| 1 |
 |
“...buki di proverbio aki, Peter Hoefnagels, a skirbi un introdukshon masha bunita. Na Krsou nan lo bisa, el a yega prom i el a bebe awa limpi.
Riba un di e hopi biahanan ku el a bishita Antia, el a trese pa mi un buki di proverbio na Hulandes, ku e mes a skirbi. (Onbekende spreekwoorden en zegswijzen. Van Gorcum Assen, 1977). Despues di poko tempu el a puntra, kon mi ta haa nan. Un palabra a hala otro i mi a konta e ku Krsou tambe tin un kantidat grandi di proverbio i ku ami a sia basta hopi di nan serka e tra-hadornan yu di Krsou, ku durante di masha hopi aa mi taba-ta bini den kontakto ku nan. Tambe mi tabata sa hopi ku mi a tende na kas di mi mayornan, ku prinsipalmente mi mama tabata usa. Peter Hoefnagels mesora tabata masha interes i asina e buki di proverbio aki a nase. Ami i Peter Hoefnagels a kolekt i klasifika e proverbionan papiamentu kuidadosamente Huntu nos a trata di tradus nan mas bon posibel na Hulandes, loke ku den varios okashon no tabata fasil. Kaminda den e buki aki, nos ta...”
|
|
| 2 |
 |
“...momentu ku el a pasa a parse mi masha strao. Hopi aa pas mi tabata krusa Noordzee for di Inglatera pa Hulanda. Na un momentu dado e radio di bapor tabata pidi tur pasahero ku destino pa Hulanda, pasa imigrashon na bordo di e bapor pa fasilit e trabou di imi-grashon na Hoek van Holland. Mesora mi a bai ku mi pasport serka e seor aki i despues ku el a turna algn nota, el a duna mi mi paspoort bk sin ningn komentario. Ora nos tabata serka di yega Hulanda, e radio tabata suplik tur pasahero pa di ltimo bes pa esnan ku no a pasa imigrashon na bordo ainda, por fabor hasi e prome ku e bapor yega Hulanda. Mi a tira un bista den mi pasport i komo no tabatin nada skirbi aden, mi a bolbe bai serka e seor aki i mi a bisa e, ku mi a bini un biaha kaba ma e no a skirbi nada den mi pasport.
Ku hopi kortesia e seor aki a kontest mi: Ta pasport Hulandes bo tin i un Hulandes no tin nodi di registr su mes ora e ta drenta Hulanda.
12...”
|
|
| 3 |
 |
“...Pa bon ku bo ta wak bo snnan, di un of otro manera tg bo ta-gasta e. Loke bo spar di e banda aki, bo ta gasta na e otro banda.
NO TIN AWA PA LABA E:
Er is geen water om hem te wassen.
Niets kan hem meer redden.
No tin skapatorio pa e mas. Ta un milager so por yuda e.
EL A KOHE AWA BLOU:
Hij heeft blauw water gepakt.
Hij is de pineut. Hij is de sigaar.
El a frega, no tin awa pa laba e mas.
KU AWA NA WOWO:
Met water in de ogen. Met tranen in de ogen.
Ku awa na wowo el a bini serka mi. Met tranen in de ogen, kwam zij bij mij. Met de ogen vol tranen.
AWA A BAI LARGU:
Het heeft al een hele poos niet geregend.
Ya ta basta tempu ku awa no a kai.
AWADILALI:
Slappe koude koffie. (slootwater).
15...”
|
|
| 4 |
 |
“...achter voor de huid.
Literalmente; despues di morto di e baka nan mester kurti su kueru pa traha artikulonan di kueru manera sol di sapatu, faha etc. Muri i laga trabou duru pa otro hende hasi. Por ehem-pel. Laga un tstament ku hopi problema atras f tur e gastu di deramentu f hopi debe pa esnan ku a keda atras.
BAKA TINSEBU:
De koe heeft vet. Hij is goed bij kas.
Kos ta bon pa bo. Bo tin hopi plaka.
Meestal onder vrienden gezegd. Amigunan ta chansa ku otro di e manera aki, ora un di nan tin plaka serka di e.
WARDA TE ORA BAKA HOGA NA POS PA DMPEL E:
Wachten totdat de koe verdronken is, alvorens de put te dempen.
Warda pa hasi un mehorashon te ora un desgrasia a sosod. Kompara e vershon hulandes: Ora e bis a hoga, nan ta dmpel e pos.
PA BAKA BIRA BIS, MIH E BAI PLENCHI:
Voordat een koe weer een kalf wordt, is het beter voor haar om geslacht te worden.
Ta miho bo muri, ku kumins traha di nobo na un lug, kamin-da bo tabata okup un puesto importante....”
|
|
| 5 |
 |
“...hende ta krda riba su mes prom ku riba otro.
Kompar: Kamisa ta mas peg ku saya. Un kabritu por subi seru bon; baranka i serunan ta su kuki i e ta prefer seru i no un sabana plat. Aki na Krsou nos tin mas baranka i seru ku na Hulanda. Krsou tin seru, baranka i bordo di baranka na kanti-dat.
Di otro banda karn no por ku seru i ta gusta kana kome kabes abou riba sabananan f tera plat i ta konos ku karn ta keda kana oranan largu te hasta perd kaminda i no por bolbe su kas mas. Un manera pa tee karn serka kas di su doo ta pa de bes
33...”
|
|
| 6 |
 |
“...Mas riku un hende ta, mas trabou komplika i kibramentu di ka-bes e tin. Ata aki un proverbio masha grasioso; e ta duna prefe-rensha na simplesa i pobresa riba rikesa.
Korda e dicho hulandes: Ik wens je veel personeel, Ik wens je veel bojen toe, (mi ta desea bo hopi plaka) un maldishon f un deseo ironiko ku ta duna doo di kurpa hopi di pensa.
KOMBITO SIN NOI NA FIESTA DI KACHO:
ZONDER UITNODIGING NAAR EEN HONDENFEEST GAAN.
Zonder uitnodiging naar een feest gaan.
Sin invitashon ta kach so ta bai serka un kach muh. Un kos
36...”
|
|
| 7 |
 |
“...het water is geweest.
E no ta mustra bon.
Masbangu, boka largu i saldinchi ta tres sorto di piska ku ta kana na gran kantidat i nan ta kohe nan ku reda. Mi sabi ku pis-kadornan ku ta piska ku reda a yega di hala reda na boka di Chinch ku a dura tres of kuater siman prome ku por a bende tur. Ta na shertu tempu di aa nan ta bini peg ku kosta. Hopi biaha nan ta keda dos f tres dia for di kosta na awa hundu prome ku nan yega kaminda ku nan por kohe nan ku reda (grote net). Despues ku nan trese nan serka tera den awa ketu nan ta seranan, loke nan ta yama den kur, esta un reda mas chikitu i tur dia nan ta saka afor di e kura, loke nan ta kere ku nan por bende riba un dia. Miles di piska asina huntu naturalmente ta yama piskanan grandi i si bo piska paf di un reda bo tin sigur di kohe piskanan hopi grandi.
AWE SI MI A KOHE BO NSHI:
Vandaag heb ik je nest gevonden. Nu weet ik waar je steeds uithangt. Awor mi a haa sa unda bo ta hinka bo kurpa.
E TA MANERA UN PARA SIN NSHI:
Hij was als een vogel zonder...”
|
|
| 8 |
 |
“...hende, bo mester por soport kaprichonan di bo bas. Loke bo bas hasi f bisa ta bon, pasobra abo mes no tin nada di papia.
Ingles nan di: The boss may not always be right, but he is always the boss.
MI NO SA TA KI PATU A BRUI E:
Ik weet niet welke eend hem gebroed heeft.
Ik weet niet waar hij vandaan komt noch wie hij is.
Nan ta usa e ekspreshon aki pa insult un hende ku nan no sa nada di su desendensha. Tambe nan ta usa e ekspreshon aki ora straeronan ku bini for di otro tera haa hopi akohida serka yunan di tera.
53...”
|
|
| 9 |
 |
“...SINT:
Hij is goed gezeten. Hij heeft het ver geschopt.
Su posishon financiero ta bon. Tur kos a bai bon pa e.
EL A SKUPI KANDELA:
Hij heeft vuur gespuwd.
E tabata tembla di rabia. E tabata masha rabi.
GALIA: = KIP:
Un galia bunita = Een mooi meisje.
Un galia bieu = Een oude vlam.
Un bon galia = Een knap meisje.
Un galia sin kabes = Een kip zonder kop.
Bo ta papia manera un galia sin kabes = Je ratelt als een kip zonder kop.
LUNA NOBO:
Nieuwe maan.
Ora un konosl di bo keda hopi tempu sin bini serka bo, dia e bini bo ta kuminda e for di aleu ku e palabranan ata luna nobo.
65...”
|
|
| 10 |
 |
“... heet.
E ta hmber potente. Nt kontrali di palu friu.
BARIKA YEN:
Een volle buik.
Mi a duna e mi barika yen = Ik heb hem flink uitgescholden. Kompara e ku e ekspreshon hulandes Ik heb hem zijn vet gegeven. Barika yen, kurason kontentu. Een volle buik met een blijde hart.
KUCH DI DOS BANDA:
Een mes dat aan beide kanten snijdt.
Un hende ku dos lenga. Ora ta komben e ta bisa asina i despues e ta bisa henteramente otro. Bo mester tene kuenta ku un hende asina, pasobra bo no sa nunka kon bo ta par serka e. E ekspreshon hulandes het mes snijdt aan twee kanten tin un nifikas-hon henteramente diferente.
71...”
|
|
| 11 |
 |
“...BOKA:
Geef mij voor vijf centen mond.
Laga mi tambe bisa algu. Laat me ook wat zeggen.
Duna mi tambe un chns pa bisa algu.
KOS DI PRNADA NO TA KOS:
Iets datje voor niets krijgt, is niets.
Ku esaki nan ke men: Si bo no mester paga, bo no tin nada di bisa. Na dokter di prnada bo mester sinta warda te ora ku e hendenan ku a paga bai prome ku bo. Bo no tin nada di papia, pasobra esnan ku ta paga tin mas derechi. I hasta nan ta bisa ku pashntnan di gobiernu ku karchi berde no ta haa e mesun bon trato serka e mesun dokter, ku e pashntnan ku ta paga. Otro kaminda tambe ta meskos, pesei nan ta bisa: Kos di prnada no ta kos. (Iets dat niets kost, is niets).
SI HENDE BIBU NO TA MALU, GUIOTIN DI CHUMBU LO A PASA:
Als levende mensen niet sluw waren, zouden loden geldstukken als zilveren geldstukken gebruikt worden.
Hendenan ta paga tinu riba tur kos i na sonidu di e plaka nan ta sa ku e ta falsu si of n. Nan no ta laga e falsifikadornan kohe nan un kara bou. Ta bon ku te ainda tin hende sabi.
KAMINDA TIN...”
|
|
| 12 |
 |
“...fuerte den Dios. Kos tabata berdaderamente malu, nan mes no tabata sa kon hasi pa bini kla, ma e fe ku Dios lo yuda a triunf i kos a drecha.
DIOS TA KRIA BICHI BOU DI TERA:
God laat wormen onder de grond leven.
Pa Dios tur kos ta posibel, hasta bichi ta keda biba bou di tera. Dios ta perkur pa tur kos, hasta esun di mas imposibel, basta bo ta kere Firme den E. Krsou tabata un Isla chikitu den laman Karibe, ma su hendenan tabata kere den Dios i straeronan tabata hasi bofn di nan ku e ekspreshon: Serka Dios i na Krsou tur kos ta posibel. Bij God en op Curaao is alles mogelijk.
92...”
|
|
| 13 |
 |
“...beul is er altijd een lus te vinden.
Bij de juiste persoon aankloppen.
Si bo tin mester di un martin, na kas di un karpint bo tin sigur di haa un fia. Si bo ta kana riba kaya i bo tin mester di un lusa-f, bo mester pidi un hende ku ta hum pasobra esun ku no sa hum, sigur no ta kana ku lusaf den su saku.
Hopi aa pas un kolega di mi a puntra mi ku mi no tin lusaf pa e sende su sigaria. E ltimo palu di lusaf ku e tabatin a paga i el a keda ku e doshi bash. na e momentu ei mi no tabatin ningn suafel serka mi, pero mi a bisa e: warda un ratu, laga mi mira den mi lachi di lsenar i mi a haa un palu di suafel so i ora mi a duna e e lusaf el a bisa mi: Bo a mira, na kas di burdugo no ta falta strop.
SINT DI HENDE TA KASHI DI PIK:
Het geheugen van een mens is een kast vol zonden.
Den su sinti hende ta warda tur su maldat pa e usa na kalke okashon. Den su sinti un hende ta pensa tur sorto di maldat pa e hasi. Naturalmente kosnan positivo tambe ta forma den sinti di hende, ma nunka tin komentario riba...”
|
|
| 14 |
 |
“...beul is er altijd een lus te vinden.
Bij de juiste persoon aankloppen.
Si bo tin mester di un martin, na kas di un karpint bo tin sigur di haa un fa. Si bo ta kana riba kaya i bo tin mester di un lusaf, bo mester pidi un hende ku ta hum pasobra esun ku no sa hum, sigur no ta kana ku lusaf den su saku.
Hopi aa pas un kolega di mi a puntra mi ku mi no tin lusaf pa e sende su sigaria. E ltimo palu di lusaf ku e tabatin a paga i el a keda ku e doshi bash. na e momentu ei mi no tabatin ningn suafel serka mi, pero mi a bisa e: warda un ratu, laga mi mira den mi lachi di lsenar i mi a haa un palu di suafel so i ora mi a duna e e lusaf el a bisa mi: Bo a mira, na kas di burdugo no ta falta strop.
SINT DI HENDE TA KASHI DI PIK:
Het geheugen van een mens is een kast vol zonden.
Den su sinti hende ta warda tur su maldat pa e usa na kalke okashon. Den su sinti un hende ta pensa tur sorto di maldat pa e hasi. Naturalmente kosnan positivo tambe ta forma den sinti di hende, ma nunka tin komentario riba...”
|
|
| 15 |
 |
“...GANA:
Hij heeft niet verloren om te winnen.
Hij liet er geen gras over groeien.
E no a laga ni bientu pasa aden. Asina el a mira e peliger ta bini, el a turna su prekoushonnan.
MIH NA MAN DI MAMA KU NA MAN DI MNCHI: Mnchi ta mama di lechi.
Beter aan de hand van je moeder, dan aan de hand van je zoogmoeder.
Ningn kaminda na mundu bo ta pasa asina bon ku serka bo mama na kas. Bo kas ta bo kas, pa pober ku e ta, ta ei bo ta sinti bo na kas.
Tabata kustumber si un mama no tin basta lechi pa kria su yu, e ta buska un otro muh ku a haa yu den mes tempu ku ne i ora e kaba di duna su yu pechu i e yu no a haa basta lechi e mama ta laga hiba e yu serka e bisia i e bisia ta duna e yu su lechi te ora su barika yena. E muh aki ta e mnchi f mama di lechi i su yu ta bira ruman di lechi di e mucha ku tabatin mester di mas kuminda.
ASINA SI KOS A PASA MARKA:
Op die wijze gaan de dingen buiten de perken.
Het loopt de spuitgaten uit. Het gaat verkeerd.
Di e manera ei si kos ta bai malu. No por sigui asina. Esei...”
|
|
| 16 |
 |
“...grandi ta na kaminda ku e palabranan laman ta yena. Nos tabatin un shf ku semper tabata bishita tur e bokanan di trabou f kaminda e trahadornan tabata traha na seru un f dos bes pa siman, pero nunka e tabatin un ora fiho pa bai seru. Sea tabata pa kohe e hendenan di sorpresa, mi no sa. Pero pareu ku el a sali for di su kantor i yega na pia di seru, e trahador na pia di seru ta duna un sial i mesora e winchman ta mira f mih dicho ta sa ku e bas ta na kaminda i mesora e ta bisa e hende ku ta mas serka di e laman ta yena i asina un boka ta bisa otro, te ku e sinku f seishen trahadornan di seru tabata sa ku e bas tabata na kaminda prom ku el a yega seru. Inglesnan tabata ya e sistema aki Bush-telephone.
In de mijnen van de Tafelberg op Santa Barbara hadden de arbeiders de goede gewoonte om elkaar in kennis te stellen als er gevaar dreigde dat de grote baas op komst was met de woorden laman tayena.
Wij hadden een baas, die de quarries twee of drie keer per week bezocht om te zien hoe het met de...”
|
|
