| 1 |
 |
“...situashon a kambia i hopi di esnan ku tabata papia Hulandes so ta papia Papiamentu tambe i na Isla ariba tin hopi hende ku ta papia i komprend Papiamentu bon, maske ku nan un ku otro ta papia Ingles. En todo kaso i kon ku bo mira e, e nashonalidat ta bini na di dos lug, pasobra kada un di nan ta sinti nan yu di e lug kaminda el a nase.
Ami mes a yega di pasa algu por estilo, ku na e momentu ku el a pasa a parse mi masha strao. Hopi aa pas mi tabata krusa Noordzee for di Inglatera pa Hulanda. Na un momentu dado e radio di bapor tabata pidi tur pasahero ku destino pa Hulanda, pasa imigrashon na bordo di e bapor pa fasilit e trabou di imi-grashon na Hoek van Holland. Mesora mi a bai ku mi pasport serka e seor aki i despues ku el a turna algn nota, el a duna mi mi paspoort bk sin ningn komentario. Ora nos tabata serka di yega Hulanda, e radio tabata suplik tur pasahero pa di ltimo bes pa esnan ku no a pasa imigrashon na bordo ainda, por fabor hasi e prome ku e bapor yega Hulanda. Mi a tira un...”
|
|
| 2 |
 |
“...BAKA TA MURI BAI LAGA TRABOU PA KUERU:
De koe stierf, maar liet het harde werk achter voor de huid.
Literalmente; despues di morto di e baka nan mester kurti su kueru pa traha artikulonan di kueru manera sol di sapatu, faha etc. Muri i laga trabou duru pa otro hende hasi. Por ehem-pel. Laga un tstament ku hopi problema atras f tur e gastu di deramentu f hopi debe pa esnan ku a keda atras.
BAKA TINSEBU:
De koe heeft vet. Hij is goed bij kas.
Kos ta bon pa bo. Bo tin hopi plaka.
Meestal onder vrienden gezegd. Amigunan ta chansa ku otro di e manera aki, ora un di nan tin plaka serka di e.
WARDA TE ORA BAKA HOGA NA POS PA DMPEL E:
Wachten totdat de koe verdronken is, alvorens de put te dempen.
Warda pa hasi un mehorashon te ora un desgrasia a sosod. Kompara e vershon hulandes: Ora e bis a hoga, nan ta dmpel e pos.
PA BAKA BIRA BIS, MIH E BAI PLENCHI:
Voordat een koe weer een kalf wordt, is het beter voor haar om geslacht te worden.
Ta miho bo muri, ku kumins traha di nobo na un lug, kamin-da...”
|
|
| 3 |
 |
“...GUTU BIEU KONOSE BOKA DI KANASTER:
Oude vissen (gutu is Scarus abilgardi) kennen de ingang van een fuik. Het is kwaad oude vossen vangen.
No ta fasil pa gaa un hende ku eksperensha.
MAMA KALAKUNA:
Een kalkoense moeder.
Een moeder die niet goed voor haar kinderen zorgt.
Un mama kalakuna ta un mama ku no ta kuida su yunan bon. Segn nos bieunan un kalakuna no sa moda di kuida su yunan bon; pa motibu di su kurpa grandi, burus i brutu semper e ta trapa su yunan mata, spesial ora e brui nan na kas den un lug pert.
KALAKUNA A DAA KOLO:
De kalkoen heeft de kool bedorven.
De poppen aan het dansen.
Ta konosi si un kalakuna drenta den un hfi di berdura, tur e matanan ku e pik aden ta muri f e ta destru tur kompletamen-te. Kalakuna a daa kolo ta nifika ku bo a daa tur e trabou.
ETA RIBA SU KABAI:
Hij is op zijn paard. Hij is onverzettelijk. Vergelijk: Er is geen land met hem te bezeilen.
E ta opstin. No tin moda di hasi ku ne.
30...”
|
|
| 4 |
 |
“...tabata kohe kabaron den awa di Ref i den Waaigat, kaminda hende-nan tabata tira sushi. Sueldo tabata masha abou, pa motibu ku no tabatin trabou. Pesei si bo ke kasa, no ta keda bo otro solus-hon, pasobra kabaron tabata e kuminda mas barata.
DEN TEMPU DI SEKURA, SHIMARON TA BOLBE KAS:
Door de droogte gedreven, keren de verwilderde geiten naar hun koraal terug om te drinken.
Den e proverbio aki nan ta kompar hende ku kabritu. Shima-ron ta kabritunan, ku ta keda riba mondi sin ta bini kas atardi. Naturalmente ora nan ta haa awa i kuminda na abundansha riba mondi den tempu di yobida.
Si kos ta bai bon pa un hende, ora e ta traha na foi tera, e no ta korda riba su famianan na Krsou. Ma pareu kos kuminsa daa, semper e ta buska un moda pa bini Krsou bk. Por ehmpel despues di e prome gera mundial, tabatin un pedida grandi pa suku di Cuba. Hopi yu di Krsou i di Aruba a bai pru-ba nan suert na Cuba i nan tabata gana hopi plaka. Pero ora kos a bira malu na Cuba, i trabou a bira skars i nan no tabatin...”
|
|
| 5 |
 |
“...chuchubi ta ataka un warawara den mondi di Santa Barbara i ora e warawara bula bai e chuchubi ta keda persigui e pa basta ora largu.
Awor un chiste ku mi a yega di tende hopi aa pas i segn un amigu di mi e kos aki a pasa di berdat. Hopi aa pas tabatin un forleser ku tur mainta tabata bai hospital pa mira ku e dia ei no tabatin ningn morto pa e por kumins hasi e preparashonnan pa deramentu. Kasi semper tabatin un of mas morto, pero riba e dia aki no tabatin ningn i tristu nos hmber a sali for di hospital pa bai su kas. Na kaminda, un mucha hmber di mas f menos sinku f seis aa a ranka sali for di hanchi di Carthagena nt na momentu ku un outo tabata pasa. E mucha aki lo a muri sigur, si no ta pa un hmber ku a tira man riba dje i ranka e for di dilanti di e outo. E forleser i hopi otro hende a para mira e kos aki sosode i e forleser a bisa e hmber ku a salba e mucha su bida: mi amigu, bo a kita un bolchi for di mi boka. Asina atro-be nos por mira ku tristesa di un ta alegria pa otro.
MAS TANTU LANA...”
|
|
| 6 |
 |
“...no por kontest loke nan a puntra e korekto, e ta pruba di evita e pregunta dor di kontest un otro. E ta trata na brua tera pa salba su kurpa.
PUSHI TA SIA SU YU TUR SU BUELTANAN, SAKANTE ESUN DI ATRAS:
Een kat leert haar jong al haar trucjes, behalve een van de laatste.
Un hende ta splika un otro f un kolega tur kos di e trabou, ku eksepshon di algn punta di mas importansha, ku ta e mes mester sia. Nan no ta konta bo tur e sekretunan i trikinan di e fishi, nan ta tee eseinan pa nan mes pa ora di mester. Eseinan ta bo mes mester sia bo kurpa.
ORA PUSHI NO TA NA KAS, RATON TA TUMA MANDO:
Wanneer de kat weg is, nemen de muizen de macht over.
Wanneer de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.
Ora pushi no ta na kas, ratonnan ta balia riba mesa.
Tantu na papiamentu komo na hulandes tur dos ta meskos i ta nifik ku si no tin hende pa tira bista, kos ta bai pa man.
WESU DI PUSHI PRETU:
Beenderen van een zwarte kat.
Segn pueblo wesu di pushi pretu ta trese suerte. Un hende ku
57...”
|
|
| 7 |
 |
“...BURIKU DI WELA:
Ezel van grootmoeder. (Un Maria porkosushi)
Un persona ku mester traha e trabounan duru. Un muh ku na kas ta e so mester traha tur trabou di kas. Pues un hende asina ta yama su mes un buriku di wela. (De ezel van grootmoeder). Segn beibel: E no ta un Maria, sino un Martha.
HENDE DI TERA FRIU:
Mensen van het koude land.
Generalmente nan ta yama e Hulandesnan ku ta biba i traha aki hende di tera friu. Den boka di pueblo e Hulandesnan yama makamba tambe. Naturalmente e ekspreshon aki ta aplikabel pa tur hende ku ta bini for di Oropa of Amerika del Norte.
HENDE DI TRAS DI AWA:
Mensen van achter het water. Buitenlanders.
Pueblo ta yama tur hende ku ta bini for di un otro tera, hende di tras di awa. Mensen van overzee.
HENDE LUANGU:
Mensen uit Luangu.
Luangu is of was een stukje van Afrika;
Hende luangu ta hendenan ku ta bista paa di hopi kol ku no ta pas ku otro, ku ta hasi nan keda strao i notabel.
83...”
|
|
| 8 |
 |
“...
Hij is goed voor de dag gekomen. Hij heeft goed zijn best gedaan.
El a hasi mas ku a spera di e. Nan ta bisa un mucha a saka kara, ora su raprt ta hopi mas mih ku su mayornan tabata spera. Saka kara tin henteramente un otro nifikashon ku e Hulandes zijn gezicht laten zien f esun Ingles to show face loke na Papia-mentu ta nifika ku el a present f el a laga mira su kara.
ENO ARKNI MK:
Hij heeft er niet over gerept.
Un hende ta propon un kos f e ta laga mira ku e tin idea di hasi algu pa komunidat, ma e hendenan ku el a papia ku ne no a turna ningn notisia di loke el a bisa; nan no a rk ni mk. Nan no a hasi kaso di loke el a bisa. Nan no ta hasi kaso di e pro-blemanan ku ta eksist i nan no ta tende loke hendenan ku sa ta bisa i nan no ta preokup ku nan tampoko. Tin hopi Hulandes, ku despues di hopi aa di eksperensia te ainda no por kom-prende e kosnan ei.
SI KAS DI BO BISIA TA NA KANDELA, KUIDA DI BO:
Als het huis van je buurman in brand staat, zorg voor het jouwe.
Paga tinu riba bo mes asuntunan...”
|
|
