Your search within this document for 'kumpra' OR 'kos' resulted in 90 matching pages.

You can restrict your results by searching for kumpra AND kos.
 
1

“...KONTENIDO Inhoudsopgave IN I RODUKSHON Inleiding 7 A WA Water ...................................... 14 BESTIA Dieren 19 EKSPRESHON Uitdrukkingen 63 PLAKA Geld ...................................... 84 RELIGION Religie ................................ 92 KOS DI KOME Eten 101 RELASHON HUMANO Menselijke verhoudingen 109 DI TUR UN POKO Van alles en nog wat 130 ADDENDA Bijvoegsel 144 ALGUN PROVERBIO INGLES -Enige engelse spreekwoorden 149...”
2

“...riba un tereno eksepshonal, pero for di kosnan di bida ku ta pasa ku frekuensia rond di bo. Wie de tambu danst moet zijn kont bewegen. De kont moet zich bewegen volgens het ritme van de tambu. (Ken ku balia tambu mester move su sanka. E sanka mester move segun ritmo di e tambu f ora e tambu bai sera e mester seren.) Loke ta nifika simpelmente ku hende mester por adapt nan mes na kalke situashon. Bo mester skucha bon, pasobra un Antiano ta gusta papia, ma e no ta gusta bisa bo e kos stret den bo kara, i si ta un kos poko penoso semper e ta bisa bo e na buelta. Kontenido di komunikashon ta alegre i kontentu, meskos ku e isla mes, ma loke e no bisa no ta asina kontentu. I ta pa esei e no ta papia e. 7...”
3

“...ta bisa den su manera di komunika s. Awe nos no ta fia, maan si, no ke men ku manan si bo ta haa kos fa: loke e ke men ta: Mi ta keda nchi ku bo, maske mi no por fia bo nunka. Un Antiano no ta gusta bisa no. Pa esei e ta laga berdat pa bestianan bisa: Sloke di:.........6f e ta laga berdat tambe pa mucha bisa. Su karakter filosofiko ta hasi ku e ta usa Dios hopi biaha den kosnan ku e ta papia of bisa. Un Antiano ta un filosofo den su bida di tur dia. E no ta saka su sabidura for di teorianan di buki, ma for di kosnan ku ta sosod tur dia ront di e. Basta ku e no spanta, manera si e haa un bon sota di awa. Awa-seru por ta bon pa mata i planchi, pero pa hende e ta fatal. Awa ta masha importante na lugnan ku hopi solo. Awa ta un palabra ku bo por usa den diferente tpiko. Un hende por yora awa kuater-kuater. Kabritu ta prefer di mira su mama na horka ku awaseru di atardi muha e. Esei no ta un kos di loko, pasobra e yunan ta stima nan mama, meskos ku e mama ta stima su yunan. Ma esun ku yega pos...”
4

“...parti di mundu. Un hende ku ta hoga den poko awa, ta rabia lih, pero esei ta un kos di nada ku no ta pasa ku fre-kuensia. Bestia tin tur kaminda. Naturalmente tambe den proverbionan. Ma nan ta usa un makaku den relashon humano mas tantu ku nan ta usa bestianan di laman. Un makaku ta hunga ku su yu, te ora e saka su wowo. Naturalmente bo no mester laga e asuntu aki yega asina leu. Ni ku komementu. Oh, e kome i bebementu, esei ta asina dushi i otro hende tambe por gosa huntu; Si boyo tin manteka, kaska ta lombra. I den kompania ku otro hende semper filosofa di relashon humano tambe ta ei. Por sherto semper e ta presente, maske ku ami a traha un rbrika apart di e. Meskos ku mi a tra-ha un di kuminda. Guiambo bieu a bolbe na wea. Ta e mesun kos di semper; nos por hasi hopi distinshon i kategoria den nos buki di proverbio, ma bo no por separ kuminda, bestia, relashon humano, plaka i awa. Den un kultura ta tur kos ta bai huntu, ma bo no por tira pushi riba kach. Naturalmente mi por a skohe un...”
5

“...AWA =WATER: TRAHA DAM, WARDA AWA: Een dam bouwen om regen op te vangen. Een appeltje voor de dorst. Pone un kos un banda pa maan. Ta masha nesesario pa un hende krda riba dia di maan, ora ku e no por traha mas. Si bo no traha dam, tur e awa ku yobe te kuri bai laman i bo ta keda sin awa. Meskos ta, si bo no pone un kos un banda pa maan ora bo bira bieu i no por traha mas, ta miseria so lo bo pasa, pasobra bo no tin nada pa pasa man aden. E TA HOGA DEN POKO AWA: Hij verdrinkt in weinig water. Hij is gauw op zijn teentjes getrapt. Hij wordt gauw boos. Poko kos ta daa su beis. E ta rabia masha lih; Pa un chin-chan kos e ta rabia. AWA A PASA HARINA F E TA BOU DI SU AWA: Meer meel dan water. Hij is boven zijn theewater. Hij heeft meer gedronken dan goed voor hem is. Dronken. El a bebe mas tantu ku ta bon pa e. E ta burachi. LOKE NO BAI NA AWA TA BAI NA HARINA: Wat men niet uitgeeft aan water, geeft mn uit aan meel. Hoe je ook op je centen let, op de een of ander manier geef je het toch uit....”
6

“...planten. Op hem kan je niet bouwen. Bo no por konfia riba e. Maske ku el a priminti di yuda bo bo no por spera ku e ta kumpli ku su palabra. E proverbio aki ta tipiko Antiano, unda awaseru ta bai ora ku bo a kaba di planta i loke bo a planta a sali i ta krese bunita e awa ta stop di kai i solo ta kima tur kos. YORA AWA KUATER KUATER: Water in het quadraat schreien. Tranen met tuiten schreien. E TABATA BOU DI SU AWA: Hij was onder zijn vaarwater. Hij was zeer dronken. Vergelijk: Hij was boven zijn theewater. E tabata bon kaa. ESUN KU YEGA PROME, TA BEBE AWA LIMPI: Wie het eerst komt, het eerst maalt. Wie het eerst bij de put komt, drinkt schoon water. Si bo yega tempran na kaminda tin kos di bende, no solamente bo ta risibi un mih tratu pero bo ta haa un surtido mas amplio pa bo skohe af. Bo por hasi bo kompra mas soseg i sigur lo bo saka mas ventaha, ku ora bo yega lat. 17...”
7

“...KARGA AWA NA MAKUTU: Water in een mand dragen. Bier naar een brouwerij brengen. Aan een onbegonnen werk beginnen. Trata na hasi un kos, ku no tin pia ni kabes. Un kos di loko. Kompar e ku e proverbio: Un trabou di pia di palu. E PROM AWA TA AWA: De eerste klap is een daalder waard. Esun ku hasi un kos prom ku un otro, ta e ta konta i e otro nan lo tin hopi kibramentu di kabes pa super e. UN MAL AWA: Een slecht water. Een vrouw die geen seksuele aantrekking heeft. Un muh ku seksualmente no ta sirbi. 18...”
8

“...BESTIA: DIEREN: BAKA TA MURI BAI LAGA TRABOU PA KUERU: De koe stierf, maar liet het harde werk achter voor de huid. Literalmente; despues di morto di e baka nan mester kurti su kueru pa traha artikulonan di kueru manera sol di sapatu, faha etc. Muri i laga trabou duru pa otro hende hasi. Por ehem-pel. Laga un tstament ku hopi problema atras f tur e gastu di deramentu f hopi debe pa esnan ku a keda atras. BAKA TINSEBU: De koe heeft vet. Hij is goed bij kas. Kos ta bon pa bo. Bo tin hopi plaka. Meestal onder vrienden gezegd. Amigunan ta chansa ku otro di e manera aki, ora un di nan tin plaka serka di e. WARDA TE ORA BAKA HOGA NA POS PA DMPEL E: Wachten totdat de koe verdronken is, alvorens de put te dempen. Warda pa hasi un mehorashon te ora un desgrasia a sosod. Kompara e vershon hulandes: Ora e bis a hoga, nan ta dmpel e pos. PA BAKA BIRA BIS, MIH E BAI PLENCHI: Voordat een koe weer een kalf wordt, is het beter voor haar om geslacht te worden. Ta miho bo muri, ku kumins traha di nobo na...”
9

“...Ke men, ku un hende semper ta tuma parti pa un hende ku ta meskos ku ne of pa famia of amigunan. E TA MANERA BIN KU A TENDE TIRU: Hij ziet er verschrikt uit: Un bin no ta manera un kabritu, ku ta gusta subi seru i baran-ka, pero tambe e ta buska su kuminda den mondi f riba tera plat. Un bin, meskos ku un karn, semper ta kana kome riba un sabana f riba tera plat, kaminda hende i kachnan ta haa mira nan fasilmente. Pesei di naturalesa un bin ta spant of e ta spanta pa un mnimo kos. Pa motibu di kach binnan ta buska seru pa skonde su kurpa. MIENTRASTANTU ANOCHI NO A SERA, KAREDA DI BIN NOAKABA Zo lang de avond niet valt, is de loop van een hert niet beeindigd. Komo un bin ta un bestia masha skiu, semper e ta alerta i pa un alarma falsu e ta na kareda. Di moda ku e ta pasa un gran parti di su bida na kareda. Henter dia e ta kore di un punta pa otro i ta ora anochi sera so i a bira skur e ta haa un deskansu. E proverbio aki ta sia nos, ku hende tambe mester ta alert pa kosnan ku ta pasa den...”
10

“...de dommen. Pakiko kansa bo kurpa, ora ku di un f otro manera tambe bo ta bini kla sin kansa bo kurpa = Liever lui dan moe. Ta mih bo ta floho, ku kans. BURIKU MESTER TRAHA PA KABAI KOME: Ezels dragen de haver en de paarden eten ze op. Su nifikashon ta: Mester tin bobo, pa sabi por biba. BOS DI BURIKU NO TA YEGA SHELU: De stem van een ezel wordt niet gehoord. No preokup bo kabes pa loke hende bobo (paganu) papia di bo pasobra nan bos no ta yega shelu. Tambe ora un hende di mala fe, desea bo un kos malu, bo por usa e proverbio aki. SI BO A NASE BURIKU, BO NO POR BIRA KABAI: Eenmaal ezel geboren, wordt nooit een paard. Ook: als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje. Un hende nasi bobo, nunka por bira sabi. Manera bo ta, asina bo ta keda. Esun ku a nase buriku, no por muri kabai. 22...”
11

“...slimme vogel. E ta un persona ku semper bo mester tene kuenta ku ne. E ta un hende ku tur momentu por kohe bo un kara abou. UN GAI KU NO KANTA, TIN UN KOS DEN SU GARGANTA: Een haan die niet kraait, heeft iets in de keel. Na Spa: Un gallo que no canta, tiene algo en la garganta. Nan ta usa e proverbio aki, ora ku un hende ku semper den un reunion tin e ultimo palabra, e biaha aki pa un f otro motibu deskonos no a habri su boka. Den un kaso asina e ta duna di pensa ku ta intenshonalmente e ta keda ketu, pa motibu ku tin un kos ta stroba e di papia of ku e ta skonde algu, ku otro palabra e no ke pa nan mira e parti patras di su lenga. Nan a yega di usa e proverbio aki den un reunion di Staten di Antias Hulandes den un diskurso di despedida di e Griffier na aa 1978. El a refer na un miembro di Aruba, ku semper ta kla pa reakshon riba kalke kos ku nan por papia di Aruba, pero na e okashon aki no a habri su boka i a prefer di no bisa nada. Griffier a suger ku e miembro aki no tabata ke pa nan...”
12

“...nan ta usa awa komo sim-bolo di skarsedat. Ta kustumber di un galia pa grawat den tera te ora ku su ala i plumanan ta yen yen di tera i e ora ei e ta sagud su alanan (e ta bati su alanan) te ora tur e tera sali i e ta keda limpi. Esaki nan ta yama galia ta laba su kurpa ku e awa ku e tin. KOMEDO DI WEBU, NO SA LOKE SANKA DI GALIA TA SINTI: Iemand die een ei eet weet niet wat de kip heeft doorstaan. Tras di algu masha fasil, hopi biaha ta sinta algu masha difisil. Ehmpel: Un persona ta splika un kos kla i simpel, pasobra el a tuma e molster pa studia e largu i bon. Un hende ku ta papia ku fasilidat, a prepar su mes bon prom. Un hende ku a haa un herensia, ta malgasta e fortuna mas fasil ku e persona ku mester a traha pa e. 25...”
13

“...Otro ta hasi grandi ku kos di otro hende (E ta broma ku kosnan di otro). E proverbio aki ta trata di un bestia i e manera ku e ta trata di e bestia (den e kaso aki un galia) ta aksentua e parti emosho-nante. NA TERA DI GALIA, KAKALAKA NO TIN BOS: In het land van de kippen, heeft een kakkerlak niets te vertellen. In een hoenderhok is er geen plaats voor een kakkerlak. Sr. Leo Chance, minister pa Islanan Ariba, a yega di usa e ek-spreshon aki durante un kumbre na Isla Ariba, riba Status Aparte di Aruba. El a bisa ku na e momentunan aki, e no ta papia nada pasobra, den su opinion, un kakalaka no tin nada di buska den un kouchi di galia. Loke e ke men ta, ku e Islanan chikitu no mester entremet nan den asuntu di e Islanan mas grandi. BOSO TA MANERA GALIA: Jullie zijn als kippen. Jullie gaan met de kippen op stok. Loke ta nifika; Boso ta bai drumi masha tempran. ETA MANERA GALIA KU A PERDE SU NESHI: Hij (zij) lijkt op een kip die haar nest heeft verloren. Hij (zij) loopt als een kip die haar...”
14

“...e tabata bisa den reunionnan di su partida nobo ku D.P. no tabata sirbi. E tempu ei nan tabata bisa: Kere loke ku e kabaron aki ta bisa, pasobra e ta sal for di kuna di e partida aki. Pasobra si bo no por kere un hende asina ku a kaba di sali ei fo, kende bo por kere anto? Si un hende bini for di un kaminda ku e konose manera planta di su man, bisa un kos asina bo mester por kere e. Ta un preuba palpabel. E ta sali for di e partida pasobra e partida ta hole stinki, i ademas e ta konta otro hendenan tambe ku e ta partida ta hole stinki. E proverbio aki ta duna oportunidat pa nan imagin pa via di desgustu i frustashon henteramente otro kos ku en realidat e ta. En todo kaso e proverbio tin un nifi-kashon profundu pa entrevista i palabranan di despedida i ta duna un bon okashon pa tende algu mas ku ta kustumber. Na redakshon di un korant e por hasi un gran papel. E periodista no solamente ta haa den e proverbio aki prinsipio di un informashon strao, ma tambe e parsialidat di e asuntu. KASA...”
15

“...Naturalmente ora nan ta haa awa i kuminda na abundansha riba mondi den tempu di yobida. Si kos ta bai bon pa un hende, ora e ta traha na foi tera, e no ta korda riba su famianan na Krsou. Ma pareu kos kuminsa daa, semper e ta buska un moda pa bini Krsou bk. Por ehmpel despues di e prome gera mundial, tabatin un pedida grandi pa suku di Cuba. Hopi yu di Krsou i di Aruba a bai pru-ba nan suert na Cuba i nan tabata gana hopi plaka. Pero ora kos a bira malu na Cuba, i trabou a bira skars i nan no tabatin entrada mas, poko poko nan tabata bini bk pober i sin plaka, pasobra nan a gasta tempu kos tabata bon tur loke nan a gana ku muhnan Cubano i na bibida den nite-clubnan di Havana, sin krda riba e dia di maan. Ademas ku nan no tabatin moda di biba, hopi di nan tabata malu tambe, pasobra nan a tira nan sal af. Poko tabata esnan ku a bini Krsou bk bon par. E shimaronnan riba mondi ta pasa meskos. Tempu ku kos ta bon riba mondi, nan no ta bini kas, ma pareu awa stop di kai i kuminda bira skars riba...”
16

“...TEMPU DI SEKURA TA TRESE SHIMARONNAN KAS. De droge tijd brengt de verwilderde geiten thuis. Ora kos ta malu semper un hende ta krda riba su famia na kas. Ora kos ta bon, poko ta esnan ku ta krda riba kas. Splikashon: Ora mondi ta seku i sin awa, tur kabritunan ta bini nan kas atardi pa bebe awa i semper nan doo ta warda poko yerba f maishi pa nan. Esaki tabata un bon kustumber, pasobra di e manera aki semper e bestianan tabata bini kur atardi i e doonan no tabata perd nan. Pero den tempu di aa e situas-hon ta kambia. Mondi ta berd ku hopi yerba i plasnan grandi ku awa, di manera ku e bestianan no tin nesesidat di bini kas atardi. Tur e bestianan ta gordo i nan ta rende hopi, pero hopi ta bia perd tambe. Kachnan ta kome nan riba mondi anochi i ademas, maske tur kabritu i karn ta mark na nan orea, la-dronnan ta hasi fiesta ku bestia di hende. KABRITU TA TIRA PA SERU, KARNE PA TERA ABOU: KABRITU NO TA TIRA PA TERA ABOU: Een geit zoekt de klippen op en niet het vlakke land. Een schaap daarentegen...”
17

“...ta ataka un warawara den mondi di Santa Barbara i ora e warawara bula bai e chuchubi ta keda persigui e pa basta ora largu. Awor un chiste ku mi a yega di tende hopi aa pas i segn un amigu di mi e kos aki a pasa di berdat. Hopi aa pas tabatin un forleser ku tur mainta tabata bai hospital pa mira ku e dia ei no tabatin ningn morto pa e por kumins hasi e preparashonnan pa deramentu. Kasi semper tabatin un of mas morto, pero riba e dia aki no tabatin ningn i tristu nos hmber a sali for di hospital pa bai su kas. Na kaminda, un mucha hmber di mas f menos sinku f seis aa a ranka sali for di hanchi di Carthagena nt na momentu ku un outo tabata pasa. E mucha aki lo a muri sigur, si no ta pa un hmber ku a tira man riba dje i ranka e for di dilanti di e outo. E forleser i hopi otro hende a para mira e kos aki sosode i e forleser a bisa e hmber ku a salba e mucha su bida: mi amigu, bo a kita un bolchi for di mi boka. Asina atro-be nos por mira ku tristesa di un ta alegria pa otro. MAS TANTU LANA UN...”
18

“...diferensha, no ta kustumber pa un polis arest un otro polis pa mal komportashon f pa un hende raport un kolega pa mal komportashon. SI KACHO NENGA WESU, TA WESU MES E MESTER KOME: Als een hond een been weigert, moet hij toch beenderen eten. Nan ta usa e proverbio aki ora un hende nenga di hasi f di kome un kos, pero despues sea ku nan a oblig e f for di su mes, el a hasi f kome e kos ku el a nenga prom. SALTA KACH, SALTA SU RABU: Springt men over de hond, dan springt men ook over zijn staart. El a hasi tur dos den un hasi. No tabata su intenshon pa kumpra un dashi, pero ora el a mira ku e dashi ta bai ku e kamisa, el a disid di kumpra e tog. El a drenta e pakus ku intenshon pa kumpra un kamisa, ma tg el a tuma e dashi tambe. 37...”
19

“...KACH NO TA FALTA PALU: Om een hond te slaan, is er altijd een stok te vinden. Wie een hond wil slaan, vindt altijd wel een stok. Semper tin un palu pa dal un kach. Kasi sigur e proverbio aki ta bini di Hulandes. Si bo ke pone falta riba un hende, semper bo por haa f fingi un motibu. DALUN KACH: Een hond slaan. Eentje kraken. Dal un kos di keinta kurpa. KACH DI: SHON, BIDA TA BON, SANGR MI NA MI RABU: De hond zegt: Baas, mijn leven is veel te goed, verwondt mij aan mijn staart. Un hende ku ta muchu bon, ta buska baina pa echa. Kosnan ku hopi bes ta sali e di malu. Na Brabant, Hulanda, nan ta bisa, Het draait op een huil uit. Aki na Krsou tambe nan ta bisa, E kos aki ta kaba ku yora-mentu ora muchanan ta muchu dartel f ora nan ta muchu kontentu. 39...”
20

“...NO TIRA PUSHI RIBA KACHO: Men moet geen katten op honden gooien. No trata di brua tera f mih bis, un hende no mester tira un kos den otro. Si un hende no por bini kla ku un kontesta, semper e ta trata na evita e pregunta korekto, dor di purba pa kon-test un otro. KACH KU TA GRITA, NO SA MORDE: Honden die blaffen, bijten niet. Blaffende honden bijten niet. Ora un hende yega na kas di un otro hende i e kachnan ku-minsa grita, e ta sa ku e kachnan aki no sa morde. Awor e pregunta ta: Esun ku a yega na e kas sa awor ku e kachnan aki no ta morde, pasobra nan ta grita, pero e kachnan mes sabi e proverbio aki ku pasobra nan ta grita, nan no ta morde. E proverbio aki por wrdu us pa hende. Hopi bes bo ta haa un mucha hmber ku yen di formalidat ta broma kiko e por hasi f sa hasi, ma ora e okashon pa mustra su balenteria yega e ta hala atras f bai skonde i laga un otro salba e situashon. YU KUIDA BO KURPA, KAIMAN TA NA BOKA DI RIU: Kind pas op, want de kaaiman ligt in de riviermond. Meisjes opgepast...”