1 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00007thm.jpg) |
“...1. Diferente sorto di poesia
E produktonan di literatura di tur tempu por ta redus na dos grupo grandi, esta:
1. arte di palabra subhetivo.
2. arte di palabra obhetivo.
Den esun subhetivo (lrika) un eskritor ta ekspresa su sintimentu. E ta komunika nos su manera di pensa tokante algu, sea ku e ta hubil
o keha, sea ku e ta alab o kritik. Espesialmente e personanan masha suseptibel, pwes esnan ku mnimo kos ta tochi nan, lo ekspresa na forma di arte lrko.
Si nos papia di diferente sorto di poesia, nos no ke men nikamente e ekspreshon na frma di verso (ku rima I ritmo) ku komunmente nos ta yama poesa*, Obranan di prosa (novela i kwenta kortiku) tambe ta konsidera komo un sorto di poesia.
Nifikashon di e palabra poesia ta: hasi, traha, kompon.
Nifikashon di prosa ta: derechitu, koriendo. Pwes e frasenan ta sigi kore, sin ku nan ta depende di e kantidad di slaba.
Den arte di palabra obhetivo (poesia pika) un eskritor ta konta loke el a eksperimenta o mira. E ta trata di hasi su deskripshon mas...”
|
|
2 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00016thm.jpg) |
“...muzik.
Si un kansion ta skib na idioma elev, i si e poeta tin entusiasmo pa grandesa di su tema, nos ta yame un oda o un himno.
Un himno ta un kansion religioso ku ta kanta di Kreador o tema divino. Un oda ta un himno di alabansa ku por trata di kwalke otro tema elev (sea kos o persona).
10. Formanan di estrofa
Ta eksisti hopi frma di poema kaminda e poeta ta atene na un kantidad fiho di verso. Un kombinashon fiho asina ei ta forma riba su mes o huntu ku otro un poema kompletu.
10...”
|
|
3 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00017thm.jpg) |
“...Dos o mas verso ku ta forma un total nos ta yama un estrofa o kuplet. Den muzik nan su uza e palabra kuplet. Den poesia tin preferensha pa e palabra estrofa.
Estrofa di dos, tres o kwater verso, nos ta yama: dstiko, terseto, kwarteto.
Originalmente ta solamente un estrofa di dos verso, konsistlendo di un hexmetro i un pentmetro, nan tabata yama dstiko. Awendia nos ta uza e nomber dstiko pa kwalke estrofa di dos verso.
Un terseto ta un estrofa di tres verso. Hopi be un terseto sa rima aba. Un ehempel di terseto ta Luis Daal su Lagadlshi lastrad:
Lagadishi, bo no por stop di lastra
riba bo barika pidi tera
pa bo kamna i baj dilanti?........
Un kwarteto ta un estrofa di kwater verso. Generalmente e ta rima aaba.
Den Henry Habibe su "Aurora tin un poesia di tres kwarteto, ku asonansia:
Ma drenta bentana; bulando, bo sanguer!
Semper bo ta kanta sun den bo kamber?
M'a sunchi bo frenta, bo lep, bo garganta.
Semper bo ta tembla numa den bo kama?
Bo rosa a kai drumi den anochi su plata.
Semper bo...”
|
|
4 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00019thm.jpg) |
“...sut di watapana ni karbachi.
(seksteto)
Stansa di seis verso:
Un stansa di seis, pero no rim nos ta haa den Un siegu di P. A. Jesurun (e dosnan prom di e poema).
Stansa di ocho verso:
Nos a trate bow di Ottava rima.
Stansa di nuebe verso:
Esaki ta skars den nos literatura. Un ehempel ta e di dos kuplet di "Pensa un ratu di Frank Martinus.
E poeta ingles Spenser a origina e stansa di nuebe.
Rondel
E frma aki ta deriv di Fransha (rondeau). Na Ulanda un rondel tabata konsisti di ocho verso, i den nan tipo di rondel verso 1, 4 i 7 tabata meskos, mientras e versonan 2 i 8 tabata igwal.
Esun transes, di 13 verso, tabatin e versonan 1, i 13 Igwal, mientras
2 ku 8 tabata igwal.
Ripitishon di e versonan ta dune su efekto espesial.
Akrstiko
Den un akrstiko e prom lternan di kada verso ta forma nomber di un persona. Antes den korant i revista kada be tabata sali akrstiko. Ta di kompronde ku tal sorto di "poesia kasi semper ta resulta fors.
Refrn
Un refrn ta un poema ku estrofa di 10 te 20 verso. Kada...”
|
|
5 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/00/94/00001/AA00000094_00001_00037thm.jpg) |
“...literatura pa via dl su frma strabagante i kaprichoso, i sin posibilidad di splikashon intelektwal. Dadaismo ta relashona ku e manifestashonnan ekstremo despwes di e di dos gera mundial, den loke nos ta yama poesia eksperimental.
E poetanan di e generashon aki ke produsi poema ku ta ankr den bida. Nan ke deskubri mundu den nan poesia, espesialmente ku nan sinku sentidonan. I komo bida no ta un paraso, hopi be sa tin den nan poesia algu kaotiko, ku gera, odio, morto. Pa tal motibu nan ta rechasa verso tradishonal ku su rima.
Eksperimentistanan ta buska e realidad direkto di mucha i di hende primitivo.
Tip Marugg i Charles Corsen ta dos poeta ku a yega di ekspresa nan di tal manera.
29. Sinnimo
Homnimo ta palabra ku e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente. P.e. rndu = aparato pa sera porta rndu = e verbo igwal na parandi.
Pero sinnimo ta palabra ku tin mas o menos e mesun nifikashon. P.e.: loko, kens, chocho, pas.
Eksistensha di sinnimo ta un ventaha grandi den idioma. Esun ku mester tee un diskurso...”
|
|