Your search within this document for 'semper' resulted in twelve matching pages.
1

“...ARTE DI PALABRA PIERRE LAUFFER di : ku eksepshon dje fragmentonan literario, no tin nada netamente original aki den. Tur ta terminologa, idea i konsepto konosi den henter mundu. I te na ora kwalke persona yega na kere ku tin algu ku ami a deskubri, anto mi tin ku bisa ku esei tabata eksisti tempu kaba den nos idioma; solamente e no tabata but pretu riba blanku. Tampoko mi no ta riska pretende ku e trabow aki ta kompletu. Sin duda lo tin semper mas detaye pa agrega. Konsidera "Arte di palabra komo un pasatempu agradabel (i nesesario) ku mi tabatin na 1972, prom na Korsow, den komedor di mi kas dilanti di santana katliko na Seri Pitermai, despwes durante mi vakansi, den komedor di Ra do Pina No. 45, na Madeira, e patria paraiso di mi Belita. Tur esaki espesialmente pa e grupo di idealista ku a asist na e prom kurso di Papamentu LO. p.a.l. dedik na: Julian Coco, un artista te den su higra....”
2

“...2. Poesia lriko Lira: nomber di e instrument ku griegonan tabata uza pa kompa nan kansion. Poesia lriko ta deriva di esei, demonstrando e relashon entre kansion i muzik. Lrika ta mes biew ku mundu. Semper hende bibu a sinti nesesidad di ekspresa su sintimentu alegre o tristu. Moiss i su is-raelitanan a kanta despwes ku e farao i su sldanan a hoga den Laman Kr. Aki na Korsow e katibunan tabata ekspresa nan sintimentu den varios kantika di trabow. Emoshon ku beyesa okashona por surgi den tur tempu i tur kaminda. Pesei ta di kompronde ku maske kon simpel e kultura di un pueblo ta, e por krea arte den kwalke frma. Si hende no ekspresa loke ta den dje, su bida lo bira insoportabel. Asta pensamentu tristu por transforma na alegra, pa un hende haa alivio. Un ehempel ta Si nos alma skucha di L. Daal. Si nos alma skucha... kwantu kos le n komprende; kwantu pensamentu tristu, sin speransa i sin lus, lo no para bira fwente di legria, lus i fe ku ta konsola i duna bida. 3. Klasifikashon di lrika Pa...”
3

“...rima aba. Un ehempel di terseto ta Luis Daal su Lagadlshi lastrad: Lagadishi, bo no por stop di lastra riba bo barika pidi tera pa bo kamna i baj dilanti?........ Un kwarteto ta un estrofa di kwater verso. Generalmente e ta rima aaba. Den Henry Habibe su "Aurora tin un poesia di tres kwarteto, ku asonansia: Ma drenta bentana; bulando, bo sanguer! Semper bo ta kanta sun den bo kamber? M'a sunchi bo frenta, bo lep, bo garganta. Semper bo ta tembla numa den bo kama? Bo rosa a kai drumi den anochi su plata. Semper bo ta muri ku un skochi flam? Soneto Un kombinashon di dos kwarteto (oktavo) i dos terseto (seksteto) ta un soneto. Generalmente (no semper!) tantu e oktavo komo e seksteto ta forma un total kompletu. Na prinsipio di e seksteto ta kuminsa e "kibr o bwelta. (Na italianu: volta i na transes: la chute dun sonnet). E sa tin hopi variashon di rima. Awendia nan sa skibi soneto di sinku pia ymbiko; antes di alehandrino (seis pia ymbiko). Dante I Petrarca a origina e frma di soneto. 11...”
4

“...di Fransha (rondeau). Na Ulanda un rondel tabata konsisti di ocho verso, i den nan tipo di rondel verso 1, 4 i 7 tabata meskos, mientras e versonan 2 i 8 tabata igwal. Esun transes, di 13 verso, tabatin e versonan 1, i 13 Igwal, mientras 2 ku 8 tabata igwal. Ripitishon di e versonan ta dune su efekto espesial. Akrstiko Den un akrstiko e prom lternan di kada verso ta forma nomber di un persona. Antes den korant i revista kada be tabata sali akrstiko. Ta di kompronde ku tal sorto di "poesia kasi semper ta resulta fors. Refrn Un refrn ta un poema ku estrofa di 10 te 20 verso. Kada estrofa ta kaba ku e mesun verso. Refrn ta sali di arte popular. E tin e balor prktiko ku den su ripitishon e ta krea un ambiente espesial. Kantika popular generalmente sa tin un refrn. Poesia di kadena Esaki no ta un stklo di poemal Pero kada verso ta "komunika ku esun sigiente, pasobra kada ultimo palabra di un verso ta rima ku e prom palabra di esun sigiente. Esei ta duna un efekto di eko. 13...”
5

“...weta, ku ademas di e arte di konta kwenta ,tin e faseto importante di pone siertu orden i areglo pa e material (tknika di komposishon). Mientras ku prom ay nan tabata satisfecho ku ripitishon (mas o menos) dje kwenta original. Si nos bisa ku pika ta obhetivo, sinembargo mester observa ku kada kwenta o istoria ta sufri influensha di e kontad (eskritor). Hende bibu no ta un aparato ku ta reprodusi un kwenta eksaktamente manera el a tende. Pasobra e tin su sintimentu, su opinion, su desaroyo. Pesei semper e istoria lo tin algu personal dje eskritor. Ademas di esei kada persona ta reakshona, sigun su karakter i mentalidad riba loke e eksperimenta. Tuma por ehempel un desgrasia di owto. Si dies hende a mire, lo tin dies vershon diferente. Esaki ta nifika ku obhetividad absoluto no ta eksisti den pika, maske e owtor lo trata di elimin su sintimentu tantu ku ta posibel. Den pika nos tin, banda di poesia, prosa tambe. Pesei nos ke duna e klasifikashon ku ta sigi: 1. Mito, saga, leyenda. 2. Kwenta,...”
6

“...3. Drama di moralidad, ku tin aspekto didktiko, tratando tema religioso o moral. 22. Drama durante Renasementu Influensha di Renasementu a bin kambia e drama medieval. E ora ei nos ta bin haa e klasifikashon, sigun e tema trat: 1. tragedia 2. komedia 3. pastoral. I sigun e frma: 1. drama klasiko 2. drama romantiko. Drama klsiko 1. Semper drama klsiko tabata part den sinku akto. Na final di kada akto (ku eksepshon di esun di sinku) tabatin un koro. (E koro aki tabata kanta e impreshon ku e presentashon a hasi riba e mirad ideal). 2. Generalmente e material esniko tabata mash moder. 3. Unikamente persona di kargo elev (rei, pader ets) tabata hunga aden. 4. E drama klsiko tabata atene estriktamente na tres unidad: a. unidad di tempu b. unidad di lug c. unidad di akshon. E unidad di tempu tabata eksigi ku e akshon mester a finalisa den 24 ora. E unidad di lug tabata eksigi ku e drama mester a tuma lug na un sitio so. E unidad di akshon tabata eksigi agrupashon di tur echo rond di un idea prinsipal...”
7

“...hende tin preferensha pa spa, bisando ku base di nos idioma ta ibriko. Ma tin kaso kaminda un palabra di otro idioma a haa derecho di eksistensha. Den siensia i teknika sa uza palabra di origen griego o latn. Tin be estimashon afektivo di un palabra lokal ta buta nos uza un palabra di otro idioma. P.e. malu di pechu = t.b.c. o tuberkulosis, malu di muh = enfermedad venreo. 37. Dunamentu di nomber Tur hende, bestia, mta i kos tin nan nomber. No ta posibel pa trata riba algu sin ku nos sa kon yame. Semper lo tabatin un motibu pa duna kada kos su nomber. Pero ta difisil o kasi imposibel pa haa sa e origen. 34...”
8

“...Aunke ta posibel pa nos bisa algu tokante dunamentu di nomber. Tin algun faktor ku semper a influensha nomber di un kos: a. e material ta yuda pa duna nomber. P.e. un heru di strika; un glas di awa, un bleki di kumnda. Pero ku tempu nos ta perde noshon dje material. Di moda ku nos ta papia di un glas di plastik, un bleki di koper. b. zonidu tambe por ta origen di un nomber: Un owto biew I man-karon a bira un rktko; hopi boroto di papiamentu a bira bulul. Sorto di palabra asina ei nos ta yama onomatopeia (imi-tashon di zonidu). c. kol tambe por bira un nomber: berdura, kr (uza komo sus- tantivo pa un persona kabei di ruku o poko run). d. kwalidad ta bira nomber: Un gordo, un loko. e. fabrikante ta duna su artikulo un nomber: un kamera di saka portret ta kodak; un refrigeradora ta un frizjidr. f. ta sobra nos e humorismo di nos pweblo den dunamentu di nomber: un slof hapones di alestik ta un start-sali, un kadena largu i pis di oro ta un kadena di ankra barku, un sombr di aros ku nan tabata...”
9

“...Korida ta e pasamentu di un verso den esun su tras, sin powsa natural. P.e.: Mi tin mil sumpinja klab den mi karni di baranka duru______ Un otro: Semper bai mi ke ku bo ta riba un dje barkunan grandi ku ta drenta.... 46. Metro Tin un relashon asina fwerte entre ritmo i metro, ku hopi be nos ta brua un den otro. Pero tin un diferensha den nan dos. Ritmo ta e moveshon bibu ku ta duna un reprodukshon eksakto di kada mats delikadu di un poeta su sintimentu. Metro ta un klasifikashon morto i fih terikamente pa slaba aksentwa i no-aksentwa. Metro por ta un ga pa un poema pero nunka e no mester bira un lei ku ta mara e owtor. Ritmo elegante tin ku domin metro seku. Asina metro domina ritmo, nos ta haa un poesia sin stansha. Den kada frase ku nos pronunsa, nos ta ripara ku tin slaba aksentwa i slaba menos aksentwa. Si den e variashon aki tin regularidad, anto e frase tin metro. Laga nos tuma un ehempel di J. S. Corsen: Nos a nase pa hugete di speransa, te maan si un poko nubia bini atrobe lo nos...”
10

“...pia. E kantidad di slaba den un pia por ta dos o tres, i un di nan mester ta aksentw. Nos konose: yambo anapesto metro subiendo trokeo -------- dktilo anfbrako ----------- espondeo metro bahando Na final di un verso por agrega o kita un slaba (generalmente ku aksent dbil). Yambo: kombles, snt, hamas Den ka / ya_ke / tu tur / a rio / chi_bo / ta kei / ru ku / mi. Trokeo: hopi, semper, tantu, nunka A ta / nu bia /_hop¡ / nu bia Anapesto: importa, rebiba, kunsumi, ripiti. Lu bi da / pa fa bor / tur bon dad / gra ti tud / tin ba lor / li mi ta / ^ v-' w V/------ Dktilo: dndula, rbusak, Lngule, hendenan Nun ka ba / ke re ku / nan tin ra / son ---- o s/ ------ t/ Anfbrako: bisia, kompader, se^ashi, bochincha Bi sa mi / ta kwan tu / m al ma / por bal w sy Espondeo: bistek, potlot. Tuma nota! Kasi tur nos verbonan di dos slaba (kome, mira, tende, kere ets.) nos por klasifika komo espondeo, aunke tur dos slaba no tin eksakta- mente mesun aksento. Tin kaminda ku asta nan por hasi trabow...”
11

“...Mun du / ma lu / kon bo / ke mi / bi ba / si bo n / ke mi / mas. (oktmetro trotiko) 8 pia. Sin bo sa / sin nan sa / lo mi bai / lew. (tetrmetro daktliko) 4 pia. No ta semper un metro ta hasi perfektamente kompletu. Tin be den un verso ymbiko e prom pia ta un trokeo. Den un metro anapstiko por tin un pia ymbiko. P.e.: Ma ma / di dios / i nos / bo s¡_/ ta bon. (pentmetro ymbiko). Si bo stem / ki sas / por a na_/ mi pa ser. (tetrmetro anapstiko). Ora ta skandi un verso, dos slaba kortiku huntu por ta kont komo n, na fabor di e metro. P.e.: Hunta realidad i fantasia pa mi pari un poesia. (Ornelio Martina) Dos vokal di diferente palabra por ta lig i pronuns komo n. Reino seku di kadushi, di sumpia ku so lo i bientu so ta karisi. (Charles Boom) Un verso di seis yambo ta un alehandrino. E nomber ta deriva di un novela tokante Alehandro. I bo / so tur / a bai / sin bus / ka mas / mi dre/chi W---- w ----- w ----- --- W ------- Ma ri / b'un di/a / un / ku^mi_/ nosa^/ si kie/ra....... Ripar ku meimei...”
12

“...ta ekspresa na e idioma di mas prosiko i sinembargo kontene un metro perfekto. E metro no ta hasi ni e tema ni e idioma potiko. Den kaso ku un persona traha un "rima barata, keriendo ku ta poesia el a produsi, nos ta mira e kos ei sosode. P.e.: Mi tin un kas di tabla ku betn, su flur ta bon trah, e tin plafn. 51. Dikshon poetiko Algn di e karakterstikanan espesial ta lo sigiente: 1. Uso di palabra arkaiko o menos komun. P.e.: bo ta un kurn, muhe riba bo mes_______(Daal) Poesia no sa preokupa semper ku kambio den idioma. I na mes momentu e ta gusta distingi for di prosa. 51...”