Your search within this document for 'ritmo' resulted in nine matching pages.
1

“...tempu por ta redus na dos grupo grandi, esta: 1. arte di palabra subhetivo. 2. arte di palabra obhetivo. Den esun subhetivo (lrika) un eskritor ta ekspresa su sintimentu. E ta komunika nos su manera di pensa tokante algu, sea ku e ta hubil o keha, sea ku e ta alab o kritik. Espesialmente e personanan masha suseptibel, pwes esnan ku mnimo kos ta tochi nan, lo ekspresa na forma di arte lrko. Si nos papia di diferente sorto di poesia, nos no ke men nikamente e ekspreshon na frma di verso (ku rima I ritmo) ku komunmente nos ta yama poesa*, Obranan di prosa (novela i kwenta kortiku) tambe ta konsidera komo un sorto di poesia. Nifikashon di e palabra poesia ta: hasi, traha, kompon. Nifikashon di prosa ta: derechitu, koriendo. Pwes e frasenan ta sigi kore, sin ku nan ta depende di e kantidad di slaba. Den arte di palabra obhetivo (poesia pika) un eskritor ta konta loke el a eksperimenta o mira. E ta trata di hasi su deskripshon mas ¡m-parsialmente posibel. Pero ta masha difisil i kasi imposibel di...”
2

“...manera nos ta biba na mundu ku pekad di mundu tur ta desol 'i nos. Di ki manera, eh di ki manera nos ta biba na mundu ku pekad di mundu tur ta traishon nos. Di ki manera, eh di ki manera nos ta biba na mundu, ku pekad di mundu tur ta lanta kontra nos. Un ehempel di lrika kultural: Papiamentu Ni laman di nan grandesa ni orkan di nan mintira no por paga bo chispa afro-latino ku ta kima den pos di mi alma. Nan ta trapa bo kurpa send iastre den lode barbarismo ma den kwebe mi sinti un tamb ta kanta bo ritmo pa Congo balia bar i den riw di mi sanger bo ta baa mane un spiritu gwaran. (H. Habibe) Kuminsando na Italia, i despwes na otro pais tambe, poetanan tabatin preferensha pa soneto, ora nan ta kanta nan amor platniko, pwes e amor ku nan ta mira komo algu ideal. 5...”
3

“...I lo nos bai maan laman, pa mire mampara ktu brutu ku a mata tantu nabegante. Lante bela pa nos korta ola; bola bela, bienti ost konstante, kant'e ritmo bon mark, pa nos bai mire manpara ktu. 11. Lrika didktiko Lrika ku karakter instruktivo nos ta yama lrika didktiko. Esaki por ta: 1. epigrama 2. stira i parodia. Un epigrama ta un poema kortiku i ku sentido. Nan sa kontene wega di palabra. Hopi be nan sa kritik kwalke sitwashon malu den komunidad, eror di un persona o un falta general di publiko. Esaki ta nifika ku nos por klasifika un bon teksto di un banderita bow di lrika didktiko: L i 1. Den santana tin spiritu. Hende bibu ta malditu. 2. Si bo ta biba di redashi, ta paso ba saka nos selashi bai bente tur riba kaya. Ma bo dia tei, kanaya. Un bon ehempel di lrika didktiko ta "Lisinbein di Enrique Goilo. Stira Un poema satriko ta ekspresa mofa, indignashon o odio. E dos ek-stremonan ta irona (un pilmentu leve) i sarkasmo (indignashon fwerte). Un stira ta seala un eror, un sitwashon malu...”
4

“...yama plstika. Nos por yame tambe: idioma kla i bibu. Si un poesia o prosa ta mustra nos realidad, di manera ku nos por mira e diferente kosnan sosode, nos ta yama esei plstika. Un bon ehempel ta: Y bo mama a cana pidi depchi bebe sunchi bomb di burach ... (Elis Juliana) Luis Daal tambe sa tin plstika presioso: Pa mi mama un orashon i jobida di mi wowo kada instante di mi bida ta un krans riba su graf... Pistiko di oido sa tin den diferente poesia na papiamentu, kaminda den e poema bo por tende ritmo i ola di tambu; ke men anto kaminda odo i bista ta hunga un papel. Den nos idioma nos konose kol ku ta koba mama, lagrima amargo, "solo gritando sin fin den tramerdia. Esakinan nos ta yama sinestesia (kombinashon di 2, 3, 4 o tur sinku sinti). 44. Aliterashon i otro sorto di rima Ora dos o mas palabra den e mesun frase ta kuminsa ku e mesun zonidu, esei ta aliterashon o rima inisial. P.e. den "Kansion di morkoi Ken ku ke por kritikami______(ripitishon di k) (Juliana) Mi pulmn, manera un mosa dams...”
5

“...verso tras di otro ta igwal, esei ta rima riku. Ora den e mesun frase dos palabra ta rima, esei ta rima meime: I ma mira, bira kara pa kuch di wowo no hinkami. 45. Ritmo i korida Nos lo por yama ritmo: koriente, moveshon. E ta un kambio agradabel entre haltu i abow, fwerte i dbil, pis i lih. Ke men anto e moveshon regular ku ta nase pa medio di kontraste konsekutivo. Henter bida i naturalesa ta yen di ritmo. Den idioma ritmo ta un koriente musikal. No ta solamente den poesia tin ritmo. Sin ritmo idioma ta kasi imposbel. S un hende papia sn ritmo, sin variashon, lo e ta papia sin grasia. Algu paresido ta buki-nan di lei, kaminda inteligensia ta domin, sin aga luga pa sintimentu. Tempu i meloda ta hasi ritmo di un poema mas riku. Tempu ta e moveshon rpido o pokopoko ku tin tantu relashon ku nos emoshon. Alegra ta duna un ritmo pur; tristesa tin moveshon mengw. Meloda ta e altura na kwa nos ta pronunsa un zonidu o un palabra. Den esaki e zonidu natural di vokal i konsonante ta hunga un papel...”
6

“...Korida ta e pasamentu di un verso den esun su tras, sin powsa natural. P.e.: Mi tin mil sumpinja klab den mi karni di baranka duru______ Un otro: Semper bai mi ke ku bo ta riba un dje barkunan grandi ku ta drenta.... 46. Metro Tin un relashon asina fwerte entre ritmo i metro, ku hopi be nos ta brua un den otro. Pero tin un diferensha den nan dos. Ritmo ta e moveshon bibu ku ta duna un reprodukshon eksakto di kada mats delikadu di un poeta su sintimentu. Metro ta un klasifikashon morto i fih terikamente pa slaba aksentwa i no-aksentwa. Metro por ta un ga pa un poema pero nunka e no mester bira un lei ku ta mara e owtor. Ritmo elegante tin ku domin metro seku. Asina metro domina ritmo, nos ta haa un poesia sin stansha. Den kada frase ku nos pronunsa, nos ta ripara ku tin slaba aksentwa i slaba menos aksentwa. Si den e variashon aki tin regularidad, anto e frase tin metro. Laga nos tuma un ehempel di J. S. Corsen: Nos a nase pa hugete di speransa, te maan si un poko nubia bini atrobe lo nos...”
7

“...dje poema aki riba ta logra su efekto netamente pa medio di antimetra. 50. Tres aksent di ritmo Si metro ta nikamente un frma fiho ku un poesia por tin o lag'e tin, ritmo en kambio, ta alma di un poesia. Tin be metro ta zona fors, pero ritmo ta e moveshon natural di un frase. E tres aksentnan di ritmo ta: a. aksent temporal (variashon di pur i pokopoko) b. aksent meldiko (variashon di haltu i abow) c. aksent dinmiko (variashon di fwerte i dbil). Pesei nos por bisa, ademas di loke tin bis den kapitulo 48, ku ritmo ta e moveshon natural di un frase, ku ta hasi ekspresivo pa medio dje variashon di intensidad temporal, meldiko i dinmiko. Esun ku tin oido pa poesia por tende stem dje poeta den e ritmo di su poema. Ta manera nos por tende Nicolas Pia, kasi gritando, den su poesia "Mi ruman: Bin seka mi, mi ta sklama tur dia ansh pe ultimo alegria di por mirabo i pordonabo______ Si nos ke mira e balor di ritmo, anto lo ta bon pa kompar: Kore, mucha, kore, kwe e barbult, 50...”
8

“...piki un flor di mondi, kore djis pa kore (di Philomena Wong) ku esun di Rene de Rooy: Ai, kon ma stima den mi aanan pas, kon tantu kos tatin mi tur bru. Awor ku mi pashonnan ta bai bandonami, poko-poko mi ta weta kla. Esun di prom ta kanta i bula ku alegra, mientras e di dos ta lastra bai, pis i meditando. Tin owtor ku a trata na ekspresa nan sintimentu den ritmo i zonidu so. Tal sorto di poesia puru nos por apresia ku nos oido, pasobra e ta bira un total di zonidu. Kanta, kweru kayente, kanta kweru, kanta eh pa mi lanta______(E. Juliana) Asonansia iakonsonansia Si nikamente e vokalnan dje slabanan aksentw ta rima, i no e konsonantenan prom o despwes, nos ta yama esei asonansia. P.e.: mira i bisa. Den kaso ku e konsonantenan ta rima, esei ta akonsonansia. P.e.: belin i baln. Poesia ta diferente for di prosa, no unikamente pasobra e sa tin metro, pero pasobra e tin siertu karakter espesial di dikshon i pensamentu. E tema di mas prosiko por ta ekspresa na e idioma di mas prosiko i sinembargo...”
9

“...49 50 51 Komparashon ........................... Purismo ............................... Dunamentu di nomber ................... Apelativo ............................. Idioma figurativo ..................... Balor afektivo di palabra.............. Etimologa popular..................... Diferenshashon, doblete, homnimo Plstika i sinestesia ................. Aliterashon i otro sorto di rima ... Ritmo i korida......................... Metro ................................. Pia ........................... Skansion .............................. A-metra i antimetra ................. Tres aksent di ritmo .................. Dikshon poetiko ..........................”