Buki di proverbionan Antiano

Search this document:

Your search within this document for 'wesu,rabu' resulted in eleven matching pages.

1		“...Prinsipalmente nan ta eksisti pa tradishon, ma ta parse ku e generashon mas hoben no a hered nan. Hopi di e proverbionan ta for di tempu di katibu, en todo kaso mas ku shen aa pas. Shon We Hoogenbergen a tende mayo-ria di e proverbionan for di boka di trahadornan na Newport durante e hopi aanan ku el a traha ku nan. Nos a purba tradus e proverbionan Papiamentu literalmente na Hulandes. Esaki no solamente tin e bentaha di presishon, ma tambe e ta duna nan un efekto poetiko. Salta kacho, salta su rabu (Spring over de hond, spring over de staart). Basta tra-bou, aunke ku e lesad no tin mester di nota esaki. Ku un esfuerso el a bira un trabou agradabel. Iemand die een ei op eet, weet niet wat de kip heeft doorstaan. (Komed di un webu no sa, kiko e galia a pasa). I esei ta masha bon tambe. Mi a klasifik e proverbionan segun ekspreshonnan Antiano: religion, animal, awa, kuminda, relashon humano, plaka i ekspre-shon. Na varia mi a laga loga habri pa otro klasifishonnan. Ademas di e nifikashon, tras...”

2		“...Het is niet de gewoonte van een hond om een soortgenoot op te eten. Ehmpel: Un polis mester a koh un otro polis Of ora un hende mester a raport un kolega pa mal komportashon. E otro proverbio ta kasi meskos ku e diferensha, no ta kustumber pa un polis arest un otro polis pa mal komportashon f pa un hende raport un kolega pa mal komportashon. SI KACHO NENGA WESU, TA WESU MES E MESTER KOME: Als een hond een been weigert, moet hij toch beenderen eten. Nan ta usa e proverbio aki ora un hende nenga di hasi f di kome un kos, pero despues sea ku nan a oblig e f for di su mes, el a hasi f kome e kos ku el a nenga prom. SALTA KACH, SALTA SU RABU: Springt men over de hond, dan springt men ook over zijn staart. El a hasi tur dos den un hasi. No tabata su intenshon pa kumpra un dashi, pero ora el a mira ku e dashi ta bai ku e kamisa, el a disid di kumpra e tog. El a drenta e pakus ku intenshon pa kumpra un kamisa, ma tg el a tuma e dashi tambe. 37...”

3		“...hond slaapt, laat hem doorslapen. Na bon Hulandes: Je moet geen slapende honden wakker maken. PA DAL KACH NO TA FALTA PALU: Om een hond te slaan, is er altijd een stok te vinden. Wie een hond wil slaan, vindt altijd wel een stok. Semper tin un palu pa dal un kach. Kasi sigur e proverbio aki ta bini di Hulandes. Si bo ke pone falta riba un hende, semper bo por haa f fingi un motibu. DALUN KACH: Een hond slaan. Eentje kraken. Dal un kos di keinta kurpa. KACH DI: SHON, BIDA TA BON, SANGR MI NA MI RABU: De hond zegt: Baas, mijn leven is veel te goed, verwondt mij aan mijn staart. Un hende ku ta muchu bon, ta buska baina pa echa. Kosnan ku hopi bes ta sali e di malu. Na Brabant, Hulanda, nan ta bisa, Het draait op een huil uit. Aki na Krsou tambe nan ta bisa, E kos aki ta kaba ku yora-mentu ora muchanan ta muchu dartel f ora nan ta muchu kontentu. 39...”

4		“...SI KOLEBRA A YEGA DI PIKA BO, BO TA KURI PA RABU DI LAGADISHI: A Is je eenmaal door een slang bent gebeten, loop je gauw weg voor de staart van een hagedis. Kos mester pasa bo, pa bo sa. Bo ta spanta prnada. Ora kos a pasa bo, bo ta bira mas koutiloso i bo ta mira peliger den kalke kos. Mr. Dr. DA COSTA GOMEZ, fundador di P.N.P. tabata gusta usa e frase aki den su kampaa elektoral aki na Krsou. Despues di e disturbionan di 30 Mei 1969, e hendenan di Krsou a keda emoshon i pa kosnan chikitu nan tabatin temor ku e hendenan por bolbe lanta. E proverbio ta trata di un insidente ku a bira grandi spiritualmente, aunke ku e lantamentu di 30 Mei 1969 tabata mas ku un insidente, pasobra el a laga konse-kuenshanan grave atras. Esnan ku a ekspirement e konse-kuenshanan aki, lo kuri pa rabu di un lagadishi. Por usa e proverbio aki tambe, den kaso di un matrimonio ku a frakas i ku ni e hmber ni e muh ta bolbe riska pa bolbe kasa. E YU KU NO TENDE DI SU MAMA, ATA E DEN BOKA DI KOLEBRA: Een kind dat niet...”

5		“...boka. Un henteramente otro nifikashon ta un hende ku ta papia berdat, hopi bes ta haa nan den trbel grandi. (Papia-d di berdat, no ta haa stul pa sinta). Un posibel origen di e proverbio aki ta ku na Antia hendenan ta piska praktikamente henter aa i proverbionan ta bini for di kosnan ku bo ta mira sosod rnt di bo diariamente. E TA FRESKU MANERA PISKA: Hij is zo fris als een hoentje. E ta mustra bon. E ta bon soseg. E ta fresku manera piska tambe ke men ku e ta masha fresku f nbeskp. TUR PISKA TIN WESU, MA HERMANCHI TA KARGA FAMA: Alle vissen hebben graten, maar Hermanchi krijgt de schuld. Wee de wolf die in een kwaad gerucht staat. (Give the dog a bad name and hang him). Duna un kach un mal nmber i horka e. Hermanchi en makambi staan bekend als vissen met veel gra- 54...”

6		“...ten. Hermanchi i makambi ta konosi ku nan tin mas tantu wesu ku otro piska. Tur piska tin wesu, pero ta e dos piskanan aki ta karga fama. Ora bo ta kome piska bo mester perkur pa wesu no pega bo. Por kompar e proverbio aki ku, kaminda e kabuya ta mas delega, ei e ta kibra. Nan no sa presis ta ken a hasi e, pero esun di mas sokete ta haa e falta. UN PORKO SEMPER TA BUSKA UN MURAYA LIMPI PA FREGASU LOMBA: Een varken zoekt meestal een schone muur om zijn vuile rug aan te wrijven. Duna un hende mal nmber sin ningn motibu. Esun ku ta daa nmber di hende ta e porko, no esun ku nan a daa su nmber. E proverbio aki ta nt kontrali ku esun Hulandes: er wordt geen koe bont genoemd of er is wel een vlekje aan. (Nan no ta yama e baka pint, sin ku e tin maske un mancha chikitu). Na hulandes nan ta pone nfasis riba e obheto ku nan ta susha, na papiamentu nan ta rekonos e relashon entre esun ku ta susha i esun ku su nmber ta sush i despues ta bai wak e suheto ku ta susha. Na Isla Ariba, unda e Antianonan...”

7		“...no ta konta bo tur e sekretunan i trikinan di e fishi, nan ta tee eseinan pa nan mes pa ora di mester. Eseinan ta bo mes mester sia bo kurpa. ORA PUSHI NO TA NA KAS, RATON TA TUMA MANDO: Wanneer de kat weg is, nemen de muizen de macht over. Wanneer de kat van huis is, dansen de muizen op tafel. Ora pushi no ta na kas, ratonnan ta balia riba mesa. Tantu na papiamentu komo na hulandes tur dos ta meskos i ta nifik ku si no tin hende pa tira bista, kos ta bai pa man. WESU DI PUSHI PRETU: Beenderen van een zwarte kat. Segn pueblo wesu di pushi pretu ta trese suerte. Un hende ku 57...”

8		“...ta kana ku wesu di pushi pretu, ta un hende ku semper tin suerte den tur kos. En kambio un pushi pretu mes, ta trese mal suerte. I si bo ta riba kaminda den bo outo of na pia i un pushi pretu krusa kaminda bo dilanti, ta sial di mal suerte i bo mester bai ku masha kuidou pa nada no pasa bo. AYA PUSHI KU KACHO TA DREN I A SALI: Katten en honden lopen daar over de vloer. Mensen van allerlei slag komen daar aan huis. Tur sorto di hende, bon f konkut ta nan amigu. RATON TA MORDE I SUPLA: Een muis bijt en blaast tegelijkertijd: Hopi biaha hendenan ta konf und e proverbio aki ku e ekspreshon un kayente un friu. Un bon palabra na hulandes pa morde i supla ta huichelen. Pa hopi aa kaba Pader Brenneker tin un charla na Radio Hoyer bou di e nmber morde supla. Pa loke mi a tende di e programa aki, ta parse mi ku un kayente, un friu ta pas mas ku morde supla, ku ta nifika gaa hende. Sabnan ta pretend ku raton ta morde i ta supla kaminda el a morde pa asina e hende ku el a morde no sinti dol. Labia...”

9		“...PUSHI I KACH: Katten en honden. Jan Rap en zijn maat. Tur sorto di hende. Pushi i kach ta drenta sali aya. Tur sorto di hende ta bonbini aya. LENGA LARGU: = EEN LANGE TONG: Een klikspaan. Su lenga ta masha largu. E ta masha kaweta. KU RABU DEN PIA: Met de staart tussen de benen. Na hulandes: Afdruipen. EL A BAI UN BIAHA DI ZJIL: Hij bleef lang weg. Nos tabata par ta papia ora un di nos a bisa ku e mester bai pa un ratu asina pa hasi un rospondi, ma el a keda un eternidat. KABES DI BOTO: Kop van de boot of de voorsteven van een boot. Pidi un kabes di boto. Liften. Om een lift vragen. Biaha liber sin paga. Di kabes di boto ke men sin paga. Prnada. Duna mi un kabes di boto. Geef me een lift. Den kabes di boto, esun ku ta sinta ei ta muha. Olanan ta spat i muha bo papa; si bo ke bai prnada bo mester keda konforme ku e lug ku ta disponibel; un lug simpel i inkomodo. Un otro ekspreshon pa kabes di boto ta den stef. 72...”

10		“...tin mas okashon ku Antianonan ta usa e parti femenino den nan ekspreshon; Un Hulandes ta yama un hende un klootzak na Papiamentu nan ta yama e koo (kut). KUMPRA MI PA LOKO, PA BO PERDE BO PLAKA: Als je me voor gek koopt, dan verlies je je geld. Als je me voor gek houdt, dan ben je helemaal verkeerd. Si bo ta pensa, ku bo ta laga mi hasi tur loke mi ke pasobra mi no sa kiko mi ta hasi, bo por sali ga. Hopi bes un hende ta pasa pa bobo, pa e saka ganashi for di loke e ta hasi. SI BO RABI, MORDE BO RABU: Als je boos wordt, bijt in je staart. Na Hulandes nan ta bisa: Ben je boos, pluk een roos. Si bo rabia, kohe un rosa. PLAMA PAA i HAA DEN PAA: Hard weglopen en in moeilijkheden verkeren. El a plama paa bai ta nifika Hij (zij) is hard weggelopen. Hij (zij) is er gauw vandoor gegaan. Mientras ku El a haa e den paa ta nifika Hij (zij) is in de knoop komen te zitten. Maske nan ta parse otro, nan nifikashon ta henteramente distinto. 110...”

11		“...Een beetje redelijk blijven. Ora un hende hasi un kos of manda un otro hasi un kos ku ta poko duru, nan ta bisa e hende pone man na bo kurason. Bai ku poko mas piedat. SU KURASON TA MASHA DURU: Zijn (haar) hart is van steen. Niets kan hem (haar) ontroeren. Nada no ta emoshon e paso-bra su kurason ta masha duru. (di piedra). PALABRA NO POR KIBRA WESU, MA NAN POR KIBRA KURASON SI: Woorden kunnen geen beenderen breken, maar wel harten. Met harde woorden kan men het leven van iemand degelijk zuur maken. Ku palabra bo por daa un hende su bida por kompleto. Molesti un hende su kurason. BUNITA PA SU DOO: Mooi voor zijn eigenaar. Als men van een begrafenis thuis komt en de mensen thuis vertelt hoe mooi alles was gegaan, b.v. de doodkist, de bloemen, het graf of de begrafenis zelf, dan zegt een van de toehoorders bunita pa su doo. Men wil met de dood niets te maken hebben. Si un hende kaba di dera un morto i konta su hendenan di kas kon bunita tur kos a bai, un di nan ta rosponde bunita pa su doo...”