa parti di un frase.
ni e nomber ku ma forsa pronunsia, muriendo
den final di mi rosea (Jesurun).
"muriendo" ta na luga di "mientras mi ta muri".
5. Uso di adorno epittiko, ku, bon mir, no ta nesesario pa duna splikashon. (Epteto: adhetivo ku ta ekspresa kalidad o atributo), "i su luga ta henteramente bandona
manera un fiesta ku a kaba marduga (Martina)
Por elimina bandona o "henteramente bandona", sin ku nifikashon di e frasa kambia.
6. Mas uso di idioma figurativo.
(Esaki nos a trata den kapitulo 41).
52...”
|
|