Your search within this document for 'mas' OR 'tempran' resulted in 88 matching pages.

You can restrict your results by searching for mas AND tempran.
 
1

“...INTRODUKSHON: Proverbionan Antiano no ta bini di nan mes. Ya ta dies aa kaba ku ami ta bini Antia, te ku ami a haa tende e prome proverbionan na Papiamentu di Antiano mas bieu. Prinsipalmente nan ta eksisti pa tradishon, ma ta parse ku e generashon mas hoben no a hered nan. Hopi di e proverbionan ta for di tempu di katibu, en todo kaso mas ku shen aa pas. Shon We Hoogenbergen a tende mayo-ria di e proverbionan for di boka di trahadornan na Newport durante e hopi aanan ku el a traha ku nan. Nos a purba tradus e proverbionan Papiamentu literalmente na Hulandes. Esaki no solamente tin e bentaha di presishon, ma tambe e ta duna nan un efekto poetiko. Salta kacho, salta su rabu (Spring over de hond, spring over de staart). Basta tra-bou, aunke ku e lesad no tin mester di nota esaki. Ku un esfuerso el a bira un trabou agradabel. Iemand die een ei op eet, weet niet wat de kip heeft doorstaan. (Komed di un webu no sa, kiko e galia a pasa). I esei ta masha bon tambe. Mi a klasifik e proverbionan...”
2

“...kalor na laman. Presisamente pa motibu di e kalor kontinuamente ku bo por evit pa un gran parti no ta nesesario pa gasta energa manera hendenan di un tera friu ta hasi boka kayou of ku zundra-mentu. Bisti yas, kita yas, den kas ta kayente afo na kaya ta friu, un kambio di temperatura konstantemente. Ta warda tur kombersashon te ora bo ta bon ser den kas tras di porta ser of bentananan ku glas dbel. Na Antia di otro banda bo ta gosa tantu paden f paf di kas di e naturalesa i bida ta sigu muchu mas uniform. Bo ta sinta konbers bou di palu na fresku f den un veranda di e kas, mientras para i lagadishinan ta bai bini for di trankeranan 8...”
3

“...kaminda pampuna ta plant pa nan duna nan kontribushon na e ambiente. Si bo no ke tin gera ku lagadishi, no planta pampuna of bonchi kontra di trankera. Bo por kombersa kon duru ku bo ke Temperamentu den e region aki no ta wrdu konsider komo sin manera manera na kalke otro parti di mundu. Un hende ku ta hoga den poko awa, ta rabia lih, pero esei ta un kos di nada ku no ta pasa ku fre-kuensia. Bestia tin tur kaminda. Naturalmente tambe den proverbionan. Ma nan ta usa un makaku den relashon humano mas tantu ku nan ta usa bestianan di laman. Un makaku ta hunga ku su yu, te ora e saka su wowo. Naturalmente bo no mester laga e asuntu aki yega asina leu. Ni ku komementu. Oh, e kome i bebementu, esei ta asina dushi i otro hende tambe por gosa huntu; Si boyo tin manteka, kaska ta lombra. I den kompania ku otro hende semper filosofa di relashon humano tambe ta ei. Por sherto semper e ta presente, maske ku ami a traha un rbrika apart di e. Meskos ku mi a tra-ha un di kuminda. Guiambo bieu a bolbe na...”
4

“...nan ta papia Ingles. Un relashon di kolonialismo di mas ku treshen aa ta visibel tambe den e kultura di proverbio. Ora un makamba ta gana mas ku un yu di tera Krsou ta un mal mama, ma un bon ma-drasa. E kolonia ta morto: Santana ta yora e i no tin awa pa laba e, te ora ku te ainda tin hende ku si ke. Shon grandi a bai na biu i a bolbe na kanoa. Pa e motibu, nos mester traha dam pa war-da awa. Un bista den futuru lo por yuda nos. Pero e desaroyo pa independensia no mester bai muchu lih of pur, pasobra Spi pur ta sali salu. Sinembargo e otro generashon lo ta independiente Palu grandi mester kai, pa chik krese. Nos lo por klasifik masha hopi proverbio riba poder i politi-ka, pero nos no ta hasi e, pasobra otro hendenan por duna e proverbionan un otro nifikashon, otronan ku dos dede di fren-ta. Kende ku lesa e proverbionan aki bon, ta komprende mas kon bida na Antia ta. I ken ku lesa nan mas bon, ta komprende mas di su mes. Pa sia un poko mas di e kultura, i e komparashon di kultura i e filosofa...”
5

“... ku prinsipalmente mi mama tabata usa. Peter Hoefnagels mesora tabata masha interes i asina e buki di proverbio aki a nase. Ami i Peter Hoefnagels a kolekt i klasifika e proverbionan papiamentu kuidadosamente Huntu nos a trata di tradus nan mas bon posibel na Hulandes, loke ku den varios okashon no tabata fasil. Kaminda den e buki aki, nos ta papia di Antia, hopi biaha nos ke men Krsou, aunke ku probablemente e proverbionan por ta wordu us riba e otro islanan tambe. No ta kabe duda, ku Rubianonan i Boneriano-nan tambe lo tin nan proverbio, ku nunka mi no a tende ku nan ta eksist mes. E splikashon i nifikashonnan di e proverbionan ta manera nos tabata usa nan na mi kas f loke mi a komprende di e masha hopi trahadornan ku mi a traha ku ne durante mas di kuarenta aa. Mi no ta duda ku lo tin lesado ku lo ta pensa otro i muy probabel nan por tin un otro splikashon i nifkashon pa nan tambe. Ma e splikashon ku ami a duna e proverbionan, ta presis manera mi a tende nan for di e hendenan ariba menshon...”
6

“...nonan f alomenos Yunan di Krsou tin henteramente un otro komprendementu riba nan nashonalidat ku ta para riba nan pa-sport. Na prom lug e ta Yu di Krsou i na di dos lug e ta Hulandes i ademas e ta muchu mas peg na e isla kaminda su lom-brishi ta der ku na Antia. Por ehmpel lo bo no tende un yu di Krsou, ora nan ta den eksterior, ku maan e ta regres Antia, pasobra ta Krsou e ta bai meskos ku e Rubiano ta bai Aruba i e Boneriano ta bolbe Bonaire. E Islanan Ariba, ku tambe ta pertenes na Antias ta forma un otro grupo atrobe i nan idioma tambe ta henteramente otro. Aya riba ta Ingles ta nan idioma maternal. Promenan ay tabatin un grupito chikitu di hende na Krsou ku kasi semper tabata papia Hulandes na nan kas i ku nan amigunan i komo e tempu aya ta e hendenan aki so tabata den gobiernu, nan no tabata papia nada otro sino Hulandes. Meskos tabata na Islanan Ariba, e hendenan ta papia Ingels i banda di Ingles nan tabata papia Hulandes i no papiamentu manera e tres otro Islanan di Antias. Awor...”
7

“...keda para manera ta marka a dal mi, pasobra por Dios mi no a pensa ni un momentu so ku mi tabata un Hulandes i ku ta kas mi tabata bai. Den e edishon aki tradus mi a oument i mehor e proverbionan i ademas mi a agreg un kapitulo nobo ku proverbionan na Ingles so ku nan tradukshon na Hulandes i Papiamentu. Naturalmente ta un par so nan ta, pasobra na Ingles tin asina tantu proverbio ku ta imposibel pa skirbi ni un di ocho parti di loke nan tin den e buki aki. Podis na un otro okashon lo mi bini ku mas. Masha danki. W. H. Hoogenbergen. 13...”
8

“...AWA =WATER: TRAHA DAM, WARDA AWA: Een dam bouwen om regen op te vangen. Een appeltje voor de dorst. Pone un kos un banda pa maan. Ta masha nesesario pa un hende krda riba dia di maan, ora ku e no por traha mas. Si bo no traha dam, tur e awa ku yobe te kuri bai laman i bo ta keda sin awa. Meskos ta, si bo no pone un kos un banda pa maan ora bo bira bieu i no por traha mas, ta miseria so lo bo pasa, pasobra bo no tin nada pa pasa man aden. E TA HOGA DEN POKO AWA: Hij verdrinkt in weinig water. Hij is gauw op zijn teentjes getrapt. Hij wordt gauw boos. Poko kos ta daa su beis. E ta rabia masha lih; Pa un chin-chan kos e ta rabia. AWA A PASA HARINA F E TA BOU DI SU AWA: Meer meel dan water. Hij is boven zijn theewater. Hij heeft meer gedronken dan goed voor hem is. Dronken. El a bebe mas tantu ku ta bon pa e. E ta burachi. LOKE NO BAI NA AWA TA BAI NA HARINA: Wat men niet uitgeeft aan water, geeft mn uit aan meel. Hoe je ook op je centen let, op de een of ander manier geef je het toch uit....”
9

“...Pa bon ku bo ta wak bo snnan, di un of otro manera tg bo ta-gasta e. Loke bo spar di e banda aki, bo ta gasta na e otro banda. NO TIN AWA PA LABA E: Er is geen water om hem te wassen. Niets kan hem meer redden. No tin skapatorio pa e mas. Ta un milager so por yuda e. EL A KOHE AWA BLOU: Hij heeft blauw water gepakt. Hij is de pineut. Hij is de sigaar. El a frega, no tin awa pa laba e mas. KU AWA NA WOWO: Met water in de ogen. Met tranen in de ogen. Ku awa na wowo el a bini serka mi. Met tranen in de ogen, kwam zij bij mij. Met de ogen vol tranen. AWA A BAI LARGU: Het heeft al een hele poos niet geregend. Ya ta basta tempu ku awa no a kai. AWADILALI: Slappe koude koffie. (slootwater). 15...”
10

“...bunita e awa ta stop di kai i solo ta kima tur kos. YORA AWA KUATER KUATER: Water in het quadraat schreien. Tranen met tuiten schreien. E TABATA BOU DI SU AWA: Hij was onder zijn vaarwater. Hij was zeer dronken. Vergelijk: Hij was boven zijn theewater. E tabata bon kaa. ESUN KU YEGA PROME, TA BEBE AWA LIMPI: Wie het eerst komt, het eerst maalt. Wie het eerst bij de put komt, drinkt schoon water. Si bo yega tempran na kaminda tin kos di bende, no solamente bo ta risibi un mih tratu pero bo ta haa un surtido mas amplio pa bo skohe af. Bo por hasi bo kompra mas soseg i sigur lo bo saka mas ventaha, ku ora bo yega lat. 17...”
11

“...AWOR EN ADELANTE, TA UN OTRO GAI LO KANTA KOKOYOKO: Voortaan zal een andere haan kraaien. Di awor en adelanti nan lo turna medidanan muchu mas severo. E GAI KORA A BOLBE KANTA: De rode haan heeft weer gekraad: Algn aa pasa un negoshi di outo den Punda a kima. Su mani-se mes un di nos Agensianan di seguro a bini ku un aviso ku e gai kora a bolbe kanta i a mustra riba e nesesidat pa sigur bo propiedatnan, espeshal esnan ku tin negoshi grandi. Den e mesun Diario a sali e dia despues un kontra aviso di e negoshi ku a kima, ku apesar ku e gai kor a bolbe kanta nan negoshi ta sigui manera nada no a pasa i nan ta den kondishon pa entreg for di stok inmediatamente kuantu outo f pikp ku nan klientela por tin mester. MI A YEGA DI MIRA MAS GAI KANTA KOKOYOKO: Ik heb meerdere hanen horen kraaien. Ik heb voor hetere vuren gestaan. Mi a yega di haa kasonan muchu mas trabahoso pa solushon. E TA LUBIDA MANERA GAI: Hij vergeet als een haan. Hij is zo vergeetachtig als een haan. Hij heeft een slecht geheugen...”
12

“...GAI BIEU TA TRAHA SPI STRKI: Van oude hanen kookt men een sterke soep. Oudere mensen hebben meer ervaring. Hende bieu (hende grandi) tin mas eksperensha ku hobennan. Nan tin mas eksperensha tantu fisiko komo mental. Pesei un muh tin mas na un hmber poko grandi ku na un hmber ho-ben. Un grupo di komedia a yega di trese un komedia masha grasioso bou di e titulo aki den Centro Pro Arte, nos teatro na-shonal. UN GALIA TA LABA KU E AWA KU E TIN: Een kip wast zich met het water dat zij heeft. Rema ku e remanan ku ta na bo disposishon. Yuda bo kurpa. Kontrali ku por ehempel na Hulanda, nan ta usa awa komo sim-bolo di skarsedat. Ta kustumber di un galia pa grawat den tera te ora ku su ala i plumanan ta yen yen di tera i e ora ei e ta sagud su alanan (e ta bati su alanan) te ora tur e tera sali i e ta keda limpi. Esaki nan ta yama galia ta laba su kurpa ku e awa ku e tin. KOMEDO DI WEBU, NO SA LOKE SANKA DI GALIA TA SINTI: Iemand die een ei eet weet niet wat de kip heeft doorstaan. Tras di algu...”
13

“...niets te vertellen. In een hoenderhok is er geen plaats voor een kakkerlak. Sr. Leo Chance, minister pa Islanan Ariba, a yega di usa e ek-spreshon aki durante un kumbre na Isla Ariba, riba Status Aparte di Aruba. El a bisa ku na e momentunan aki, e no ta papia nada pasobra, den su opinion, un kakalaka no tin nada di buska den un kouchi di galia. Loke e ke men ta, ku e Islanan chikitu no mester entremet nan den asuntu di e Islanan mas grandi. BOSO TA MANERA GALIA: Jullie zijn als kippen. Jullie gaan met de kippen op stok. Loke ta nifika; Boso ta bai drumi masha tempran. ETA MANERA GALIA KU A PERDE SU NESHI: Hij (zij) lijkt op een kip die haar nest heeft verloren. Hij (zij) loopt als een kip die haar ei niet kwijt kan raken. E ta kana bai bini sin duna su kurpa sosiegu. E ta masha intran-kil 27...”
14

“...DIA GALIA SAKA DJENTE: Wanneer kippen tandjes krijgen. Als de kalveren op het ijs dansen. Na bon papiamentu dia galia saka djente ke men nunka mas. BAI PISKA GUENGU: Guengu is Cancer moerus. Ga maar een zeekrabbetje vissen. Loop naar de maan. Guengu ta un kangreu di laman. Su kol ta shinishi skur i kasi semper bo ta haa e ta kuri riba barankanan kontra di laman. Hende ta usa nan pa as. Segun e bestianan aki ta krese, nan ta troka nan kaska; nan ta sali for di nan kaska bieu ora ku e kaska nobo ta kla. E kaska bieu ta keda tras riba baranka hint i ora solo a seka e, su kol ta kambia, pero e ta masha brs i ta kibra masha lih. Na momentu ku e guengu sali for di su kaska e ta moli i kasi no por kana, pero despues di un ratu e ta seka i sigui su bida normal. Manera mi a bisa mas ariba, piskadonan ta usa e pa piska, e proverbio ta manda bo bai piska guengu, loke ta nifika bai na mierd. E TA PARSE UN GUEPI SIN MONDONGO: Hij (zij) lijkt op een geep zonder ingewanden. Guepi is een platte lange vis...”
15

“...ROME NA BOKA DI FORTI, GUTU NA POLCHIABOU: Masbangu (een lekkere vis) leeft in de havenmond, un gutu (ordinaire vis) den awa di Rif (Rifwater). Aki mi ke hasi un remarka. Tin hende ta usa enbes di masbangu e piska Karpitan ku ta mas bon atrobe, pero for di mi mucha mi a usa masbangu ta pesei mi ta sigui usa masbangu. Shonnan ta sinta dilanti i sobra hendenan ta bini nan tras. Kompara e proverbio aki ku esun hulandes: Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje = Si bo a nase pa un debchi, nunka bo por yega na un diesplaka. Ni polchi ni awa di Ref ta eksisti mas. E PARSE MASBANGU KU A PASA ORA: Hij lijkt op een vis (masbangu) die lang uit het water is geweest. Hij ziet er slecht uit. Ora un masbangu a pasa ora ta nifika, ku e no ta fresku mas i ta mih no kome e. Un sial ku el a pasa ora ta ku su wowonan ta bira kora i su karni ta bira un poko moli. MI TA BIRA GURUGURU DRENTA SU WOWO: Dat zal ik nooit toestaan. Gebruikt door vrouwen, wanneer ze achter komen dat een andere...”
16

“...kaminda ku e konose manera planta di su man, bisa un kos asina bo mester por kere e. Ta un preuba palpabel. E ta sali for di e partida pasobra e partida ta hole stinki, i ademas e ta konta otro hendenan tambe ku e ta partida ta hole stinki. E proverbio aki ta duna oportunidat pa nan imagin pa via di desgustu i frustashon henteramente otro kos ku en realidat e ta. En todo kaso e proverbio tin un nifi-kashon profundu pa entrevista i palabranan di despedida i ta duna un bon okashon pa tende algu mas ku ta kustumber. Na redakshon di un korant e por hasi un gran papel. E periodista no solamente ta haa den e proverbio aki prinsipio di un informashon strao, ma tambe e parsialidat di e asuntu. KASA BO KE KASA, KABARON LO BO KOME: Wilje zo graag trouwen, garnalen zal je eten. Trouwen is rouwen. Promenan aya, nan tabata konsider kabaron un kuminda di poko kategoria i barata, mui probabel pasobra e kabaron tabata 31...”
17

“...ku no tabatin trabou. Pesei si bo ke kasa, no ta keda bo otro solus-hon, pasobra kabaron tabata e kuminda mas barata. DEN TEMPU DI SEKURA, SHIMARON TA BOLBE KAS: Door de droogte gedreven, keren de verwilderde geiten naar hun koraal terug om te drinken. Den e proverbio aki nan ta kompar hende ku kabritu. Shima-ron ta kabritunan, ku ta keda riba mondi sin ta bini kas atardi. Naturalmente ora nan ta haa awa i kuminda na abundansha riba mondi den tempu di yobida. Si kos ta bai bon pa un hende, ora e ta traha na foi tera, e no ta korda riba su famianan na Krsou. Ma pareu kos kuminsa daa, semper e ta buska un moda pa bini Krsou bk. Por ehmpel despues di e prome gera mundial, tabatin un pedida grandi pa suku di Cuba. Hopi yu di Krsou i di Aruba a bai pru-ba nan suert na Cuba i nan tabata gana hopi plaka. Pero ora kos a bira malu na Cuba, i trabou a bira skars i nan no tabatin entrada mas, poko poko nan tabata bini bk pober i sin plaka, pasobra nan a gasta tempu kos tabata bon tur loke nan a gana...”
18

“...niet het vlakke land. Een schaap daarentegen zoekt het vlakke land en niet de klippen op. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Un hende semper ta duna preferensha na un amigu f su famianan i no na un hende ku ta strao pa e. Un hende ta krda riba su mes prom ku riba otro. Kompar: Kamisa ta mas peg ku saya. Un kabritu por subi seru bon; baranka i serunan ta su kuki i e ta prefer seru i no un sabana plat. Aki na Krsou nos tin mas baranka i seru ku na Hulanda. Krsou tin seru, baranka i bordo di baranka na kanti-dat. Di otro banda karn no por ku seru i ta gusta kana kome kabes abou riba sabananan f tera plat i ta konos ku karn ta keda kana oranan largu te hasta perd kaminda i no por bolbe su kas mas. Un manera pa tee karn serka kas di su doo ta pa de bes 33...”
19

“...motibu di awaseru. Awendia e kustumber aki ta bai for di moda poko poko i e terenu mester ta den mal kondis-hon di lodo pa nan para un wega. Ademas e awa di atardi ta muchu mas friu ku esun di den dia. MAL AA DI KABRITU TA BON AA DI KACHO: Een slecht jaar voor de geiten is een goedjaar voor de honden. De ene zijn dood is de ander zijn brood. Na Krsou tin hopi kach ta kana los riba mondi i den kayanan. Manera nos a splika un poko mas ariba tempu di aa, esta den tempu di yobida, hopi kabritu no ta bini kas atardi i ta keda pasa anochi riba mondi i kachnan ta ataka nan ora bira anochi i mata nan pa nan haa kome. Un otro enemigu di e bestianan aki ta warawara (un sorto di roofvogel), ku ta yag prinsipalmente riba lamchi di kabritu i karn. E paranan aki tin masha astusia i kasi semper bo ta haa nan den grupo di tres f mas riba mondi. Prome un di nan ta kuminsa pik e lamchi i ora e pober bestia kumins grita, un otro ta pik e na su lenga i ranka e lenga af i e ora ei nan por sigui mata i kome e...”
20

“...pa mira ku e dia ei no tabatin ningn morto pa e por kumins hasi e preparashonnan pa deramentu. Kasi semper tabatin un of mas morto, pero riba e dia aki no tabatin ningn i tristu nos hmber a sali for di hospital pa bai su kas. Na kaminda, un mucha hmber di mas f menos sinku f seis aa a ranka sali for di hanchi di Carthagena nt na momentu ku un outo tabata pasa. E mucha aki lo a muri sigur, si no ta pa un hmber ku a tira man riba dje i ranka e for di dilanti di e outo. E forleser i hopi otro hende a para mira e kos aki sosode i e forleser a bisa e hmber ku a salba e mucha su bida: mi amigu, bo a kita un bolchi for di mi boka. Asina atro-be nos por mira ku tristesa di un ta alegria pa otro. MAS TANTU LANA UN KACHO TIN, MAS TANTU PRU-GA E TIN: Hoe meer haren een hond heeft, hoe meer vlooien hij heeft. Hoe ruiger de hond, hoe meer vlooien hij heeft. Mas riku un hende ta, mas trabou komplika i kibramentu di ka-bes e tin. Ata aki un proverbio masha grasioso; e ta duna prefe-rensha na simplesa i...”