Your search within this document for 'bira' resulted in 29 matching pages.
 
1

“...is-raelitanan a kanta despwes ku e farao i su sldanan a hoga den Laman Kr. Aki na Korsow e katibunan tabata ekspresa nan sintimentu den varios kantika di trabow. Emoshon ku beyesa okashona por surgi den tur tempu i tur kaminda. Pesei ta di kompronde ku maske kon simpel e kultura di un pueblo ta, e por krea arte den kwalke frma. Si hende no ekspresa loke ta den dje, su bida lo bira insoportabel. Asta pensamentu tristu por transforma na alegra, pa un hende haa alivio. Un ehempel ta Si nos alma skucha di L. Daal. Si nos alma skucha... kwantu kos le n komprende; kwantu pensamentu tristu, sin speransa i sin lus, lo no para bira fwente di legria, lus i fe ku ta konsola i duna bida. 3. Klasifikashon di lrika Pa distingi diferente grupo den lrika ta mas difisil ku den pika i dramtika. Pasobra lrika ta ekspreshon direkto di hende su sintimentu; i un hende su sintimentu tin tantu frma i mats, ku prktika- mente e kantidad di frma lrika no tin limite. Pa haa mas o menos un ¡dea, sinembargo, nos por forma...”
2

“...distingi den lrika e kansion ku ta form di: 1. un o mas estrofa di dos verso (dstiko) 2. un o mas estrofa di tres verso (terseto) 3. un o mas estrofa di kwater verso (kwarteto). E formanan partikular di kansion ta: 1. soneto 2. rondel 3. akrstiko 4. refrn 5. poesia di kadena. 4. Lrika di fe Esaki no ta nikamente e poesia ku ta ekspresa un fe firme den Dios pero tambe tur arte poetiko ku ta dirig na kosnan sobrenatural. Asta flta di fe o atesmo un persona por ekspresa den tal frma; aunke esei lo bira lrika di fe negativo. Ata un ehempel positivo: Alt Tres tret pa subi, nada mas! Ma esta largu e kaminda ta di aja bow te aki riba, final dje gran trabow di bidal Prom tin un flur kwadr ku kwadro blanku i kwadro pretu, bon bras, i manera bela di granit, e dos pil, sosten di bida. Un mesa simpel, smbolo di sakrifisio i esfwerso. I mas ariba, mas ariba, te den laria aj, tin Lusl (Luis Daal) 3...”
3

“...Adorashon di hende muh a bin para bira un homenahe religioso, un kulto di loke ta eternamente bunita, e bunitesa ku a bira smbolo di tur loke ta noble i bon. I e muh adora a bin bira un smbolo di sabidura, siensia, di beyesa. Un ehempel ta Dante ku su Beatris. Un ehempel di soneto ta: Kajanan na soo Den kaja ketu, tur anochi, bo ta kejru ku mi... Segun mi kamna skucha, mi taabo bandi mi. Bo stem ta bjenti ost, su karisja ta bo man, i bo kabej abr ta fini-fini i streanan. Den mi orea tin un zonidu ku ta mata kaja ketu i esej ta batimentu di bo hilchi altu ku ta kompa ku su muzik nos kamnamentu: muzik ta ekspresa tur loke un kurason ta sinti. Un ola di Amor ekilibr, jen i bida nobo, mes hundu ku laman di boka o di un bahia grandi ta kore aw den kajanan, mej-mej di anochi, mjentras ku, emoshona i muda, sin por papja maske mi sa ku bo ta mijanan foi djaki lo ami sigui dwalu ku bo den kajanan na soo. Di Luis Daal (na su ortografa original) Si den lrika di fe sa tin tambe e poesia lriko di ...”
4

“...dad. Pesei e no por bira un himno berdadero. Esun biew ("Den tur nashon nos patria) tabata ekspresa unidad den su tempu. Despwes Isaac Mauricio a kambia su teksto pa trata na ekspresa unidad. Si un poeta no ekspresa sintimentu di un pueblo loke ta karakters-tika prinsipal di lrika popular anto e ta kore risku di dekai den eksagerashon i retrika. 6. Lrika sosiai Relashon komplik den komunidad, industria ku inventonan moderno a owmenta e konflikto entre doo di trabow i obrero. Sindikalismo a organisa e obreronan, i esei a bin krea un ambiente di rbia entre doo di trabow i obrero. Den nos komunidad tin e tragedia ku e obrero tabata rank for di su bida trankil i bent di un dia pa otro den industria. Esei sin duda a kita su ekilibrio. Ademas di esei rasismo, kompleho, deskriminashon i despresio di un pa otro a hinka mas palu bow di kandela. Willem Kroon ta e prom persona ku a lucha ku su pen riba e terenu aki. Ya na 1926 el a publika su "Himno di Bond, na okashon di prom lustro di Curaaosche...”
5

“...kaminda 'i bida jongot, mi tin di sigui kwida i sigi mima postema di un soneto pashim. Ottava rima Esaki ta origina di Italia. Kada stansa ta konsisti di pentmetro ymbiko. Den nos literatura te ainda no tin ningn Ottava rima. E manera di rima ta kore: ab ab ab cc. Un stansa (estrofa o kuplet) ta un grupo di tres, kwater o mas verso rim. Stansa di tres verso (terseto). E ta konsisti di tres verso ku generalmente ta rima aba. (kwarteto) Stansa di kwater verso: Ta paklko mi no sa ma esta tristu mi ta bira tur atardi ku mi mira solo baha den laman. (Corsen) Stansa di kwater verso, kada verso di seis pia trokeiko. Esaki ta e metro di balada. Buchi Fil, katibu toro di Kenepa un mansebu kurpa grueso i sobrb nunka su rudianan a tochi swela 12...”
6

“...di bo rabu bira ala pa bo lanta for di swela? Ta tur sempr lo bo keda janga bobo riba tera i kome bonchi ku bo n' planta? Mi tin dwele di mirabo aspira un luga den solo ku bo kara i sinbergwensa... Ma, t' intil, ja mi sa: maske ki mi pensa, ki mi papja, lagadishi ta un bestja lastradl Konosiendo Luis Daal, nos por kompronde pakiko el a skibi e stira aki riba un politiko sinbergwensa. Parodia Ora un poesia ta un imitashon chistoso di un otro poema serio, pero manteniendo e mesun frma di e poema original, nos ta yama esei un parodia. E kontenido, naturalmente, ta na un nivel muchu mas abow ku esun original. Hopi tempu pas ma yega di tende un parodia riba "Atardi di Corsen: Ta pakiko, mi no sa ma bon hodidu mi ta bira tur atardi ku mi mira bo figura bon ankr. Talbes ta un remordementu o ta mi guayabo kisas podise n ta nada mas ku un bon kishikimentu. 12. Poesia lriko-piko Ta imposibel klasifika pika i lrika den dos grupo determina. Tin tantu poesia ku ta lriko i piko na mes momentu. Nan ta...”
7

“.... I komo hende tabata konose nikamente su mes i bestia, el a imagin'e e "demoonan igual na hende o bestia. Despwes el a atribu kwalidad, karakter i pashon humano na e "demoonan. Despwes el a pone nan huntu i laga nan produsi otro figura. A la largu e imaginashon di hende a forma henter un grupo grandi di dios grandi ku chiki. Saga Un saga tambe ta bas riba tradishon oral. Esaki ta un kwenta ku tin un fondo istriko. Rondo dje fondo aki fantasia a krea sobr detaye. Pero generalmente fantasia sa bira asina grandi ku no ta keda muchu kos dje base original. Aunke algu di istoria ta keda eksisti den e saga. Leyenda E palabra "leyenda ta deriv di esun na latin "legenda, ke men loke mester ta les. Esaki ta nifika ku un leyenda ta bas riba tradishon skib. Un leyenda ta un kwenta relashona ku religion kristian. Generalmente e ta kontene un milagro. 15. Kwenta, fbula Un kwenta ta un kreashon den kwa fantasia tin kampo liber. Su karakterstika ta su sensiyes sin lmite, konektando realidad ku ¡realidad...”
8

“...di hende i di animal. E animalnan ta aktwa manera hende. Loke e bestianan ta hasi i papia ta un les pa hende, pa nan no komete mesun eror. Pesei nos por bisa ku un fbula tin su obheto didktiko. Por sierto na final di un fbula nos sa haa e moral den e ultimo frasenan. Ta posibel pa bisa ku varios Kwenta di Nanzi ta fbula. Pasobra den e kwentanan aki nos por sia por ehempel ku mester tee kwenta ku gai bibu" manera Nanzi, pa bo no sali perd. E fbulanan di e griego Aesopus (mas o menos 500 P.K.) a bira slebre den mundu. La Fontaine (siglo 17) tambe ta un kreador importante di fbula. Probablemente e figuranan Toro Manzinga ku Toro Mansebu (den se) ta resto di un fbula di origen afrikanu. 16. Parbola, idilio, kwenta poetiko Meskos ku un fbula, un parbola tin karakter didktiko-piko. E tema di dje no ta sak for di bida di bestia, pero di hende. Intenchon di un parbola ta pa mustra hende riba su deber ku Dios i ku su prhimo. Pa medio di un ehempel konkreto nos ta haa instrukshon religioso o moral...”
9

“...kultural ta kreashon di un poeta konosi. Den e kaso aki e poeta ta proyekta i aregla e tema, hinkando su mes opinion aden. Un epopeya kultural por trata un tema nashonal, aunke no ta nesesario. Kwalke gran akontesimentu por ta tema pa un epopeya kultural. Algn ehempel ta: La divina Commedia di Dante Alighieri. Parcival. Paradise lost. 17. Deskripshon di biaha, kwenta istriko biografa, owtobiografia Den pika skib na frma di prosa ta eksisti: Deskripshon di biaha Prome ku nos eskritor Manuel Fraai a bira selador e tabata nabe-gante. Sigun e tabata pasa kada porta, el a skibi su impreshon di loke el a mira i eksperimenta. E relatonan aki e tabata manda pa su ex-maestro frater Richardus. Riba un bon dia frater Richardus a propone Fraai pa publika su deskripshonnan di biaha den korant. Fraai a hasi esei den La Cruz, firmando ku su insialnan MAF. Publiko na Korsow a gusta su relatonan i nan tabata masha les. Por sierto ta esaki a proba Fraai ku e por skibi, di moda ku despwes el a bin publika su diferente...”
10

“...nan ta gusta baa hopi be pa dia. E ta konta di Juan de Ampies i Bejarano, kon un yu homber di doa Maria a kaba di muri. Dr. Cornelis Ch. Goslinga a tradusi e 18 stansanan na ulandes, I nan ta publika den e obra "Curaao di Dr. Johan Hartog. Biografa Esaki ta ekspreshon di interes pa bida i e echonan di un hende individual. Den un owtobiografia un owtor ta deskribi su mes bida. Sa sosode hopi be ku un owtor ta skonde su kurpa tras di un figura fiktisio. Den e kaso aki nos por bisa ku un "ami ta bira un e, espesialmente den un komunidad chikitu manera Korsow te ainda tin owtor ku tin miedu di krtika. Pesei nan ta pone nan eksperenshanan den figura di otro persona. Un "Memoires ta mesun idea. Masha konosi ta esun di Winston Churchill. 18. Kwenta kortiku i novela Awendia kwenta kortiku i novela ta e dos frmanan mas konosi di pika. Un kwenta kortiku ta un istoria un poko kondens na prosa. Un kwenta kortiku ta kana parew ku mito, pasobra e ta un istoria pa entretene hende. E no ta trata problema...”
11

“...deskribi bida di un persona slebre. Siklo di novela Si un owtor haa ku un novela so no ta sufisiente, e ta produsi un siklo di novela lig. P.e.: The Forsyte Saga di John Galsworthy i "La comdie humaine di Honor de Balzac. Novela di futuro "Nineteen Eighty-four di George Orwell ta un ehempel di novela di futuro. Den un novela asina aki e owtor ta duna un imagen di bida i di moda di pensa sigun su imaginashon. Den "science-tiction" tin mas nfasis riba invento sientfiko ku ta hasi tur loke ta imposibel bira posibel. 19. Krtika i ensayo Krtika a desaroya te yega na un frma propio di arte. Den kaso di un bon krtika hopi be por bisa ku e krtika tin mas balor literario ku e obra ku e ta trata. Un ensayo ta un komposishon kompletu, generalmente di un tamao limit, tratando un tema interesante na un manera subhetivo i kom-prensibel. Hopi be e por parse un krtika kontemplativo. Por ta tambe ku e ta skib ku intenshon di introdusi un lektor den e beyesa o interes di siertu obra. Den nos istoria di literatura...”
12

“...Drama ta masha biew. Den tempu di griegonan el a forma for di ditirambo (kansion di honor na Dioniso, dios di bia). Gradwal-mente e ditirambo a desaroya i bira un dialogo entre e kantor i e koro. Despwes nan a agrega un kantor mas; ku tempu nan a owmenta e kantidad di kantor. Trabow di e koro a bin para los di e dialogo. Den lrika elev e koro tabata kanta e impreshon ku e drama a hasi riba e mirad ideal. Despwes di a muri den edat media, drama a nase di nobo. I mes-kos ku den tempu di griego i romanonan e tabata kana parew ku solemnidad religioso. Su desaroyo a sigi for di liturgia katliko. Pesei el a haa nomber di drama iltrgiko. Nan tabata presenta istoria di evangelio, den misa, riba Biern Santu, Pasku di Resurekshon i Pasku di Nasementu. Gradwalmente nan a sinti deseo di ekstende e presentashon. Ma komo a la largu e kome-dla" a bira demasiadu grandi pa presente den misa, nan a bin hunga e drama den santana o na marshe. Un resto di tal sorto di drama ekiesistiko a keda eksisti na Oberammergau...”
13

“...grupo di artista ku tabatin e ideal renasentista pa rebiba tragedia antigwo. Komo den tempu antigwo muzik tabatin un papel importante den tragedia, e florensianonan ei a bolbe pone muzik den drama. Pero gradwalmente nos ta mira kon ekspreshon poetiko a bira di balor sekundario, di moda ku opera a bira menos drama. Mas adilanti e aria (ku en realidad tabata para e akshon dramtiko) no tin un papel tantu importante mas. Pesei nos por hasi un diferensha entre opera i drama musikal. Den drama musikal e ekspreshon ku palabra ta bolbe subi na su nivel original, mientras ku den opera ta muzik tin e papel prinsipal. Musical Despwes di 1930 musical ta lanta kabes. Awendia un "musical tin e karakterstika ku su intriga dramtiko i bon kompon ta bira mas bibu pa via dje variashon entre muzik, kanto, balia i hopi "show. West Side Story di Leonard Bernstein ta un bon ehempel di "musical". Kantata Esaki ta parse opera den e sentido ku e ta un kombinashon di muzik i palabra. Pero e no tin akshon. Un kantata...”
14

“...di tristesa i alegra i no kontratiempo so (manera den tragedia) Tambe tin un variashon enorme di lokura. Awendia teatro ke duna un presentashon mas eksakto posibel di bida ku su kambionan konstante di tristesa i alegra. Pesei hopi be nos ta mira tema sosial riba esenario. Prosa a elimina verso. E idioma a bira e idioma komun. 25. Komposishon di drama E materia pa un drama por ta hopi o tiki. Pero tin un iimitashon, den e sentido ku ekstenshon dje materia no mester stroba e presentashon. Pasobra un drama ta skib pa ta presenta i no les. Pesei un dramaturgo mester perkura pa su presentashon no ta bira asina ekstenso ku esei ta eksigi demasiado di su miradnan. Ta bon i permit pa tee algn pausa den e presentashon. Pero esei tin ku sosode kaminda tin un interupshon natural. Di tal manera e drama lo ta part den varios akto. E kantidad di akto por varia. Esaki ta depende di grandura dje materia. Ademas di esei por parti un akto na varios esena. Divishon den esena ta tuma luga kaminda un aktor...”
15

“...pone su impreshon den palabra. Ta nifika ku loke mas ta impreshone, ta haa e luga mas importante den su prosa o poesia. E no ta kibra kabes ku e reglanan konven-shonal di konstrukshon di frase, pero e ta pone e palabranan manera e kir. Ke men ku e no ta duna imagen di pensamentu, pero imagen di bista. Tin owtor ta bai asina lew ku nan obra ya no ta parse idioma lgiko. Nan ta bai asina lew ku nan ta evita tur palabra ku no ta demostra algu. Naturalmente esaki tin komo konsekwensha ku e arte ta bira difisil pa kompronde. 28...”
16

“...Arte impreshonista ta trata na duna e total di impreshon ku e owtor a haa. impreshonismo ta masha pasivo, pasobra e poeta ta sinta spera impreshon di paf. impreshonismo ta traha di paf, bai paden SensitMsmo Tin poeta ku a bai asina lew den nan esfwerso pa pone kada variashon di impreshon den palabra, ku ya nan no a paga tinu mas na balor di nan obra. Esaki a pone ku bo no por kompronde nan. E impreshonismo eksagera aki nos ta yama sensitivismo. A la largu e ta bira unikamente un wega di zonidu i palabra. 27. Ekspreshonismo, vitalismo, obhetivismo Nos ta mira naturalismo, impreshonismo i sensitivismo den literatura entre 1880 i 1900. Ma mester ta bis ku den e tempu ei romantisismo tabata na moda ainda na Korsow (lesa p.e. Wolfschoon, Cor-sen i Chumaceiro). Pero e tempu entre e dos geranan mundial nos por tipifika komo tempu di ekspreshonismo i vitalismo, mientras ku e dosnan aki a bin haa nan frma den obhetivismo. Ekspreshonismo Nos sa kaba ku impreshonismo a nase komo reakshon kontra r...”
17

“...ker a pone nfasis riba nan deseo fwerte di bida. No ta riba sinti ni riba sintimentu e owtor ke hasi efekto, pero riba boluntad, e boluntad di gosa bida i domina bida. Den vitalismo nos ta mira ku e owtor ta kibra tur loke ta strobe di gosa su bida. E ta elimina tur barera, di moda ku su instinto tin libertad kompletu. E ta biba manera un hende ku ta burachi di plaser. Un ehempel ta un poema di Henry Habibe: Atardi a brasa nos dos na lam; matami! ba sklama den santu tir. Mi sanger a kwaha, ma bira un sekat, mi mannan a balia te keda hankr. Atardi a morde bo gritu hog i santu a kome, golos, mi pik. Un otro ehempel di Elis Juliana: Pasami e butishi di rom pica ku shinishi pa mi sanger herebe; lo mi tapa decencia den bar di porkeria, hisa brasa coba zoja benta pa enemigunan, lanta bula manera jeje sak abau mane sambchi hisa benta manda golpi te ora curpa protesta, cu mi dal abau na suela scup morto den su cara, lastra tee na muraja lanta wanta manda zoja te ora mi explota. Obhetivismo E trmino...”
18

“...Nos a yega di bisa kon e owtor su deseo fwerte pa ekspresa loke tin den su alma a pone ekspresa su pensamentu i sintimentu mas direkto i sinsero posibel. E ta odia palabra bunita. Den obhetivismo e ta elimina tur loke no ta nesesario. No ku adhetivo pero ku sustantivo fwerte e ta traha. Tampoko e no ta preokupa ku mtrika, rima o konstrukshon di estrofa. Un poesia a bira kompletamente liber. Prosa a bira kompakto, kondens. Un ehempel ta loke ta sigi: "Boroto den marshe. Tur sorto di ol. Stem di un muh ta korta airu. Un bended di number ta papia sin guli skupi. For di te patras un karni stob ta tenta tur hende su nanishi. Awe ta diasabra. 28. Dadaismo, poesia eksperimental Durante prom gera mundial i tambe despwes di dje nos ta mira den literatura un koriente fwerte kontra normanan di tradishon, i ku un tendensia nihilista. E koriente aki, dadaismo, tabata un reakshon riba e sirkunstanshanan di gera ku a afekta balor, beyesa, edukashon i moral. Hopi owtor a duna dadaismo su forma ku un mentalidad...”
19

“...tin e mesun nifikashon. Tin tambe kombinashon fiho di palabra ku tin e mesun nifikashon: franko i snsero, e no tin ni pas ni sosegu, biba ku sustu i nsha (miedu). Pleonasmo (abundansha) ta ora un adhetivo ekspresa un be mas e kwalidad di un sustantivo, siendo ku kwalidad di e sustantivo ta parti dje sustantivo. P.e. Homber machu (tur homber ta machu). Aunke e kombinashon aki por nifika "homber ku brio i kurashi, sanger kr, neger stabachi, djuku pretu, pushi falsu. Den e kaso aki e adhetivo ta bira un adrno (epitheton ornans). Un kiimaks (eskala) ta ora nos uza varios sinnimo tras di otro, mientras nan nifikashon ta owmenta: nervioso, loko, razu, bon, mansu, pan di dios, fresku, brutu, nbeskp. 31. Diferente ambiente di idioma Tin be ta parse ku tur nos hendenan ta papia e mesun idioma. Esen-sialmente esei ta berdad. Pero si nos paga tinu bon, nos lo ripara ku tin diferensha den loke hendenan di diferente rango, pwesto, fishi, edad o lug ta papia. 32...”
20

“...mesla ta uza "pnchi pa marka terenu; un labadera ta uza "pnchi" pa kologa paa na kabuya. 32. Barbarismo Nos idioma, meskos ku tur otro idioma, no ta par riba su mes, pero e tabatin influensha di otro lenga. Trfiko, komersio i okupashon di diferente nashon a hasi nan efekto. Tal influensha ta sigi tuma luga, meskos ku ta sosode na otro pais. Palabra di un idioma ta drenta otro konstantemente. Tur elemento strao den nos idioma nos por yama barbarismo. Ta klaro ku tin palabra di otro idioma ku a bira di nos. Pa mas detaye riba e punto aki, mira den Di nos (antologa di nos literatura). Si nos uza un palabra strao, sea pasobra nos no tin e, o pasobra esun dje idioma strao ta duna un konsepto mas kla o tin be asept den varios otro idioma, anto nos no por yama esei barbarismo. Pero asina nos uza un palabra strao, sea pa pikete o pa makakeria, esei ta netamente barbarismo. Chistosamente Antoine Maduro a yega di papia di "Spapap, pa esnan ku ta forsa palabra spa den nos idioma. Ademas di esei nos...”