Your search within this document for 'masha' OR 'dia' resulted in 22 matching pages.

You can restrict your results by searching for masha AND dia.
 
1

“...eskritor ta ekspresa su sintimentu. E ta komunika nos su manera di pensa tokante algu, sea ku e ta hubil o keha, sea ku e ta alab o kritik. Espesialmente e personanan masha suseptibel, pwes esnan ku mnimo kos ta tochi nan, lo ekspresa na forma di arte lrko. Si nos papia di diferente sorto di poesia, nos no ke men nikamente e ekspreshon na frma di verso (ku rima I ritmo) ku komunmente nos ta yama poesa*, Obranan di prosa (novela i kwenta kortiku) tambe ta konsidera komo un sorto di poesia. Nifikashon di e palabra poesia ta: hasi, traha, kompon. Nifikashon di prosa ta: derechitu, koriendo. Pwes e frasenan ta sigi kore, sin ku nan ta depende di e kantidad di slaba. Den arte di palabra obhetivo (poesia pika) un eskritor ta konta loke el a eksperimenta o mira. E ta trata di hasi su deskripshon mas ¡m-parsialmente posibel. Pero ta masha difisil i kasi imposibel di skonde su propio opinion. Pesei nos ta topa den tur obra piko algn parti chikitu o grandi ku ta lriko, pwes na e luganan kaminda e owtor...”
2

“...Tristesa ta komemi, mi sinti ta shorot ku fha di dol, i den abismo ku mi ta bent e wowo di mi alma no por mira ni baranka ni tronkon pa brasa den mi skuridad. (P. Lauffer) Den lrika di fe ku ta dirigi riba un Dios personal sa tin hopi variashon den obra di un poeta: Dwele di un maldad komet, peso di pik, alegra di fe, speransa, gratitud pa un fabor risibi, resignashon, miedu di Kreador su hustisia, respet pa su mahestad. 5. Lrika di amor Den esaki un poeta ta kanta tokante amistad i amor. Amor sa ta masha profundo i e ta buta ku esun persona no por eksisti sin e otro. Ta klaro ku amor pa tata i mama ta diferente for dl amor entre homber i muh. Tratando pues di amor, un persona ta met den su totalidad, for di su eksistensha espiritwal te na su inklinashon natural. Den literatura nos sa topa tambe ku amor platniko. Esaki ta e amor ku un owtor ta sinti pa un imagen ideal. Tambe e sa ta amor sin pensamentu riba kurpa. Nos por papia di lrika popular i lrika kultural. Lrika popular ta ora un individuo...”
3

“...ekspresa unidad. Si un poeta no ekspresa sintimentu di un pueblo loke ta karakters-tika prinsipal di lrika popular anto e ta kore risku di dekai den eksagerashon i retrika. 6. Lrika sosiai Relashon komplik den komunidad, industria ku inventonan moderno a owmenta e konflikto entre doo di trabow i obrero. Sindikalismo a organisa e obreronan, i esei a bin krea un ambiente di rbia entre doo di trabow i obrero. Den nos komunidad tin e tragedia ku e obrero tabata rank for di su bida trankil i bent di un dia pa otro den industria. Esei sin duda a kita su ekilibrio. Ademas di esei rasismo, kompleho, deskriminashon i despresio di un pa otro a hinka mas palu bow di kandela. Willem Kroon ta e prom persona ku a lucha ku su pen riba e terenu aki. Ya na 1926 el a publika su "Himno di Bond, na okashon di prom lustro di Curaaosche R.K. Volksbond; na 1930 su "Himno di motoristanan" (dedik na chofernan di Liga San Cristobal). Ademas di esei e tabata para kla konstantemente pa kombati abuzu, den La Union i La...”
4

“............ "Kelki hel (Kosecha di maloa, 1963) di Luis Daal, tambe ta un: Den papureshi di un kelki hel bibitu, dorn ku perla di serena, Naturalesa, un mainta i solo, ta ofrese e emoshonante esena di un maribomba na trabow................ 8. Lrika di lamento Den su tristesa tambe un hende sa sinti nesesidad di ekspresa su sintimentu. Na momentu di un prdida, ora morto ranka un ser stim di dje. Ekspreshon primitivo di tristesa nos a tende antes den yoramentu eksager na morto. Un kantika di ocho dia Dum ve nos por kon-sidera lrika di lamento di prom ay: Dum ve gene yu deskansu skila prudentsima eh kalamita mizerikordia o la mara vale dum ve gene yu deskansu skilo prudentsima. Ku mi bai (kantika di pki) ta un otro: Ku mi bai foi mundu ken ta yora mundu o, si mi bai foi mundu awe ken lo yora mundu awe o, yoradonan bin yudami yora mundu awe o, si mi bai foi mundu ken lo yora mundu pa mi? Aseptashon di loke ta inevitabel a pone Edward de Jongh skibi Delirio (Quietud 1957): Ayoool Mundo qun ta...”
5

“...misterioso ta Di contempla bo naturaleza................ Klabel blanku di Luis Daal ta otro mas: Lakr blanku a hala tapa kara tristu di mi mama; skuridat i soledat ront i mi, mjentras e dol djaden ta bai kresjendo poko-poko................ 9. Kansion, himno, oda Un kansion ta part den kwalke kantidad di estrofa o kuplet. E kanti-dad di verso di e estrofanan por varia. Originalmente un kansion tabata skib den un idioma simpel. Tin kansion popular te kansion (kantika) di misa. Un kantika di misa masha konosi ta: Mama di bon conseho. Mama jen di toer clemencia Nos ta yega cerca Bo Pa bo sinja nos prudencia Den e mundu ganjad. Ata nos cerca bo Sinja nos ley di Dios Pa bo sinja nos prudencia Nos ta yega cerca Bo. Esaki ta un di e tantu kantikanan ku Shon Wein Hoyer huntu ku pader Poeisz a kompon mas o menos sesenta aa pas, den e edifisio ku aktwalmente ta Radio Hoyer na Julianaplein. Nan a kompone tantu teksto komo muzik. Si un kansion ta skib na idioma elev, i si e poeta tin entusiasmo pa grandesa...”
6

“...instruktivo nos ta yama lrika didktiko. Esaki por ta: 1. epigrama 2. stira i parodia. Un epigrama ta un poema kortiku i ku sentido. Nan sa kontene wega di palabra. Hopi be nan sa kritik kwalke sitwashon malu den komunidad, eror di un persona o un falta general di publiko. Esaki ta nifika ku nos por klasifika un bon teksto di un banderita bow di lrika didktiko: L i 1. Den santana tin spiritu. Hende bibu ta malditu. 2. Si bo ta biba di redashi, ta paso ba saka nos selashi bai bente tur riba kaya. Ma bo dia tei, kanaya. Un bon ehempel di lrika didktiko ta "Lisinbein di Enrique Goilo. Stira Un poema satriko ta ekspresa mofa, indignashon o odio. E dos ek-stremonan ta irona (un pilmentu leve) i sarkasmo (indignashon fwerte). Un stira ta seala un eror, un sitwashon malu o un inhus-tisia. Lagadishi lastrad (Luis Daal) Lagadishi, bo n por stop di lastra riba bo barika pidi tera pa bo kamna i baj dilanti? Bo n por wejta pa e krga intil 14...”
7

“...mester ta les. Esaki ta nifika ku un leyenda ta bas riba tradishon skib. Un leyenda ta un kwenta relashona ku religion kristian. Generalmente e ta kontene un milagro. 15. Kwenta, fbula Un kwenta ta un kreashon den kwa fantasia tin kampo liber. Su karakterstika ta su sensiyes sin lmite, konektando realidad ku ¡realidad, transportando nos di tal manera den un mundu maraviyoso. E kwentanan popular (p.e. di Nanzi) i esnan den "Echa kwenta) a nase den pueblo i den bida di pueblo. Generalmente nan ta masha blew. Kon i unda nan a origin nos no sa. Nos mester tee kwidow ku e kwentanan di Nanzi i no kore bisa ku nan ta netamente di Afrika. Pasobra generalmente tal sorto di kwenta ta kosmopolita. No ku esaki ta nifika ku nan tabatin un fwente so, i ku despwes nan a plama riba henter mundu. Lo ta ku nan a origina na diferente parti. 17...”
8

“...Alighieri. Parcival. Paradise lost. 17. Deskripshon di biaha, kwenta istriko biografa, owtobiografia Den pika skib na frma di prosa ta eksisti: Deskripshon di biaha Prome ku nos eskritor Manuel Fraai a bira selador e tabata nabe-gante. Sigun e tabata pasa kada porta, el a skibi su impreshon di loke el a mira i eksperimenta. E relatonan aki e tabata manda pa su ex-maestro frater Richardus. Riba un bon dia frater Richardus a propone Fraai pa publika su deskripshonnan di biaha den korant. Fraai a hasi esei den La Cruz, firmando ku su insialnan MAF. Publiko na Korsow a gusta su relatonan i nan tabata masha les. Por sierto ta esaki a proba Fraai ku e por skibi, di moda ku despwes el a bin publika su diferente novelanan. Ke men anto ku un deskripshon di biaha ta un relato di aventura i difikultad di un pasahero, nabegante o viahero. Odysseus in Itali ta un presiosidad den kwa Bertus Aafjes ta des-kribi su biaha den Italia, kontando di e luganan kaminda Odysseus a kana riba swela itallanu. Kwenta istriko...”
9

“...kwenta istriko aki e ta konta di Aruba, Korsow i Boneiru, di e indjannan kaketio, kon nan ta hunga un wega di bala ku kalbas brd, kon nan ta gusta baa hopi be pa dia. E ta konta di Juan de Ampies i Bejarano, kon un yu homber di doa Maria a kaba di muri. Dr. Cornelis Ch. Goslinga a tradusi e 18 stansanan na ulandes, I nan ta publika den e obra "Curaao di Dr. Johan Hartog. Biografa Esaki ta ekspreshon di interes pa bida i e echonan di un hende individual. Den un owtobiografia un owtor ta deskribi su mes bida. Sa sosode hopi be ku un owtor ta skonde su kurpa tras di un figura fiktisio. Den e kaso aki nos por bisa ku un "ami ta bira un e, espesialmente den un komunidad chikitu manera Korsow te ainda tin owtor ku tin miedu di krtika. Pesei nan ta pone nan eksperenshanan den figura di otro persona. Un "Memoires ta mesun idea. Masha konosi ta esun di Winston Churchill. 18. Kwenta kortiku i novela Awendia kwenta kortiku i novela ta e dos frmanan mas konosi di pika. Un kwenta kortiku ta un istoria...”
10

“...Novela di tesis o novela tendensioso Esakinan ta skibi ku e intenshon di hasi propaganda pa un idea. Masha konosi den e sorto aki ta E chosa di Tio Tom di H. Beecher-Stowe i "Max Havelaar di Multatuli. Novela di aventura Si un novela sikoigiko ta trata problema o komplikashon sikoigiko, e novela di aventura ta trata mas tantu riba loke ta sosode. E novela-nan aki ta atraktivo, pasobra nan ta trata di luga deskonosi. Novela di detektif Esaki tin algu di un novela di aventura. E owtor konosi riba e terenu aki ta Edgar Alian Poe. Un otro ta Arthur Conan Doyle. George Simenon ta un mas. Un novela di detektif ta trata e investigashon eksakto i sutil, kom-binando i sakando konklushon, pa haa klaridad den un kaso skur. Novela di klave (roman clef) Si e owtor trata un persona ku realmente a eksisti, pero ku otro nomber, nos ta yama esei Novela di klave. Ta eksisti tambe loke nos ta yama "vie romance, den kwa e owtor ta deskribi bida di un persona slebre. Siklo di novela Si un owtor haa ku un novela...”
11

“...ku e kontempla-shon di e personahenan (loke ta buta nan hasi siertu akshon), ta forma e elementonan lriko. E owtor mes tin ku keda kompletamente tras di kortina. Ta e aktornan mester haa atenshon kompletu. Dramtika ta eksigi masha dje owtor, pasobra e mester por kom-pronde e estruktura espiritwal infinitamente vari di su figuranan, i hasi tur akshon di e figuranan aseptabel, komo konsekwensha dje estruktura espiritwal tantu vari. Tin masha poko bon dramaturgo den literatura mundial. Algn ta Shakespeare, Lope de Vega i Goethe. E medionan ku un dramaturgo tin na su disposishon pa logra su obra ta: dialogo, mmka i idioma di gesto. Nos por yama un drama un serie di akshon konsekutivo, presenta pa medio di monlogo, dialogo, gesto i mmika. 21. Origen di drama Drama ta masha biew. Den tempu di griegonan el a forma for di ditirambo (kansion di honor na Dioniso, dios di bia). Gradwal-mente e ditirambo a desaroya i bira un dialogo entre e kantor i e koro. Despwes nan a agrega un kantor mas; ku tempu...”
12

“...nikamente un koriente den arte, pero ademas un vision di bida. Naturalismo tabata un reakshon riba e espritu di romantisismo. Romantisismo tabata laga hopi luga pa sintimentu ku imaginashon (lesa p.e. obranan di Chumaceiro). Mientras ku naturalismo ta materialista. Mester tuma nota si ku materialismo kompletu ku no konose ningn ideal espiritwal, no por apresia e diferente balornan di bida. Impreshonismo Huntu ku e terminologa "naturalismo nos ta topa esun di impreshonismo. Por sierto nan dos ta masha relashona. Impreshon di mundu, di bida, ta afekta e owtor. Esei ta dune su in-spirashon, i esei ta su guia ora e ta pone su impreshon den palabra. Ta nifika ku loke mas ta impreshone, ta haa e luga mas importante den su prosa o poesia. E no ta kibra kabes ku e reglanan konven-shonal di konstrukshon di frase, pero e ta pone e palabranan manera e kir. Ke men ku e no ta duna imagen di pensamentu, pero imagen di bista. Tin owtor ta bai asina lew ku nan obra ya no ta parse idioma lgiko. Nan ta bai...”
13

“...Arte impreshonista ta trata na duna e total di impreshon ku e owtor a haa. impreshonismo ta masha pasivo, pasobra e poeta ta sinta spera impreshon di paf. impreshonismo ta traha di paf, bai paden SensitMsmo Tin poeta ku a bai asina lew den nan esfwerso pa pone kada variashon di impreshon den palabra, ku ya nan no a paga tinu mas na balor di nan obra. Esaki a pone ku bo no por kompronde nan. E impreshonismo eksagera aki nos ta yama sensitivismo. A la largu e ta bira unikamente un wega di zonidu i palabra. 27. Ekspreshonismo, vitalismo, obhetivismo Nos ta mira naturalismo, impreshonismo i sensitivismo den literatura entre 1880 i 1900. Ma mester ta bis ku den e tempu ei romantisismo tabata na moda ainda na Korsow (lesa p.e. Wolfschoon, Cor-sen i Chumaceiro). Pero e tempu entre e dos geranan mundial nos por tipifika komo tempu di ekspreshonismo i vitalismo, mientras ku e dosnan aki a bin haa nan frma den obhetivismo. Ekspreshonismo Nos sa kaba ku impreshonismo a nase komo reakshon kontra r...”
14

“...a balia te keda hankr. Atardi a morde bo gritu hog i santu a kome, golos, mi pik. Un otro ehempel di Elis Juliana: Pasami e butishi di rom pica ku shinishi pa mi sanger herebe; lo mi tapa decencia den bar di porkeria, hisa brasa coba zoja benta pa enemigunan, lanta bula manera jeje sak abau mane sambchi hisa benta manda golpi te ora curpa protesta, cu mi dal abau na suela scup morto den su cara, lastra tee na muraja lanta wanta manda zoja te ora mi explota. Obhetivismo E trmino obhetivismo ta masha relashona ku ekspreshonismo i vitalismo. 30...”
15

“...direkto di mucha i di hende primitivo. Tip Marugg i Charles Corsen ta dos poeta ku a yega di ekspresa nan di tal manera. 29. Sinnimo Homnimo ta palabra ku e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente. P.e. rndu = aparato pa sera porta rndu = e verbo igwal na parandi. Pero sinnimo ta palabra ku tin mas o menos e mesun nifikashon. P.e.: loko, kens, chocho, pas. Eksistensha di sinnimo ta un ventaha grandi den idioma. Esun ku mester tee un diskurso o lektura sa ki balor nan tin. Den komber-sashon di tur dia nan no ta tantu nesesario. Si un hende papia kla, ta basta. Pero ora nos ta buta nos pensamentu riba papel, nos ta ripara e balor di sinnimo. Pasobra sinnimo ta trese variashon den 31...”
16

“...nos estilo. Pa un eskritor ta di masha importansha si e uza sinnimo. Tuma nota, por ehempel, kon un persona ta ripiti e mesun palabra kos mil i un be den loke e ta bisa. Bo ta fada di tende e mesun zonidu, e mesun palabra. Mira ki agradabel ta ora bo uza: hopi be.. konstantemente pronto.. djis aki nunka.. hamas. Esakinan ta sinnimo ku ta nifika prktikamente meskos. Ma nos mester tee kwidow ora dos sinnimo su nifikashon ta un poko mas leuw for di otro. Si un persona bisa: Awe m'a kumpra masbangu bibitu, nos sa mesora ku e no sa e diferensha entre "bibu i bibitu". Bon uzo di sinnimo ta sia nos distingi balor di palabra i papia korektamente. 30. Tautologa, pleonasmo, kiimaks Nos ta papia di tautologa (e mesun palabra) si den un komunikashon di palabra nos tin e mesun nifkashon dos be, pa medio di palabra sinnimo. P.e. kach-bulldog pan-rombro Un palabra kompwesto ta konsisti di dos parti ku tin e mesun nifikashon. Tin tambe kombinashon fiho di palabra ku tin e mesun nifikashon: franko i snsero...”
17

“...nesesdad di un palabra nobo pa splika un konsepto nobo. Esei ta neologismo. Awendia "baki ta masha na uzo. Pero por ta ku despwes di algn aa e no ta eksisti mas. Hopi aa pas nan a introdusi un sapatu barata di Hapon. Pueblo a yame tah. Un sinkria (sombre di aros) kasi bo no ta mira mas. Hunga rol en kambio ta di ultimo dies aa mas o menos. Kai den webu tambe. Aparentemente na Aruba "hamaka di tete ta relativamente nobo. Algn mas ta raspa, kanta wil. 35. Komparashon Hopi be nos ta ripar un parsementu bibu entre dos kos, i nos ta sinti nesesidad pa ekspresa esei den palabra. Pa medio di e pala-branan meskos, manera o enditu nos ta pone e dos konseptonan banda di otro: Un muh manera un table strika; un mucha enditu un kabritu alfashi; un kas meskos ku un kowchi di galia. No kere ku ta poetanan so por enrikese nan idioma ku imagen i komparashon. Ku frekwensha nos por tende hende simpel traha komparashon masha eksakto. P.e.: Elenita ta manera skarpion dek. Aunke nos por konsidera "skarpion dek un...”
18

“...obheto riba su mes, ni separ for di otro. Nos ta mira nan den nan relashon ku otro kos. Den e relashon entre e diferente kosnan (esaki ta asosiashon) nos ta ripara similitud i diferensha. Tal asosiashon ta kowsa di tur idioma figurativo. Pesei por sosode ku nos ta uza nomber di un siertu persona o kos pa un otro persona o kos ku ta buta nos korda riba un persona o kos ku antes nos a mira. Ta netamente idioma di tur dia i di hende simpel ta esun ku ta bira atraktivo, pa via di tantu komparashon original i espontneo. E mesun kaso ta tuma luga den idioma figurativo. Similitud ta pone nos asosia kos i hende konstantemente. Un persona ku ta papia hopi nos ta yama: un lora, un hende largu: un pali koko, un hende ku ta bula kaya ku su pianan seku: un dalakochi. Idioma di poeta i prosaista tambe tin tal sorto di rikesa di imagen. Idioma figurativo ku ta bas riba similitud entre persona o kos, nos ta yama un metfora (e palabra ta nifika transferensha o pasa di un pa otro). Tin diferente sorto di...”
19

“...apariensha ku tin entre dos obheto. P.e.: Eror, manera tabla biew den pechu di laman. Un metfora, en kambio, ta aplikashon di un nomber o deskripshon di un obheto kaminda no por aplik'e literalmente. P.e.: Solo razu, sapatiando riba awa mansu. Persontikashon (atribushon di sinti i boluntad na kosnan sin bida). P.e.: Ola kans den un bientu muriendo, yora i keha den kustia di ksta. Uzando personifikashon loke nos ta papia ta haa mas bida. Ripara, por ehempel, den loke nos ta bisa den idioma di tur dia: kaya ta ketu, marshe ta rebultia, wer ta sin grasia. Hiprbole (eksagerashon) Pa hasi mas impreshon den loke nos ta bisa nos sa eksagera: Nos a para warda te blikia. Nan a hala bo atenshon mil i un be. Litote (disminushon) Hasiendo algu mas chikitu na un manera eksagera, nos ta logra e mesun efekto ku hiprbole: Awe mainta mi no a bebe ni un bok'e kfi. Ayera nos pakus no a bende ni un sen chiki. Eufemismo Esaki ta deskripshon di algu mahos o desgradabel na un manera suavis o menos chokante. Nos...”
20

“...Por bisa tambe: deskripshon parsial di un total. Por ehempel: Alabaster (un estatwa) ta papia. Nos a pasa bui (entrada di haf). E kos ei a pika su kweru (su sintimentu). Hopi be un tata ku hopi yu tin ku konta kabes (su yu-nan). Antonomasia Esaki ta sigi desaroya den un aposishon. Por ehempel: Pablo Alex Jesurun, e poeta eternamente enamora. Luis Daal, rei di metfora. Joseph Sickman Corsen, prekursor di literatura papiamentu. Ta masha posibel ku aki poko tempu e aposishon ta sufisiente pa ekspresa ken nos ke men. Napoleon, le petit caporal, ta un antonomasia masha konosi. Kiimaks Un serie di representashon ku ta sigi tras di otro, owmentando e impreshon. P.e.: Ta un lokura si abuza di un hende; un bestialidad si sute; i si mat'e ta un krimen sin pordon. Antiklimaks Bahando for di un nivel impreshonante pa un nivel menos impresho-nante o ridikulo, nos ta papia di antiklimaks: Don Manolo sa traha poesia i de bes en kwando kara mahos. Anttesis Ponementu di palabra den kontraste ku otro. P.e...”