| 1 |
 |
“...gaf geen antwoord. Hij zei totaal niets.
E no a bisa ni un palabra. El a keda ketu ketu.
PISKA TA MURI PA SU BOKA:
Een vis sterft door zijn mond.
Un piska ta haa e anzu den su boka pasobra e ta golos. Hende ku ta kome f bebe muchu mas ku ta bon pa nan, tambe ta muri pa nan boka. Un henteramente otro nifikashon ta un hende ku ta papia berdat, hopi bes ta haa nan den trbel grandi. (Papia-d di berdat, no ta haa stul pa sinta).
Un posibel origen di e proverbio aki ta ku na Antia hendenan ta piska praktikamente henter aa i proverbionan ta bini for di kosnan ku bo ta mira sosod rnt di bo diariamente.
E TA FRESKU MANERA PISKA:
Hij is zo fris als een hoentje.
E ta mustra bon. E ta bon soseg.
E ta fresku manera piska tambe ke men ku e ta masha fresku f nbeskp.
TUR PISKA TIN WESU, MA HERMANCHI TA KARGA FAMA:
Alle vissen hebben graten, maar Hermanchi krijgt de schuld.
Wee de wolf die in een kwaad gerucht staat. (Give the dog a bad name and hang him).
Duna un kach un mal nmber i horka e.
Hermanchi en...”
|
|
| 2 |
 |
“...ten. Hermanchi i makambi ta konosi ku nan tin mas tantu wesu ku otro piska.
Tur piska tin wesu, pero ta e dos piskanan aki ta karga fama. Ora bo ta kome piska bo mester perkur pa wesu no pega bo. Por kompar e proverbio aki ku, kaminda e kabuya ta mas delega, ei e ta kibra. Nan no sa presis ta ken a hasi e, pero esun di mas sokete ta haa e falta.
UN PORKO SEMPER TA BUSKA UN MURAYA LIMPI PA FREGASU LOMBA:
Een varken zoekt meestal een schone muur om zijn vuile rug aan te wrijven.
Duna un hende mal nmber sin ningn motibu. Esun ku ta daa nmber di hende ta e porko, no esun ku nan a daa su nmber. E proverbio aki ta nt kontrali ku esun Hulandes: er wordt geen koe bont genoemd of er is wel een vlekje aan. (Nan no ta yama e baka pint, sin ku e tin maske un mancha chikitu). Na hulandes nan ta pone nfasis riba e obheto ku nan ta susha, na papiamentu nan ta rekonos e relashon entre esun ku ta susha i esun ku su nmber ta sush i despues ta bai wak e suheto ku ta susha.
Na Isla Ariba, unda e Antianonan...”
|
|
| 3 |
 |
“...di e fiesta grandi nan aki pa Santa Komunion, pasobra e hendenan tabata gasta muchu plaka i hasta hinka nan kurpa den debe. Tabatin hende ku no tabata laga nan muchanan hasi nan Santa Komunion f pospone e fecha di e prome Santa Komunion, pasobra nan no tabatin basta plaka pa hasi fiesta. E parti mas grandi di e poblashon ta di kol i ta nan tabata e mayoria di Katliko nan den pasado. Esaki tabata konsekuensha di tempu di katibu, tempu ku e shonnan tabata protestant i nan no tabata ke pa nan katibunan tin e mes religion ku nan. Danki Dios, e situashon ridikulo aki a kambia radikalmente i na e momentu aki tin mas protestant di kol ku blanku.
Un aspekto di e tempu aya ku tabata masha grasioso, tabata ku e atardi prome ku fiesta di Santa Komunion, bo tabata topa riba kaya tur e bolonan di batrei di tres of kuater piso, masha bunita dorna, ku e krianan tabata karga riba nan kabes i hiba nan na e kasnan ku su manese lo tabata di fiesta.
DUEL MI MUCHU DI BO PIERDE i ES KU DIOS KE:
Je verlies heeft...”
|
|
| 4 |
 |
“...ekspreshon aki pa ilustr ku nan yu hmber ta masha sabi. Un kambio pa bon di e ekspreshon Hulandes een nagel aan mijn doodkist" naar een slimme dondersteen. Un kambio faborabel di E ta kousa di mi morto pa un mal mucha sabi.
KOME PAN KU DIABEL A MANSA:
Brood eten dat door de duivel is gekneed.
Pa bo yega na bo meta, bo mester turna un karga pis riba bo lomba, bo mester kome pan ku diabel a mansa. Pa alkans algu bo mester soda bo kurpa. Si un kasamentu no ta bai bon i konti-nuamente e hmber ta pleita ku e muh f visa versa, nan ta bisa ku un di nan ta kome pan ku diabel a mansa.
SATANAS SEA SURDU:
Dat de duivel doof moge zijn. Afkloppen.
Na Ingles: Touch wood.
Si un hende ta bisa ku kos ta bon pa e, e ta bati riba pida palu of un artikulo di palu (mester ta palu) i bisa satanas sea surdu. Diabel no por tende ku e shon aki ta bon of ku su situashon ta bon.
TEMPU DI GERA NO TIN MISA:
Tijdens de oorlog is er geen kerkdienst. (Mis)
Ora bo tin pur, bo no ta paga tinu kon kos ta bai.
Na Hulandes, nood...”
|
|
| 5 |
 |
“...Hendenan ku tabata biba na kunuku i doo nan di kunuku tabata kria kabai pa nan subi i hala waha pa hiba nan famia Pun-da, mientras ku buriku tabata pa hala karga.
Pakiko ta pishi di yewa ta danki di mundu, mi no sa. Talbes ku pishi di yewa ta mas sterki ku pishi di kabai. Ma tin mas okashon ku Antianonan ta usa e parti femenino den nan ekspreshon; Un Hulandes ta yama un hende un klootzak na Papiamentu nan ta yama e koo (kut).
KUMPRA MI PA LOKO, PA BO PERDE BO PLAKA:
Als je me voor gek koopt, dan verlies je je geld.
Als je me voor gek houdt, dan ben je helemaal verkeerd.
Si bo ta pensa, ku bo ta laga mi hasi tur loke mi ke pasobra mi no sa kiko mi ta hasi, bo por sali ga. Hopi bes un hende ta pasa pa bobo, pa e saka ganashi for di loke e ta hasi.
SI BO RABI, MORDE BO RABU:
Als je boos wordt, bijt in je staart.
Na Hulandes nan ta bisa: Ben je boos, pluk een roos.
Si bo rabia, kohe un rosa.
PLAMA PAA i HAA DEN PAA:
Hard weglopen en in moeilijkheden verkeren.
El a plama paa bai ta nifika Hij...”
|
|
| 6 |
 |
“...BARKU CHIK, BODEGA HUNDU:
Een kleine schuit met een diepe laadluik.
Klein maar dapper. Chik ma wapu: Chik ku kurason grandi. Un muh chik di kurpa, ma ku un alma grandi.
SHON GRANDI A BAI NA BIU, MA EL A BOLBE NA KA-NOA:
De grote baas is met een praalschip vertrokken, maar keerde terug in een roeibootje.
Shon grandi ta Gobernador. Den e kaso aki mi ta kere ku de grote baas ta zona mih. El a bai ku hopi ilushon, ma el a bini bk desilushon.
Un hende no mester karga muchu speransa.
E proverbio aki lo no perde su balor pa denunsi e poder kolo-nialismo di Hulanda i loke a sobra di e posishon despues.
Mi a yega di tende e proverbio aki mas ku sesenta aa pas den forma di kantika, tempu ku te ainda nan tabata bora den Seru di Santa Barbara (Tafelberg), pa bula wama ku dinamit, na man. Prom ku mi sigu, mi ke duna un splikashon kon e trabou ei tabata bai. Riba bordo di un baranka ku wama aden, bo tabata topa tin biaha komo binti hmber f mas ku e bornan di stal den nan man, mientras un otro binti hmber...”
|
|
| 7 |
 |
“...bergwensa riba su mes i tur su famia i ta desea ku tabata mih ku el a muri for di tempu ku e tabata na lechi. Na e momentu aki el a maldis-hon lechi di su mama.
YU DI MAS CHIK TA MATA MAMA:
Het laatste kind maakt zijn moeder dood.
Antes muhnan tabata haa asina tantu yu, ku hopi bes nan tabata muri na parto. Naturalmente esun yu ku tabata nase f ku a kaba di nase, ora e mama a muri, ta e ta e yu di mas chik i ta e a mata e mama.
Tin hende tin kustumber di hasi un kos hopi biaha, ma un biaha ta bai malu. Kompara e ku: De kruik gaat te water zolang tot hij barst. Bo por karga awa den un labizjan te dia e kibra. E ora ei e no ta sirbi mas i tur kos a kaba.
129...”
|
|
| 8 |
 |
“...naald halen.
Je kon hem (haar) door een ringetje halen.
Un hende ku semper ta limpi i nchi na su kurpa, nan ta bisa ku bo por a pasa e den wowo di un angua. Un hende bon bisti i ku ta sru pa su paa ta limpi i nchi na su kurpa.
PASENSHI TA KONSUELO DI POBER: KARGA PASENSHI:
Geduld is een troost voor de armen. Geduld hebben.
Ora tempu ta berans, dunadonan di trabou ta tene nan traha-dornan kontentu ku Karga pasenshi, kos lo drecha. Bosonan mester tin poko mas pasenshi, pasobra kos ta drecha. Hende por bisa tambe. Pasenshi no ta pa hende riku. Hende riku no tin pasenshi.
MANERA EL A BIBA, ASINA EL A MIRA:
Zoals hij geleefd heeft, zo is hij gestorven.
Un hende ku a hiba un bida soseg i ketu i a muri soseg i kal-mu. f un hende ku semper tabatin hopi hende rond di e i ku gusta hopi buya i dia el a muri tabatin hopi hende rnt di dje na e momentu ei: Na tur dos okashon bo por usa e proverbio: Manera el a biba, asina el a muri. Si un hende hiba un bida di bn-bshi, e ta muri tambe den bnbshi.
KAMPAA...”
|
|
