1 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00013thm.jpg) |
“..."Marcha miserabel" di Edw. de Jongh, publik den e tomo "Capricho (1955) tambe ta un ehempel.
7. Lrika di naturalesa
Den nos kwentanan ku ta pertenese na literatura oral apenas bo ta topa deskripshon di naturalesa. Kisas e hendenan di prom ay tabata asina kustumbr ku grandesa di naturalesa, bibando den dje kon-tinwamente, ku e no a hasi impreshon riba nan.
Pero den siglo 19, tempu di Romantisismo, lrika di naturalesa ta lanta kabes. E prome prueba di esei, na Papiamentu, ta "Atardi di Corsen. Por sierto "Ata nubia tambe.
Den su Trenza Litteraria" (1916), pader S. v. d. Pavert a present den
7...”
|
|
2 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00021thm.jpg) |
“...Ta pakiko, mi no sa ma bon hodidu mi ta bira tur atardi ku mi mira bo figura bon ankr.
Talbes ta un remordementu
o ta mi guayabo kisas podise n ta nada mas ku un bon kishikimentu.
12. Poesia lriko-piko
Ta imposibel klasifika pika i lrika den dos grupo determina. Tin tantu poesia ku ta lriko i piko na mes momentu. Nan ta piko pasobra nan ta relata un istoria na un manera obhetivo; i nan ta lriko pasobra e poeta ta trata na ekspresa su sintimentu.
Romanse i balada ta pertenese na lrika-piko. Por sierto poetanan mes sa usa tur dos nomber pa e mesun ¡dea.
Tantu romanse komo balada ta kontene un istoria kondens, ku generalmente tin un final inesper ¡ tristu.
15...”
|
|
3 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00024thm.jpg) |
“...E tomonan konosi di kwenta ta esnan di Grimm, i esnan den "Mil i un anochi.
Den e tomonan "Ora solo baha i "Djogod" tin tal sorto di kwenta. Fbula
E palabra "fbula ta deriv di e verbo latin fari (papia). Ke men ku un fbula ta bas riba tradishon oral. Den un fbula nos ta mira bida di hende i di animal. E animalnan ta aktwa manera hende. Loke e bestianan ta hasi i papia ta un les pa hende, pa nan no komete mesun eror. Pesei nos por bisa ku un fbula tin su obheto didktiko. Por sierto na final di un fbula nos sa haa e moral den e ultimo frasenan.
Ta posibel pa bisa ku varios Kwenta di Nanzi ta fbula. Pasobra den e kwentanan aki nos por sia por ehempel ku mester tee kwenta ku gai bibu" manera Nanzi, pa bo no sali perd.
E fbulanan di e griego Aesopus (mas o menos 500 P.K.) a bira slebre den mundu. La Fontaine (siglo 17) tambe ta un kreador importante di fbula.
Probablemente e figuranan Toro Manzinga ku Toro Mansebu (den se) ta resto di un fbula di origen afrikanu.
16. Parbola, idilio, kwenta...”
|
|
4 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00025thm.jpg) |
“...frma di prosa ta eksisti:
Deskripshon di biaha
Prome ku nos eskritor Manuel Fraai a bira selador e tabata nabe-gante. Sigun e tabata pasa kada porta, el a skibi su impreshon di loke el a mira i eksperimenta. E relatonan aki e tabata manda pa su ex-maestro frater Richardus. Riba un bon dia frater Richardus a propone Fraai pa publika su deskripshonnan di biaha den korant. Fraai a hasi esei den La Cruz, firmando ku su insialnan MAF. Publiko na Korsow a gusta su relatonan i nan tabata masha les. Por sierto ta esaki a proba Fraai ku e por skibi, di moda ku despwes el a bin publika su diferente novelanan.
Ke men anto ku un deskripshon di biaha ta un relato di aventura i difikultad di un pasahero, nabegante o viahero.
Odysseus in Itali ta un presiosidad den kwa Bertus Aafjes ta des-kribi su biaha den Italia, kontando di e luganan kaminda Odysseus a kana riba swela itallanu.
Kwenta istriko
Den su "Elegas de Varones Ilustres de Indias Juan de Castellanos
19...”
|
|
5 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00032thm.jpg) |
“...pa medio di odo, radiokomedia a tuma su kurso partikular. Zonidu espesial i sugestivo, huntu ku muzik tin ku yuda pa logra hopi efekto.
Telekomedia ku su ventaha di bista, oido, varios kamera pa meskla, close up, sin duda lo konkist hopi publiko. Aki na Korsow ya nos a haa algn presentashon ku tabatin basta ksito.
24. Teatro
Nos a bisa kaba ku gradwalmente tragedia klsiko mester a sede pa e drama burgus. Dramaturgonan a kuminsa haa interes pa hende komun na luga di persona di kargo elev. Por sierto bida di hende komun ta duna sufisiente tema pa drama. Di tal manera drama a bin igwala bida muchu mas. Nos tur sa ku bida tin un variashon sin lmite
26...”
|
|
6 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00034thm.jpg) |
“...enser mas. E no ta nikamente un koriente den arte, pero ademas un vision di bida. Naturalismo tabata un reakshon riba e espritu di romantisismo. Romantisismo tabata laga hopi luga pa sintimentu ku imaginashon (lesa p.e. obranan di Chumaceiro). Mientras ku naturalismo ta materialista. Mester tuma nota si ku materialismo kompletu ku no konose ningn ideal espiritwal, no por apresia e diferente balornan di bida.
Impreshonismo
Huntu ku e terminologa "naturalismo nos ta topa esun di impreshonismo. Por sierto nan dos ta masha relashona.
Impreshon di mundu, di bida, ta afekta e owtor. Esei ta dune su in-spirashon, i esei ta su guia ora e ta pone su impreshon den palabra. Ta nifika ku loke mas ta impreshone, ta haa e luga mas importante den su prosa o poesia. E no ta kibra kabes ku e reglanan konven-shonal di konstrukshon di frase, pero e ta pone e palabranan manera e kir. Ke men ku e no ta duna imagen di pensamentu, pero imagen di bista. Tin owtor ta bai asina lew ku nan obra ya no ta parse idioma...”
|
|