Your search within this document for 'esaki' resulted in 19 matching pages.
1

“...Prinsipalmente nan ta eksisti pa tradishon, ma ta parse ku e generashon mas hoben no a hered nan. Hopi di e proverbionan ta for di tempu di katibu, en todo kaso mas ku shen aa pas. Shon We Hoogenbergen a tende mayo-ria di e proverbionan for di boka di trahadornan na Newport durante e hopi aanan ku el a traha ku nan. Nos a purba tradus e proverbionan Papiamentu literalmente na Hulandes. Esaki no solamente tin e bentaha di presishon, ma tambe e ta duna nan un efekto poetiko. Salta kacho, salta su rabu (Spring over de hond, spring over de staart). Basta tra-bou, aunke ku e lesad no tin mester di nota esaki. Ku un esfuerso el a bira un trabou agradabel. Iemand die een ei op eet, weet niet wat de kip heeft doorstaan. (Komed di un webu no sa, kiko e galia a pasa). I esei ta masha bon tambe. Mi a klasifik e proverbionan segun ekspreshonnan Antiano: religion, animal, awa, kuminda, relashon humano, plaka i ekspre-shon. Na varia mi a laga loga habri pa otro klasifishonnan. Ademas di e nifikashon...”
2

“...bieu a bolbe na wea. Ta e mesun kos di semper; nos por hasi hopi distinshon i kategoria den nos buki di proverbio, ma bo no por separ kuminda, bestia, relashon humano, plaka i awa. Den un kultura ta tur kos ta bai huntu, ma bo no por tira pushi riba kach. Naturalmente mi por a skohe un klasifikashon henteramente otro. Lo mi ta kontentu ku un otro lo hasi e. Ton Platon ta hunga su wega, kada un ta hunga di nan. Un kategoria apart riba mucha of mamanan. Riba tata mi no a tende ningn proverbio; esaki ta un ousensia interesante ku bo por papia hopi ariba. Ma hendenan no ta gusta papia ariba, i nunka nan ta yama e yu na su nomber. Mih un bon biba, ku un mal kas i nan no ta zundra e kombles. Maske ku nan no ta papia ariba, nan sa si ku e kas tin un muh djaf. Shelu i tera a hasi un hu-ramentu ku nada na mundu no ta keda skond Na Antia hendenan ta gusta papia. Un bon manera pa bo plama un notisia, ta ora bo ta konta un hende un kos na sekreto bo bisa e pa no konta e mas aleu. Tg nan ta gusta redu...”
3

“...trese un komedia masha grasioso bou di e titulo aki den Centro Pro Arte, nos teatro na-shonal. UN GALIA TA LABA KU E AWA KU E TIN: Een kip wast zich met het water dat zij heeft. Rema ku e remanan ku ta na bo disposishon. Yuda bo kurpa. Kontrali ku por ehempel na Hulanda, nan ta usa awa komo sim-bolo di skarsedat. Ta kustumber di un galia pa grawat den tera te ora ku su ala i plumanan ta yen yen di tera i e ora ei e ta sagud su alanan (e ta bati su alanan) te ora tur e tera sali i e ta keda limpi. Esaki nan ta yama galia ta laba su kurpa ku e awa ku e tin. KOMEDO DI WEBU, NO SA LOKE SANKA DI GALIA TA SINTI: Iemand die een ei eet weet niet wat de kip heeft doorstaan. Tras di algu masha fasil, hopi biaha ta sinta algu masha difisil. Ehmpel: Un persona ta splika un kos kla i simpel, pasobra el a tuma e molster pa studia e largu i bon. Un hende ku ta papia ku fasilidat, a prepar su mes bon prom. Un hende ku a haa un herensia, ta malgasta e fortuna mas fasil ku e persona ku mester a traha pa e. 25...”
4

“...TEMPU DI SEKURA TA TRESE SHIMARONNAN KAS. De droge tijd brengt de verwilderde geiten thuis. Ora kos ta malu semper un hende ta krda riba su famia na kas. Ora kos ta bon, poko ta esnan ku ta krda riba kas. Splikashon: Ora mondi ta seku i sin awa, tur kabritunan ta bini nan kas atardi pa bebe awa i semper nan doo ta warda poko yerba f maishi pa nan. Esaki tabata un bon kustumber, pasobra di e manera aki semper e bestianan tabata bini kur atardi i e doonan no tabata perd nan. Pero den tempu di aa e situas-hon ta kambia. Mondi ta berd ku hopi yerba i plasnan grandi ku awa, di manera ku e bestianan no tin nesesidat di bini kas atardi. Tur e bestianan ta gordo i nan ta rende hopi, pero hopi ta bia perd tambe. Kachnan ta kome nan riba mondi anochi i ademas, maske tur kabritu i karn ta mark na nan orea, la-dronnan ta hasi fiesta ku bestia di hende. KABRITU TA TIRA PA SERU, KARNE PA TERA ABOU: KABRITU NO TA TIRA PA TERA ABOU: Een geit zoekt de klippen op en niet het vlakke land. Een schaap daarentegen...”
5

“...en kuando stroi poko maishi kora den bo kur, pasobra karn i kabritu ta gusta e maishi aki masha hopi. KABRITU DI: MIH MI MIRA MI MAMA NA HORKA, KU AWA DI ATARDI MUHA MI. De geit beweert: Ik zie liever mijn moeder hangen, dan nat te worden door de late middagregen. Esaki ta un aviso pa hende no kana den awa di atardi, pasobra e por bira malu. Deklarashon: Generalmente un yu di Krsou tin miedu di awa-ser. Nan ta kere ku nan ta bira ferkout. Hasta weganan di futbol ta stop pa motibu di awaseru. Awendia e kustumber aki ta bai for di moda poko poko i e terenu mester ta den mal kondis-hon di lodo pa nan para un wega. Ademas e awa di atardi ta muchu mas friu ku esun di den dia. MAL AA DI KABRITU TA BON AA DI KACHO: Een slecht jaar voor de geiten is een goedjaar voor de honden. De ene zijn dood is de ander zijn brood. Na Krsou tin hopi kach ta kana los riba mondi i den kayanan. Manera nos a splika un poko mas ariba tempu di aa, esta den tempu di yobida, hopi kabritu no ta bini kas atardi i ta keda...”
6

“...mi tabata mucha, mi a yega di tende un kantika ku e palabranan aki: Mam tenmi na kas (tres biaha) Pasobra lagadishi ta kuri mi tras. Mi yu ta loko bo ta (tres biaha) Ta ynkuman ta kuri bo tras. HUNTA E KU UN PLUMA DI MORKOI KU SKUPI DI LORA: Smeer het in met een schilpadden veer met papegaaien spuug. Esaki nan ta usa ora un hende ta keha ku e tin dol rnt su kurpa. Naturalmente ta un chiste, pasobra ni morkoi tin pluma i ni lora tin skupi. UN MAKAKU TA HUNGA KU SU YU TE ORA E SAKA SU WOWO: Een aap speelt met zijn jong (kind), totdat hij de ogen eruit haalt. E ta sigui hunga ku e yu te ora sosod un desgrasia. Kompar e proverbio Hulandes: De kruik gaat te water tot hij barst. Den un di e biahanan si kos ta bai malu. Splikashon: Makaku ta gusta tofer i esei por yega muchu leu. Meskos por bisa di un mucha hmber ku ta kuri su brmer muchu duru den trafiko. Tambe di un hende ku pa tempu largu ta okup su mes ku kosnan peligroso, mediante di kua e por perd algu ku e ta stima. E ta hunga ku su bida...”
7

“...zeeziek worden en overgeven. Garna pa bulado ta nifika maria i sak na laman. Hinka un piskechi na lia ku intenshon pa kohe un pisk grandi. AWA NO TA MUHA MAKAKU DOS BES: Een aap laat zich niet twee keer wassen met hetzelfde water. Por kompar e proverbio aki ku esun Hulandes: Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. (Un buriku no ta dal su pia dos bes na e mesun piedra). E diferensha ta sinta aki den, ku nan ta konsider un buriku pa un bestia bobo, mientras makaku ta un bestia sabi. Esaki ta hasi e proverbio interesante, for di punta di bista Hulandes i Antiano. E Antiano ta pone nfasis riba e sabidura di e makaku mientras e Hulandes ta duna pre-ferensha na e bobedat di e buriku. E manera ku nan ta ekspres e proverbio kontra di hende ta kambia masha pa e motibu aki. Na Hulandes e akusashon ta zona muchu mas fuerte: Ni un buriku ta asina bobo manera bo. Na papiamentu e ta zona muchu mas karioso: Turna e makaku pa ehempel, i sigur lo bo logra. UN MAKAKU SA MASHA BON KI PALU E POR...”
8

“...bolo pretu i un beter. Esnan ku ta invit ta keda fiesta henter dia, pero despues di bebe e sal esnan ku no ta invit ta yama ay i bai bishit un otro kas den e mes parokia ku tambe tin fiesta. Sa sosod ku e hendenan aki ta bai mas ku dies fiesta di risibimentu riba un mainta, i esaki nan ta yama piki punta. Padernan tabata masha kontra di e fiesta grandi nan aki pa Santa Komunion, pasobra e hendenan tabata gasta muchu plaka i hasta hinka nan kurpa den debe. Tabatin hende ku no tabata laga nan muchanan hasi nan Santa Komunion f pospone e fecha di e prome Santa Komunion, pasobra nan no tabatin basta plaka pa hasi fiesta. E parti mas grandi di e poblashon ta di kol i ta nan tabata e mayoria di Katliko nan den pasado. Esaki tabata konsekuensha di tempu di katibu, tempu ku e shonnan tabata protestant i nan no tabata ke pa nan katibunan tin e mes religion ku nan. Danki Dios, e situashon ridikulo aki a kambia radikalmente i na e momentu aki tin mas protestant di kol ku blanku. Un aspekto di e tempu...”
9

“...e morto a para, pa kuminda e famia muhenan, ku no a bai tras di morto. LABA MAN: Handen wassen. Esaki ta un ekspreshon espesial pa e hendenan ku despues di un deramentu ta bai kas di famia di e morto, pa kuminda e famianan ku no a bai dera. Semper tin un kmchi ku awa i habn i un serbt kla pa e hendenan laba nan man. Tambe nan ta haa un beter. Pues laba man den e sentido aki, ke men laba man, dal un beter i kumpli ku un deber ku e famianan di e di-funtu. KABES GRANDI: Groot hoofd. Iemand die veel weet. Un hende ku sa hopi kos. Nan ta hasi e kabes grandi. Zij doen alsof hij de grote baas is. KABES BASH: Een leeg hoofd. Een domkop. Un hende ku no sabi nada. KABES A SUSHA: Hoofd is vuil geworden. Un hende ku ta broma kon bon sal e ta, mientras tur hende sa masha bon ku no ta asina. Mayora di biaha ta trata di un hende ku tabata pober i ku di un moda f otro a bini na plaka i pa via 77...”
10

“...DUNA MI DSPLAKA DI BOKA: Geef mij voor vijf centen mond. Laga mi tambe bisa algu. Laat me ook wat zeggen. Duna mi tambe un chns pa bisa algu. KOS DI PRNADA NO TA KOS: Iets datje voor niets krijgt, is niets. Ku esaki nan ke men: Si bo no mester paga, bo no tin nada di bisa. Na dokter di prnada bo mester sinta warda te ora ku e hendenan ku a paga bai prome ku bo. Bo no tin nada di papia, pasobra esnan ku ta paga tin mas derechi. I hasta nan ta bisa ku pashntnan di gobiernu ku karchi berde no ta haa e mesun bon trato serka e mesun dokter, ku e pashntnan ku ta paga. Otro kaminda tambe ta meskos, pesei nan ta bisa: Kos di prnada no ta kos. (Iets dat niets kost, is niets). SI HENDE BIBU NO TA MALU, GUIOTIN DI CHUMBU LO A PASA: Als levende mensen niet sluw waren, zouden loden geldstukken als zilveren geldstukken gebruikt worden. Hendenan ta paga tinu riba tur kos i na sonidu di e plaka nan ta sa ku e ta falsu si of n. Nan no ta laga e falsifikadornan kohe nan un kara bou. Ta bon ku te ainda tin...”
11

“...zeildoek kruipen. NA PREIS DI BAKA FLAKU o NA PREIS DI GALIA FLAKU: Voor prijzen van magere koeien of magere kippen. Tegen spotprijzen verkopen. Ora un negoshi ke anunsi ku su artikulonan ta mas barata ku di otro negoshinan, nan ta usa un di e frasenan aki: Na preis di baka flaku f na preis di galia flaku. Nan lo ta sali for di e punta di bista, ku un baka flaku (galia flaku) lo ta kosta menos ku un baka (galia) gordo i bunita. AWE NOS NO TA FIA, MAAN SI: Vandaag geven wij geen krediet, morgen wel. Esaki ke men ku e negoshi no ta Fia su klientela nada pa paga despues. Nan ta bende pa ksh so. Na Ingles: Tomorrow never comes. 87...”
12

“...voor U goedmaken. Nan ta usa e ekspreshon aki pa mustra gratitut pa un yudansa risib. Pa un limosna of un yudansa finansiero den problema di plaka. Na Hulandes: Bo Dios lo rekompens abo mil biaha mas tantu. (Uw God zalje duizendmaal belonen. DIOS LO PAGA: God zal U belonen. Ora un hende hasi un otro hende un fabor i no ke risibi plaka pa su trabou, nan ta bisa e Dios lo paga bo. Nan ta usa e tambe komo Danki Dios (god dank) Kasi sigur e ekspreshon aki ta bini di Hulandes. ESAKI TA MI DIOS TATA: Dit is mijn God de Vader. Esaki nan ta mi niko par di sapatu, of mi niko karson, etc. Mi mester sru masha bon pa nan, pasobra ta mas mi no tin. DIOS LIBRA: In geen geval. Na Ingles: Heaven forbid. Di ningn manera. Apsolutamente ku no. ETA UN PAN DI DIOS: Hij is een goedhartig mens. 93...”
13

“...malu f perhudik un hende, nan ta bisa: Dios no ta na soo, e ta mira tur kos i un dia sin bo ta spera lo bo haa bo kastigu. DIOS HIBA NAN KU BON: God behoede hen onderweg. Un deseo, ku bisia i amigunan ta usa ora un di nan amigu f famia ta bai biaha f bai biba na un otro tera. Dios hiba nan ku bon tambe ta us na yamamentu di ay, ora bo yunan ta bai i bo no sa ki dia bo ta mira nan atrobe. MANERA TIN UN DIOS: Zo waar als er een God is. Manera tin un Dios, lo mi paga e pa e malu ku el a hasi mi. Esaki ta un di e poko proverbionan na Papiamentu ku nan ta usa nmber di Dios pa renkor f pa tuma vengansa. Pasobra beibel ta sia nos, ku si bo rabia ku un hende den dia, trata na hasi bon ku ne prom ku bo bai drumi. AWE TE AINDA MI NO A PURBA SALU DI DIOS: Vandaag heb ik nog geen zout van God geproefd....”
14

“...bo pidi e pa no konta e mas aleu, bo por tin sigur ku e lo plama e notisia. Un otro ehmpel palpabel ta, si un seorita sali na estado su famia i e mes ta trata tantu ku ta posibel pa otro hendenan no haa sa, ma despues di poko luna e barika ta kuminsa krese i kon ta hasi e ora ei pa ten skond mas. SOLO TA SALI TANTU PA HUSTU KOMO PA PEKADOR: De zon schijnt zowel voor de rechtvaardigen als voor de zondaren. Solo ta sali pa tur hende, tantu pa hende bon komo pa hende malu, tur tin e mes derechi. Esaki no ke men ku esnan ku hasi malu no ta haa nan kastigu. Nan kastigu ta tras, ma awor aki nan ta gosa di e solo huntu ku e hustu nan. Pa motibu di e hendenan ku ta hasi malu, Dios no ta kastig tur esnan ku ta hasi bon. E KE KOHE SHELU KU MAN: Hij wil de hemel met handen grijpen. Un hende ku no tin basta i kontinuamente ta hasi tur loke ta na su alkanse pa haa mas. Un hende ku ke hasi tur kos na mesun tempu. Un hende ku ke hasi tur kos. 99...”
15

“...SUKU NO SA GABA SU KURPA: Suiker prijst zichzelf niet. No ta bunita pa un hende gaba su mes kurpa, laga esei pa un otro hende hasi. Na Hulandes: Eigen roem stinkt. Un otro nifi-kashon pa e ekspreshon aki ta: Ku suku no sa gaba kon dushi e ta i esaki ta na Hulandes: Goede wijn behoeft geen krans. Na Papiamentu tur dos tin kasi mesun nifikashon, ku un hende no mester gaba su mes kurpa. MAS SKUMA KU CHUKULATI: Meer schuim dan chokolade. Na Hulandes: Veel geschreeuw maar weinig wol. Hopi buya, ma nada konkreto. BARIKA NO SA YAMA DAN KI: Een buik (maag) zegt nooit dank je wel. Men houdt nooit op met eten. Hende no sa stop di kome, pasobra djis despues ku bo a stop di kome, bo ta bolbe haa hamber i bo stoma ta bolbe pidi kuminda. BARIKA DI HENDE TA UN BAR SIN BOM: De buik van een mens is als een vat zonder bodem. Nunka bo barika tin basta, kada bes bo mester kome. Tur e dos proverbionan aki ta trata di hende i tur dos tin e mesun sentido. Meskos ku no por yena un bar sin bom, meskos ta pasa ku...”
16

“...ORA BO TA DI MALU PAPEL MUH TA KRTA BO: Wanneer je het slecht hebt, word je door een nat papier gesneden. Ora bo ta di malu tur kos ta pasa bo. Di ki manera un pida papel muh por krta un hende? esaki ta simpelmente pa mustra, ku dia bo ta di malu tur kos, hasta esun di mas imposibel, ta pas bo i kalke kos di mas chikitu ta molestia bo te ku bo ta haa mie-du di un pida papel muh. KAMINDA E KABUYA TA MAS DELEG E TA KIBRA: Waar het touw het dunst is, daar breekt het. Na e lug mas delikado, ei nan ta mishi ku bo. Ora un kos pasa, semper ta esun ku menos resistensia ta hiba fardu, f esun ku ta mas mal par ta haa falta. ORA HERU TA KAYENTE, STRIKA BAI: Wanneer de bout warm is, moet men strijken. Na Hulandes nan ta bisa: Bo mester traha ku e heru, ora e ta kayente. (men moet het ijzer smeden als het heet is). Ku otro palabra: Bo mester hasi uso di e okashon ora e present. Awendia nan ta bisa, dal bai. TIRA PIEDRA, SKONDE MAN: Met stenen gooien maar de hand verbergen. Hasi un kos malu, pero laga...”
17

“...ke men ku bo mester bai ku tempu; bo mester sa kon adapt bo mes na kustumbernan di kada tempu. Aanpassen of met de tijd meegaan. Antianonan ta gusta balia i kasi tur ta balia masha bon mes i nan moveshon ta masha ritmiko. Den a balianan aki atras di e balia-do ta hunga un papel importante, i ta muchu mas movibel ku atras di nan kolega Oropeano. Bunitesa di un muh Antiano ta su atras, ku no mester ta muchu chikitu. Pa bunita ku un kara ta, ta e parti patras i su pechu-nan ta hala mas atenshon. Esaki ta kontrali na Oropeanonan ku ta trata di skonde e parti patras di un muh den modanan di bisti, pero ku ta eksib su pechunan mas tantu. Un otro balia ku tambe a bira folklor ta tumba i mi ta kere ku no tin mih baliad di tumba na mundu ku un yu di Krsou; e ritmo i e moveshon di e baliadonan ta simpelmente fantastiko. Tumba pa balia mester ta tok pa kaha di orgel, un orgel tipiko Antiano ku su wiri. Den ultimo diesinku aa nan a skohe tumba pa e gran marcha di karnaval. Tur aa tin e festival di tumba...”
18

“...KAMINDA DJENTE RANKA, LENGA TA PASA: Waar men een kies uittrekt, daar streelt de tong. De betekenis hiervan is niet zeker. Mi no sa sigur loke esaki ta men. Podis nan ta men ku un lug delikadu mester di mas atenshon. Een gevoelige plek is kwetsbaar en trekt gevoeligheid aan. De Heer Maduro, die er ook een Spaanse versie aanhaalt, spreekt over oude liefde roest niet. Seor Maduro, ku ta sita un vershon Spao tambe, ta papia di amor bieu no ta frusa. TUR DIA NO TA LECHI DUSHI: Elke dag is het geen zoete melk. Het is niet altijd feest. Tur dia no ta meskos. Tin dia bon i tin dia malu. Tur dia no ta djadumingu. Awe ta di mi, maan ta di bo. Awe bo tin suerte, ma no ta keda semper asina. WAK Z: Waken voor de vampier. Segun tradishon Ez tabata un para of vampir ku tabata bini den anochi i kohe yunan ku a kaba di nase bai ku nan. Te na ku-minsamentu di siglo binti tabata kustumber ku hendenan tabata keda lant anochi pa wak Ez te dia ku e yuchi hasi ocho dia. Despues di ocho dia Ez no ta bini mas...”
19

“...mes motibu deskonos a nenga di tende na su timn i a dal e bapor Ingles na su kustia i den poko tempu awa tabata drenta e bapor Ingles na asina gran kantidat ku el a senk, kousando un dao desastroso na e waf i un paniko grandi den haf. Si esaki no ta basta na aa 1778 a sosod na e mesun lug otro desgrasia, aunke di un otro forma. Un barku di gera Hulandes Alphen tabata mara na mes un waf. Dia 15 di Sptember 1778 pa 8 or di mainta e barku aki a bula, kousando un dao tremendo den haf ku masha hopi morto. Ta solamente esnan ku no tabata na bordo e mainta ei a skapa. Sorto di kosnan asina no ta pasa ku frekuensha i hopi hende ta haa nan masha strao ora nan pasa, sinembargo no tabata un novedat dia ku Almak a dal na Klep Chik. AS POOR AS A CHURCH MOUSE: Zo kaal als een rat. Pober manera raton di kerki. HE HAS HIS LABOUR FOR HIS PAINS: Het was vergeefse moeite. Tabata trabou pomada. SHE HAS A FLUENT TONGUE: Zij is niet op haar mondje gevallen. Su lenga ta skerpi. MUST IS FOR THE KING: Moeten is...”