| 1 |
 |
“...spreekwoorden en zegswijzen. Van Gorcum Assen, 1977). Despues di poko tempu el a puntra, kon mi ta haa nan. Un palabra a hala otro i mi a konta e ku Krsou tambe tin un kantidat grandi di proverbio i ku ami a sia basta hopi di nan serka e tra-hadornan yu di Krsou, ku durante di masha hopi aa mi taba-ta bini den kontakto ku nan. Tambe mi tabata sa hopi ku mi a tende na kas di mi mayornan, ku prinsipalmente mi mama tabata usa. Peter Hoefnagels mesora tabata masha interes i asina e buki di proverbio aki a nase. Ami i Peter Hoefnagels a kolekt i klasifika e proverbionan papiamentu kuidadosamente Huntu nos a trata di tradus nan mas bon posibel na Hulandes, loke ku den varios okashon no tabata fasil. Kaminda den e buki aki, nos ta papia di Antia, hopi biaha nos ke men Krsou, aunke ku probablemente e proverbionan por ta wordu us riba e otro islanan tambe. No ta kabe duda, ku Rubianonan i Boneriano-nan tambe lo tin nan proverbio, ku nunka mi no a tende ku nan ta eksist mes. E splikashon i nifikashonnan di...”
|
|
| 2 |
 |
“...Hulandes. Meskos tabata na Islanan Ariba, e hendenan ta papia Ingels i banda di Ingles nan tabata papia Hulandes i no papiamentu manera e tres otro Islanan di Antias. Awor e situashon a kambia i hopi di esnan ku tabata papia Hulandes so ta papia Papiamentu tambe i na Isla ariba tin hopi hende ku ta papia i komprend Papiamentu bon, maske ku nan un ku otro ta papia Ingles. En todo kaso i kon ku bo mira e, e nashonalidat ta bini na di dos lug, pasobra kada un di nan ta sinti nan yu di e lug kaminda el a nase.
Ami mes a yega di pasa algu por estilo, ku na e momentu ku el a pasa a parse mi masha strao. Hopi aa pas mi tabata krusa Noordzee for di Inglatera pa Hulanda. Na un momentu dado e radio di bapor tabata pidi tur pasahero ku destino pa Hulanda, pasa imigrashon na bordo di e bapor pa fasilit e trabou di imi-grashon na Hoek van Holland. Mesora mi a bai ku mi pasport serka e seor aki i despues ku el a turna algn nota, el a duna mi mi paspoort bk sin ningn komentario. Ora nos tabata serka di yega Hulanda...”
|
|
| 3 |
 |
“...MESTER TRAHA PA KABAI KOME:
Ezels dragen de haver en de paarden eten ze op.
Su nifikashon ta: Mester tin bobo, pa sabi por biba.
BOS DI BURIKU NO TA YEGA SHELU:
De stem van een ezel wordt niet gehoord.
No preokup bo kabes pa loke hende bobo (paganu) papia di bo pasobra nan bos no ta yega shelu. Tambe ora un hende di mala fe, desea bo un kos malu, bo por usa e proverbio aki.
SI BO A NASE BURIKU, BO NO POR BIRA KABAI:
Eenmaal ezel geboren, wordt nooit een paard.
Ook: als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje.
Un hende nasi bobo, nunka por bira sabi. Manera bo ta, asina bo ta keda. Esun ku a nase buriku, no por muri kabai.
22...”
|
|
| 4 |
 |
“...ROME NA BOKA DI FORTI, GUTU NA POLCHIABOU:
Masbangu (een lekkere vis) leeft in de havenmond, un gutu (ordinaire vis) den awa di Rif (Rifwater).
Aki mi ke hasi un remarka. Tin hende ta usa enbes di masbangu e piska Karpitan ku ta mas bon atrobe, pero for di mi mucha mi a usa masbangu ta pesei mi ta sigui usa masbangu.
Shonnan ta sinta dilanti i sobra hendenan ta bini nan tras. Kompara e proverbio aki ku esun hulandes: Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje = Si bo a nase pa un debchi, nunka bo por yega na un diesplaka.
Ni polchi ni awa di Ref ta eksisti mas.
E PARSE MASBANGU KU A PASA ORA:
Hij lijkt op een vis (masbangu) die lang uit het water is geweest. Hij ziet er slecht uit.
Ora un masbangu a pasa ora ta nifika, ku e no ta fresku mas i ta mih no kome e. Un sial ku el a pasa ora ta ku su wowonan ta bira kora i su karni ta bira un poko moli.
MI TA BIRA GURUGURU DRENTA SU WOWO:
Dat zal ik nooit toestaan.
Gebruikt door vrouwen, wanneer ze achter komen dat een...”
|
|
| 5 |
 |
“...SLOKE DI: RANKA NO TA PATIA
Een patrijs zegt: Ranken zijn nog geen watermeloenen. Men moet de kuikens niet tellen eer de eieren gebroed zijn.
No duna e yu nmber prome ku e nase.
Laga kos pasa prom ku bo yora.
KU PALABRA BUNITA BO TA SAKA SHIMARON FOR DI MONDI:
Met mooie woorden krijg je de verwilderde geiten in de kraal.
Ku palabra bunita i promesa bo ta haa hopi kos hasi.
Bo ta koh mas muskita ku suku, ku binager.
MIRA PA BO NO KAI DEN BOKA DI TRIBON:
Pas maar op, datje niet in de bek van de haai terecht komt.
Waagje niet in het hol van de leeuw.
Den awanan rond di Krsou tin hopi tribon. E tribonnan aki no ta masha peligroso pa hendenan. Sambuyadonan ta topa ku nan bou di awa ku frekuensia. Nan ta yama e tribonnan aki tribon di santu (zand haaien). Loke si ta importante, bo mester sru pa bo no tin hopi di sanger na bo kurpa f ku bo paa no ta sush ku sanger, pasobra e ora ei si nan ta tira riba bo.
Tempu mi tabata mucha, piskadornan semper tabata sia mu-chanan pa tene kuenta ku tribon i...”
|
|
| 6 |
 |
“...borstmelk van zijn moeder bitter gemaakt.
Nunka e por a pensa ku kos por a bai e di e malu ei. Nunka e no mester a kuminsa ku kos asina. Tal bes el a pone bergwensa riba su mes i tur su famia i ta desea ku tabata mih ku el a muri for di tempu ku e tabata na lechi. Na e momentu aki el a maldis-hon lechi di su mama.
YU DI MAS CHIK TA MATA MAMA:
Het laatste kind maakt zijn moeder dood.
Antes muhnan tabata haa asina tantu yu, ku hopi bes nan tabata muri na parto. Naturalmente esun yu ku tabata nase f ku a kaba di nase, ora e mama a muri, ta e ta e yu di mas chik i ta e a mata e mama.
Tin hende tin kustumber di hasi un kos hopi biaha, ma un biaha ta bai malu. Kompara e ku: De kruik gaat te water zolang tot hij barst. Bo por karga awa den un labizjan te dia e kibra. E ora ei e no ta sirbi mas i tur kos a kaba.
129...”
|
|
| 7 |
 |
“...versie aanhaalt, spreekt over oude liefde roest niet. Seor Maduro, ku ta sita un vershon Spao tambe, ta papia di amor bieu no ta frusa.
TUR DIA NO TA LECHI DUSHI:
Elke dag is het geen zoete melk. Het is niet altijd feest.
Tur dia no ta meskos. Tin dia bon i tin dia malu. Tur dia no ta djadumingu. Awe ta di mi, maan ta di bo. Awe bo tin suerte, ma no ta keda semper asina.
WAK Z:
Waken voor de vampier.
Segun tradishon Ez tabata un para of vampir ku tabata bini den anochi i kohe yunan ku a kaba di nase bai ku nan. Te na ku-minsamentu di siglo binti tabata kustumber ku hendenan tabata keda lant anochi pa wak Ez te dia ku e yuchi hasi ocho dia. Despues di ocho dia Ez no ta bini mas i e peliger a pasa i e yuchi a skapa. Tabata moda ku e hendenan tabata laga traha un bolo i buta un boter di bibida kla pa wakdonan di Ez. Awendia e kustumber el a bai for di moda.
Volgens de overlevering was de Ez een soort roofvogel of vampier die alleen op pasgeboren babies aast. Tot in het begin van de twintigste...”
|
|
| 8 |
 |
“...nan selebr e ltimo anochi di wak Ez.
KAMINDA TIN HUMA, TIN KANDELA:
Waar rook is, is vuur.
E proverbio aki ta nifika, ku ora bo tende algu, pa imposibel ku e ta mustra, semper tin algu di berdat. No tin huma, sin kande-la.
E PLASER TA BAL MAS KU E DOLOR:
Spao: Mas vale el placer, que el dolor.
Hulandes: Het genot is sterker dan de ween.
P.e. Si un muh a sali na estado pronto despues ku e tabatin un mal parto. E plaser seksual ta bal mas ku tur e dolornan i mal tempu ku el a pasa ora un yu tabata nase. Tambe bo por usa e proverbio den otro sentido: E dalmentu di beter ta bal mas ku e wayaba di su manes: Ora bo ta dal e beternan bo no ta krda kon malu bo ta sinti su manese. De drank is de kater wel waard.
SU ALMA TA MASHA GRANDI:
Zijn ziel is zeer groot.
Iemand die niet schroomt om iets onmogelijk te vragen. E ta riska pidi kosnan di mas imposibel ku tin.
139...”
|
|
| 9 |
 |
“...BALOR:
Liefde zonder leed, is gelijk aan een edelsteen zonder waarde. Liefde zonder pijn is geen echte liefde.
Het heeft geen waarde.
Un amor sin dolor no ta amor.
E no tin balor.
Kompar: Geen rozen zonder doornen. No tin rosa sin sumpia. Na Spa: No hay rosas sin espinas.
NO DUNA E YU NMBER PROM KU E NASE:
Geefhet kind geen naam, voordat het geboren wordt.
Warda te ora bo tin sigur, prom bo tuma un desishon.
Na Hulandes: Verdeel de huid niet, voordat de beer geschoten is. No parti e kueru prom ku bo a tira e oso.
Na Ingles: Well cross the bridge when we come to it. Nos lo pasa e brg ora nos yega na e.
Un otro proverbio na Papiamentu ku ta kasi meskos ta: No konta bo puitunan prom ku nan nase.
EL A BIRA RIBA E MESUN PIA:
Hij is op het zelfde been teruggekeerd.
Hij is onverrichter zake teruggekeerd.
Mesora el a bai bk, sin warda ni un ratu.
EL A KAI SINT DEN MANTEKA:
Hij is in de boter gezeten gevallen.
Hij viel met zijn neus in de boter.
Un yonkuman pober ku kasa ku un mucha muh riku, a kai...”
|
|
