Your search within this document for 'flor' OR 'kompletu' resulted in 16 matching pages.

You can restrict your results by searching for flor AND kompletu.
1

“...ARTE DI PALABRA PIERRE LAUFFER di : ku eksepshon dje fragmentonan literario, no tin nada netamente original aki den. Tur ta terminologa, idea i konsepto konosi den henter mundu. I te na ora kwalke persona yega na kere ku tin algu ku ami a deskubri, anto mi tin ku bisa ku esei tabata eksisti tempu kaba den nos idioma; solamente e no tabata but pretu riba blanku. Tampoko mi no ta riska pretende ku e trabow aki ta kompletu. Sin duda lo tin semper mas detaye pa agrega. Konsidera "Arte di palabra komo un pasatempu agradabel (i nesesario) ku mi tabatin na 1972, prom na Korsow, den komedor di mi kas dilanti di santana katliko na Seri Pitermai, despwes durante mi vakansi, den komedor di Ra do Pina No. 45, na Madeira, e patria paraiso di mi Belita. Tur esaki espesialmente pa e grupo di idealista ku a asist na e prom kurso di Papamentu LO. p.a.l. dedik na: Julian Coco, un artista te den su higra....”
2

“...abuzu, den La Union i La Cruz, skibiendo na fabor di e obrero. Despwes Guillermo Rosario den diferente di su obranan a sali na defensa di e "pober diabel, ku ta sufri sin haa un luf pa bai dilanti. Ke men anto ku den lrika sosial nos ta topa ku ekspreshon di kom-pashon, di amor pa prhimo i tambe gritu di alarma kontra opreshon. Pa e poeta su ekspreshon den lrika sosial ta bira su lucha pa husti-sia sosial, loke pe ta kasi un ideal divino. Den "Obrero, lanta" (1969) di Rosario tin un ehempel kompletu di lrika sosial. "Marcha miserabel" di Edw. de Jongh, publik den e tomo "Capricho (1955) tambe ta un ehempel. 7. Lrika di naturalesa Den nos kwentanan ku ta pertenese na literatura oral apenas bo ta topa deskripshon di naturalesa. Kisas e hendenan di prom ay tabata asina kustumbr ku grandesa di naturalesa, bibando den dje kon-tinwamente, ku e no a hasi impreshon riba nan. Pero den siglo 19, tempu di Romantisismo, lrika di naturalesa ta lanta kabes. E prome prueba di esei, na Papiamentu, ta "Atardi...”
3

“...kompone tantu teksto komo muzik. Si un kansion ta skib na idioma elev, i si e poeta tin entusiasmo pa grandesa di su tema, nos ta yame un oda o un himno. Un himno ta un kansion religioso ku ta kanta di Kreador o tema divino. Un oda ta un himno di alabansa ku por trata di kwalke otro tema elev (sea kos o persona). 10. Formanan di estrofa Ta eksisti hopi frma di poema kaminda e poeta ta atene na un kantidad fiho di verso. Un kombinashon fiho asina ei ta forma riba su mes o huntu ku otro un poema kompletu. 10...”
4

“...Generalmente e ta rima aaba. Den Henry Habibe su "Aurora tin un poesia di tres kwarteto, ku asonansia: Ma drenta bentana; bulando, bo sanguer! Semper bo ta kanta sun den bo kamber? M'a sunchi bo frenta, bo lep, bo garganta. Semper bo ta tembla numa den bo kama? Bo rosa a kai drumi den anochi su plata. Semper bo ta muri ku un skochi flam? Soneto Un kombinashon di dos kwarteto (oktavo) i dos terseto (seksteto) ta un soneto. Generalmente (no semper!) tantu e oktavo komo e seksteto ta forma un total kompletu. Na prinsipio di e seksteto ta kuminsa e "kibr o bwelta. (Na italianu: volta i na transes: la chute dun sonnet). E sa tin hopi variashon di rima. Awendia nan sa skibi soneto di sinku pia ymbiko; antes di alehandrino (seis pia ymbiko). Dante I Petrarca a origina e frma di soneto. 11...”
5

“...krtika. Pesei nan ta pone nan eksperenshanan den figura di otro persona. Un "Memoires ta mesun idea. Masha konosi ta esun di Winston Churchill. 18. Kwenta kortiku i novela Awendia kwenta kortiku i novela ta e dos frmanan mas konosi di pika. Un kwenta kortiku ta un istoria un poko kondens na prosa. Un kwenta kortiku ta kana parew ku mito, pasobra e ta un istoria pa entretene hende. E no ta trata problema grandi o difisil. Den un kwenta kortiku no tin hopi personahe. I tampoko no tin un desaroyo kompletu di e figuranan manera den un novela. Aunke mester ta bis ku den ultimo tempu hopi kwenta kortiku ta bai den direk-shon di novela, komo e deskripshon sikolgiko ta birando mas profundo. Di fama mundial ta e kwentanan di Boccaccio (Decamerone = kwenta di dies dia). E kwentanan kortiku di Edward de Jongh i Guillermo Rosario ta hopi konosi. Di Ornelio (Kees) Martina tambe. Novela Un novela ta un istoria mas ekstenso tokante bida di un o mas hende. Por tin figura istriko den un novela, pero e owtor...”
6

“...lgiko di e kon-fliktonan ta eksigi hopi saber di hende su bida espiritwal, meskos ku e reakshon natural di e diferente figuranan riba loke un o mas ta hasi. Un eskritor di novela tin e obligashon di deskribi akshon, pensamentu i papiamentu di kada figura sigun e mentalidad di kada figura, pa esakinan ta aseptabel. E tin ku separa e partinan prinsipal for di e partinan menos importante, di tal manera ku e detayenan di su istoria ta sirbi nikamente pa kompleta su istoria; i esaki sin kita atenshon kompletu for di e figura prinsipal o e parti prinsipal. Ke men anto ku un bon eskritor di novela mester tin: 1. un bon konosementu di bida espiritwal; e mester ta un bon siklogo. 2. e kapasidad di pone orden den su tema. Novela istriko Un novela istriko ta un novela ku tin komo tema un parti di istoria. E ta eksigi un bon estudio di e tempu ku e eskritor ta bai trata. E personanan istriko mester ta di akwerdo ku e berdad istriko. Ademas di esei e eskritor ta mar na e relashonnan sosial i religioso di...”
7

“...Novela di futuro "Nineteen Eighty-four di George Orwell ta un ehempel di novela di futuro. Den un novela asina aki e owtor ta duna un imagen di bida i di moda di pensa sigun su imaginashon. Den "science-tiction" tin mas nfasis riba invento sientfiko ku ta hasi tur loke ta imposibel bira posibel. 19. Krtika i ensayo Krtika a desaroya te yega na un frma propio di arte. Den kaso di un bon krtika hopi be por bisa ku e krtika tin mas balor literario ku e obra ku e ta trata. Un ensayo ta un komposishon kompletu, generalmente di un tamao limit, tratando un tema interesante na un manera subhetivo i kom-prensibel. Hopi be e por parse un krtika kontemplativo. Por ta tambe ku e ta skib ku intenshon di introdusi un lektor den e beyesa o interes di siertu obra. Den nos istoria di literatura Benjamin Jesurun ta konosi komo krtiko literario. 22...”
8

“...20. Dramtika Bon mir drama ta e frma mas elev di arte literario. Den dje nos ta haa elemento lriko i piko huntu. E akontesimentunan konseku-tivo ta forma huntu e elementonan piko, mientras ku e kontempla-shon di e personahenan (loke ta buta nan hasi siertu akshon), ta forma e elementonan lriko. E owtor mes tin ku keda kompletamente tras di kortina. Ta e aktornan mester haa atenshon kompletu. Dramtika ta eksigi masha dje owtor, pasobra e mester por kom-pronde e estruktura espiritwal infinitamente vari di su figuranan, i hasi tur akshon di e figuranan aseptabel, komo konsekwensha dje estruktura espiritwal tantu vari. Tin masha poko bon dramaturgo den literatura mundial. Algn ta Shakespeare, Lope de Vega i Goethe. E medionan ku un dramaturgo tin na su disposishon pa logra su obra ta: dialogo, mmka i idioma di gesto. Nos por yama un drama un serie di akshon konsekutivo, presenta pa medio di monlogo, dialogo, gesto i mmika. 21. Origen di drama Drama ta masha biew. Den tempu di griegonan el a...”
9

“..."realismo, pero di "naturalismo. Naturalismo, un terminologa di Emile Zola, ta relashona ku realismo. E tambe ke duna un presentashon eksakto di realidad den arte. Pero naturalismo ta enser mas. E no ta nikamente un koriente den arte, pero ademas un vision di bida. Naturalismo tabata un reakshon riba e espritu di romantisismo. Romantisismo tabata laga hopi luga pa sintimentu ku imaginashon (lesa p.e. obranan di Chumaceiro). Mientras ku naturalismo ta materialista. Mester tuma nota si ku materialismo kompletu ku no konose ningn ideal espiritwal, no por apresia e diferente balornan di bida. Impreshonismo Huntu ku e terminologa "naturalismo nos ta topa esun di impreshonismo. Por sierto nan dos ta masha relashona. Impreshon di mundu, di bida, ta afekta e owtor. Esei ta dune su in-spirashon, i esei ta su guia ora e ta pone su impreshon den palabra. Ta nifika ku loke mas ta impreshone, ta haa e luga mas importante den su prosa o poesia. E no ta kibra kabes ku e reglanan konven-shonal di konstrukshon di...”
10

“...no ta bisa nada. E palabra bsiko vita ta demostra ku e owtornan ker a pone nfasis riba nan deseo fwerte di bida. No ta riba sinti ni riba sintimentu e owtor ke hasi efekto, pero riba boluntad, e boluntad di gosa bida i domina bida. Den vitalismo nos ta mira ku e owtor ta kibra tur loke ta strobe di gosa su bida. E ta elimina tur barera, di moda ku su instinto tin libertad kompletu. E ta biba manera un hende ku ta burachi di plaser. Un ehempel ta un poema di Henry Habibe: Atardi a brasa nos dos na lam; matami! ba sklama den santu tir. Mi sanger a kwaha, ma bira un sekat, mi mannan a balia te keda hankr. Atardi a morde bo gritu hog i santu a kome, golos, mi pik. Un otro ehempel di Elis Juliana: Pasami e butishi di rom pica ku shinishi pa mi sanger herebe; lo mi tapa decencia den bar di porkeria, hisa brasa coba zoja benta pa enemigunan, lanta bula manera jeje sak abau mane sambchi hisa benta manda golpi te ora curpa protesta, cu mi dal abau na suela scup morto den su cara, lastra tee na muraja...”
11

“...netamente barbarismo. Chistosamente Antoine Maduro a yega di papia di "Spapap, pa esnan ku ta forsa palabra spa den nos idioma. Ademas di esei nos por menshona Hulpap, p.e. E kos aki ta leuk. "Inglepap tambe ta un poko na moda. P.e. Am¡ ta fine. 33. Arkaismo Palabra arkaiko ta esnan ku antes tabata hopi uz, pero ku awendia kasi bo no ta tende. Prom ay un "stelchi tabata algu komun; meskos nos por bisa di un "mesa di awa, "potobank i tabla di mua kuch. Tin palabra semi-arkaiko ku anda no a muri kompletu. Por ehempel "bodogo, lantera i "sanbarku. Nos no por yama arkaiko e palabranan ku bo no ta tende na Punda, pero ku den siertu bario nan ta uza. Un owtor sa uza palabra arkaiko pa duna su kwenta un kol lokal. 33...”
12

“...libreria, i nan a mustr'e un Shakespeare kompletu (den un tomo). Tambe nos ta papia di metonimia ora nos deskribi algu pa medio di su "adrno, na luga di yame na su mes nomber: Korona (rei o reina) no ke baha kabes pa sotana (pader o iglesia). Sinkdoke Esaki ta komprenshon di algu pa medio di otro. Por bisa tambe: deskripshon parsial di un total. Por ehempel: Alabaster (un estatwa) ta papia. Nos a pasa bui (entrada di haf). E kos ei a pika su kweru (su sintimentu). Hopi be un tata ku hopi yu tin ku konta kabes (su yu-nan). Antonomasia Esaki ta sigi desaroya den un aposishon. Por ehempel: Pablo Alex Jesurun, e poeta eternamente enamora. Luis Daal, rei di metfora. Joseph Sickman Corsen, prekursor di literatura papiamentu. Ta masha posibel ku aki poko tempu e aposishon ta sufisiente pa ekspresa ken nos ke men. Napoleon, le petit caporal, ta un antonomasia masha konosi. Kiimaks Un serie di representashon ku ta sigi tras di otro, owmentando e impreshon. P.e.: Ta un lokura si abuza di un hende;...”
13

“...e ta mete e otro persona den loke e ta papia. Pasobra un pregunta ta pidi un kontsta. P.e.: E no ta kria nos tur, kwida nos tur, duna flor ku mta bida, per-kura pa nos haa airu, awaseru i kumnda? Kiasma (kolokashon krus) Den esaki nos ta menshona dos kos, mientras ku den e di dos be nos ta menshona nan ku sinnimo den orden inverso. Un ehempel: Pader Poeisz i frater Herman tabata oponente durante basta tempu, den un polmika den korant lokal, e tilburgiano tabata boga pa ulandes na skol, e dominikanu pa spa i papiamentu. Endadis (un pa medio di dos) Na luga di un sustantivo ku un adhetivo, e owtor ta uza dos sustantivo ku huntu ta nifika e mesun konsepto di adh. + sust. Por ehempel e owtor ta bisa: Mi ke drumi den laman i blow...., na luga di "laman blow. Preterishon E eskritor ta hasi komo si fwera e no ta haa siertu kos importante, pero ku tur esei e ta fiha nos atenshon riba dje. E ta kuminsa ku un introdukshon negativo, i despwes, komo si fwera pasando, e ta duna e informashon ku e ke...”
14

“...trmetro. Di kwater pia: tetrmetro. Di sinku pia: pentmetro. Di seis pia: hexmetro. Di ocho pia: oktmetro. Ora ta skandi un verso, mester tee kwenta ku lo sigiente: 1. e kantidad di pa den e verso ta depende di e kantidad di slaba aksentw i no di e kantidad total di slaba. 2. un monoslaba aksentw na kumnsamentu di un verso sa ta par pa hasi trabow di henter un pia. Bin, chuchubi ali seda bisa unda bo a keda. R. Henriquez Den un di pia trokeiko o daktliko un monoslabo na final ta konta pa un pia kompletu, aunke den esun trotiko e pia falta un slaba no-aksentw, i esun daktliko falta dos. P.e.: Bi da / ta un / so-o / so (tetrmetro trotiko) 4 pia. i 48...”
15

“...Mun du / ma lu / kon bo / ke mi / bi ba / si bo n / ke mi / mas. (oktmetro trotiko) 8 pia. Sin bo sa / sin nan sa / lo mi bai / lew. (tetrmetro daktliko) 4 pia. No ta semper un metro ta hasi perfektamente kompletu. Tin be den un verso ymbiko e prom pia ta un trokeo. Den un metro anapstiko por tin un pia ymbiko. P.e.: Ma ma / di dios / i nos / bo s¡_/ ta bon. (pentmetro ymbiko). Si bo stem / ki sas / por a na_/ mi pa ser. (tetrmetro anapstiko). Ora ta skandi un verso, dos slaba kortiku huntu por ta kont komo n, na fabor di e metro. P.e.: Hunta realidad i fantasia pa mi pari un poesia. (Ornelio Martina) Dos vokal di diferente palabra por ta lig i pronuns komo n. Reino seku di kadushi, di sumpia ku so lo i bientu so ta karisi. (Charles Boom) Un verso di seis yambo ta un alehandrino. E nomber ta deriva di un novela tokante Alehandro. I bo / so tur / a bai / sin bus / ka mas / mi dre/chi W---- w ----- w ----- --- W ------- Ma ri / b'un di/a / un / ku^mi_/ nosa^/ si kie/ra....... Ripar ku meimei...”
16

“...piki un flor di mondi, kore djis pa kore (di Philomena Wong) ku esun di Rene de Rooy: Ai, kon ma stima den mi aanan pas, kon tantu kos tatin mi tur bru. Awor ku mi pashonnan ta bai bandonami, poko-poko mi ta weta kla. Esun di prom ta kanta i bula ku alegra, mientras e di dos ta lastra bai, pis i meditando. Tin owtor ku a trata na ekspresa nan sintimentu den ritmo i zonidu so. Tal sorto di poesia puru nos por apresia ku nos oido, pasobra e ta bira un total di zonidu. Kanta, kweru kayente, kanta kweru, kanta eh pa mi lanta______(E. Juliana) Asonansia iakonsonansia Si nikamente e vokalnan dje slabanan aksentw ta rima, i no e konsonantenan prom o despwes, nos ta yama esei asonansia. P.e.: mira i bisa. Den kaso ku e konsonantenan ta rima, esei ta akonsonansia. P.e.: belin i baln. Poesia ta diferente for di prosa, no unikamente pasobra e sa tin metro, pero pasobra e tin siertu karakter espesial di dikshon i pensamentu. E tema di mas prosiko por ta ekspresa na e idioma di mas prosiko i sinembargo...”