|
|
|
|
|
| 1 |
 |
“...mustra riba e mes, nan ta bisa na Isla Ariba kaminda nan ta papia Ingles.
Un relashon di kolonialismo di mas ku treshen aa ta visibel tambe den e kultura di proverbio. Ora un makamba ta gana mas ku un yu di tera Krsou ta un mal mama, ma un bon ma-drasa.
E kolonia ta morto: Santana ta yora e i no tin awa pa laba e, te ora ku te ainda tin hende ku si ke. Shon grandi a bai na biu i a bolbe na kanoa. Pa e motibu, nos mester traha dam pa war-da awa. Un bista den futuru lo por yuda nos. Pero e desaroyo pa independensia no mester bai muchu lih of pur, pasobra Spi pur ta sali salu. Sinembargo e otro generashon lo ta independiente Palu grandi mester kai, pa chik krese.
Nos lo por klasifik masha hopi proverbio riba poder i politi-ka, pero nos no ta hasi e, pasobra otro hendenan por duna e proverbionan un otro nifikashon, otronan ku dos dede di fren-ta.
Kende ku lesa e proverbionan aki bon, ta komprende mas kon bida na Antia ta. I ken ku lesa nan mas bon, ta komprende mas di su mes.
Pa sia un poko...”
|
|
| 2 |
 |
“...lucht.
Mih algu ku bo tin sigur di e, ku hopi ku ta keda na promesa
ORA BO TA BOU DI PALU, BO MESTER WANTA KAKA DI PARA:
Wanneer je onder een boom staat, moetje de uitwerpselen der vogels opvangen.
Ora bo ta depende di hende, bo mester hasi manera nan ta haa ta bon.
Si bo ta traha pa un hende, bo mester por soport kaprichonan di bo bas. Loke bo bas hasi f bisa ta bon, pasobra abo mes no tin nada di papia.
Ingles nan di: The boss may not always be right, but he is always the boss.
MI NO SA TA KI PATU A BRUI E:
Ik weet niet welke eend hem gebroed heeft.
Ik weet niet waar hij vandaan komt noch wie hij is.
Nan ta usa e ekspreshon aki pa insult un hende ku nan no sa nada di su desendensha. Tambe nan ta usa e ekspreshon aki ora straeronan ku bini for di otro tera haa hopi akohida serka yunan di tera.
53...”
|
|
| 3 |
 |
“...NI PATU, NI RIU:
Noch eend, noch rivier.
Hij gaf geen antwoord. Hij zei totaal niets.
E no a bisa ni un palabra. El a keda ketu ketu.
PISKA TA MURI PA SU BOKA:
Een vis sterft door zijn mond.
Un piska ta haa e anzu den su boka pasobra e ta golos. Hende ku ta kome f bebe muchu mas ku ta bon pa nan, tambe ta muri pa nan boka. Un henteramente otro nifikashon ta un hende ku ta papia berdat, hopi bes ta haa nan den trbel grandi. (Papia-d di berdat, no ta haa stul pa sinta).
Un posibel origen di e proverbio aki ta ku na Antia hendenan ta piska praktikamente henter aa i proverbionan ta bini for di kosnan ku bo ta mira sosod rnt di bo diariamente.
E TA FRESKU MANERA PISKA:
Hij is zo fris als een hoentje.
E ta mustra bon. E ta bon soseg.
E ta fresku manera piska tambe ke men ku e ta masha fresku f nbeskp.
TUR PISKA TIN WESU, MA HERMANCHI TA KARGA FAMA:
Alle vissen hebben graten, maar Hermanchi krijgt de schuld.
Wee de wolf die in een kwaad gerucht staat. (Give the dog a bad name and hang him).
Duna...”
|
|
| 4 |
 |
“...sanger, pasobra e ora ei si nan ta tira riba bo.
Tempu mi tabata mucha, piskadornan semper tabata sia mu-chanan pa tene kuenta ku tribon i si bo mira un ta bini djaleu, kita for di su kaminda, pasobra bo no por sa nunka. Awendia e chubatunan di guengu ku ta bai bou di awa ku skopt i boter di gas riba lomba, ta bisa bo pa no tene miedu di tribon, pasobra nan no ta hasi hende nada.
Poko aa pas un tribon a ataka un mucha na playa di Santa Crus i un hmber makamba, ku a bai yuda e mucha a landa meimei di c mucha i e tribon. E bestia a ataka e makamba i a kita kasi mitar di su bel di pia i atras bai ku ne. Un poko ratu despues
61...”
|
|
| 5 |
 |
“...Nan tabata yama e hmber aki batido di basia i ken ku tabatin un notisia por a hr e shon aki.
Antes na Hulanda tambe nan tabatin un batido di basia ku tabata un sorto di wchimn (nachtwacht) ku na mes tempu tabata duna ora eksakto kada ora den anochi. E tabata usa un maraka pa hala atenshon di e hendenan. Aki na Krsou e batido di basia tabatin den un man un kos manera un panchi di hasa karni i den e otro un pida palu basta diki, ku e tabata bati riba e panchi ku ne.
GAI =HAAN:
Gai di galia = Haan.
Patu gai = Woerd.
Kalakuna gai = Kalkoense haan.
Un bon gai = Letterlijk. Een goede haan. Fig: Een goede kerel.
Un mal gai = een slechte man f een kerel die niet deugd.
Un gai malu = Een zieke haan.
Kore kabes di gai = Gevaar lopen.
Kore kabes di gai = Gevaar lopen. Muy probabel e ekspreshon aki ta bini for di e peliger ku un gai ta kere ora nan ta krta su kabes af pa mata e pa kome.
WANTA RIBA FURU DI MANGA DI ZJILT:
Steunen op de voering van een vest-mouw.
E ekspreshon aki ta un kontest riba e pregunta...”
|
|
| 6 |
 |
“...PUSHI I KACH:
Katten en honden. Jan Rap en zijn maat.
Tur sorto di hende.
Pushi i kach ta drenta sali aya. Tur sorto di hende ta bonbini
aya.
LENGA LARGU: = EEN LANGE TONG:
Een klikspaan.
Su lenga ta masha largu. E ta masha kaweta.
KU RABU DEN PIA:
Met de staart tussen de benen.
Na hulandes: Afdruipen.
EL A BAI UN BIAHA DI ZJIL:
Hij bleef lang weg.
Nos tabata par ta papia ora un di nos a bisa ku e mester bai pa un ratu asina pa hasi un rospondi, ma el a keda un eternidat.
KABES DI BOTO:
Kop van de boot of de voorsteven van een boot.
Pidi un kabes di boto. Liften. Om een lift vragen.
Biaha liber sin paga. Di kabes di boto ke men sin paga. Prnada. Duna mi un kabes di boto. Geef me een lift.
Den kabes di boto, esun ku ta sinta ei ta muha. Olanan ta spat i muha bo papa; si bo ke bai prnada bo mester keda konforme ku e lug ku ta disponibel; un lug simpel i inkomodo. Un otro ekspreshon pa kabes di boto ta den stef.
72...”
|
|
| 7 |
 |
“...BURIKU DI WELA:
Ezel van grootmoeder. (Un Maria porkosushi)
Un persona ku mester traha e trabounan duru. Un muh ku na kas ta e so mester traha tur trabou di kas. Pues un hende asina ta yama su mes un buriku di wela. (De ezel van grootmoeder). Segn beibel: E no ta un Maria, sino un Martha.
HENDE DI TERA FRIU:
Mensen van het koude land.
Generalmente nan ta yama e Hulandesnan ku ta biba i traha aki hende di tera friu. Den boka di pueblo e Hulandesnan yama makamba tambe. Naturalmente e ekspreshon aki ta aplikabel pa tur hende ku ta bini for di Oropa of Amerika del Norte.
HENDE DI TRAS DI AWA:
Mensen van achter het water. Buitenlanders.
Pueblo ta yama tur hende ku ta bini for di un otro tera, hende di tras di awa. Mensen van overzee.
HENDE LUANGU:
Mensen uit Luangu.
Luangu is of was een stukje van Afrika;
Hende luangu ta hendenan ku ta bista paa di hopi kol ku no ta pas ku otro, ku ta hasi nan keda strao i notabel.
83...”
|
|
| 8 |
 |
“...mukel di kuater liber pis te ora nan yega na e profundidat ku e burakunan mester ta. Esnan ku ta tene e bornan, despues di un par di sla, mester bira e bor un dos biaha rond den nan man sino e bor ta pega. Ademas nan mester tira poko awa den e buraku kada biaha. Ora esnan ku ta bati kansa, nan ta troka i esnan ku tabata bati ta bai tene bor i esnan ku tabata tene ta bai bati.
Manera tabata kustumber e tempunan aya tur kaminda, e tra-hadornan tabata kanta kantikanan ku nan tabata yama kantika di makamba of di gueni. Palabranan di un di e kantikanan aki, ku ami ta krda, tabata asina:
113...”
|
|
|
