|
|
|
|
|
| 1 |
 |
“...Ke men, ku un hende semper ta tuma parti pa un hende ku ta meskos ku ne of pa famia of amigunan.
E TA MANERA BIN KU A TENDE TIRU:
Hij ziet er verschrikt uit:
Un bin no ta manera un kabritu, ku ta gusta subi seru i baran-ka, pero tambe e ta buska su kuminda den mondi f riba tera plat. Un bin, meskos ku un karn, semper ta kana kome riba un sabana f riba tera plat, kaminda hende i kachnan ta haa mira nan fasilmente. Pesei di naturalesa un bin ta spant of e ta spanta pa un mnimo kos. Pa motibu di kach binnan ta buska seru pa skonde su kurpa.
MIENTRASTANTU ANOCHI NO A SERA, KAREDA DI BIN NOAKABA
Zo lang de avond niet valt, is de loop van een hert niet beeindigd.
Komo un bin ta un bestia masha skiu, semper e ta alerta i pa un alarma falsu e ta na kareda. Di moda ku e ta pasa un gran parti di su bida na kareda. Henter dia e ta kore di un punta pa otro i ta ora anochi sera so i a bira skur e ta haa un deskansu.
E proverbio aki ta sia nos, ku hende tambe mester ta alert pa kosnan ku ta pasa den...”
|
|
| 2 |
 |
“...momentunan aki, e no ta papia nada pasobra, den su opinion, un kakalaka no tin nada di buska den un kouchi di galia. Loke e ke men ta, ku e Islanan chikitu no mester entremet nan den asuntu di e Islanan mas grandi.
BOSO TA MANERA GALIA:
Jullie zijn als kippen. Jullie gaan met de kippen op stok.
Loke ta nifika; Boso ta bai drumi masha tempran.
ETA MANERA GALIA KU A PERDE SU NESHI:
Hij (zij) lijkt op een kip die haar nest heeft verloren.
Hij (zij) loopt als een kip die haar ei niet kwijt kan raken.
E ta kana bai bini sin duna su kurpa sosiegu. E ta masha intran-kil
27...”
|
|
| 3 |
 |
“...een zeekrabbetje vissen.
Loop naar de maan.
Guengu ta un kangreu di laman. Su kol ta shinishi skur i kasi semper bo ta haa e ta kuri riba barankanan kontra di laman. Hende ta usa nan pa as. Segun e bestianan aki ta krese, nan ta troka nan kaska; nan ta sali for di nan kaska bieu ora ku e kaska nobo ta kla. E kaska bieu ta keda tras riba baranka hint i ora solo a seka e, su kol ta kambia, pero e ta masha brs i ta kibra masha lih. Na momentu ku e guengu sali for di su kaska e ta moli i kasi no por kana, pero despues di un ratu e ta seka i sigui su bida normal. Manera mi a bisa mas ariba, piskadonan ta usa e pa piska, e proverbio ta manda bo bai piska guengu, loke ta nifika bai na mierd.
E TA PARSE UN GUEPI SIN MONDONGO:
Hij (zij) lijkt op een geep zonder ingewanden.
Guepi is een platte lange vis. (Guepi = Belone Vulgaris)
Un guepi ta un pisk largu i plat, tin guepi di kasi un meter largu, ku sin saka su mondongo mes e ta masha flaku.
Ora bo bisa ku un hende parse un guepi sin mondongo, bo ke...”
|
|
| 4 |
 |
“...waar het niet gaan kan.
Un hende semper ta duna preferensha na un amigu f su famianan i no na un hende ku ta strao pa e.
Un hende ta krda riba su mes prom ku riba otro.
Kompar: Kamisa ta mas peg ku saya. Un kabritu por subi seru bon; baranka i serunan ta su kuki i e ta prefer seru i no un sabana plat. Aki na Krsou nos tin mas baranka i seru ku na Hulanda. Krsou tin seru, baranka i bordo di baranka na kanti-dat.
Di otro banda karn no por ku seru i ta gusta kana kome kabes abou riba sabananan f tera plat i ta konos ku karn ta keda kana oranan largu te hasta perd kaminda i no por bolbe su kas mas. Un manera pa tee karn serka kas di su doo ta pa de bes
33...”
|
|
| 5 |
 |
“...gusta e maishi aki masha hopi.
KABRITU DI: MIH MI MIRA MI MAMA NA HORKA, KU AWA DI ATARDI MUHA MI.
De geit beweert: Ik zie liever mijn moeder hangen, dan nat te worden door de late middagregen.
Esaki ta un aviso pa hende no kana den awa di atardi, pasobra e por bira malu.
Deklarashon: Generalmente un yu di Krsou tin miedu di awa-ser. Nan ta kere ku nan ta bira ferkout. Hasta weganan di futbol ta stop pa motibu di awaseru. Awendia e kustumber aki ta bai for di moda poko poko i e terenu mester ta den mal kondis-hon di lodo pa nan para un wega.
Ademas e awa di atardi ta muchu mas friu ku esun di den dia.
MAL AA DI KABRITU TA BON AA DI KACHO:
Een slecht jaar voor de geiten is een goedjaar voor de honden.
De ene zijn dood is de ander zijn brood.
Na Krsou tin hopi kach ta kana los riba mondi i den kayanan. Manera nos a splika un poko mas ariba tempu di aa, esta den tempu di yobida, hopi kabritu no ta bini kas atardi i ta keda pasa anochi riba mondi i kachnan ta ataka nan ora bira anochi i mata nan...”
|
|
| 6 |
 |
“...Daar is het een geliefdkoosd scheldwoord.
Nan ta usa e palabra aki hopi na Venezuela.
Asina nan ta yama un mucha muh, ku no ta gusta balia f bai un fiesta, f ku no ta interes den ningn akto sosial di huben-tut. Mi ta kere ku e ta bini di Spa.
E PARSE MASBANGU KU A PASA ORA:
Hij lijkt op een vis (masbangu) die lang uit het water is geweest.
E no ta mustra bon.
Masbangu, boka largu i saldinchi ta tres sorto di piska ku ta kana na gran kantidat i nan ta kohe nan ku reda. Mi sabi ku pis-kadornan ku ta piska ku reda a yega di hala reda na boka di Chinch ku a dura tres of kuater siman prome ku por a bende tur. Ta na shertu tempu di aa nan ta bini peg ku kosta. Hopi biaha nan ta keda dos f tres dia for di kosta na awa hundu prome ku nan yega kaminda ku nan por kohe nan ku reda (grote net). Despues ku nan trese nan serka tera den awa ketu nan ta seranan, loke nan ta yama den kur, esta un reda mas chikitu i tur dia nan ta saka afor di e kura, loke nan ta kere ku nan por bende riba un dia. Miles...”
|
|
| 7 |
 |
“...E tabata kana bai bini bon nervioso sin sa kiko e mester hasi.
MAS BAL UN PARA DEN MAN, KU SHEN DEN MONDI:
Beter een vogel in de hand, dan honderd in het bos.
Beter een vogel in de hand, dan tien in de lucht.
Mih algu ku bo tin sigur di e, ku hopi ku ta keda na promesa
ORA BO TA BOU DI PALU, BO MESTER WANTA KAKA DI PARA:
Wanneer je onder een boom staat, moetje de uitwerpselen der vogels opvangen.
Ora bo ta depende di hende, bo mester hasi manera nan ta haa ta bon.
Si bo ta traha pa un hende, bo mester por soport kaprichonan di bo bas. Loke bo bas hasi f bisa ta bon, pasobra abo mes no tin nada di papia.
Ingles nan di: The boss may not always be right, but he is always the boss.
MI NO SA TA KI PATU A BRUI E:
Ik weet niet welke eend hem gebroed heeft.
Ik weet niet waar hij vandaan komt noch wie hij is.
Nan ta usa e ekspreshon aki pa insult un hende ku nan no sa nada di su desendensha. Tambe nan ta usa e ekspreshon aki ora straeronan ku bini for di otro tera haa hopi akohida serka yunan di...”
|
|
| 8 |
 |
“...ta kana ku wesu di pushi pretu, ta un hende ku semper tin suerte den tur kos.
En kambio un pushi pretu mes, ta trese mal suerte. I si bo ta riba kaminda den bo outo of na pia i un pushi pretu krusa kaminda bo dilanti, ta sial di mal suerte i bo mester bai ku masha kuidou pa nada no pasa bo.
AYA PUSHI KU KACHO TA DREN I A SALI:
Katten en honden lopen daar over de vloer.
Mensen van allerlei slag komen daar aan huis.
Tur sorto di hende, bon f konkut ta nan amigu.
RATON TA MORDE I SUPLA:
Een muis bijt en blaast tegelijkertijd:
Hopi biaha hendenan ta konf und e proverbio aki ku e ekspreshon un kayente un friu.
Un bon palabra na hulandes pa morde i supla ta huichelen.
Pa hopi aa kaba Pader Brenneker tin un charla na Radio Hoyer bou di e nmber morde supla. Pa loke mi a tende di e programa aki, ta parse mi ku un kayente, un friu ta pas mas ku morde supla, ku ta nifika gaa hende.
Sabnan ta pretend ku raton ta morde i ta supla kaminda el a morde pa asina e hende ku el a morde no sinti dol. Labia...”
|
|
| 9 |
 |
“...tempu di nan kampaa elektoral. Si boso bota pa nos partida, nos lo hasi tal i tal pa bo-sonan. Ta mas of menos pa avis e pueblo botador ku ta wega nan ta hasi ku boso. Na Hulandes nan ta bisa: Veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven = Primint hopi i duna poko, ta hasi un loko biba kontentu. Paga tinu mi bon hendenan, 110 laga nan kohe bo den nan gaamentunan. Un sloke ta parse e para Hulandes patrijs ma sloke ta kana mas tantu ku e ta bula, i ta ora e spanta so e ta bati su ala i bula.
Pareu ku un yu di sloke sali for di webu, mesora e ta kla pa kana i kuri, ma pa bula si e mester warda te dia su alanan haa plu-
Politikonan Antiano ta duna fiestanan grandi durante di kampaa unda tin hopi promesa i bibida na gran kantidat. En kambio na Hulanda politikonan ta duna promesanan so. Den tur dos kaso ta e hendenan ta keda ku e wayaba. E manera ku e proverbio aki ta kuminsa, sloke di, esta ku ta un bestia ta papia, bo la haa mas bes den proverbionan antiano.
SLOKE DI: MIHO FLAKU NA...”
|
|
| 10 |
 |
“...for di kaminda nan a tira shirishiri di kabritu na laman.
Ta mas mih koon ku Dios pordon i keda leu for di kueba dje leon.
YUANA KU KOME LEU FOR DI SU KAS, TA MURI MAL MORTO:
Een leguaan die ver van huis zijn kost zoekt, loopt gevaar om een gruwelijke dood te sterven.
Un yuana ta parse un lagadishi pero e ta muchu mas grandi i hendenan ta konsider un yuana komo delikatse. Ami mes a yega di kome yuana, pero mi no ta gusta e. Tin hende si ku ta loko di nan kabes ku un spi di yuana. Su karni ta blanku i limpi i segun komedonan di yuana, un bon sopi di yuana strki ta lan-ta morto for di santana. Yuana ta biba den burakunan den baranka i mas leu e bai for di su kas, menos chns di skapa e tin. Un kos si, si bo topa un yuana kaminda tin palu di manzalia, no kome e pasobra bo por shuata.
E proverbio aki tambe ta un aviso pa hende no tuma muchu ris-ku innesesariamente.
62...”
|
|
| 11 |
 |
“...tak Hij beefde als een riet.
E tabata tembla manera un bara berd di friu, di spantu f di miedu.
TRABOU DI PIA DI PALU:
Werk van een houten been.
Trabou innesesario. Loke e ta hasi ta trabou prnada.
Moeite voor niets. Molster prnada.
LAGA KAI f LAGA TUMBA:
Laatje vallen f laatje omver gooien.
Scheer je weg.
Buska manera pa bo bai aki for.
Laga kai = Schei toch uit. Laga tumba = ophoepelen.
BATI BLEKI:
Op blikken slaan.
Hasi redu. E ta kana bati bleki. Kompara e ku de trom roeren.
Na kuminsamentu di e siglo aki, nan tabatatin un hmber na Krsou, ku tabata kana den tur bario i e tabata bati riba un bleki
68...”
|
|
| 12 |
 |
“...(Hulandes)
Live and let live = Engels. (Ingles)
Vivir y dejar vivir = Spaans. (Spa)
E proverbio aki ta masha konos, pero loke mi ta haa grasioso ta ku den tur e kuater idiomanan e ta presis meskos, e tin e me-sun nifikashon i ta konsisti di kuater palabra ku e mesun ritmo. Talbes e ta niko den e komparashon karakteristiko aki.
FOR DI BO KUENTA:
Buiten de zaak om.
Esei ta for di bo kuenta = Het gaatje niet aan.
No ta bo asuntu = Het is je zaak niet.
KANA HASI REDU:
Roddelen.
E ta kana hasi redu ta nifika: Hij gaat rond en spreekt kwaad van anderen. Kana papia riba hende.
KU FORSA DI BRASA:
Met de kracht der armen.
Uit eigen kracht.
Tur kos a kaba pa mi, ma ku forsa di brasa mi situashon a dre-cha atrobe. Alles ging verkeerd, maar met de kracht van mijn armen ben ik weer bovenop gekomen. Ku forsa di brasa = met moeite.
74...”
|
|
| 13 |
 |
“...no tabata laga nan muchanan hasi nan Santa Komunion f pospone e fecha di e prome Santa Komunion, pasobra nan no tabatin basta plaka pa hasi fiesta. E parti mas grandi di e poblashon ta di kol i ta nan tabata e mayoria di Katliko nan den pasado. Esaki tabata konsekuensha di tempu di katibu, tempu ku e shonnan tabata protestant i nan no tabata ke pa nan katibunan tin e mes religion ku nan. Danki Dios, e situashon ridikulo aki a kambia radikalmente i na e momentu aki tin mas protestant di kol ku blanku.
Un aspekto di e tempu aya ku tabata masha grasioso, tabata ku e atardi prome ku fiesta di Santa Komunion, bo tabata topa riba kaya tur e bolonan di batrei di tres of kuater piso, masha bunita dorna, ku e krianan tabata karga riba nan kabes i hiba nan na e kasnan ku su manese lo tabata di fiesta.
DUEL MI MUCHU DI BO PIERDE i ES KU DIOS KE:
Je verlies heeft me erg gespeten en Gods wil geschiedde.
Ora bo bai un morto, ta bo obligashon pa bai kondoler tur e famianan, tantu hmber komo muh, ku e ...”
|
|
| 14 |
 |
“...FRENTA DI TUTU:
Een hoog en bolachtig voorhoofd.
Un hende ku un frenta di tutu, ta un hende ku tin un frenta haltu i rond. E ekspreshon aki solamente ta deskrib forma di e frenta i no tin ningn otro nifikashon. E no tin nada di hasi ku sint di e hende. Un hende ku un frenta asina por ta blanku of di kol, aunke ku tin mas hende di kol ku frenta di tutu ku hende blanku.
Tutu ta un sorto di funchi traha di haria di funchi, suku i bon-chi ku pida karni sa aden. Su kol ta bruin i nan ta saka e for di wea ku un kalbas den un forma rond i bol. Kompar e ku un bol di funchi.
OREADURU:
Harde oren. Niet willen luisteren.
Un mucha orea duru. Een jongen die niet luisteren wil.
E palabra Hulandes hardhorend no ta meskos ku orea duru. Hardhorend ke men un hende ku no ta tende bon. Poko surdu.
BOKA DUSHI:
Zoete mond. Lekkerbek.
E ta un boka dushi. Hij houdt van goed en lekker eten, of hij houdt van snoepen. E ta gusta snup.
Boka dushi = Mooi praten.
Ku boka dushi bo ta saka shimaron for di mondi. Met mooie...”
|
|
| 15 |
 |
“...KUERU, MESTER SAKA KABUYA PA PAKET E:
Van het leer zelf moet men een touwtje maken om het te bundelen.
No tin nodi di invert plaka f hasi gastu prom, bo saka ganas-hi. No ta kosta bo nada kstra. Tampoko bo no tin molster pa e. Nan ta mata e baka, su kueru nan ta kurti i for di e kueru mes nan ta krta un repi deleg i moli pa mara e bonder ku ne.
LOKE MAN DRECHI HASI, MAN ROBES NO MESTER SA:
Wat de rechter hand doet, mag de linker hand niet weten.
Si bo yuda un hende for di un pert, no tin nodi pa kana bisa tur hende ku ta abo a yuda e, (als je iemand uit de nood helpt hoefje dat niet rond te bazuinen.) Na Hulandes: De rechterhand weet niet wat de linker doet; man drechi no sa loke robes hasi.
KRSOU TA UN MAL MAMA, MA UN BON MADRASA:
Curaao is een slechte moeder, maar een goede stiefmoeder.
Tur straero i prinsipalmente Hulandesnan aki na Krsou ta haa mih tratu ku yu di tera. Nan ta gana mas plaka pa e mes trabou, di moda ku nan por biba mas bon. Por ehmpel un hues
86...”
|
|
| 16 |
 |
“...no ta fia, maan si. Tin otro ku ta bisa Shon Fia a muri masha dia. Ser-ka e hendenan aki e klientela nunka ta haa un kos na kuenta. E promesa despues di e koma, ta tipiko Antiano i ta mustra amabilidat i e klientela ta supon pa sa ku maan no ta yega nunka.
BASH NO TIN TOU:
Als je platzak bent, hebje geen vrienden.
Bashi ta nifik leeg (in dit geval geen geld) i tou ta nifk een groep (mensen of dieren). Ku otro palabra, wanneer je zakken leeg zijn, loop je alleen. (Ora bo sakunan ta bash, bo ta kana so) Sin plaka bo no tin amigu = zonder geld heb je geen vrienden.
ETA PUTR DI PLAKA:
Hij is heel rijk.
Un hende putri di plaka. Iemand die heel rijk is. Iemand die bulkt in het geld.
PLAKA MESTER LORA:
Geld moet rollen.
Un hende no mester ta pichiri. Men moet niet gierig zijn.
KONTA UN HENDE UN KOS NA PLAKA CHIK.
Iemand iets haarfijn uitleggen.
Konta un hende un kos sin falta nada. Konta un hende un kos ku a pasa, sin lubida nada. Hasta e detayenan di mas chik el a konta.
88...”
|
|
| 17 |
 |
“...ta kai. Awaseru ta kai i solo ta sali na mesun tempu. Aki na Krsou e kos aki ta pasa ku frekuensia. Probablemente e bientu fuerte ku ta supla na Krsou ta pusha e nubianan di awa prome ku e awa yega tera. Na Hulandes nan ta bisa: Tin feria den fiernu (Kermis in de hel). E nifikashon ta meskos solo ta sali mientras awa ta kai.
PIA DJATRAS DI DIABEL:
De achterpoot van de duivel.
Un mal mucha. Na Hulandes: Schrik van de buurt, loke ke men ku henter e besindario tin molster ku e malu ku e mucha ta kana hasi.
97...”
|
|
| 18 |
 |
“...NA KAS DI BURDUGU NO TA FALTA STROP:
In het huis van een beul is er altijd een lus te vinden.
Bij de juiste persoon aankloppen.
Si bo tin mester di un martin, na kas di un karpint bo tin sigur di haa un fia. Si bo ta kana riba kaya i bo tin mester di un lusa-f, bo mester pidi un hende ku ta hum pasobra esun ku no sa hum, sigur no ta kana ku lusaf den su saku.
Hopi aa pas un kolega di mi a puntra mi ku mi no tin lusaf pa e sende su sigaria. E ltimo palu di lusaf ku e tabatin a paga i el a keda ku e doshi bash. na e momentu ei mi no tabatin ningn suafel serka mi, pero mi a bisa e: warda un ratu, laga mi mira den mi lachi di lsenar i mi a haa un palu di suafel so i ora mi a duna e e lusaf el a bisa mi: Bo a mira, na kas di burdugo no ta falta strop.
SINT DI HENDE TA KASHI DI PIK:
Het geheugen van een mens is een kast vol zonden.
Den su sinti hende ta warda tur su maldat pa e usa na kalke okashon. Den su sinti un hende ta pensa tur sorto di maldat pa e hasi. Naturalmente kosnan positivo tambe...”
|
|
| 19 |
 |
“...NA KAS DI BURDUGU NO TA FALTA STROP:
In het huis van een beul is er altijd een lus te vinden.
Bij de juiste persoon aankloppen.
Si bo tin mester di un martin, na kas di un karpint bo tin sigur di haa un fa. Si bo ta kana riba kaya i bo tin mester di un lusaf, bo mester pidi un hende ku ta hum pasobra esun ku no sa hum, sigur no ta kana ku lusaf den su saku.
Hopi aa pas un kolega di mi a puntra mi ku mi no tin lusaf pa e sende su sigaria. E ltimo palu di lusaf ku e tabatin a paga i el a keda ku e doshi bash. na e momentu ei mi no tabatin ningn suafel serka mi, pero mi a bisa e: warda un ratu, laga mi mira den mi lachi di lsenar i mi a haa un palu di suafel so i ora mi a duna e e lusaf el a bisa mi: Bo a mira, na kas di burdugo no ta falta strop.
SINT DI HENDE TA KASHI DI PIK:
Het geheugen van een mens is een kast vol zonden.
Den su sinti hende ta warda tur su maldat pa e usa na kalke okashon. Den su sinti un hende ta pensa tur sorto di maldat pa e hasi. Naturalmente kosnan positivo tambe...”
|
|
| 20 |
 |
“...Krsou. E eskritor ta duna un relato kla i sin ningn palabra bunita kon e situashon ta.
TA UN DESGRASIA A KOMPAA E:
Een ongeluk vergezelde haar. Een ongeluk is haar overkomen.
Ta un desgrasia a kompaa e. Asina nan ta bisa ora un mucha muh di bon famia i blanku sali ku barika sin ku e ta kas. Famianan tabata hasi tur nan esfuerso pa tene e kos ei skond i kasa e yu mas pronto ku ta posibel. Otro tabata manda e yu for di tera te ora tur kos a bini kla. Otro famianan tabata kunsum asina tantu te hasta kuri ku e yu for di kas, loke tabata muchu mas malu, pasobra awor e mucha ta keda su so i sin amparo i tur hende por a hiba gustu.
Awor pueblo tabata koment riba un asuntu asina di e forma aki: Si ta pretu e ta, ta puta e ta, ma ya ku ta blanku e ta, ta un desgrasia a kompaa e. (Als zij een neger was, dan was zij een
122...”
|
|
|
