| 1 |
 |
“...mustra riba e mes, nan ta bisa na Isla Ariba kaminda nan ta papia Ingles.
Un relashon di kolonialismo di mas ku treshen aa ta visibel tambe den e kultura di proverbio. Ora un makamba ta gana mas ku un yu di tera Krsou ta un mal mama, ma un bon ma-drasa.
E kolonia ta morto: Santana ta yora e i no tin awa pa laba e, te ora ku te ainda tin hende ku si ke. Shon grandi a bai na biu i a bolbe na kanoa. Pa e motibu, nos mester traha dam pa war-da awa. Un bista den futuru lo por yuda nos. Pero e desaroyo pa independensia no mester bai muchu lih of pur, pasobra Spi pur ta sali salu. Sinembargo e otro generashon lo ta independiente Palu grandi mester kai, pa chik krese.
Nos lo por klasifik masha hopi proverbio riba poder i politi-ka, pero nos no ta hasi e, pasobra otro hendenan por duna e proverbionan un otro nifikashon, otronan ku dos dede di fren-ta.
Kende ku lesa e proverbionan aki bon, ta komprende mas kon bida na Antia ta. I ken ku lesa nan mas bon, ta komprende mas di su mes.
Pa sia un poko...”
|
|
| 2 |
 |
“...momentu dado e radio di bapor tabata pidi tur pasahero ku destino pa Hulanda, pasa imigrashon na bordo di e bapor pa fasilit e trabou di imi-grashon na Hoek van Holland. Mesora mi a bai ku mi pasport serka e seor aki i despues ku el a turna algn nota, el a duna mi mi paspoort bk sin ningn komentario. Ora nos tabata serka di yega Hulanda, e radio tabata suplik tur pasahero pa di ltimo bes pa esnan ku no a pasa imigrashon na bordo ainda, por fabor hasi e prome ku e bapor yega Hulanda. Mi a tira un bista den mi pasport i komo no tabatin nada skirbi aden, mi a bolbe bai serka e seor aki i mi a bisa e, ku mi a bini un biaha kaba ma e no a skirbi nada den mi pasport.
Ku hopi kortesia e seor aki a kontest mi: Ta pasport Hulandes bo tin i un Hulandes no tin nodi di registr su mes ora e ta drenta Hulanda.
12...”
|
|
| 3 |
 |
“...maria i sak na laman.
Hinka un piskechi na lia ku intenshon pa kohe un pisk grandi.
AWA NO TA MUHA MAKAKU DOS BES:
Een aap laat zich niet twee keer wassen met hetzelfde water.
Por kompar e proverbio aki ku esun Hulandes: Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. (Un buriku no ta dal su pia dos bes na e mesun piedra). E diferensha ta sinta aki den, ku nan ta konsider un buriku pa un bestia bobo, mientras makaku ta un bestia sabi. Esaki ta hasi e proverbio interesante, for di punta di bista Hulandes i Antiano. E Antiano ta pone nfasis riba e sabidura di e makaku mientras e Hulandes ta duna pre-ferensha na e bobedat di e buriku. E manera ku nan ta ekspres e proverbio kontra di hende ta kambia masha pa e motibu aki. Na Hulandes e akusashon ta zona muchu mas fuerte: Ni un buriku ta asina bobo manera bo. Na papiamentu e ta zona muchu mas karioso: Turna e makaku pa ehempel, i sigur lo bo logra.
UN MAKAKU SA MASHA BON KI PALU E POR SUBI.
Een aap weet drommels goed in welke boom hij kan...”
|
|
| 4 |
 |
“...algn punta di mas importansha, ku ta e mes mester sia. Nan no ta konta bo tur e sekretunan i trikinan di e fishi, nan ta tee eseinan pa nan mes pa ora di mester. Eseinan ta bo mes mester sia bo kurpa.
ORA PUSHI NO TA NA KAS, RATON TA TUMA MANDO:
Wanneer de kat weg is, nemen de muizen de macht over.
Wanneer de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.
Ora pushi no ta na kas, ratonnan ta balia riba mesa.
Tantu na papiamentu komo na hulandes tur dos ta meskos i ta nifik ku si no tin hende pa tira bista, kos ta bai pa man.
WESU DI PUSHI PRETU:
Beenderen van een zwarte kat.
Segn pueblo wesu di pushi pretu ta trese suerte. Un hende ku
57...”
|
|
| 5 |
 |
“... Laten wij een beetje harder gaan lopen.
Perta pia. Loop een beetje harder. Laga nos hasi un tiki pur.
MAL PIA:
Slechte benen.
El a yega ku mal pia. Hij is met slechte benen gekomen.
Hij heeft het slecht getroffen.
El a kuminsa ku mal pia. For di un prinsipio kos a bai e malu.
MIRA KU MAL WOWO:
Zien met slechte ogen.
El a mira mi ku mal wowo. Hij (zij) zag me met slechte ogen aan. El a mira mi masha rabia. Hij keek me boos aan.
SU WOWO TA MALU:
Zijn ogen zijn slecht. Hij (zij) ziet slecht Su bista ta malu. E no ta mira bon.
82...”
|
|
| 6 |
 |
“...Generalmente nan ta yama e Hulandesnan ku ta biba i traha aki hende di tera friu. Den boka di pueblo e Hulandesnan yama makamba tambe. Naturalmente e ekspreshon aki ta aplikabel pa tur hende ku ta bini for di Oropa of Amerika del Norte.
HENDE DI TRAS DI AWA:
Mensen van achter het water. Buitenlanders.
Pueblo ta yama tur hende ku ta bini for di un otro tera, hende di tras di awa. Mensen van overzee.
HENDE LUANGU:
Mensen uit Luangu.
Luangu is of was een stukje van Afrika;
Hende luangu ta hendenan ku ta bista paa di hopi kol ku no ta pas ku otro, ku ta hasi nan keda strao i notabel.
83...”
|
|
| 7 |
 |
“...ku tabata pidi polis pa hasi warda rnt di e tnt pa stroba muchanan pa drenta. Ta asina e ekspreshon aki a haa su origen. Pasa bou di paa di bela = Onder een zeildoek kruipen.
NA PREIS DI BAKA FLAKU o NA PREIS DI GALIA FLAKU:
Voor prijzen van magere koeien of magere kippen.
Tegen spotprijzen verkopen.
Ora un negoshi ke anunsi ku su artikulonan ta mas barata ku di otro negoshinan, nan ta usa un di e frasenan aki: Na preis di baka flaku f na preis di galia flaku. Nan lo ta sali for di e punta di bista, ku un baka flaku (galia flaku) lo ta kosta menos ku un baka (galia) gordo i bunita.
AWE NOS NO TA FIA, MAAN SI:
Vandaag geven wij geen krediet, morgen wel.
Esaki ke men ku e negoshi no ta Fia su klientela nada pa paga despues. Nan ta bende pa ksh so.
Na Ingles: Tomorrow never comes.
87...”
|
|
| 8 |
 |
“...RELASHON HUMANO: = MENSELIJKE VERHOUDINGEN:
KOS DI MUNDU A YENA SU WOWO:
Wereldse dingen hebben zijn (haar) ogen gevuld.
Kosnan di mundu a sieg su bista. Laga nan usa bo f brua bo kabes ku kosnan di mundu.
Plaka ta yena un hmber su wowo i pa plaka e ta hasi kalke kos i hopi biaha e ta perde hasta berguensa basta e por saka probe-cho f bira riku.
Un hende muh ta laga prenda, bisti bunita i kosnan di luho yena su wowo i pa e kosnan aki e por perde hasta su honor.
Hopi matrimonio a frakas pa e motibunan aki i hopi biaha e hendenan aki ta lubida ayera i awor ta e kosnan di mundu so ta manda.
Kombersando ku Reverend Bevin di e Anglican Church na Steenrijk, mi a yega di bisa e Money is the root to all evil (Plaka ta prinsipio di tur maldat). El a bisa mi, apsolutamente ku n, plaka no por ta prinsipio di tur maldat, pasobra nos mester di plaka pa tur kos; pa kome, pa bisti, pa traha un misa etc. etc, pero the love of money is the root to all evil. (Amor pa plaka ta prinsipio di tur maldat).
NAN...”
|
|
