1 |
 |
“...I lo nos bai maan
laman, pa mire mampara ktu
brutu ku a mata tantu nabegante.
Lante bela pa nos korta ola; bola bela, bienti ost konstante, kant'e ritmo bon mark, pa nos bai mire manpara ktu.
11. Lrika didktiko
Lrika ku karakter instruktivo nos ta yama lrika didktiko.
Esaki por ta:
1. epigrama
2. stira i parodia.
Un epigrama ta un poema kortiku i ku sentido. Nan sa kontene wega di palabra. Hopi be nan sa kritik kwalke sitwashon malu den komunidad, eror di un persona o un falta general di publiko. Esaki ta nifika ku nos por klasifika un bon teksto di un banderita bow di lrika didktiko:
L i
1. Den santana tin spiritu.
Hende bibu ta malditu.
2. Si bo ta biba di redashi,
ta paso ba saka nos selashi bai bente tur riba kaya.
Ma bo dia tei, kanaya.
Un bon ehempel di lrika didktiko ta "Lisinbein di Enrique Goilo.
Stira
Un poema satriko ta ekspresa mofa, indignashon o odio. E dos ek-stremonan ta irona (un pilmentu leve) i sarkasmo (indignashon fwerte). Un stira ta seala un eror, un sitwashon malu...”
|
|
2 |
 |
“...ora un adhetivo ekspresa un be mas e kwalidad di un sustantivo, siendo ku kwalidad di e sustantivo ta parti dje sustantivo. P.e. Homber machu (tur homber ta machu). Aunke e kombinashon aki por nifika "homber ku brio i kurashi, sanger kr, neger stabachi, djuku pretu, pushi falsu.
Den e kaso aki e adhetivo ta bira un adrno (epitheton ornans).
Un kiimaks (eskala) ta ora nos uza varios sinnimo tras di otro, mientras nan nifikashon ta owmenta: nervioso, loko, razu,
bon, mansu, pan di dios, fresku, brutu, nbeskp.
31. Diferente ambiente di idioma
Tin be ta parse ku tur nos hendenan ta papia e mesun idioma. Esen-sialmente esei ta berdad. Pero si nos paga tinu bon, nos lo ripara ku tin diferensha den loke hendenan di diferente rango, pwesto, fishi, edad o lug ta papia.
32...”
|
|
3 |
 |
“...mintira sep nos por yama: un gran esfwerso di imaginashon.
Irona (mofa kamufl)
Esaki tin efekto pa medio di su kontraste. Di un hende floho nos por bisa ku e ta rement di energa. Ke men ku papiando irnikamente nos ta bisa net kontrario di loke nos ke ekspresa. Irona ta un rma fwerte pa bisa berdad na un manera fini.
Nos por yama irona tambe elogio ku intenshon di kritik: Mi swegu ta adorami muchu mas ku mi propio muhe.
E mofa mester keda chistoso, sino e ta bira sarkasmo. Si nos bisa un persona brutu: Esta hende bo ta (mientras nos ke men esta animal), esaki ta sarkasmo.
Metonimia (otro nomber)
Metonimia ta bas riba e relashon ku sa tin entre dos obheto. Por ehempel den bebementu di kfi o te ku nos ta sirbi den un konchi. Si un persona a kaba di bebe, nos ta puntre: Bo ke un konchi mas? Un dia un homber a bai kumpra e obranan di Shakespeare den un
37...”
|
|