1 |
|
“...Ta e aktornan mester haa atenshon kompletu. Dramtika ta eksigi masha dje owtor, pasobra e mester por kom-pronde e estruktura espiritwal infinitamente vari di su figuranan, i hasi tur akshon di e figuranan aseptabel, komo konsekwensha dje estruktura espiritwal tantu vari.
Tin masha poko bon dramaturgo den literatura mundial. Algn ta Shakespeare, Lope de Vega i Goethe.
E medionan ku un dramaturgo tin na su disposishon pa logra su obra ta: dialogo, mmka i idioma di gesto.
Nos por yama un drama un serie di akshon konsekutivo, presenta pa medio di monlogo, dialogo, gesto i mmika.
21. Origen di drama
Drama ta masha biew. Den tempu di griegonan el a forma for di ditirambo (kansion di honor na Dioniso, dios di bia). Gradwal-mente e ditirambo a desaroya i bira un dialogo entre e kantor i e koro. Despwes nan a agrega un kantor mas; ku tempu nan a owmenta e kantidad di kantor. Trabow di e koro a bin para los di e dialogo. Den lrika elev e koro tabata kanta e impreshon ku e drama a hasi riba e mirad...”
|
|
2 |
|
“...papia.
Nos a pasa bui (entrada di haf).
E kos ei a pika su kweru (su sintimentu).
Hopi be un tata ku hopi yu tin ku konta kabes (su yu-nan).
Antonomasia
Esaki ta sigi desaroya den un aposishon. Por ehempel: Pablo Alex Jesurun, e poeta eternamente enamora. Luis Daal, rei di metfora. Joseph Sickman Corsen, prekursor di literatura papiamentu. Ta masha posibel ku aki poko tempu e aposishon ta sufisiente pa ekspresa ken nos ke men. Napoleon, le petit caporal, ta un antonomasia masha konosi.
Kiimaks
Un serie di representashon ku ta sigi tras di otro, owmentando e impreshon.
P.e.: Ta un lokura si abuza di un hende; un bestialidad si sute; i si mat'e ta un krimen sin pordon.
Antiklimaks
Bahando for di un nivel impreshonante pa un nivel menos impresho-nante o ridikulo, nos ta papia di antiklimaks:
Don Manolo sa traha poesia i de bes en kwando kara mahos.
Anttesis
Ponementu di palabra den kontraste ku otro.
P.e.: Bo amigu ta eksagera bo bondad; bo enemigu bo maldad.
Epigrama Esaki por ta:
1. un poema...”
|
|
3 |
|
“...P.e.: Dochi ku Manuel ku Pedritu ku Chas, tur a bini mi kas.
Invershon
Orden normal di palabra den un frase ta: suheto predikado kom-plemento. Pero si un owtor ke duna un komplemento un nfasis espesial, e ta pone e komplemento mas dilanti. E ora ei verbo i suheto ta kambia lug.
P.e.: Riba seru tin un pra blanku (kom) (ve.) (suh.)
Prolepsis (pon dilanti)
E owtor ta aisla e parti dje frase ku e ke duna nfasis.
P.e.: E sinbergwensa ei, mi n' ke mire mas.
Paralelismo
Si un serie di frase ta kuminsa o finalisa na e mes manera, esei ta paralelismo.
Den slmonan nos ta mira esaki, kaminda, por ehempel Alaba Seor ta ripiti den kada frase.
Algu paresido tin den "Aurora di H. Habibe, kaminda e ta sigi ripiti: Ba pasa..
Enumerashon
Poniendo un kantidad di argumento, nomber o echo tras di otro, nos ta papia di enumerashon. Esaki tin e efekto di konvikshon.
Den e Presentashon di Daal su Kosecha di Maloa tin un ehempel: Ne komunidat ej, na mi amigunan di antes, tambe nesnan ku a lubida o esnan ku tin...”
|
|