| 1 |
 |
“...baran-ka, pero tambe e ta buska su kuminda den mondi f riba tera plat. Un bin, meskos ku un karn, semper ta kana kome riba un sabana f riba tera plat, kaminda hende i kachnan ta haa mira nan fasilmente. Pesei di naturalesa un bin ta spant of e ta spanta pa un mnimo kos. Pa motibu di kach binnan ta buska seru pa skonde su kurpa.
MIENTRASTANTU ANOCHI NO A SERA, KAREDA DI BIN NOAKABA
Zo lang de avond niet valt, is de loop van een hert niet beeindigd.
Komo un bin ta un bestia masha skiu, semper e ta alerta i pa un alarma falsu e ta na kareda. Di moda ku e ta pasa un gran parti di su bida na kareda. Henter dia e ta kore di un punta pa otro i ta ora anochi sera so i a bira skur e ta haa un deskansu.
E proverbio aki ta sia nos, ku hende tambe mester ta alert pa kosnan ku ta pasa den dia i ta te ora bira skur, bo por haa un sosiegu f bai soseg bo kurpa. Un otro nifikashon ta: Mien-trastantu tin bida, tin speransa.
BURIKU BIEU NO TA LAGA MAA:
Oude ezels verliezen hun streken niet.
Kompar e proverbio...”
|
|
| 2 |
 |
“...tur kabritunan ta bini nan kas atardi pa bebe awa i semper nan doo ta warda poko yerba f maishi pa nan. Esaki tabata un bon kustumber, pasobra di e manera aki semper e bestianan tabata bini kur atardi i e doonan no tabata perd nan. Pero den tempu di aa e situas-hon ta kambia. Mondi ta berd ku hopi yerba i plasnan grandi ku awa, di manera ku e bestianan no tin nesesidat di bini kas atardi. Tur e bestianan ta gordo i nan ta rende hopi, pero hopi ta bia perd tambe. Kachnan ta kome nan riba mondi anochi i ademas, maske tur kabritu i karn ta mark na nan orea, la-dronnan ta hasi fiesta ku bestia di hende.
KABRITU TA TIRA PA SERU, KARNE PA TERA ABOU: KABRITU NO TA TIRA PA TERA ABOU:
Een geit zoekt de klippen op en niet het vlakke land. Een schaap daarentegen zoekt het vlakke land en niet de klippen op.
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Un hende semper ta duna preferensha na un amigu f su famianan i no na un hende ku ta strao pa e.
Un hende ta krda riba su mes prom ku riba otro.
Kompar: Kamisa...”
|
|
| 3 |
 |
“...moda poko poko i e terenu mester ta den mal kondis-hon di lodo pa nan para un wega.
Ademas e awa di atardi ta muchu mas friu ku esun di den dia.
MAL AA DI KABRITU TA BON AA DI KACHO:
Een slecht jaar voor de geiten is een goedjaar voor de honden.
De ene zijn dood is de ander zijn brood.
Na Krsou tin hopi kach ta kana los riba mondi i den kayanan. Manera nos a splika un poko mas ariba tempu di aa, esta den tempu di yobida, hopi kabritu no ta bini kas atardi i ta keda pasa anochi riba mondi i kachnan ta ataka nan ora bira anochi i mata nan pa nan haa kome.
Un otro enemigu di e bestianan aki ta warawara (un sorto di roofvogel), ku ta yag prinsipalmente riba lamchi di kabritu i karn. E paranan aki tin masha astusia i kasi semper bo ta haa nan den grupo di tres f mas riba mondi. Prome un di nan ta kuminsa pik e lamchi i ora e pober bestia kumins grita, un otro ta pik e na su lenga i ranka e lenga af i e ora ei nan por sigui mata i kome e sin ningn molster.
Uniko para ku un warawara tin miedu di...”
|
|
| 4 |
 |
“... Asina bo por a haa kampamentu pa yu di Krsou, pa Arubiano, pa Bo-nariano i Ingles. E Inglesnan tambe tabata separ bou di e Islanan di nan origen.
E NO TA NI KARNI NI PISKA:
Het is vlees noch vis.
E no ta ni un kos ni otro.
KOLEBRA A LEMBE BO:
Een slang heeft je gelikt.
Bo no tin suerte, kiko ku bo hasi ta sali malu.
Tin hende ta kere den sorto di kosnan asina. Mi konose un hende ku ora e bai piska, i prome kos ku e kohe ta un kolebra, me-sora e ta warda su kosnan di piska, stp di piska pa e anochi ei i bai su kas.
42...”
|
|
| 5 |
 |
“...KURI PA RABU DI LAGADISHI:
A Is je eenmaal door een slang bent gebeten, loop je gauw weg voor de staart van een hagedis.
Kos mester pasa bo, pa bo sa. Bo ta spanta prnada. Ora kos a pasa bo, bo ta bira mas koutiloso i bo ta mira peliger den kalke kos.
Mr. Dr. DA COSTA GOMEZ, fundador di P.N.P. tabata gusta usa e frase aki den su kampaa elektoral aki na Krsou.
Despues di e disturbionan di 30 Mei 1969, e hendenan di Krsou a keda emoshon i pa kosnan chikitu nan tabatin temor ku e hendenan por bolbe lanta. E proverbio ta trata di un insidente ku a bira grandi spiritualmente, aunke ku e lantamentu di 30 Mei 1969 tabata mas ku un insidente, pasobra el a laga konse-kuenshanan grave atras. Esnan ku a ekspirement e konse-kuenshanan aki, lo kuri pa rabu di un lagadishi. Por usa e proverbio aki tambe, den kaso di un matrimonio ku a frakas i ku ni e hmber ni e muh ta bolbe riska pa bolbe kasa.
E YU KU NO TENDE DI SU MAMA, ATA E DEN BOKA DI KOLEBRA:
Een kind dat niet naar raad luistert, belandt in de...”
|
|
| 6 |
 |
“...biba den lana di kach pushi. l ambe sa haa pruga na kurpa di hendenan ku no ta baa tur dia i ku ta bisti paa sushi i kibr.
Aunke ku tur dos e bestianan aki ta masha fis, sinembargo e dos proverbionan aki ta kompletamente diferente i nan nifikashon tambe.
Kada ken ta mata su pruga na su manera ke men; Kada hende ta hasi un kos na un otro moda. Un hende ta hasi un kos di e moda aki i un otro hende ta hasi meskos na un otro manera i na fin tur dos tin rason of tur dos ta korekto. Mi por krda un anochi na un wega di kanasta, un amigu di mi tabatin di paga un kantidat di punto basta grandi di kastigu. E tabatin den su man hopi karta ku poko balor ademas dos tres kol kra ku ya ei e tabatin doshen punto. E tabata konta i bolbe konta su puntonan i tabata perdiendo hopi tempu, pasobra e no ke a paga ku e dos tres koranan. Ora mi a hala su atenshon riba e kos aki, el a kon-testa mi: kada ken ta mata su pruga na su manera.
En kambio piki pieu, ke men f ta mustra riba un hende ku ta f ta pretend di...”
|
|
| 7 |
 |
“...di e nmber morde supla. Pa loke mi a tende di e programa aki, ta parse mi ku un kayente, un friu ta pas mas ku morde supla, ku ta nifika gaa hende.
Sabnan ta pretend ku raton ta morde i ta supla kaminda el a morde pa asina e hende ku el a morde no sinti dol. Labia un hende i na mes momentu bisa e un kos pa molestia e. Papia bon i malu di un hende den e mesun rosea, ta un kayente un friu.
SAKARATON:
Muizen uitlaten.
Dal un par di beter riba stoma bashi, pa saka wayaba. Un hende ku drumi bon ka anochi i ku lanta mainta burachi, mester dal
58...”
|
|
| 8 |
 |
“...i ora e hendenan sali for di nan kas i rondon e e tabata parti nobo di e dia ei. P.e., Ku awe un bapor ta sper f ku tal i tal pa-kus a haa artikulonan nobo pa bende. Tambe e tabata duna notisia di morto. Nan tabata yama e hmber aki batido di basia i ken ku tabatin un notisia por a hr e shon aki.
Antes na Hulanda tambe nan tabatin un batido di basia ku tabata un sorto di wchimn (nachtwacht) ku na mes tempu tabata duna ora eksakto kada ora den anochi. E tabata usa un maraka pa hala atenshon di e hendenan. Aki na Krsou e batido di basia tabatin den un man un kos manera un panchi di hasa karni i den e otro un pida palu basta diki, ku e tabata bati riba e panchi ku ne.
GAI =HAAN:
Gai di galia = Haan.
Patu gai = Woerd.
Kalakuna gai = Kalkoense haan.
Un bon gai = Letterlijk. Een goede haan. Fig: Een goede kerel.
Un mal gai = een slechte man f een kerel die niet deugd.
Un gai malu = Een zieke haan.
Kore kabes di gai = Gevaar lopen.
Kore kabes di gai = Gevaar lopen. Muy probabel e ekspreshon aki...”
|
|
| 9 |
 |
“...Hulandes ta gana tres bes mas tantu ku su kolega Antiano pa e mes un sorto di trabou.
EL A PASA BOU DI PAA DI BELA:
Hij is onder het zeildoek gegaan.
Haa un kos sin paga nada pa e f haa un kos klandestina-mente. Un sirko semper ta duna su shownan den tntnan grandi trah di paa di bela. Awor tabata asina ku muchanan tabata pasa bou di e paa di bela i mira e keinshinan henter anochi sin paga. Tin biaha nan tabata sorpres e muchanan aki den nan atento pa pasa bou di e paa di bela i tabatin doonan di sirko ku tabata pidi polis pa hasi warda rnt di e tnt pa stroba muchanan pa drenta. Ta asina e ekspreshon aki a haa su origen. Pasa bou di paa di bela = Onder een zeildoek kruipen.
NA PREIS DI BAKA FLAKU o NA PREIS DI GALIA FLAKU:
Voor prijzen van magere koeien of magere kippen.
Tegen spotprijzen verkopen.
Ora un negoshi ke anunsi ku su artikulonan ta mas barata ku di otro negoshinan, nan ta usa un di e frasenan aki: Na preis di baka flaku f na preis di galia flaku. Nan lo ta sali for di e punta...”
|
|
| 10 |
 |
“...Un chiln = 62V2 cent
Kuater ria dos plaka = 65 centen
Kuater ria tres plaka = 671/2 cent
Kuater ria kuater plaka = 70 centen
Sinku ria = 75 centen
Sinku ria dos plaka = 80 centen
Sinku ria sinku plaka 871/2 cent
Seis ria 90 centen
Seis ria dos plaka = 95 centen
Un florin (un heldu) = 1 gulden
Ocho ria = 1,20 gulden
Mei fuert = 1,25
Ocho ria kuater plaka = 1,30
Nuebe ria = 1,35
Tre guiotin = 1,50
Tre guiotin sinku plaka = l,62'/2
Tre guiotin ku dies plaka = 1,75
Tre guiotin ku doria = 1,80
Tre guiotin ku doria dosplaka = 1,85
Un patn = 2,00
Un patn ku doria = 2,30
Un fuerte = 2,50
91...”
|
|
| 11 |
 |
“...e proverbio mas ariba. E otro palabranan nunka mi no a haa sa.
EL A KEDA MANERA TA MARKA A DAL E:
Hij stond als door een oude stadspoort geslagen.
Hij stond perplex.
Di unda e proverbio aki ta bini no ta evidente.
Den tempu pas Willemstad tabatin un porta (stadspoort) nt dilanti di e pakus di Penha & Zonen. Tempu nan a tira e batrei abou naturalmente e Stadspoort tambe a desparse. Te ainda tin un porta chikitu, porta di Sort, banda di warda di polis na Wil-helminaplein ma si nan ta sera e tur anochi mi no sa.
HERA MICHI, KOME MM:
Michi gemist, maar Mm geraakt.
Zijn doel heeft hij gemist, maar hij heeft toch iets anders er voor gekregen.
Loke el a bai buska el a perde, pero el a haa un otro kos na su lug.
LEI PAUN, LEIPA TUR:
Wet voor een, wet voor allen.
Gelijke monniken, gelijke kappen.
114...”
|
|
| 12 |
 |
“...kontrali, mas strao bo bist mas na moda bo ta.
MI NO A HIBA NI TRESE:
Ik zei totaal niets.
Tantu hiba i trese na Hulandes ta brengen. Hiba is wegbrengen (to take) trese ta naar mij brengen" (to bring). Na Hulandes: Ik kan er geen chocola van maken of ik kan het niet thuisbrengen. Mi no por a komprend nada.
EL A SKAPA NA WOWO DI ANGUA:
Op het nippertje werd hij gered.
No tabata falta nada pa tur kos a sali e di malu.
Het scheelde maar een halve punt of hij was voor zijn examen gezakt. Si e tabatin mei punto mas poko, e no por a haa diploma.
135...”
|
|
| 13 |
 |
“...liefde roest niet. Seor Maduro, ku ta sita un vershon Spao tambe, ta papia di amor bieu no ta frusa.
TUR DIA NO TA LECHI DUSHI:
Elke dag is het geen zoete melk. Het is niet altijd feest.
Tur dia no ta meskos. Tin dia bon i tin dia malu. Tur dia no ta djadumingu. Awe ta di mi, maan ta di bo. Awe bo tin suerte, ma no ta keda semper asina.
WAK Z:
Waken voor de vampier.
Segun tradishon Ez tabata un para of vampir ku tabata bini den anochi i kohe yunan ku a kaba di nase bai ku nan. Te na ku-minsamentu di siglo binti tabata kustumber ku hendenan tabata keda lant anochi pa wak Ez te dia ku e yuchi hasi ocho dia. Despues di ocho dia Ez no ta bini mas i e peliger a pasa i e yuchi a skapa. Tabata moda ku e hendenan tabata laga traha un bolo i buta un boter di bibida kla pa wakdonan di Ez. Awendia e kustumber el a bai for di moda.
Volgens de overlevering was de Ez een soort roofvogel of vampier die alleen op pasgeboren babies aast. Tot in het begin van de twintigste eeuw was het gebruikelijk dat men...”
|
|
| 14 |
 |
“...kere tambe ku e tabata un bon okashon f ksks pa festeh.
Ik ben er zeker van dat behalve dat het een soort van bijgeloof was, het ook een goede gelegenheid of excuus was om er een feestje van te maken. Ik ken zelfs enkele gevallen, waar de baas van goed oppassende werknemers een of meer flessen drank en bolos (taarten) cadeau gaf, voor de feestviering op de laatste dag. Mi konos algn kaso, ku doonan di trabou tabata regal nan bon trahadornan bolo i un f mas boter di bibida pa nan selebr e ltimo anochi di wak Ez.
KAMINDA TIN HUMA, TIN KANDELA:
Waar rook is, is vuur.
E proverbio aki ta nifika, ku ora bo tende algu, pa imposibel ku e ta mustra, semper tin algu di berdat. No tin huma, sin kande-la.
E PLASER TA BAL MAS KU E DOLOR:
Spao: Mas vale el placer, que el dolor.
Hulandes: Het genot is sterker dan de ween.
P.e. Si un muh a sali na estado pronto despues ku e tabatin un mal parto. E plaser seksual ta bal mas ku tur e dolornan i mal tempu ku el a pasa ora un yu tabata nase. Tambe bo por usa...”
|
|
