Buki di proverbionan Antiano

Search this document:

Your search within this document for 'parse' resulted in 13 matching pages.

1		“...INTRODUKSHON: Proverbionan Antiano no ta bini di nan mes. Ya ta dies aa kaba ku ami ta bini Antia, te ku ami a haa tende e prome proverbionan na Papiamentu di Antiano mas bieu. Prinsipalmente nan ta eksisti pa tradishon, ma ta parse ku e generashon mas hoben no a hered nan. Hopi di e proverbionan ta for di tempu di katibu, en todo kaso mas ku shen aa pas. Shon We Hoogenbergen a tende mayo-ria di e proverbionan for di boka di trahadornan na Newport durante e hopi aanan ku el a traha ku nan. Nos a purba tradus e proverbionan Papiamentu literalmente na Hulandes. Esaki no solamente tin e bentaha di presishon, ma tambe e ta duna nan un efekto poetiko. Salta kacho, salta su rabu (Spring over de hond, spring over de staart). Basta tra-bou, aunke ku e lesad no tin mester di nota esaki. Ku un esfuerso el a bira un trabou agradabel. Iemand die een ei op eet, weet niet wat de kip heeft doorstaan. (Komed di un webu no sa, kiko e galia a pasa). I esei ta masha bon tambe. Mi a klasifik e proverbionan...”

2		“...Ingles nan tabata papia Hulandes i no papiamentu manera e tres otro Islanan di Antias. Awor e situashon a kambia i hopi di esnan ku tabata papia Hulandes so ta papia Papiamentu tambe i na Isla ariba tin hopi hende ku ta papia i komprend Papiamentu bon, maske ku nan un ku otro ta papia Ingles. En todo kaso i kon ku bo mira e, e nashonalidat ta bini na di dos lug, pasobra kada un di nan ta sinti nan yu di e lug kaminda el a nase. Ami mes a yega di pasa algu por estilo, ku na e momentu ku el a pasa a parse mi masha strao. Hopi aa pas mi tabata krusa Noordzee for di Inglatera pa Hulanda. Na un momentu dado e radio di bapor tabata pidi tur pasahero ku destino pa Hulanda, pasa imigrashon na bordo di e bapor pa fasilit e trabou di imi-grashon na Hoek van Holland. Mesora mi a bai ku mi pasport serka e seor aki i despues ku el a turna algn nota, el a duna mi mi paspoort bk sin ningn komentario. Ora nos tabata serka di yega Hulanda, e radio tabata suplik tur pasahero pa di ltimo bes pa esnan ku no a pasa...”

3		“...kol ta kambia, pero e ta masha brs i ta kibra masha lih. Na momentu ku e guengu sali for di su kaska e ta moli i kasi no por kana, pero despues di un ratu e ta seka i sigui su bida normal. Manera mi a bisa mas ariba, piskadonan ta usa e pa piska, e proverbio ta manda bo bai piska guengu, loke ta nifika bai na mierd. E TA PARSE UN GUEPI SIN MONDONGO: Hij (zij) lijkt op een geep zonder ingewanden. Guepi is een platte lange vis. (Guepi = Belone Vulgaris) Un guepi ta un pisk largu i plat, tin guepi di kasi un meter largu, ku sin saka su mondongo mes e ta masha flaku. Ora bo bisa ku un hende parse un guepi sin mondongo, bo ke men ku e persona ta masha flaku i largu. E parse un guepi sin mondongo betekent Hij (zij) lijkt op een geep zonder ingewanden. 28...”

4		“...gutu (ordinaire vis) den awa di Rif (Rifwater). Aki mi ke hasi un remarka. Tin hende ta usa enbes di masbangu e piska Karpitan ku ta mas bon atrobe, pero for di mi mucha mi a usa masbangu ta pesei mi ta sigui usa masbangu. Shonnan ta sinta dilanti i sobra hendenan ta bini nan tras. Kompara e proverbio aki ku esun hulandes: Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje = Si bo a nase pa un debchi, nunka bo por yega na un diesplaka. Ni polchi ni awa di Ref ta eksisti mas. E PARSE MASBANGU KU A PASA ORA: Hij lijkt op een vis (masbangu) die lang uit het water is geweest. Hij ziet er slecht uit. Ora un masbangu a pasa ora ta nifika, ku e no ta fresku mas i ta mih no kome e. Un sial ku el a pasa ora ta ku su wowonan ta bira kora i su karni ta bira un poko moli. MI TA BIRA GURUGURU DRENTA SU WOWO: Dat zal ik nooit toestaan. Gebruikt door vrouwen, wanneer ze achter komen dat een andere vrouw een oogje heeft op de man waarmee ze leven. Zo iets zullen ze nooit tolereren. Muhnan...”

5		“...mata nan pa nan haa kome. Un otro enemigu di e bestianan aki ta warawara (un sorto di roofvogel), ku ta yag prinsipalmente riba lamchi di kabritu i karn. E paranan aki tin masha astusia i kasi semper bo ta haa nan den grupo di tres f mas riba mondi. Prome un di nan ta kuminsa pik e lamchi i ora e pober bestia kumins grita, un otro ta pik e na su lenga i ranka e lenga af i e ora ei nan por sigui mata i kome e sin ningn molster. Uniko para ku un warawara tin miedu di e ta chuchubi (un para ku ta parse un lijster hulandes). Hopi bes mi a yega di mira kon 34...”

6		“...MAKAKU SU WOWO TA HUNDU, PESEI E TA YORA DI-LANTI: Apen hebben diepe ogen en daarom huilen zij van tevoren. Het gevaar zien aankomen en bijtijds maatregelen nemen. Ta bon pa mira dilanti loke ta bin sosod, pasobra e ora si por tuma medidanan di prekoushon. Preveni ta mih ku kura. Ta mih soport algu awor, ku despues bo haa bo den un kamisa di onsebara. Notabel ta ku no ta e parti rashonal, ma e aspekto emoshonal di mira dilanti ta wrdu aksentu. E PARSE MULA MACHU: Zij is een ruwe forse vrouw. Un muh ku parse un mula machu ta un muh grandi, gordo i ku hopi forsa, i ku un manra brutu. ETA MULA MACHU: Een vrouw die niet baren kan. Mula is een muilezel. Ta konos ku den tropiko nan ta usa mula pa traha trabou duru i pis. Mula tin e forza i grandura di kabai i e resistensha di buriku, loke ta hasi e un animal ideal pa un klima kayente manera di nos. Mula mes no ta haa yu, e ta un produkto di un kabai ku un buriku muh. Pa e motibu nan ta yama un muh ku no por haa yu, un mula machu. E TA UN MUSKITA...”

7		“...Daar is het een geliefdkoosd scheldwoord. Nan ta usa e palabra aki hopi na Venezuela. Asina nan ta yama un mucha muh, ku no ta gusta balia f bai un fiesta, f ku no ta interes den ningn akto sosial di huben-tut. Mi ta kere ku e ta bini di Spa. E PARSE MASBANGU KU A PASA ORA: Hij lijkt op een vis (masbangu) die lang uit het water is geweest. E no ta mustra bon. Masbangu, boka largu i saldinchi ta tres sorto di piska ku ta kana na gran kantidat i nan ta kohe nan ku reda. Mi sabi ku pis-kadornan ku ta piska ku reda a yega di hala reda na boka di Chinch ku a dura tres of kuater siman prome ku por a bende tur. Ta na shertu tempu di aa nan ta bini peg ku kosta. Hopi biaha nan ta keda dos f tres dia for di kosta na awa hundu prome ku nan yega kaminda ku nan por kohe nan ku reda (grote net). Despues ku nan trese nan serka tera den awa ketu nan ta seranan, loke nan ta yama den kur, esta un reda mas chikitu i tur dia nan ta saka afor di e kura, loke nan ta kere ku nan por bende riba un dia. Miles...”

8		“...KU KACHO TA DREN I A SALI: Katten en honden lopen daar over de vloer. Mensen van allerlei slag komen daar aan huis. Tur sorto di hende, bon f konkut ta nan amigu. RATON TA MORDE I SUPLA: Een muis bijt en blaast tegelijkertijd: Hopi biaha hendenan ta konf und e proverbio aki ku e ekspreshon un kayente un friu. Un bon palabra na hulandes pa morde i supla ta huichelen. Pa hopi aa kaba Pader Brenneker tin un charla na Radio Hoyer bou di e nmber morde supla. Pa loke mi a tende di e programa aki, ta parse mi ku un kayente, un friu ta pas mas ku morde supla, ku ta nifika gaa hende. Sabnan ta pretend ku raton ta morde i ta supla kaminda el a morde pa asina e hende ku el a morde no sinti dol. Labia un hende i na mes momentu bisa e un kos pa molestia e. Papia bon i malu di un hende den e mesun rosea, ta un kayente un friu. SAKARATON: Muizen uitlaten. Dal un par di beter riba stoma bashi, pa saka wayaba. Un hende ku drumi bon ka anochi i ku lanta mainta burachi, mester dal 58...”

9		“... hebben mensen het daar gelegd met de bedoeling om ons te vangen. Politikonan ta usa e proverbio aki den tempu di nan kampaa elektoral. Si boso bota pa nos partida, nos lo hasi tal i tal pa bo-sonan. Ta mas of menos pa avis e pueblo botador ku ta wega nan ta hasi ku boso. Na Hulandes nan ta bisa: Veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven = Primint hopi i duna poko, ta hasi un loko biba kontentu. Paga tinu mi bon hendenan, 110 laga nan kohe bo den nan gaamentunan. Un sloke ta parse e para Hulandes patrijs ma sloke ta kana mas tantu ku e ta bula, i ta ora e spanta so e ta bati su ala i bula. Pareu ku un yu di sloke sali for di webu, mesora e ta kla pa kana i kuri, ma pa bula si e mester warda te dia su alanan haa plu- Politikonan Antiano ta duna fiestanan grandi durante di kampaa unda tin hopi promesa i bibida na gran kantidat. En kambio na Hulanda politikonan ta duna promesanan so. Den tur dos kaso ta e hendenan ta keda ku e wayaba. E manera ku e proverbio aki ta kuminsa...”

10		“...i tira shirishirinan di e kabritu den laman i esei a hasi e tribon furioso. Awor mi ke puntra un di e hendenan aki, si mi mira un tribon ta bini djaleu, kon mi por sa ku e ta furioso si of no f ku e tribon aki a sali for di kaminda nan a tira shirishiri di kabritu na laman. Ta mas mih koon ku Dios pordon i keda leu for di kueba dje leon. YUANA KU KOME LEU FOR DI SU KAS, TA MURI MAL MORTO: Een leguaan die ver van huis zijn kost zoekt, loopt gevaar om een gruwelijke dood te sterven. Un yuana ta parse un lagadishi pero e ta muchu mas grandi i hendenan ta konsider un yuana komo delikatse. Ami mes a yega di kome yuana, pero mi no ta gusta e. Tin hende si ku ta loko di nan kabes ku un spi di yuana. Su karni ta blanku i limpi i segun komedonan di yuana, un bon sopi di yuana strki ta lan-ta morto for di santana. Yuana ta biba den burakunan den baranka i mas leu e bai for di su kas, menos chns di skapa e tin. Un kos si, si bo topa un yuana kaminda tin palu di manzalia, no kome e pasobra bo por shuata...”

11		“...un kos ku bo sa muchu bon ku no ta asina mester ta i bo mustra e riba su falta, e ora ei e por kontest bo kada loko ku su teima. Pues ta un esks pa su propio karakter speshal. LARGU MANERA KUARESMA: Zo lang als de vastentijd. Komo kuaresma ta un tempu pa hendenan hasi shertu peni-tensha i apsten nan di kosnan ku nan ta gusta, e tempu ta mustra mas largu ku e ta. Largu manera kuaresma ke men: Masha largu i ferfelu: por ehmpel un kaminda largu i solitario. Ora bo no tin nada di hasi, e tempu ta parse bo un eternidat. MALA LENGANAN DI: Slechte tongen hebben beweerd. Poned di malu a bisa, ku ta el a hasi e. Mala lenganan di etc. etc. Hopi biaha nan sa ta ken e mala lenganan ta, pero pa un f otro motibu nan no ke menta nmber di e mala lenganan. 67...”

12		“...bo por sali ga. Hopi bes un hende ta pasa pa bobo, pa e saka ganashi for di loke e ta hasi. SI BO RABI, MORDE BO RABU: Als je boos wordt, bijt in je staart. Na Hulandes nan ta bisa: Ben je boos, pluk een roos. Si bo rabia, kohe un rosa. PLAMA PAA i HAA DEN PAA: Hard weglopen en in moeilijkheden verkeren. El a plama paa bai ta nifika Hij (zij) is hard weggelopen. Hij (zij) is er gauw vandoor gegaan. Mientras ku El a haa e den paa ta nifika Hij (zij) is in de knoop komen te zitten. Maske nan ta parse otro, nan nifikashon ta henteramente distinto. 110...”

13		“...ik de ware betekenis achterhalen. Een aardigheid hier omtrent is, is dat ik (Shon We) dit spreekwoord voor het eerst in Holland van een andere Antilliaan heb gehoord, maar die kon me ook de ware betekenis niet geven. Ami ta kere ku e proverbio aki ta nifik, ku kada hende mes mester drecha nan trabounan menos agradabel f buska moda di sali for di nan mes problema. Ik vermoed dat hiermee bedoeld wordt dat iedereen zijn eigen karweitjes of problemen zelf moet klaren f dat men zichzelf streelt. E PARSE HENDE KU A KOME WEBU DI PALOMA: Hij lijkt wel iemand die duiveleieren heeft gegeten. Un hende ku no ta duna su kurpa sosiegu f un hende ku den kompania di otro no por keda sinta na un lug i kada bes ta kambia stul, nan ta yama un hende ku a kome webu di paloma. Na Hulandes nan ta bisa ku un hende asina no tin sosiegu den su sanka: Hij heeft geen rust in zijn kont. 136...”