1 |
 |
“...nos ta haa reprodukshon obhetivo di loke un persona a tende, mira o eksperimenta. Pero no ta esei ta tur kos. Huntu kune arte di ¡maginashon a desaroya. E personanan ku un fantasia grandi a traha, pa medio di nan fantasia, poko kwenta asina bon, ku eseinan ta duna impreshon ku nan a sosode realmente. Den nos tempu moderno nos ta weta, ku ademas di e arte di konta kwenta ,tin e faseto importante di pone siertu orden i areglo pa e material (tknika di komposishon). Mientras ku prom ay nan tabata satisfecho ku ripitishon (mas o menos) dje kwenta original.
Si nos bisa ku pika ta obhetivo, sinembargo mester observa ku kada kwenta o istoria ta sufri influensha di e kontad (eskritor). Hende bibu no ta un aparato ku ta reprodusi un kwenta eksaktamente manera el a tende. Pasobra e tin su sintimentu, su opinion, su desaroyo. Pesei semper e istoria lo tin algu personal dje eskritor.
Ademas di esei kada persona ta reakshona, sigun su karakter i mentalidad riba loke e eksperimenta. Tuma por ehempel un desgrasia...”
|
|
2 |
 |
“...Parbola, idilio, kwenta poetiko
Meskos ku un fbula, un parbola tin karakter didktiko-piko. E tema di dje no ta sak for di bida di bestia, pero di hende. Intenchon di un parbola ta pa mustra hende riba su deber ku Dios i ku su prhimo. Pa medio di un ehempel konkreto nos ta haa instrukshon religioso
o moral. Biblia ta yen di parbola.
Idilio
Un idilio ta un kwenta den frma di poesia o prosa, deskribiendo akontesimentu i sitwashon simpel i agradabel, manera nos por topa den bida di hendenan trankil i satisfecho den kunuku.
E mesun ideanan nos ta haa den Arkadia i Pastoral.
Un Arkadia ta un novela pastoril. Un Pastoral ta un novela pastoril dramatis.
Arkadia ta un paisahe griego den Peloponeso. Su habitantenan tabata konosi pa nan bida puru. Poetanan a idealisa e parti ei i su habitantenan. Hopi eskritor a pone nan personahenan den e ambiente di Arkadia, e pais di inosensia i pas, pa hui realidad i biba den un natura-lesa virgen.
Kwenta poetiko
E poeta ta konta un kwenta istriko o di fantasia, den...”
|
|
3 |
 |
“...Chumaceiro). Pero e tempu entre e dos geranan mundial nos por tipifika komo tempu di ekspreshonismo i vitalismo, mientras ku e dosnan aki a bin haa nan frma den obhetivismo.
Ekspreshonismo
Nos sa kaba ku impreshonismo a nase komo reakshon kontra romantisismo. Mientras ku ekspreshonismo na su turno tambe ta un reakshon riba impreshonismo i romantisismo.
E oposishon kontra e mentalidad ku tabatin prom ku gera a hasi su efekto tambe riba arte. Bida duru i kruel a afekta e owtornan. Ya nan no tabata satisfecho ku un arte di palabra bunita. Nan a sinti e obli-gashon di ekspresa nan sintimentu den un idioma direkto. Ke men ku ya no tabata mas e impreshon di paf ku tabata fiha arte, pero ekspreshon i konvikshon di e poeta mester a domina den poesia.
I asina nos ta mira ku e poeta no tabata kibra kabes mas ku buska-mentu di palabra bunita. Asta e no tabata preokupa mas ku e frase limpi i perfekto. E tabata benta su poemanan den kara di mundu ku frase kortiko, kondens.
Tur e idea tabata pa un poema evoka...”
|
|