1 |
|
“...mustra riba e mes, nan ta bisa na Isla Ariba kaminda nan ta papia Ingles.
Un relashon di kolonialismo di mas ku treshen aa ta visibel tambe den e kultura di proverbio. Ora un makamba ta gana mas ku un yu di tera Krsou ta un mal mama, ma un bon ma-drasa.
E kolonia ta morto: Santana ta yora e i no tin awa pa laba e, te ora ku te ainda tin hende ku si ke. Shon grandi a bai na biu i a bolbe na kanoa. Pa e motibu, nos mester traha dam pa war-da awa. Un bista den futuru lo por yuda nos. Pero e desaroyo pa independensia no mester bai muchu lih of pur, pasobra Spi pur ta sali salu. Sinembargo e otro generashon lo ta independiente Palu grandi mester kai, pa chik krese.
Nos lo por klasifik masha hopi proverbio riba poder i politi-ka, pero nos no ta hasi e, pasobra otro hendenan por duna e proverbionan un otro nifikashon, otronan ku dos dede di fren-ta.
Kende ku lesa e proverbionan aki bon, ta komprende mas kon bida na Antia ta. I ken ku lesa nan mas bon, ta komprende mas di su mes.
Pa sia un poko...”
|
|
2 |
|
“...Pa bon ku bo ta wak bo snnan, di un of otro manera tg bo ta-gasta e. Loke bo spar di e banda aki, bo ta gasta na e otro banda.
NO TIN AWA PA LABA E:
Er is geen water om hem te wassen.
Niets kan hem meer redden.
No tin skapatorio pa e mas. Ta un milager so por yuda e.
EL A KOHE AWA BLOU:
Hij heeft blauw water gepakt.
Hij is de pineut. Hij is de sigaar.
El a frega, no tin awa pa laba e mas.
KU AWA NA WOWO:
Met water in de ogen. Met tranen in de ogen.
Ku awa na wowo el a bini serka mi. Met tranen in de ogen, kwam zij bij mij. Met de ogen vol tranen.
AWA A BAI LARGU:
Het heeft al een hele poos niet geregend.
Ya ta basta tempu ku awa no a kai.
AWADILALI:
Slappe koude koffie. (slootwater).
15...”
|
|
3 |
|
“...Bebed di kfi ta yama un kpi di kfi slap i friu awa di lali.Kfi mester ta strki i kayente pa bo saboria e. Nan ta pre-tend ku un bon kpi di kfi kayente ta drecha bo kurpa des-pues di un paranda.
BO NO POR PLANTA KU SU AWA:
Met zijn regen kan je niet planten. Op hem kan je niet bouwen.
Bo no por konfia riba e. Maske ku el a priminti di yuda bo bo no por spera ku e ta kumpli ku su palabra.
E proverbio aki ta tipiko Antiano, unda awaseru ta bai ora ku bo a kaba di planta i loke bo a planta a sali i ta krese bunita e awa ta stop di kai i solo ta kima tur kos.
YORA AWA KUATER KUATER:
Water in het quadraat schreien.
Tranen met tuiten schreien.
E TABATA BOU DI SU AWA:
Hij was onder zijn vaarwater.
Hij was zeer dronken. Vergelijk: Hij was boven zijn theewater.
E tabata bon kaa.
ESUN KU YEGA PROME, TA BEBE AWA LIMPI:
Wie het eerst komt, het eerst maalt.
Wie het eerst bij de put komt, drinkt schoon water.
Si bo yega tempran na kaminda tin kos di bende, no solamente bo ta risibi un mih tratu pero bo...”
|
|
4 |
|
“...E TA UN BON GAI:
Hij is een goede haan. Hij is een fijne kerel.
E ta un hende ku semper ta kla pa yuda otro. Tambe un hende ku ta kumpli ku su deber i semper ta hasi su trabou bon.
E TA UN GAI BIBU:
Hij is een levende haan. Hij is een slimme vogel.
E ta un persona ku semper bo mester tene kuenta ku ne. E ta un hende ku tur momentu por kohe bo un kara abou.
UN GAI KU NO KANTA, TIN UN KOS DEN SU GARGANTA:
Een haan die niet kraait, heeft iets in de keel.
Na Spa: Un gallo que no canta, tiene algo en la garganta.
Nan ta usa e proverbio aki, ora ku un hende ku semper den un reunion tin e ultimo palabra, e biaha aki pa un f otro motibu deskonos no a habri su boka. Den un kaso asina e ta duna di pensa ku ta intenshonalmente e ta keda ketu, pa motibu ku tin un kos ta stroba e di papia of ku e ta skonde algu, ku otro palabra e no ke pa nan mira e parti patras di su lenga.
Nan a yega di usa e proverbio aki den un reunion di Staten di Antias Hulandes den un diskurso di despedida di e Griffier na aa...”
|
|
5 |
|
“...oude hanen kookt men een sterke soep. Oudere mensen hebben meer ervaring.
Hende bieu (hende grandi) tin mas eksperensha ku hobennan. Nan tin mas eksperensha tantu fisiko komo mental. Pesei un muh tin mas na un hmber poko grandi ku na un hmber ho-ben. Un grupo di komedia a yega di trese un komedia masha grasioso bou di e titulo aki den Centro Pro Arte, nos teatro na-shonal.
UN GALIA TA LABA KU E AWA KU E TIN:
Een kip wast zich met het water dat zij heeft.
Rema ku e remanan ku ta na bo disposishon. Yuda bo kurpa. Kontrali ku por ehempel na Hulanda, nan ta usa awa komo sim-bolo di skarsedat.
Ta kustumber di un galia pa grawat den tera te ora ku su ala i plumanan ta yen yen di tera i e ora ei e ta sagud su alanan (e ta bati su alanan) te ora tur e tera sali i e ta keda limpi. Esaki nan ta yama galia ta laba su kurpa ku e awa ku e tin.
KOMEDO DI WEBU, NO SA LOKE SANKA DI GALIA TA SINTI:
Iemand die een ei eet weet niet wat de kip heeft doorstaan.
Tras di algu masha fasil, hopi biaha ta sinta algu...”
|
|
6 |
|
“...ku bo paa no ta sush ku sanger, pasobra e ora ei si nan ta tira riba bo.
Tempu mi tabata mucha, piskadornan semper tabata sia mu-chanan pa tene kuenta ku tribon i si bo mira un ta bini djaleu, kita for di su kaminda, pasobra bo no por sa nunka. Awendia e chubatunan di guengu ku ta bai bou di awa ku skopt i boter di gas riba lomba, ta bisa bo pa no tene miedu di tribon, pasobra nan no ta hasi hende nada.
Poko aa pas un tribon a ataka un mucha na playa di Santa Crus i un hmber makamba, ku a bai yuda e mucha a landa meimei di c mucha i e tribon. E bestia a ataka e makamba i a kita kasi mitar di su bel di pia i atras bai ku ne. Un poko ratu despues
61...”
|
|
7 |
|
“...DI KUERU, MESTER SAKA KABUYA PA PAKET E:
Van het leer zelf moet men een touwtje maken om het te bundelen.
No tin nodi di invert plaka f hasi gastu prom, bo saka ganas-hi. No ta kosta bo nada kstra. Tampoko bo no tin molster pa e. Nan ta mata e baka, su kueru nan ta kurti i for di e kueru mes nan ta krta un repi deleg i moli pa mara e bonder ku ne.
LOKE MAN DRECHI HASI, MAN ROBES NO MESTER SA:
Wat de rechter hand doet, mag de linker hand niet weten.
Si bo yuda un hende for di un pert, no tin nodi pa kana bisa tur hende ku ta abo a yuda e, (als je iemand uit de nood helpt hoefje dat niet rond te bazuinen.) Na Hulandes: De rechterhand weet niet wat de linker doet; man drechi no sa loke robes hasi.
KRSOU TA UN MAL MAMA, MA UN BON MADRASA:
Curaao is een slechte moeder, maar een goede stiefmoeder.
Tur straero i prinsipalmente Hulandesnan aki na Krsou ta haa mih tratu ku yu di tera. Nan ta gana mas plaka pa e mes trabou, di moda ku nan por biba mas bon. Por ehmpel un hues
86...”
|
|
8 |
|
“...Dios ta determin destinu di hende. Pa malu ku kos ta na e momentu aki, kos lo drecha.
DIOS TA MAS GRANDI KU SU KORONA:
God is nog groter dan zijn kroon.
Atrobe palabranan di konsuelo den tempu di berans ku speran-sa ku kos lo drecha.
DESPUES DI DIOS, DIOS MES:
Daar is niemand groter dan God.
Alweer woorden van mensen met een sterk geloof in God.
Atrobe palabranan di hendenan ku un fe fuerte den Dios. Kos tabata berdaderamente malu, nan mes no tabata sa kon hasi pa bini kla, ma e fe ku Dios lo yuda a triunf i kos a drecha.
DIOS TA KRIA BICHI BOU DI TERA:
God laat wormen onder de grond leven.
Pa Dios tur kos ta posibel, hasta bichi ta keda biba bou di tera. Dios ta perkur pa tur kos, hasta esun di mas imposibel, basta bo ta kere Firme den E. Krsou tabata un Isla chikitu den laman Karibe, ma su hendenan tabata kere den Dios i straeronan tabata hasi bofn di nan ku e ekspreshon: Serka Dios i na Krsou tur kos ta posibel. Bij God en op Curaao is alles mogelijk.
92...”
|
|
9 |
|
“...Un hende ku masha bon kurason i ku semper ta kla pa yuda tur hende den kalke apuro ku nan ta den, nan ta yama un pan di Dios.
DIOS NO TA NA SOO:
God slaapt niet.
Si bo trata un hende malu f perhudik un hende, nan ta bisa: Dios no ta na soo, e ta mira tur kos i un dia sin bo ta spera lo bo haa bo kastigu.
DIOS HIBA NAN KU BON:
God behoede hen onderweg.
Un deseo, ku bisia i amigunan ta usa ora un di nan amigu f famia ta bai biaha f bai biba na un otro tera. Dios hiba nan ku bon tambe ta us na yamamentu di ay, ora bo yunan ta bai i bo no sa ki dia bo ta mira nan atrobe.
MANERA TIN UN DIOS:
Zo waar als er een God is.
Manera tin un Dios, lo mi paga e pa e malu ku el a hasi mi.
Esaki ta un di e poko proverbionan na Papiamentu ku nan ta usa nmber di Dios pa renkor f pa tuma vengansa. Pasobra beibel ta sia nos, ku si bo rabia ku un hende den dia, trata na hasi bon ku ne prom ku bo bai drumi.
AWE TE AINDA MI NO A PURBA SALU DI DIOS:
Vandaag heb ik nog geen zout van God geproefd....”
|
|
10 |
|
“...KANI MI PA MI KANI BO:
Die goed doet, goed ontmoet.
Kiko e palabra kani ta nifika, mi no sa. Loke mi ta saka for di e proverbio aki ta: Esun ku duna algu, por spera algu. Yuda mi pa mi yuda bo. Esun ku hasi bon, por spera bon. Esun ku hasi bon, bon ta pa e, tin un otro nifikashon.
PAPIAD DI BERDAT NO TA HAA STUL PA SINTA:
De spreker van de waarheid krijgt geen stoel om te zitten.
Iemand die de waarheid spreekt is niet welkom.
Esun ku ta papia berdat no ta bonbini. Al kontrali, nan ke pa e bai ei fo mas pronto posibel, pasobra berdat ta pika lenga. Berdat ta duru pa tende.
ESUN KU HUNGA KU KANDELA, TA KIMA SU DEDE:
Hij die met vuur speelt, brandt zijn vingers.
Si bo papia f hasi un kos ku no ta permit, bo ta haa bo den hopi trbel of bo ta pega un barku, ku por kous bo hopi kibra-mentu di kabes.
SALI FOR DI PANCHI KAI DEN KANDELA:
Van de pan in het vuur vallen.
Di malu en peor. Na Hulandes tin dos ekspreshon ku ta nifika meskos.
Van de regen in de drop en Van de wal in de sloot.
Tur dos ta...”
|
|
11 |
|
“...LIMPI LIMPI:
Een hand wast de andere en beiden blijven schoon of Een hand wast de andere en beiden wassen het gezicht schoon.
Un hende mester yuda otro, pa tur bini kla ku nan trabou.
EN BOCA CALLADO NO ENTRA MOSCA:
Den un boka ser muskita no por drenta.
In een gesloten mond komen geen vliegen.
Si bo no papia hopi, bo no tin muchu di kontest.
Si bo no bisa nada, bo no tin kuenta di duna ningn hende.
MI NO POR KRTA MI NANISHI I DAA MI MES KARA:
Ik kan mijn neus niet snijden en mijn eigen gezicht bederven.
Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht. Wie zijn neus niet schendt, schendt zijn aangezicht niet.
Na Papiamentu: Esun ku daa su nanishi ta daa su kara i esun ku no daa su nanishi no ta daa su kara.
Kon ku bo bira e, nifikashon di e proverbio aki ta, ku un hende no por hasi un kos ku ta kontra su mes. Un hende no por hasi su mes malu pa yuda otro.
Den tempu ku U.S.A. tabata na gera ku Hapon, Merikanonan tabata usa un ekspreshon masha grasioso The Jap cuts his throat to save his face...”
|
|
12 |
|
“...PUSHI CHIKITU TAMBE SA NISTER:
Jonge poezen kunnen soms ook niezen.
Kleine potjes hebben ook oren.
Kinderen kunnen meeluisteren en het verder vertellen.
Mucha chikitu por skucha kombersashon di hende grandi i konta loke nan a tende despues. Di moda, ku sin ku nan por yuda nan a saka un sekretu di famia na kaya.
ROSEA DI UN MAMA TA DESGRACIA DI UN MAL YU:
Adem van de moeder is het ongeluk van een slecht kind.
E prom aanan den un mucha su bida, ta e aanan ku ta forma su karakter. Tur ora e mama su rosea ta riba e yu. De moeder is bezorgd voor haar kind en wat van hem terecht zal komen. E mama ta preokupa pa futuru di su yu i kiko lo bira di e.
E YU KU NO TENDE DI SU MAMA, ATA E DEN BOKA DI KOLEBRA:
Een kind dat niet naar haar moeder luistert, belandt in de bek van een slang.
Un hende ku no ke tende, ta kore peliger di haa e den hopi difikultat grandi. Kompara e ku: Wie niet luisteren wil, moet voelen. Esun ku no ke tende, mester sinti.
E TABATA PARA MANERA UN YU SIN MAMA
Hij stond daar als...”
|
|